Alþýðublaðið - 04.07.1935, Blaðsíða 3

FIMTUDAGINN 4. júlí 1935.
ALÞÍÐUBLAÐI0
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ÚTGBPANDX:
ALÞÝÐUFLOKKURINN
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON
RITSTJÓRN:
Aðalstræti 8.
AFGREIÐSLA:
Hafnarstræti 16.
SlMAR:
4900—4906.
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innlendar fréttir)
4902: Ritstjóri.
4903: Vilhj. S. Vilhjálmss. (heima)
4904: F. R.Valdemai'sson(heima).
4905: Ritstjórn.
4906: Afgreiðsla.
STEINDÓRSPRENT H.F.
UBðir menn í atfiBBi
Vinnan er fyrsta skilyrðið
'fyrir þroska ungu kynslóðar-
arinnar, sá æskumaður, sem
'ekkert hefir fyrir stafni tapar
fljott sjálfstraustinu og þar
með þrekinu til að geta barist á-
frarn upp á eigin spýtur. En sú
þjóð, sem á mikið af æskumönn-
um, sem ekki geta það, er illa
'stödd og á ekki glæsilega fram-
tíð fyrir höndum.
Atvinnuleysið, sem nú og
undanfarið hefir þjáð alþýðuna
hér í bænum hefir ekki minst
komið við unga fólkið, ungu
mennina, sem eru að verða
menn, fulltíða, sem finna lífið
fossa í æðum sínum og klæja í
lóíana eftir skóflu og haka eða
annað sem notað er til að fram-
kvæma með nytsamleg verk.
Það þjóðfélag, sem ekki sér
siíkuni ungum mönnum fyrir
verkefni er blint og dautt.
Til þessa hefir ekkert verið
gert í þessa átt. Alþýðuflokkur-
inn hefir einn allra flokka barist
fyrir atvinnu handa ungu at-
vinnulausu fólki. Hann hefir séð
hve hættan var mikil framund-
an ef ungu mönnunum væri ekki
fengið verk í hönd. En barátta
Alþýðuflokksins fyrir þessu
máli hefir mætt hinni mögnuð-
ustu þröngsýni ekki einasta frá
íhaldinu, þaðan sem hennar var
fyrst og fremst að vænta held-
ur einnig frá Framsóknar-
flokknum, þaðan sem hennar
var ekki eins von.
Bæjarfulltrúar Alþýðuflokks-
ins báru fram í vetur um leið
og fjárhagsáætlun Reykjavíkur
var samin, að bærinn veitti 50
þúsund krónur til atvinnu
handa ungum mönnum, og áttu
þeir að vinna annan daginn að
skreytingu bæjarins og útbún-
aði íþrótta- og skemtisvæða í
bænum, en þeirra var síst þörf,
en hinn daginn áttu þeir að
stunda nám, annað hvort bók-
legt eða verklegt.
Þessi tillaga var drepin af í-
haldinu, það vildi þá ekkert gera
fyrir unga atvinnulausa fólkið.
Á síðasta alþingi flutti Sig-
urður Einarsson frumvarp um
að stofnað yrði til námskeiða
fyrir ungt atvinnulaust fólk, og
skyldi ríkið kosta kensluna, en
þau sveitar og bæjarfélög, þar
sem námskeiðin yrðu haldin
skyldu leggja fram húsnæði,
efni og áhöld.
Þetta var drepið af íhaldinu
með aðstoð skammsýnna Fram-
sóknarmannna. Þannig er nú
saga þessa máls til þessa, en nú
virðist sem ætli að rofa eitthvað
til og þó er það ekki fullséð fyr
en eftir bæjarstjórnarfundinn í
dag, því þar koma til atkvæða
tillögur Alþýðusambandsins til
atvinnumálaráðherra og tilboð
hans til bæjarstjórnarinnar,
sem skýrt er nánar frá á fyrstu
síðu blaðsins í dag.
Er nauðsynlegt fyrir alla þá
sem skilja þetta mikla nauð-
synjamál að fylgjast með því
sem gerist á bæjarstjórnarfund-
inum í dag.
Deilurnar í Leikfélagi Reykjavíkur.
Eftir frú Soffiu Guðlaugsdóttur.
Haraldur Björnsson hefir rakið
tildrög ]>ess, að við ákváðum að
reyna að koma upp sýningu á
„Skugga-Sveini“ í haust. Ég sé
því ekki ástæðu til þess að gera
það. Núverandi stjórn L. R. ber
kvíðboga fyrir, að okkur takist
ekki leikendaval. En þeir geta
verið alveg rólegir. Það hafa oft
tekist leiksýningar, þó þeir hafi
ekki verið æðsta ráð þar um.
Og ég veit, að svo mun enn fara,
þó ekki verði seilst eftir „úrvals-
kröftum" hr. L. S. „Það er víðar
guÖ en í Görðum".
Ég sá í grein eftir hr. Lárus
Sigurbjörnsson í Mbl.,, að hann
var farinn að undirbúa starfsemi
Leikfj. Rvíkur á næsta leikári.
Ég’ vissi ekki fyr en þá, að búið
vœri dð ákveða, að hann yrði for-
maður L. R. áfram. En ég bjóst
við því. Ég bjóst varla við, að
neinn treysti sér — eða fengi
tækifæri til — að bjarga L. R. úr
því feni, sem það virðist vera
komið í, nema sá, sem sat við
stýrið, á meðan það var á leiðinni
þangað. Og Lárusi til sóma má
segja, að hann hefir séð þetta
líka og haft þá trú á sér, að
hann gæti týnt saman brotin, sem
hann var búinn að þeyta í al'.ar,
áttir, þó ég ekki hafi þá trú á
manninum.
Þess vegna áleit ég mér óhætt
að lofa minni þátttöku í undir-
búningi að sýningu „Sk.-Sv.“ —
Lárusi er til lítils sóma að hafa
vakið blaðadeilur um hana. — Ég
vissi ekki til þess, að hr. L. S.
væri svo skyndilega búinn að
skifta um skoðun á mínum starfs-
hæfileikum, að L. R. þyrfti frem-
ur á þeim óskiftum að halda
næsta leikár en reynslan hefir
sýnt mér síðustu 5 árin, — eða
frá því hr. L. S. komst fyrst til
valda í L. R. Ég vissi aftur á
móti, að eftir starfsemi mína við
„Syndir annara“ hafði hann dæmt
mig óhæfa til að taka þátt í sýn-
ingum L. R. það sem eftir var
af leikárinu, og jafnvel líka ó-
hæfa til að koma frani á sjónar-
sviðið í Færeyjum. Hvernig átti
ég að vara mig á því, að hann
ætlaði sér samt sem áður ^ð
ráðstafa öllum mínum frístund-
um?
_ Ég skil ekki hvernig nokkurt
starf, sem unnið er af áhuga og
vandvirkni í þágu leiklistarinnar
hér á landi, getur verið „í trássi“
við Leikfélag Rvíkur frá sjónar-
miði formanns þess? L. R. hefir
efst á stefnuskrá sinni að „efla
íslenzka Jeiklist“. Finst forrn. L.
R„ herra Lárusi Sigurbjörnssyni,
að sýningar eins og t. d. „Vér
morðingjar", „Fjalla-Eyvindur“,
„Brúðuheimilið" o. fl., sem for-
ráðamönnum félagsins ekki hefir
þóknast að leggja við nafn L. R„
séu til hnekkis fyr,r „ís’enzka 'e k-
Iist“?
Það ætti að vera formanninum
gleðiefni, að til eru það áhuga-
samir félagar, að þeir reyni að
vinna að leikstarfinu, þótt stjórn
L. R. hvorlci vilji né purfi að nota
peirm krafta. Um smnkeppni vio
félagið| okkar getur ekki verið að
ræða, því L. R. á, og hefir alt af
átt, forgangsrétt að starfskröftum
félaga sinna. En hefir auðvitað
ekbert leyfi til að banna félags-
mönnum að vinna, — að honum
frágengnum. Stjórn L. R. hlýtur
því ávalt að hafa úrvalskröftun-
um á að skipa. Og hvernig getur
úrkastið kept við þá — þó reynt
Framtíð margra ungra
manna sem nú ganga atvinnu-
lausir hér í bænum getur oltið á
ákvörðun þeirri sem bæjar-
stjórn Reykjavíkur tekur í dag.
* *
SOFFÍA GUÐLAUGSDÓTTIR.
sé að fylgja í fótsporin á lista-
brautinni ?
Hr. L. S. og hr. B. J. álíta sér
sennilega óhætt að kastia til mín
hnútum sínum (í Mbl. 25. .)6 af
því ég hefi ekki enn þá birt á
prenti neitt um framkomiu hinna
svoköl uEiu .,áby.rgðarmanna“, sem
réðu fyrir L. R. þau þrjú árin,
sem ég var algerlega útilokuð frá
því að taka þátt í störfum félags-
ins. Það er óskiljanleg óskamm-
feilni af mönnunum að þora
þetta. Þó ég og fleiri hafi hlíft
þessu „ábyrgðarmannafélagi“
hingað til, er ekki sennilegt að
ég geri það hér eftir, fyrst þeir
sjálfir vekja athygli á þe'rri stofn-
un. Stjómendur L. R ættu að hafa
það mikið ímyndunarafl, að þeir
ættu að geta séð hverjar afleið-
ingar það kynni að hafa fyrir þá,
ef almenningur fengi vitneskju
um framkomu „ábyrgðarmanna*-
félagsins" við einstaka meðlimi
L. R. og félagið í heild sinni —
og yfirleilt alla þeirra ráðsmensku
og „ábyrgð“.
Þeir L. S. og B. J. gera mikið
minna úr sínum áhrifum en mér
er kunnugt að voru — og eru —
með því að gefa H. Bj. einum
sök á úíilokunarstefnu „ábyrgðar-
|manna,e!agsins“. Þar voru 7 menn
með jafnri ábyrgð. Þeir L. S. og
B.. J. meðal annara. Þeir rninna
á, að samtal okkar H. ‘Bj. hafi
verið vottfest, þegar harm var
sendur til mín í erindum ábyrgð-
armannafélagsins, í þeim til-
gangi að fyrirbyggja, að fram
kæmi sýning á Frk. Júlíu, sem
ég var þá að undirbúa. Það sam-
tal var ekki eingöngu vottfest,
heldur líka bréflega staðfest frá
mér til ábyrgðarmannafélágsins.
Svarbréfið frá því var undirritað
af H. B., og Lárusi Sigurbjöms-
syni. Þrátt fyrir það ætlaði ég
mér að vinna með lir. L. S. og
gerði, eins og ekkert hefði í skor-
ist. Það mun margan undra, sem
fær að sjá skrif Lárusar f. h. á--
byrgðarmannafélagsins.
Því miður hefi ég á engan hátt
vottfest samtöl mín við L. S. og
hefði þó ekki síöur verið þörf
á. Því „í trássi“ við allra skyn-
semi og þekkingu á manninum
treysti ég honum lengi til margs
góðs, þangað til fyrir skömmu,
að það traust gerbrást — þó ekki
vegna neinna leikfélagsmála. —
Traust mitt til han!s í þeim mál-
um var alveg horfið þá. Það voru
almenn viðskiftamál, sem ég átti
tal við hann um, og hann vonaindi
minnist sinna undirtekta. — Hér
eftir hefi ég vonandi vit á því að
tala ekki við menn með líku skap-
lyndi og L. S. nema í 'yotta viður-
vist.
H. B. hefir sýnt og kannast
við, að honum þykir misráðið,
að ég ekki fékk Leyfi til að vinna
með L. R„ þrátt fyrir það, að ég
sótti það mjög fast, sem von
var. Ég hafði unnið með L. R.
frá því haustið 1916 og verið
meðlimur félagsins í mörg ár.
Hr. L. S. hefði verið innan hand-
ar að kannast við og ráða bót á
sínum þætti í þehn mistökum, ef
hann hefði kært sig um það, síð-
ustu tvö árin, sem hann hefir
verið formaður L. R. Honum finst
kannske hann hafi gert þiað.
Mér finst upptalning hans á leik-
kvöldafjöldanum mínum í vetur
benda til þess. En honum láðist
að telja verkefnin, að t. d. 28
kvöld lék ég „Maddömu Luðvig-
sen“ og 5 kvöld frú Kaldan. Þau
tvö verkefni fékk ég hjá L. R.
fyrir jól í vetur. Önnur verkefni
hefi ég ekki fengið. Hann gleymdi
samt að telja fram vonina, sem
hann gaf mér um verkefni í
„Þyrnirósu“. Sú von átti að halda
lífinu í áhuganum fyrir starfinu
fram á vor. Þá gat verið, að ég
fengi hlutverk í gaman'eik. En
vonin dó í marz, því umhleyp-
ingasamt var í ráðstöfunum Lár-
usar.
Hr. L. Sigurbjörnsson hefir hald
ið því fram statt og stöðugt við
mig, að fyrir mig skifti ekki ann-
að máli, en að fá peningaborgun
fyrir atvinnu mína. Ég hefi reynt
að leiða honum fyrir sjónir, að
auðvelt væri fyrir mig, að ifá
arðvænlegri atvinnu, en leikstarf-
sernina, ef svo væri, sérstaklega
eftir það, að kauptaxti L. R. lýtur
hans einræðisvilja. Hann dæmir
sjólfsagt eingöngu út frá sínu
eigin sjónarmiði. Hann virðist
ekki skilja, að nokkur geti haft
þann brennandi áhuga fyrir þessu
starfi, að þörf sé að beita öllum
sínum kröftum í þágu þess, og
hægt að láta flest annað sitja
á hakanum.
Formaður Leikfélagsins, hr.
Lárus Sigurbjörnsson hefði átt að
forðast í lengstu lög að vekja
illdeilu, og' gera þetta sífelda ó-
samkomulag innan féliagsins að
blaðamáli. Lárus átti ekki að
hætta sér út á þann hála ís,
á meðan hann var látinn afskifta-
laus. Heldur formaðurinn að ill-
deilur í dagblöðum bæjarins
verði til þess að vekja þá sam-
úð með L. R„ sem því aldrei
hefir verið brýnni þörf á, en nú.
Það er ósennilegt, að sú aðferð
„efli íslenzka Ieiklist.“ Eina gagn-
jð, sem þær deilur geta leitt af
sér, er það, að hr. L. S. yrði kveð-
inn svo djúpt niður, að hann
stingi höfðinu aldrei oftar upp á
svið íslenzkrar leiklistar. Þá væri
auðvitað mikið unnið, en til þess
væri hægt að fara aðrar leiðir..
Fleirum en mér, er óskiljanlegt
hvaða erindi hann hefir hialdið að
hann ætti þangað. Ekki hefir hiann
bætt hag félagsins út á við —
ekki aukið listagildi leiksýning-
anna.
En fari svo, að L. S. hjífi ekki
sjálfum sér að halda þessia leið
áfram, mun hann áreiðanlega reka
sig á marga farartálma, sem
hann hefir lagt í götu sína. Ég
ætla mér óhrædd að mæta hon-
um þar með alla þá bagga, sem
hann hefir ætlað að binda mér
og mínu eigin starfi, og leggja
þá á hans eigið bak. Hver veit
nema svo fari, að L. S. neyddist
þá til að grípa til sinna fyrri
ráða, að láta fjölrita greinar sín-
ar um mig og mitt starf. En snún-
ingasamt og erfitt yrði fyrir L. S.
með þá bagga á bakinu, að koma
við á rakarastofunum og víðar,
til að leggja greinarmar fyrir al-
manna sjónir. Ef hr. L. S. væri
kurteisari í tali, myndi ég gera
að tillögu minni, að hann kæmi
því svo fyrir, að útvarpað yrði
því, sem gerist á næsta fundi L.
R. Þar er vettvangurinn, Lárus.
Þar hittumst við bæði vonandi,
með jafnhneint mél í pokunum.
Má ég gefa yður heilræði hr.
Lárus Sigurbjörnsson? Og biðja
yður að hafa það hugfast allar
þær stundir, sem þér eigið eftir
að fjalla um málefni L. R. Heil-
ræðið er, að minnast ætíð þessara
orða „Reiðars sendimanns" í
„Nýársnótt“ I. Einarssonar:
„í friði skyldi hann ríkja,
í friði lýð stýra.
Þá sér hann sólaröld.
En, í tvídrægni iOg styr,
tel ég karisson feigan.
Ficirið hefir fé betm.“
Soffía Guðlaugsdóttir.
SigliBgaleið opDRð
norðan við Sibirín.
MOSKVA í júní. (FB.)
Fyrsti verulegi árangurinn af
starfi hinna vösku flugmanna,
sem fóru í mörg og hættuleg
rannsóknarflug meðfram norður-
ströndum Rússlands og Síberíu,
til þess að rannsaka skilyrðin fyr-
ir skipagöngur þar, kemjur í Ijós,
í sumar, segir Otto Schmidt pró-
fessor leiðtogi Tscheliuskin-leið-
angursins. I sumar, segir hann,
verður opnuð ný siglingaleið norð
ur þar, og rússnesk skip flytja
204 000 smálestir af vörum á hinni
nýju siglingaleið, ef allt fer eftir
áætlun. Schmidt er ekkfi í nokkr-
um vafa um, að öll áform; í þá
átt, að halda opinni siglingaleið
fyrir norðan Sibiríu sumarmánuð-
ina muni heppnast, og að flutn-
ingur á henni muni margfaldast
á næstu árum. Eins og kunnugt
er, lagði Schmidt prófessor af
stað frá Leningrad árið 1933 með
leiðangur sinn. Hann fór á ís-
brjótnum Tscheliuskin meðfram
norðurströndum Rússlands og
Sibiriu og ætlaði gegn um Behr-
ingssund til KyrrahafshafnK, en
skip hans varð fast í ísnum, er
hann átti tiltöluliega skamt eftir
til þess að komast í auðan sjó,
og sökk að lokum, en Schmidt
og leiðangursmenn hans björguð-
ust upp, á ísjaka, og höfðust við á
honum langan tíma, unz þeim
loks var bjargað eftir mikla hrakn
inga. Tvær tilraunir með vöru-
flutninga með ströndum fram á
fyrnefndri leið verða gerðar í
sumar. Annað skipið fer frá Mur-
mansk og á að fara alla Leið til
Petropavlosk á Kamsjatka, en
hitt á að fara frá Arkangel til
Vladivostock. Auk þessara 2ja
skipa, verða mörg önnur skip,
sem send verða í styttri ferðir.
til ýmissa staða á ströndum Norð-
ur-Sibiríu, svo að skipin geti
stöðugt haft samband við land.
ísbrjótar verða í fylgd með skip-
unum, en flugvélar verða hafðiar
til taks á ýmsum stöðum á
ströndinni, til þess að koma til
hjálpar, ef þörf krefur. Tilgangur- j
inn er tvöfaldur með þessum á-
formum. í fyrsta lagi að koma
vörum til fjarlægra staða á ódýr-
ari hátt en hægt er með öðru
móti, en einnig að fá úr því skor-
ið, hvort hægt sé að koma vopn-
um og skotfærum í stórum stíl
til ýmissa staða í Sibiriu, ef járn-
brautasambandið austur þangað
bregst eða ekki verður hægt að
flytja járnbrautarleiðina nægi-
lega mikið af hergögnum austur
þangað. Auk þess, sem að framan
getur, verður ísbrjóturinn Sedov
sendur langt norðUf í höff í rann-
sóknarskyni, langt norður fyrir
Svalbarða. Fyrirliði leiðangursins
á Sedov verður George Ushakov,
sem var aðstoðarmaður Schmidts.
Meðal annars ætla leiðangurs-
menn að rannsaka Gillies-land,
sem ber nafn bresks manns, sem
kvaðst hafa séð land þetta árið
1607, en tveir landkönnuðir aðrir
segjast hafa séð land þetta, en
eigi er kunnugt, að nokkur maður
hafi lent þar. Hefir því verið
haldið fram af sumum vísinda-
mönnum, að vafi sé á, að land
þetta sé til. Gillies og aðrir, sem
ségjast hafa séð það, hafi enga
vissu haft um það, að um land
væri að ræða, Or þessu á leið-
angurinn m. a. að skena.
(United Press.)
Brezk rannsóknar-
fðr til Austur-
Grænlands.
Courtauld verður einn af
foringjum fararinnar.
LRP., 2. júlí. FO.
Hið fræga rannsóknarskip
Qouest er nú að ferma i Aber-
deen í Norðurhafsleiðangur með
brezka rannsóknarmenn, sem
ætla til Austur-Grænlands. Búist
er við því, að Qouest fari af
stað til Grænlands í vikulokin,
Foringi leiðangursins er Mr.
Wager, en alls verða í ferðinni
14 menn, og með sumum verða
konur þeirra. Annar yfirmaður
leiðangursins er Gourtauld.
Tveir danskir fomfræðingar,
Larsen og Kannth verða teknir á
íslandi á leiðinni.
Leiðangursmenn eiga að vinna
að vísindalegum rannsóknum á
| Austur-Grænlandi og rannsaka
nokkur fjöll, sem ekki hafa verið
skoðuð hingað tiL
Courtauld skýrði svo fhá i dag,
að h elmingur leiðangursmanna
mundi kioma aftur til Bretlands í
september með Qouest. Hinn
helmdngurinn, þar á meðal Mr.
Wager og kona hans ætla að
vera um kyrt í Austur-Grænlandi
næsta vetur og fást þar við jarð-
fræðilegar rannsóknir og koma
með öðru skipi næsta ár.
T reystið
ekki á minnió
takió
KODAK
meó
HANS PETERSEN, 4 BANKASTRÆTI, REYKJAVÍK