Alþýðublaðið - 22.08.1935, Blaðsíða 2

FIMTUD'AGINN 22. ágúst 1035.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Njésnari Hitlers eða Stalins?
Þýzki nlósnarinn Franz Gllenke segir
frá æfintýrum sinnm.
VAR Franz Glienke njósnari fyrir Nazista? Eða var hann
njósnari „fyrir rússnesku leynilögregluna ? Hvaða svar
gefa lesendurnir við þessum spurningum, eftir að þeir hafa
lesið eigin frásögn Glienkes um hið æfintýraríka líf sitt?
Frásögn Glienkes byrjar á götuvígum Hamborgar 1918.
Skýrt er frá dvöl hans í útlendingahersveitinm í Afríku. En
þaðan fer hann með lesandann inn í innstu fylgsni hinnar
pólitísku þýsku leynilögreglu og hinnar rússnesku GPU.
Greinar Glienkes, sem birtast hér í blaðinu gefa einstætt
tækifæri til að kynúast hinum myrkustu skúmaskotum
Evrópu nútímans.
III
í rússnesku sendiherraskrifstof-
unni.
VEIM dögum síðar er ég
kominn til Stokkhólms. Ég
sný mér strax til rússnesku
sendiherraskrifstofunnar og bið
um viðtal við sendiherrann, frú
Kollontay. Hún er á ferðalagi.
Ég faj í þess stað að tala við um-
boðsmann hans, eftir að ég hefi
sannað fyrir sendisveitarritaranum
að ég sé meðlimur í jKommúnista-
flokki Þýzkalands.
Umboðsmaðurinn er lítill mað-
ur, og hann hlustar á frásögn
mína með mikilli athygli. Ég sýni
honum, auk meðlimsskírteinis
míns heiðursskrrteini tii Rauðu
hjálparinnar í Rússlandi og
myndir af mér á ýmsum stöðum í
Moskva. I stuttu máli skýri ég
honum frá stjórnmálastarfi mínu,
segi honum frá spurningunum 8
og sýni honum að lokum kort
það, sem Tunze gaf mér um að
ég væri starfsmaður Gestapo. —
Spurningu hans um það, hvort ég
geti nefnt nöfn nokkurra manna
í Moskva, sem þekki mig, svara
ég með því að nefna nöfn og
heimilisföng félaganna Gernin,
Dietrich og Bela Illes.
Umboðsmaður sendiherrans
lofar mér, að hann skuli síma
réttum hlutaðeigendum í Moskva
og spyrjast fyrir um leyfi fyrir
mig til að ferðast um landið-
Réttir hlutaðeigendur eru GPU.
Dag eftir dag spyr ég á skrif-
stofunni um það, hvort komið sé
svar frá Moskva, en svarið er
alt af það sania, ekkert svar.
Það minkar óðum í buddunni
minni. Ég hafði ekki reiknað með
því að þurfa að dvelja dögum
saman í Stokkhólmi. Ég hafði
gert þá áætlun, að með því að
selja ritvélina mína og nokkra
aðra smáhluti gæti ég komist
bagalaust til Rússlands.
Loksins tilkynnir umboðsmað-
urinn mér, að svar sé komið frá
réttum hlutaðeigendum. Ég á að
fara til Moskva eins fljótt og ég
mögulega get. Ég útfylli þrjú
spurnareyðublöð, skil eftir passa-
•mynd mína og fæ ferðabréf inn
í Sovét-Rússland. Ég verð sóttur
á járnbrautarstöðina í Vloskva, ég
á að eins að spyrja eftir félaga
Meier.
Nú eru góð ráð dýr. I budduna
mína er komin svo mikil fjara, að
ég get að eins greitt hótelreikn-
inginn minn. Heller hafði gefið
mér heimilisfang og sagt, að
þangað gæti ég snúið mér, ef
eitthvað óvænt bæri við. Ég sima
til þessarar adressu og bið um
peninga „vegna Piek-málsins", og
svo bíð ég.
Næsta dag er ekkert svar kom-
ið, og skipið á að fara þá um
kvöldið. Ég get enga peninga
fengið hjá sendiherraskrifstofunni.
Þeir segjast ekki vita hvern þeir
eigi að rukka um þá, þegar þar
að komi.
Sjáið til, segir umboðsmaður-
inn, við erum í miklum vand-
ræðum með gjaldeyrinn. Ég veit
ekki hvað við eigum að taka til
bragðs. Viljið þér ekki reyna hjá
Rauðu hjálpinni?
Ég fer til Rauðu hjálparinnar.
Þegar ég hefi sýnt þar ferðabréf
mitt til Rússlands, fæ ég 10 krón-
ur; meira segjast þeir ekki geta
tótið.
Svo sný ég mér til þýzku
sendiherraskrifstofunnar og segi
mínar farir ekki sléttar. Sendi-
herrann símar tafarlaust til Ber-
línar og eftir rúman klukkutíma
fæ ég skeyti þaðan: Farið strax
til sendiherraskrifstofunnar og
sækið þangað peninga.
Þegar ég sýni skeytið á sendi-
herraskrifstofunni, fæ ég 50 krón-
ur, og sama kvöld legg ég af
stað um Ábo til Moskva.
. Þegar ég kem á járnbraular-
stöðina í Moskva býst ég við
að tekið verði á móti mér af fé-
laga Meier. En þrátt fyrir meira
en klukkustundar bið kemur eng-
inn „félagi Meier", og ég legg af
stað upp á ritstjórn „Pravda" og
þaðan tii skrifstofuhúss Komin-
terns. Ég segi húsverðinunt nafn
mitt og óska eftir samtali við
félaga Cernin. Nokkru síðar fæ ég
að tala við hann.
Hjá G. P. U.
Ég skýri frá tilganginum með
ferð minni. Rek viðtal mitt við
dr. Diehl orði til orðs, segi frá
samtali mínu við Heller og legg
öll kortin á borðið, samtímis því,
sem ég bið G’ernin um að útvega
mér samband við GPU.
Cernin spyr mig, hvort ég hafi
talað við nokkurn mann í Moskva
um starf mitt. Ég neita því á-
kveðið og hann svarar, að það
sé ágætt.
Eftir að ég hafði beöið þarna í
hálftíma, fæ ég samband við
GPU. Við förum út úr herberginu
og höldum upp á fjórðu hæð. Þar
hitttum við tvo gamla rússneska
félaga, sem Cernin segir eitthvað
við á rússnesku, en svo segir
hann mér að segja alla sögu mína
frá byrjun og það geri ég enn
einu sinnf.
Annar þessara Rússa er breiður
og föngulegur maður. Hann minn-
ir mest á Ukrainebúa. Hann horf-
ir lengi rannsakandi á mig.
Hinn er gerólíkur þeim fyrsta.
Hann er aldraður, hefir hvítt hár
og skegg. Mér finst eins og hann
hljóti að vera lifandi (eftirmynd
hins látna þýzka verkalýðsfor-
ingja August Bebels. Hann ejr
grannur og í bláum kamgarnsföt-
um.
Er ég segi sögu mína gleymi
ég ekki .að segja frá því, að fé-
lagi Meier hafi ekki sótt mig á
járnbrautarstöðina.
Þeir hlusta á mig af mikilli at-
hygli. Oft grípa þeir fram í fyrir
mér og láta mig útskýra einstök
atriði. Loksins er ég búinn með
sögu mína.
Hvaða ákvörðun ætli þeir taki
nú? Ég veit enn alls ekki hvort
félögunum líkefr ákvörðun min um
fið ganga í þjónustu Gestapo. Ég
spyr þá báða mjög ákveðið um
þetta atriði, því að það er aðalat-
riðið fyrir mig sem kommúnista.
Ef þeir álíta að ég hafi gert rétt,
getur málið gengið sinn veg, en
hafi ég rangt gert verð ég nú að
hlýta þéim dómi, sem GPU kveð-
ur upp yfir mér.
Sá herðabreiði hristir höfuðið
og segir:
— Reynsla okkar er sú, að þeg-
ar einhver félaganna hefir reynt
að fá að vita eitthvað með því
að setja sig í samband við lög-
regluna, þá hefir það verið lög-
reglan, en ekki hann, sem hefir
grætt á því. Félagarnir urðu svik-
árar og gátu ekki annað. Og það
voru ekki alt af verstu félagarnir,
sem lentu í þessur heldur jafnvel
oft á tíðum þeir hugrökkustu og
beztu. Hvað viðvíkur þínu máli,
þá er þar nokkuð öðru máli að
gegna. Það eru mjög mikil með-
mæli með þér, að þú fórst undir
eins til rússnesku sendisveitarinn-
pr í Stokkhólmi og síðan er þú
komst hingað beint til félaga Cer-,
nin. Þittt mál getur orðið stórmál
og mjög þýðingarmikið fyrir okk-
ur.
Við þessi orð er eins og þung-
um steini sé velt frá hjarta mínu.
Ég hafði gert rétt. Starf mitt getur
orðið til gagns fyrir hreyfinguna!
Ég hefi aldrei á æfi minni mikl-
þst í hjarta mínu, en ég get ekki
neitað því, að á þessu augnabliki
var eins og í gegnuin æðar mínar
streymdi nýtt blóð, sein yki mér
þor og efldi mig að nýjum lífs-
krafti.
Hinn herðabreiði tekur aftur til
máls. Hann segir að einn félag-
anna, sem hafi mikla reynslu í
svona málum, muni taka mig að
sér og tala nánar við mig. Svo
bendir hann á eldri félagann.
Samtalinu er lokið.
Ég og Cernin snúum aftur niður
í vinnustofu hgns. Ég er mjög
hræúður og ég spyr Cernin hvort
þetta hafi verið mjög háttsettir
félagar, sem ég hafði talað við.
— Þeir eru ekki aðeins háttsett-
ir trúnaðarmenn GPU, heldur
mjög háttsettir menn i opinberu
iífi, svarar hann.
Við tölum dálítið saman enn.
Cernin segir mér það mjög á-
kveðið, að það sé mjög nauðsyn-
legt, að sem allra fæstir fái að
vita, að ég sé í Moskva. Meðan
við erum að tala saman hringir
síminn. Annar ■ GPU-maðurinn vill
fá að tala við mig. Cernin fylgir
mér út á ganginn og þar er þá
hinn fyrir. Saman göngum við út
úr húsi Kominterns.
Við förum í bíl og stefnum til
Rauða torgsins. Á leiðinni spyr
félaginn mig að því aftur, hvern-
ig á því standi, að ég hafi ekki
hittt félaga Meier á járnbrautar-
stöðinni. Þegar við erum næstum
því komnir að Hotel Metropol,
stanzar billinn. Þar hittum við
mann í skinnjakka. Þetta er fé-
lagi Meier, segir félagi minn.
Hann mun sjá um alt þínu máli
viðvíkjandi.
— Hvar býrðu? er fyrsta spurn- i
ing Meiers, og þegar ég segi hon- |
um að. ég hafi fyrst komið til
borgarinniar í morgun og hafi enn
ekki fengið neitt herbergi, segir
Meier: [
— Þar er skýringin á öllu sant- |
an, ég bjóst við þér fyrir tveim-
ur dögum og hefi leitað þín á ,
öllum hótelum: í Moskva.
Félagi Meier kemur mér nú fyr- J
ir á Hotel Evropa. Síðar verð ég j
að segja honum alla sögu mína.
Stórkosttegum vopnabirgðum
er smyglað til Abessiníu, þrátt
fyrir allt vopnasöiubann.
ÆfintýraiuenB& og braskarar frá ðilum iðsd-
nm taka pátt í vopnaflntnÍEignnnm.
PARIS í ágúst. (FB.)
Meðan stjórnmálamenn Evrópu
reyna að finna einhver ráð til
þess að koma til leiðar, að styrj-
öld milli ítala og Abessiníumanna
verði afstýrt, flytja Italir herlið
og hergögn til nýlendna sinna af
hinu mesta kappi og hraða öllum
undirbúningi undir styrjöldina
sem mest þeir mega.
Abessiníumenn standa ólíkt ver
að vígi. Þeir eiga ekki land að
sjó. Aðeins ein járnbraut er í land-
inu og hún er eign Frakka. Mikið)
af hergögnum til Abessiniumanna
hefir að vísu verið flutt þessa
leið, en aðstaða þeirra til þess
þð ná í skotfæri er á allan hátt
rniklu erfiðari en ítala, að því
sleptu, að ýmsar þjóðir hafa bann-
að útflutning vopna til Abessiníu.
En það er opinbert leyndarmál,
að miklum hergagnabirgðum er
smyglað inn í landið, þrátt fyrir
ótal erfiðleika, sem við er að
stríða. Æfintýramenn hvers kon-
ar, uppgjafasmyglarar og alls
konar lýður hefir fengið þarna
nýja og gróðavænlega atvinnu-
grein, og þeir eru margir hinir
hreyknustu af því ,að geta hjálp-
að Abessiníumönnum á þennan
hátt.
Haile Selassie hefir hálfa millj-
ón manna reiðubúna til þess að
berjast móti ítölum, og takisthon-
um að ná í nóg vopn og skot-
færi, getur hann sent 900 000 menn
móti hinum ítalska her, sem hann
býst við að geri innrás í landið
til þess að svifta það sjálfstæði.
Abessiníumenn vantar flugvél-
ar, skriðdreka, fleiri vélbyssur o.
m. fl., sem óhjákvæmilegt er að
nota í nútímahernaði. Haile Se-
lassie hefir sent fulltrúa til vopna-
verksmiðja og flugvélaverksmiðja
í ýmsum löndum og leitað fyrir
sér um aðstoð. Þeim hefir gengið
erfiðiega, þar sem bannað hefir
verið að flytja út hergögn. Þeir
hafa boðið gull — gullsand úr
námum síns auðuga lands — fyrir
hergögn. Og þrátt fyrir allar neit-
anir og erfiðleika hefir þeim orð-
ið talsvert ágengt. Vopn og skot-
færi eru nú flutt í störum stíl til
Abessiníu með leynd. Skip hlað-
in vopnum og skotfærum frá ýms-
um höfnum Evrópu hafa farið
um Suezskurðinn til stranda A-
fríku, til franska Somalilands og
brezka Somalilands með „vörur"
til Abessiníumanna, en „vörurnar"
hafa oft verið hergögn.
En auk þess hafa smyglararnir
verið á feröinni með sín skip,
Armeníumenn, Þjóðverjar, Grikk-
dr o. s. frv. I smáskútum sinurn
hafa þeir flutt vopn og skotfæri
til óþektra staða, þar sem menn
í þjónustu Abessiníustjórnar koma
þeim áleiðis, yfir sandauðnir og
fjöll og klungur.
Hergagnabirgðirnar eru fluttar
á úlföldum eða þær eru bornar á
bakinu óravegu. Það er ótrúlegt
hvað Abessiníumenn geta lagt á
sig í þessum ferðum, en þeir.
kvarta ekki. Sjálfstæði lands
jþeirra er í hættu. Smyglarnir hafa
— Þessi átta spurningarmerki
þín eru til reynslu, en sestu nú
við og skrifaðu mér skýrslu um
alt málið. Að því loknu get ég
tekið mínar ákvarðanir.
Og hann bætir því við að bezt
sé, að ég fari ekkert út í næstu
átta daga. Þegar hann fer réttir
hann mér 200 rúblur, sem ég á
að greiða fyrir mig á hótelinu.
(Næst: GPU fær Glienke verk-
efni að vinna í Þýzkalandi.)
leigt ónotuð flutningaskip, lysti-
snekkjur, fiskiskútur, — alt er
notað, sem notað verður.
Hvarvetna eru sendimenn Abes-
^iníukeisara, í Arabíu, Egiptalandi
og víðar, og alls staðar njóta þeir
aðstoðar þjóðflokkannja í þessum
löndum. Þeim verður vel ágengt.
Heimurinn hefir samúð með Abes-
siníu, en mestrar samúðar njóta
þeir hjá öðrum skyldum þjóðum
og þjóðflokkumi í Afríku og Asíu.
Vopnin og skotfærin eru smygluð
inn frá Sudan og Egiptalandi.
Abessiníuher hefir tiltölulega fá-
um mönnum á að skipa, sem
kunna að fara með vélbyssur, en
þeir eru allir ágætar riffilskyttur.
Þegar styrjöldin hefst má bú-
ast við, að Haile Selassie hafi
500 000 menn reiðubúna, en Italir
400 000, þar af um 100 000 inn-
fædda hermenn frá Eritreu og
ítalska Somalilandi, sem eru æfð-
úr í að fara með vélbyssur, hand-
sprengjur o. s. frv. Én Abessiníu-
menn bíða ekki ósigur — ef þeir
þá bíða ósigur — vegna þess, að
þeir hafi lélegri hermenn. Italir
sigra þá ekki, að áliti margra sér-
fróðra manna, nema með flug-
vélaárásum og eiturgasi, en það
er jafnvel dregið í efa, að hvaða'
notum slíkt komi í hernaði í A-
bessiníu.
En svo er hin mikla spurning,
sem aðeins er ósvarað:
Komi til styrjaldar — eigast A-
bessiníumenn og Italir við einir —
eða flækjast fleiri þjóðir inn í
styrjöldina?
(Or frétttabréfi Richards D. Mc-
Millans, fréttar. UP.)
Skip sigiir á hval
og sihidnr af taon-
nm haasinii!
Einkaskeyti til FÚ.
LONDON í gærkveldi.
Farþegar á skipinu „Duchess of
York", sem kom til Liverpool i
dag frá Montreal, liöfðu frá ó-
venjulegu atviki að segja.
Á miðju Atlantshafi rendi skipið
inn í fimmtíu feta langan hval,
og festist hann á stefni skipsins.
Trésmið skipsins, sem var undir
þiljum, heyrðist vera lamið á
stefnið með heljar krafti, ogsendi
hann þegar boð um það til skip-
stjórans, og var vélin stöðvuð.
Sást þá hvalurinn fastur á stefn-
inu.
Ekki var hægt að losa skipið
við hvalinn, fyr en vélin var sett
í gang aftur á bak. Hafði skipið
VKKKIFÍI þiUINM
Barnasokkar í öllum stærðum
frá 1,55 par. Hosur, Hálfsokkar
og Sportsokkar. Silkisokkar í
miklu úrvali. Verzl. „Dyngja“.
Höfum fengið svört efni í
Peysufatasvuntur. Afarmikið
úrval af allskonar svuntu og
upphlutsskyrtuefnum, t. d. ljós
Georgette á 11,25 í settið, sér-
lega falleg. Verzl. „Dyngja“.
Millipils við peysuföt altaf
fyrirliggjandi. Verz!. „Dyngja“.
Prjónasilkið í peysuföt er
komið aftur. Einnig ekta silki
í peysuföt, aðeins 64,75 í fötin.
Spegilflöjel í peysuföt frá 57,50
í fötin. ,Verzl. „Dyngja“.
Afarmikið úrval af einlitum
krepe de chine í kjóla og blúss-
ur, frá 2,75 mtr. — Verzl.
„Dyngja“.
Bálfarafélag Islands.
Innritun nýrra félaga í Bókaverzlun
Snsebjarnar J ónssonar. Árgjald kr. 3.00
Æfitillag kr. 25,00. Gerist félagar.
REGNHLIFAR teknar til viðgerð-
ar á Laufásveg 4.
Málaflutningur. Samningagerðir
Stefán Jóh. Stefánsson,
hæstaréttarmálafkn.
Ásgeir Guðmundsson,
cand. jur.
Austurstræti 1.
Innheimta. Fasteignasala.
NÝÍB
KAUPENDUR
FÁ
ALÞYÐUBkAÐIÐ
ÓKEYPIS
til næstu
mánaðamóta.
♦
Kaupið bezta
fréttablaðið.
þá sniðið hausinn af hvalnum, og
sáu farþegar hann hverfa í djúp
hafsins.
:ÍME:JIÍIS1mBIBÍSWÍÍIí1ÍÍÍÍ