Plógur - 01.03.1907, Side 3
PLÓGUR.
19
inn getur verið að öllu leyti
frjals. Einhver ófrelsis bönd
verður hann að leggja á sig
eða aðrir að leggja á hann, ef
hann á að geta notið þeirrar
hamingju, sem frelsið á til,
notið þeirra gæða, sem eru
insta eðli þess. —
Mín skoðun er sú, að ástæðu-
laust sé að tala um þvingun
og þrældóm á því verkafólki,
vinnuhjúum og daglaunamönn-
um, sem vinna í sveit. Eg fæ
ekki betur séð, en að víða sé
það svo, að bændurnir megi
fremur teljast undirgefnir verka-
mönnum sínum en yfirboðarar
þeira.
Má vera að Alþýðublaðið vilji
telja mönnum trú um, að eina
framíarasporið til andlegrar og
líkamlegrar þjóðmenningar sé
það, að kreppa sem mest að
bóndastjett landsins, en hlynna
að verkmannalýðnum. Þegar
bændurnir geta ekki búið, vegna
vinnufólksleysis af því að það er
dýrt og gikkslegt, þá verða þeir
að gerast verkamenn hjá kaup-
staðarbúum og útgerðarmönn-
um. En þá yrði nóg af verkalýð.
Þá yrði sjálfsagt svo fjölbreyttir
atvinnuvegir í landinu og þjóð-
arverzlunin á svo tryggum
grundvelli, að verkalýðurinn
gæti gert háar kröfur, talað liátt
um Jrelsi og bölvað þeim sem
með dugnaði, sparsemi og bygg-
indum geta vangóðir hugsað
um framtíð sina og sinna í
fjárhagslegu tilliti.
Eg vil þvinga, kúga unga
menn til þess, að leggja tals-
vert á sig fyrir sameiginlegan
bag fósturjarðarinnar, þvinga
þá til sparsemi, reglusemi og
iðjusemi. Eg vil ekki þvinga
menn eða kúga til þessa á þann
bátt, að þeir viti af. Það á að
beita sörnu aðferð við þessa
menn, verkmannalýðinn til þess
að verða að sem mestu liði í
þjóðfélaginu, eins og uppeldis-
fræðingar vilja beita við æsku-
lýðinn þegar verið er að búa
hann undir lífið.
Fyrst er að byrja á æskunni.
Mentunin er fyrsta og helsta
lyftistöngin til þess að gera
menn frjálsa, og veita mönum
þá hæfilegleika, að þeir geti
hagnýtt sér sannarlegt frelsi.
Ómentuð þjóð getur ekki hag-
nýtt sér frelsi; það getur jafn-
vel orðið henni að hefndar-
gjöf. En sannmentuð þjóð er
líkleg til þess að geta notið allra
þeirra blunninda, sem frelsið
geymir inst í helgidómi sín-
um. En þegar svo er komið,
þá er brautin rudd fyrir sannan
jöjnuð. Sannur jöfnuður er
að minni hyggju fögur hug-
sjón, sem mikils góðs má vænta
af hjá andlega þroskaðri þjóð,
sem byggir framtiðarvonir sinar
og hugsjónirá föstum siðgæðis-
grundvelli. En falskur jöfn-
uður, handa þroskalítilli þjóð,