Alþýðublaðið - 04.09.1935, Blaðsíða 2

MIÐVIKUDAGINN 4. sept. 1935.
ALÞTÐUBLAÐIÐ

: ■ ,
'' vr i '
Til Aknreyrar
alla Mánudaga,
Miðvikudaga og
Föstudaga.
FRA akureyri sömu daga.
BlVreiðastðð Steindðrs,
Sími 1580.
:Í5I%ÍWÁVAy>Jví;
Y&'j&WÁSVAWw

Reykicf
MAYBL0SS0M
VIRGINIA
CIGARETTUR
Mateno.
Utan úr heimi berst nú hver
íregnin annari meiri um þessar
mundir. Á hverjum degi hlusta
menn á útvarp sitt og lesa blöð
sín með spenningi og forvitni.
í pessu regni stórra tíðinda
mætti vel fara svo, að mönn-
um sæist yfir, sumt það, sem hér
heima gierist og er pó merkilegt,
miðað við aðstæður okkar og
menningarástand.
Hér á landi er mikill hópur
manna, sem ekki gengur þess
dulinn, að margbreytni tungumál-
anna er hinn versti þröskuldur í
vegi samstarfs og gagnkvæmrar
kynningar pjóða á milli. Og
nokkrir menn hafa öðlast skiln-
ing á pví, að úr pessum vanda
verður ekki bætt mema á þann
veg einn, að vinna snjöllu og
einföldu þjóðlausu máli á borð
við esperanto viðurkenningu sem
allsherjar-viðskiftamáli.
Þessir menn eru ekki margir.
En þeir hafa reynt að auka skiln-
ing landa sinna á þessu mikla
nauðsynjamáli fámennrar þjóðar.
Nokkuð hefir áunnist, en mjög
er þó fjarri því enn þá, að augu
þjóðarinnar alment hafi látið opn-
'ast í þessu efni. Sumir vel metn-
ir mentamenn, hafa og átt nokk-
jurn þátt í að strá sandi í augu
hennar, svo að hún öðlist ekki
nýja og víða sjón á þýðingu
hlutlausrar alþjóðatungu.
Spegilmynd af hugsunarhætti
þessara menningarfrömuða okkar
litlu þjóðar er sú staðreynd, að
árið 1933 kaupir höfuð allra
bókasafna landsins, Landsbóka-
safnið í Reykjavík, biblíusögur á
Basic English, en ekkert rit á es-
peranto. Þetta er tilraun, óvart
gerð eða viljandi, til þess að
þegja esperanto í hel.
En esperainto verður ekki þag-
hð í hel hér á landi. Við stönd-
um orðið í of nánu sambandi við
nálæg lönd til þess að þær menn-
ingarhreyfingar, sem þar eru í
stöðugum vexti, geti til lengdar
farið algerlega fram hjá okkur.
Og alt frá því að ágætismaðurinn
iEinar í Nesi vakti athygli landa
sinna á esperanto fyrir mörgum
árum hafa verið hér menn, fleiri
eðd færri, sem hafa skilið þýð-
ingu þess fyrir menningu þess-
arar jarðar og sótt þyrstum anda
sínum svölun í brunn hugsjóna
þess, menn, sem ekki hafa hikað
við að leggja talsvert á sig til
þess að fá aðra til að njóta þessa
með sér.
Ólöí í Herdísarvík les esperanto
í sínum einangraða bæ milli
hrauns og hafs og skrifast á við
menn úti um öll lönd. Sigurður
Kristófer Pétursson þýðir íslenzk
ljóð á esperanto af mestu snild.
Þorsteinn Þorsteinsson semur
kenslubók í- málinu og gefur út
og skrifar fjölda blaðagreina til
að vekja menn. Séra Stefán á
Staðarhrauni syngur Alt eins og,
blómstrið eina og fleiri sálma
Hallgríms á esperanto. Jón H.
Guðmundsson brýzt félítill á es-
perantoþing í Antwerpen og
ræöst í að gefa út blað á es-
peranto, — Islanda Esperantisto
hét það, þéttprentaðar 8 síður,
letrið grænt og með myndum,
kom út 15. dez. 1931, þegar 72
ár voru liðin frá því að meistar-
inn Zamenhof sá fyrst dagsins
ljós. Ég skrifa bók um ísland og
sögu þess þjóðhátíðarárið 1930,
á esperanto vitanlega, til þess að
sýna erlendum mönnum, að við
hér á sögueynni starblínum ekki
svo á frægðarljóma fornaldarinn-
ar, að við séum skilningslausir
á kröfur nútímans og ómóttæki-
legir fyrir nýjum menningar-
straumum, svo sem alþjóðamáls-
hreyfingunni. Þórbergur Þórðar-
son gleymir sjálfum sér við samn-
ingu esperanto-orðabókar, og
hann skrifar Alþjóðamál og mál-
leysur, bók, sem fáir nenna að
lesa, en er engu að síður merki-
legt rit, og mun þess á sinum
tíma minst forráðamönnum memi-
ingarsjóðs til lofs, að þeir höfðu
áræði og framsýni tii að brjóta
þvert af við þá stefnu, sem
straumur smekks og álits almenn-
ings fellur í, og gáfu út bókina.
Og í síðustu viku senda fáeinir
öreigar með Þorstein Finnbjörns-
son í hópsbrjósti út fjölritað es-
perantobiað, sem þeir ætla að
láta koma út einu sinni í mánuði
hverjum.
MATENO heitir þetta nýja blað.
Það orð þýðir morgunn. Sex síður
er það að stærð og sæmilegt að
frágangi. Það er ritað bæði á ís-
lenzku og esperanto. I því hefst
esperantonámskeið, er Þórbergur
ritar, og þarf þá ekki að efa að
það er vel gert. Smásaga ör-
stutt er þar eftir Jón H. Guð-
mundsson, frumsamin á esper-
antó. Sagan er skratti sniðug, en
sérstaklega er þó vert að geta
þess, að him er rituö á frábær'-
lega léttu og lipru máli, en það
er nauðsynlegt í blaði eins og
þessu, sem talsvert verður lesið
af nemendum í esperantó. Fleira
er í blaðinu, og skal þ*ess eins
getið hér, að á forsíðunni er es-
perantóþýðing af alþjóðasöng
jafnaðarmanna, enda eru það rót-
tækir alþýðumenn, sem að blað-
inu standa. En ekki er það neitt
verra fyrir því.
Útkoma þessa nýja blaðs er
einn af þeim atburðum hér heima,
sem lítið lætur yfir. sér, en er
þess þó maklegur, að eftir hon-
um sé tekið. Og það verða fleiri
en esperantistar einir, sem vilja
sjá blaðið, en esperantistarnir
vilja það auðvitað allir. Þeir, sem
ekki eru esperantistar, en hafa
skilning á samvinnu þjóða, kynn-
ingu og góðri sambúð, bg hug-
leiða nauðsyn þessara hiuta ekki
sízt fyrir fámennar þjóðir, þeir
N t EPLI
og melónur, fást í
Kaupfélagi Reykjavíkur.
TOMATAR
hvítkál, gulrætur og gulrófur,
fást í
Kaupfélagi Reykjavíkur.
HILLUPAPPÍR fæstí
Kaupfélagi Reykjavíkur.
KARTÖFLUR
góðar og ódýrar, fást í
Kaupfélagi Reykjavíkur.
Sparið peninga! Forðist ó-
| þægindi! Vanti yður rúður í
[ glugga, þá hringið í síma 1736,
! og verða þær fljótt látnar i.
veita þessari tilraun höfuðstóls-
lausra alþýðumanna tíl að vikka
sjóndeildarhring sinn og annara
verðuga athygli og sjálfsagðan
stuðning. Þeim öllum óska ég
þess, að þeir hljóti bonan tnatm-
on.
Ölafur Þ. Kristjárisson.
Happdræíti
Háskóla Íslands.
í DAG
er síðasti endurnýjunardagur íyrir 7. flokk.
Dregið verður 10. september.
400 vinningar — samtals 88400 krónur.
ITGLEYMIÐ EKKI AÐ ENDURNÝJA.
Verðlœkkun, nýjar kartðflur á 15 kr. karfan, 50 kg. Drífandi, Langavegl 63, Sfmi 2393.
BERTA RUCK :
r
I stolnu
I I
4
flíkum.
— Nú, jæja, þér eruð uppteknar? sagði. hr. Harrison hvíslandi
og á sinn viðbjóðslegasta hátt. Ég ætti svo sem ekki áð vera
neitt undrandi, þó að þér, sem eruð svo falleg stúlka, fáið
marga aðdáendur og þeir bjóði yður út til skemtunar á kvöldin.
Ég skal þá gefa yður frí í kvöld, þá fáið þér líka nógan tíma,
til að undirbúa það, að fara út með mér. En, bætti hann við.
með áherzlu, munið það, að ég vonast eftir yður á morgun, og ég
vil ekki að það bregðist, munið það: annað kvöld klukkan 8.
—- Ekki á morgun, sagði Júlía, sem fanst að sér ætlaði að
verða flökurt af viðbjóði, ég . . .
— Þér eruð skynsöm ung stúlka, hugsa ég. Ég vona, íað þér
skiljið hvernig aðstaða yðar er, hvislaði hr. Harrison aftur. —
Þér vitið, að ég er steinn til stórræðanna, meðan ég ier ánægður,
en ég líð engum þeð, að ganga fram hjá mér og forsmá mig’,
að minsta kosti engum hér í verzluninni. Ég ræð yður því til,
ungfrú Ackroyd . . ., ágætt, þér skiljið mig, býst ég við. Jæja
Jcþá, annað kvöld klukkan 8. Svo sneri hann sér við og hvarf inn
í næstu deild.
Hún roðnaði af reiði, og þó fann hún, að hún var varnarlaus í
viðureigninni við þennan þorpara. Hún fann, að hana langaði að
myrða hann. Og án þess að hún vissi um það sjálf, hafði morð-
fýsn skinið út úr hinu fallega litla andliti hennar, er bn leit
fraroan í Harrison, þegar hann mæiti síðustu orðin.
Aftur óskaði hún þess heitt og innilega, að hún gæti stungið
hníf inn um jakkabrjóstið hans. Og um leiö og henni datt þetto
í hug, þá flaug annað í hug hennar, annað, sem var enn ómögu-
legra, enn óframkvæmanlegra.
Ó, ef hún að eins ætti einhvern að, einhvern sem gæti hjálpað
henni, stóran, sterkan bróður, geðstóran, kraftalegan unnusta,
jafnvel þó hann væri ekki fágaður eða mentaður, bara að hann
gæti reglulega lamið svinið hann Harrison, svo að hann biði
þess aldrei bætur. Ó, ef það væri aðeins Kægt að sparka svíninu
út úr búðinni við Oxford street!
En hún var einstæðingur, hún stóð alein og óstudd. Og jnú
varð hún að taka á móti því, sem margar ungar stúlkur verða að
þola, sem líta sæmilega út: Svivirðilegan húsbónda, sem æt!aði
að neyta þess aflsmunar, sem hann hafði, þar sem hann réði yfjr
atvinnu hennar, til að neyða hana til að Iáta að vilja sínum.
Já, hann ætlaði að segja henni upp stöðunni, ef hún gerði ekki
alt, sem hann vildi.
Hún vissi hvað það þýddi, ef hún léti ekki að vilja hans. Hún
yrði rekin úr búðinni og fengi er^gin meðmæli.
Þetta er himinhrópandi óréttlæti, hugsaði Júlía og beit litlu
tönnunum sínum "jrétt samaan. Þegar hún nokkru síðar hafði
skiftÞ um föt og þaut út:á götur stórborgarinnar, fanst henni að
hún vær ieins og dýr, sem hefði verið lokkað í ;gyldru, sem ó-
mögulegt vær iað losna úr.
Hún vissi eiginlega ekkert hvert hún fór. Hún gekk hratt,
beint af augum. Höfuð hennar var fult af hinum fráleitustu
hugsunum, eitthvað varð hún að gera, henni fanst það vera
sama sem sjálfsmorð að þiggja boð þessarar snuðrandi hýenu,
sem læddist fleðuleg kringum hana í búðinni. En hvað átti hún
að gera? Hvert átti hún að snúa sér? Hún gat tengan beðið um
gott ráð, enginn gat huggað hana, ekki einu sinni eína vinstúlkan
semhún átti, Sally. Sally var farin.
Sally! Um leið og hún mintist hennar, datt henní alt i einu
dálítið í hug, sem var svo stórfenglegt, að hún nam skyndilega
staðar og gleymdi stað og stund.
Hvers vegna ætti ég ekki að gríp aþað tækifæri, sem nú hefði
boðist Sally, en of seint? Hvers vegna ætti ég ekki að fara til
þessaarar frænku hennar og láta hana halda að ég sé Sally?
Hún þekti hana ekki. Enginin af frændum hennar þekti hana.
Þeir hafa aldrei séð hana. Og hún vill ekkert hafa saman við
þá að sæída. Já, hún hafði meira að segja sagt þetta sjálf í »norg-
un, áður en hún fór, og sagt henni að segja frændum sínum, ef
hún rækist einhvern tíma á þá, að hún væri dauð. Það þarf aldrei
Það komast upp. Sally myndi aldrei koma upp um hana, þó að
hún kæmist að því, hvað hún hafði gert.
Hvers vegna á ég ekki að leggja í hættuna?
Fjórdi kapítuli.
TÆKPFÆRIÐ
Júlía gekk yfir Traíalgar Square og í áttina íil skemtigarðs-
ins, þegar þess^ri hugsun skaut upp í huga hennar.
Hún rankaði fyrst við sér, hvar hún var, er hún gekk fram hjá
grindverkinu við Buckingham Palaoe. Ungir roenn, sem gengu
fram hjá henni, litu eftirtektaraugum á hið fallega litla andlit
hennar. En veslings litla Júlía tók ekkert eftir því. Hugur hennar
var allur annars staðar. Drottinn minn, hún var rétt komin til
Chelsea! Heimilisfang frænku Sally kom upp í huga hennair:
„319 The Embankment, Chelsea.“
— Jú, ég fer þangað, sagði Júíía við sjálfa sig, full af örvænt-
ingu. Ég geri það, hvers vegna ætti ég ekki að gripa þetba eina
tækifæri, sem mér býðst? Það þýðir hamingju, gleði og heimili.
Ég hefi fullan rétt á að mega njóta þessara gæða.
— En bú hefir epgan rétt til að látast vera önnur en þú ert,
sagði Iitii, mjúk rödd við hana einhvers staðar inst inni. Það
var ródd samvizkunnar, sem nú ætiaði að koma til skjalanna.
Það væri rangt, rangt, og þú veizt það sjálf, að það er rangt.
Ef þú gerðir þetta, værir þú orðin svikari, glæpakvendi. Þú
getur ekki gert þetta.
— Ég ér neydd til að gera það. Júlía reyndi að gera samvizkuna
rólega. Mér hefir borist tækifæri upp* í hendurnar á elleftu stundu.
Engum verður það að meini þó ég grípi það. Ég frem engan glæp
gagnvart Sally. Hún er gift og farin veg allrar veraldar. Hún
hefir mann sinn til að verja sig. Hún myndi aldrei taka þessu
tækifæri, jafnvel þó að hún g(æti það. Hún sagði það, já, hún
ságði það sjálf. En ég, ég er einmana og vinasnauð. Enginn hjálpar
mér. Ég hefi engin meðmæli. Ég get ekkert farið.
— Þq getur sagt henni sannleikann, mótmælti rödd samvizk-
unnar henni. Þú getur farið til ungfrú Travers *og sagt henni aJ t
af léfta um Sally, alt sem hana langar að vita um barn bróður
síns, svo getur þú sagt henni þína eigin sögu. Þú þarft ekki að
fara til hennar undir fölsku flaggi. Ef til vill verður hún fegin að
geta hjálpað þér, þar sem þú ert vinstúlka Sally. Það er á'reið-
anlegt, að hún hjálpar þér eitthvað.
— En ef hún nú ekki gerði það? Heldra fólk ér yfirléitt alls
ekki hjálpsamt, hugsaði Júlía, þegar hún kom út í jEmbankm*ent qg
sá alla ljósadýrðina, sem er meðfram Thamesánni og skapa um.
hana ramma. Hvernig get ég vitað um þáð, hvað úngfrú Travers
segir við mig, hvað hún hugsar um mig, hvernig hún tekur (mér.
Það er dálítið annað að bjóða bröðurdóttur sína velkomna inn á
heimili sitt en ókunnuga stúlku, sem enginn veit neih déili á. 1