Alþýðublaðið - 28.01.1927, Síða 2

e
ALÞ.ÝÐUBLAÐIÐ
ALÞÝÐUBLAÐIÐ [
■ kemur út á hverjum virkum degi. E
| Afgreiðsla i Alpýðuhusinu við í
; Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd. |
j til kl. 7 siðd. \
; Skrifstofa á sama stað opin kl. í
• 9Va—lO'/a árd. og kl. 8 —9 síðd. (
Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294 >
< (skrifstofan). t
J Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á E
< mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15 t
J hver mm. eindálka. f
Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan í
(í sama húsi, sömu símar).
Kaupgj a Wsmálið.
Atvinnurekendur ófáanlegir til
að gera samninga á skynsam-
legum grundvelli.
Verkamannafélagið ,Dagsbrún‘
setur kauptaxta.
Á fundi verkam?nnafé!agsins
„Dagsbrúnar“ í gærkveldi (27. þ.
m.) var samþyktur kauptaxti sá,
sem auglýstur er á öbrum stað í
blaðinu í dag, og gerði fundurinn
um leið sérstakar ráðstafanir til
þess að hafa viðbúnað undir hvað,
sem að höndum bæri.
Aðdragandi þessa máls er sá,
að útgerðarmenn fóru bess á leit
við „Dagsbrún" snemma í dez-
emlxr, að gerðlr væru samning-
ar um kaup verkamanna fyrir
1927. Kaus „Dagsbrún“ nefnd til
að hafa frammistöðu af hennar
hendi, þá Héðin Valdimarsson,
Harald Guðmundsson og Ólaf
Friðriksson, en útgerðarmenn
nefndu til samninganna Pá! Ó!afs-
son, Guðmund Ásbjörnsson og
Ingvar Ólafsson (Duus). Nefnd-
in hefir reynt að komast að
samningum unr kaupgjaldið hér
í bænum, en það mistókst fyrir
þá sök eina, að fulltrúar útgerð-
armanna reyndust ófáanlegir til
að greiða það hátt kaup, að við-
unandi væri til samkomulags.
Fyrsta tilboð útgerðarmanm og
eina tilboðið frá sjálfu félagi
þeirra vildi færa kaupið niður
í 1 krónu um klukkutímann, og
hefði kaupið hér í bæ með því
móti orðið langtum minna en í
öðrum kaupstöðum, þvi að hér
er dýrtíðin svo miklu meiri en
annars staðar. Páð má þó telja -
sennilegt, að útgerðarmenn hefðu
íengist til að greiða kr. 1,15 um
klukkutímar.n frá 1. febr. til 15.
maí og síðan kr. 1,10 um tímann
til ársloka. En að því var ekki
hægt að ganga, og liggja til þess
meðal annars þessar orsakir.
Stjórn Sjómannafélags Reykja-
Víkur og Félags íslenzkra botn-
vörpuskipaeigenda hafa með sér
samning, sem enn gildir í tvö ár,
og breytist kaup sjómanna sam-
kvæmt samnlngi þessum eftir sér-
stakri dýrtíðarvísitölu. Eftir þeirri
vísitölu, sem nú gildir, hefir dýr-
tíðin að eins minkað um lOýo,
enda er þar tekið tillit til hinnar
óhæfilega háu húsaleigu. Virðist
nú meira en sanngjarnt, að höfð
hefði verið hliðsjón af þessari
vísitölu sjómanna, er ákveða
skyldi kaup verkamanna, en það
fékst ekki. , Dagsbrún“ þótti þó
sjálfsagt að fara eftir tölunni, og
réðst hún því í að lækka taxt-
ann sjálf samkvæmt henni, úr því
samningar ekki náðust. Alt síðast
liðið ár hefir kaupgjald verka-
manna við hafnarvinnu og aðra
lausa vinnu verið kr. 1,40 um
tímann frá kl. 6 að morgni til
,kl. 6 að kveldi, en á öðrum tímum
sólarhringsins og helgum dögum
kr. 2,50 um tíma. Samkvæmt sam-
þykt „Dagsbrúnar“ færist dag-
vinnukaupið niður í kr. 1,25, og
nernur sú lækkun liðlega þeirri
upphæð, er vísitalan gerir ráð fyr-
ir. Eftirvinnu hefir aftur á móti
nú verið skift í tvo flokka, vinnu
frá kl. 6—9 að kveldi og vinnu
frá kl. 9 að kveldi til 6 að morgni
log þar með talin öll helgidaga-
vinna. Er þessi skifting gerð af
því, að það er viðurkent, að næt-
ur- og helgidaga-vinna ætti alls
ekki að eiga sér stað, en á með-
an hún er ekki bönnuð að lögum,
er sjálfsagt að hafa á henni hærri
taxta, svo að hún verði ekki unn-
in að nauðsynjalausu. Því hefir
og „Dagsbrún“ ákveöið, að kaup-
ið við alla næturvinnu (frá kl. 9
e. h. til 6 f. h.) og helgidagavinnu
faaldist óbreytt í kr. 2,50 um
klukkutímann, og verður hún þá
eilítið dýrari en venjuleg eftir-
vinna (kl. 6—9 e. h.), en það
ætti að draga úr henni. Hins veg-
ar ákvað „Dagsbrún“ að lækka
taxtann fyrir vinnu frá kl. -6 -9 e.
h. úr kr. 2,50 niður í kr. 2,00
eða um 20<yo. Að öllu þessu
samanlögðu er því lækluinin á
feftirvinnu og næ'urvinnu 'jafnmik-
il og á dagvinnunni.
Á þessum ákvörðunum „Dags-
brúnar“ sézt, að félagið heíir far-
ið mjög gætilega í málið, þar senr
það ótilkvatt lækkar kauptaxtann
urn það, sem svarar dýrtíðarlækk-
un ársins, sem leið. Sérstaklega er
eftirtektarvert, hve félagið hefir
teygt sig langt um lækkunina, því
þrátt fyrir það, þó að kauptaxt-
inn héldist óbreyttur árið, sem
lefð, þá var atvinnuleysið svo
mikið og tekjurnar svo rýrar hjá
verkamönnum 1928, að þær námu
ekki helmingi árstekna 1925. Það
(er að vísu satt, að tekjur lækk-
uðu hjá föstum starfsmönnum, en
sú lækkun kom margfaldlega
fram á verkamönnum i þeirri
tekjurýrnun, sem þeir þoldu af
atvinnuleysinu. En verkamenn
hafa samt slakað svona mikið til
bæði til þess að vera öruggir um,
að allir verði undantekningarlaust
samtaka um að fara ekki lægra,
og líka til þess, að sanngjarnir at-
ívinnurekendur fallist á þetta
deilulaust.
Það er harla undarlegt, að út-
gerðarmonn geti ekki gengið að
slíkum samningi, þegar hann er
bvggður á vísitölu, enda hafa þeir
almenningsálitið á móti sér.
„Dagsbrún" hefir alt af viljað
semja á skynsamlegum grund-
velli, en það er til of mikils
mælst, að menn 'bæði sætti sig
við lækkun á verkakaupl þarin
tíma, sem vinna er, en atvinnu-
leysj þess á milli. Það er léleg
dýrtíðaruppbót. Með því móti
yrðu verkamenn verst setta stétt
landsins.
Urn kauptaxta við byggingar-
vinnu í sumar má telja víst að
samningar náist á sínum tíma.
En nú reynjr á þolrif og sam-
tök verkamanna. Þeir verða að
standa óskiftir á verði um kaup-
taxta sinn, og þeir skulu gera
„Dagsbrúnar“-stjórn aðvart um
alt, sem þeir heyra um kaup-
gjaldsmálið yfirleitt.
Ef enginn hopar, fer alt vel.
Ósamræmi eða illgirni?
Það er nú liðinn réttur mánuð-
ur, síðan starfsmenn ríkisins áttu
með sér fund til þess að ræöa
um, hvernig þeir gætu komist hjá
lækkun dýrtíðaruppbótarinnar
núna um áramótin. Ekki hafa enn
sést nein ummæli frá „Morgun-
blaðinu“, sem teldu þá lækkun
sjálísagða. „Morgunblaðið" Iét
fundinn afskiftalausan. Það hef-
ir ekki minst einu orði á, að þessi
fundur starfsmanna ríkisins hafi
verið óréttmætur.
Það er gömul venja að skoða
þögn sama og samþykki, og þessa
þögn „Morgunblaðsins“ verður
að skoða svo, að „Morgunblað-
ið“ hafi verið því samþykt, að
dýrtíðaruppbót starfsmanna ríkis-
ins lækkaði ekki.
Við þessu væri að vísu ekki svo
mikið að segja, ef „Morgunblað-
ið“ hefði, haldið áfram eins og það
byrjaði, því að nauðsynjar fólks
hafa ekki lækkað svo mikið á
því ári, sem var að líða. En hefir
nú „Morgunblaðið" haldiö 'þess-
ari stefnu sinni? Nei og aftur
nei.
Núna fyrir nokkrum dögum
auglýsti „Herðubreið" eftir „ak-
korðs“-tilboðum við ístöku. Þegar
sá, sem „akkorðið" tók, ætlaði að
fara að láta vinna við ístökuna,
kom það í Ijós, að töluverð hætta
væri á, að verkamenn fengju ekki
fult tímakaup við vinnuna. Stjórn
verkamannafélagíins „Dagsbrún-
ar“ tók þá fyrir, að vinna yrði
hafin, nema full trygging fengist
fyrir því, að verkamenn fengju
fult tímakaup fyrir vinnu sína við
ístökuna. „MorgunblaðiÖ“ réðst
mjög grimmilega á þessar gerðir
verkamannafélagsins og taldi rétt,
að stjórn þess væri dæmd til
skaðabóta fyrir tiltækið.
Hér eru tekin dærni af kaup-
lækkun á tveim sviðum og sýnd
afstaða „Morgunblaðsins“ í báð-
;um tilfellum. Annars vegar eru
starísmenn ríkisins, sem margir
eru taldir fylgjendur „Morgun-
b!að?,ins“. Hins vegar eru verka-
menn, sem flestir eru fylgjendur
Alþýðuflokksins.
Nú skal hér á eftir sýnt fram
á ósamræmi og ósanngirni fram-
komu „Morgunblaðsins“ í báðum
þessum atriðiun, sem hér um ræð-
ir, sýnt fram á, hve það er blint
af eigingjarnri og hatursfullri
stétta-„pólitík“, — blint af þeirri
„pólitík“, sem það sjálft hefir á-
felt aðra harðast fyrir að vera
blindir af.
Þegar verkamenn gera kröfur
sínar til þess að reyna að halda
kaupinu í samræmi við dýrtíð og
veitta vinnu, þá þýtur „Morgun-
blaðið‘* upp á nef sér, fárviðrast
o g fúkyrðist út af ósanngirni
verkalýðsins, en þótt starfsmenn
ríkisins geri sarns konar tilraunir
til þess að halda sínum launum,
— það gerir minna til í augum
„Morgunblaðsins". Þarna sézt bezt
sanngirnin.
Ég mintist áðan á stétta-„póli-
tík“ „Morgunblaðsiins“ í þessu
máli. Skal nú sýnt fram á, hvar
hún kemur ljósast fram. Til þess
þarf fyrst að athuga, hvaðan og
hvernig þessar tvær stéttir fá sin.
laun greidd.
Starfsmenn ríkisins fá laun sín
greidd úr ríkissjóði. Ríkissjóður
aflar sér tekna til þeirra út-
gjalda, sem á hann eru lögð, með
sköttum og toilum, sem .eiga að-
koma hlutfallslega jafnt niður á
öllum landslýð, en koma harð-
ast niður á fátækari stéttum
landsins. Vitanlega verða skatt-
arnir og tollarnir hærri eftir því,
sem útgjöld ríkissjóðs eru meiri,
— byrðarnar, sem lagðar eru á
herðar íslenzkri alþýðu, því
þyngri. Meö þögn sinni játar
„Morgunblaðið", að það geri ekki
til, þótt þær byrðar þyngist. Af
hverju? Af því, að „Morgunblað-
ið“ er blað atvinnurekendanna. Af
því, að „MorgxmbIaðið“ berst fyrir
eiginhagsmunum útgerðarmanna,
en ekki fyrir hagsmunum al-
'þjóðar, og af því, að aukin út-
gjöld ríkissjóðs koma tiltölulega.
léttast niður á atvinnurekendum,
saman borið við gjaldþol.
Verkamenn fá laun sín greidd
af hinum ýmsa atvinnurekstri.
Þess vegna tekur „Morgunblað-
ið“ svo sárt til um kaupkröfur
verkamanna, því að vitanlega
verður gróði átvinnurekenda.
nokkru minni eftir því, sem kaupið
er hærra. FlestöII atvinnufyrirtæki
í landinu eru eign einstaklinga.
Væru þau eign þjöðarinnar (eins.
og rikissjóður), þá myndi „Morg-
unblaðið" ekki taka eins sárt
kaupkröfur verkamanna eftir
framkomu þess í þeim atriðum,
sem hér hafa verið nefnd.
Þá er eftir að athuga, hvorir
þola betur launalækkun, starfs--
menn ríkisins eða verkamenn.
Starfsmenn rikisins hafa föst laun
alt árið, laun, sem eru vel líf-
vænleg, að minsta kosti í hærri
launaflokkunum, og þeir þurfa
því ekki að óttast atvinnuleysi
neinn tíma ársins. Þeir þola þvi
einhveTja Iaunalækkun við hverja
þá verðlækkun, sem á sér stað.