Alþýðublaðið - 04.09.1935, Blaðsíða 3

MIÐVIKUDAGINN 4. sept. 1935.
ALÞ7ÐUBLAÐIÐ
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
OTGEFANDI:
OJÞÝÐteLOKKURINN
RITSTJÖRI:
F. R. VALDEMARSSON
RITSTJÖRN:
ASalstræti 8.
AFGREIÐSLA:
Hafnarstræti 16.
SIMAR:
4900—4906.
4900: AfgreiOsla, auglýsingar.
4901: Ritstjóm (innlendar fréttir)
4902: Ritstjóri.
4903: Vilhj. S. ViUijálmss. (heima)
4904: F. R.Valdemarsson(heíma).
4905: Ritstjóm.
4906: Afgreiðsla.
STEINDÖRSPRENT H.F.
KTlkmirndatakan.
STARF Guðmundar Kambans
viö kvikmyndatöku af laudi,
pjóð og þjóðarháttum er mjög
merkilegt starf.
Allar líkur benda til þess, að
myndatakan takist prýði’ega, enda
hefir Kamban einskis ráðs látið
ófreistað til þess að vinna verk
sitt sem bezt.
t gær fékk hann hina dönsku
flugvél, sem hér dvelur, til þess_
að fljúga með sig yfir Reykjavík,
Þingvelli, Geysi, Gullfoss og
Hafnarfjörð, og tók hann myndir
af öllum þessum stöðum.
Hjá því getur ekki farið, að
myndir þær, sem þannig eru
teknar af þessum stöðum, verði
margar mjög fagrar og veki mikla
athygli.
Vonandi tekst að koma mynd
Kambans á framfæri til sýnis víða
um heim, verður hún þá hin bezta
auglýsing á landi voru sem ferða-
mannalandi.
Strlðið voflr jfíir.
Það eru aðeins 17 ár síðan
heimsófriðnum mikla lauk. Og
enn þá þjást þjóðimar af af-
leiðingum þess, enn eru þau sár
ekki gróin, sem það veitti þjóð-
um og einstaklingum.
Fyrst eftir stríðið hrundu
konungar og keisarar, aðalsætt-
ir og herveldi. Ríki þeirra, sem
höfðu komið stríðinu af stað og
haldið því við, nært það með
blóði miljóna og tárum miljóna
kvenna og barna var lagt í rúst-
ir í mörgum löndum. Hinir
smáðu og þjökuðu urðu að taka
við og fara að stjórna. Þeir ætl-
uðu sér að stjóma með öðrum
hætti en hinir höfðu gert. Þeir
létu mannúðina ráða stjórnar-
framkvæmdum sínum og gerð-
um. Sviftu menn ekki lífinu fyr-
ir þjóðfélagsstöður eða pólitísk-
ar skoðanir, fengu mönnum
verk að vina og kröfðust þess
að friður, ró og regla ríkti í
þjóðfélögunum og hafið væri
viðreisnarstarf til að rækta þá
akra, sem sundrað hafði verið,
byggja upp það sem stríðið
hafði brotið niður og græða þau
sár sem ófriðurinn hafði veitt.
En reynslan hefir sannað, að
þeir vom á rangri leið. Reynsl-
an hefur sannað, að með illu
skal illt út drífa, að auðvalds-
stéttimar varð að eyðileggja,
gersamlega útrýma, ef þjóðirn-
ar áttu ekki aftur að lenda í
blóðugum hildarleik. Og árin,
sem em liðin síðan friðarsamn-
ingamir vom undirritaðir hafa
verið éins og ófriðarár. 1 þjóð-
félögunum hefir grimdin sigrað.
Hatrið hefir unnið öll hefðar-
sætin og mannvonskan hrósar
sigri yfir gröfum mannréttinda
og mannvina.
Fasisminn er hin nýja stefna,
sem leiðir til nýs stríðs. í dag
spyr heimurinn þess eins hvort
nýr ófriður brjótist út í dag eða
eftir viku.
Ef maður opnar útvarpstækið
sitt og stillir á stöðvafnar á
Svarað pvaðri ihaldsblaðama
mn byrjnn sðitnnartimans.
I eftirfarandi gnein, aem birtist
í 15. tbl. Neista, blaði Alþýðu-
flokksins á Si^lufirði, og er svar
til íhaldsblaðsins þar, Siglfirðings,
er rækilega sýnt fnam á, hvaða
fleipur og endileysur íhaldsblöð-
in öll hafa farið með, þegar þau
eru að ásaka Síldarútvegsnefnd
um hversu seint hafi verið byrjað
að stalta.
Birtist greinin hér orðrétt:
„Blaðpeðið Siglfirðingur hefir
vakið athygli fólks á því, hver
þjóðarháski hafi verið að byrja
ekki söltun fyr en gert var í ár.
Því trúir enginn, sem þekkir, að
blaðið sé fært um að vekja at-
hygli á nokkru máli, jafnvel
hversu merkiLegt sem það er.
Hins ber líka að gæta, að blað,
sem er alveg fyrirmunað að flytja
nokkurt mál rétt, getur ekki vakið
á sér þá athygli, sem af er látið
í siðasta blaði Siglfirðings, því
að blaðgreyið er þekt að fram-
úrskarandi óvönduðum málflutn-
ingi. /
Verður hér þá vikið nokkuð
að söltunartímanum og söltunar-
hæfni síldar.
Eins og öllum hér er kunnugt,
varð síld snemma á þessari vertíð
afar feit, og ef til vill að þvi leyti
söltunarhæf. En aftur á móti var
síldin átufull og hefði verið afar-
vandmeðfarin, en væntanlega
hefði lánast að verka hana sem
hneinsaða síld eða þá fletja. En
það er nú eins og oft áður, og
á það eigi sízt við síldveiðarnar,
að það er alíaf hægra að segja
eftir á, hvað var það bezta. En
þegar deilt er um nú, hvers vegna
sé farið eftir mánaðardegi með
byrjun söltunartíma, en eigi fitu-
magni síldar, þá er það fyrst að
meginlöndum Evrópu eða í Eng-
landi er venjulegasta dagskrár-
efnið kensla í vörnum gegn eit-
urgasi, gegn loftárásum, eða
haturþrungnar ofstækisárásir
gegn einhverrri annari þjóð.
Þetta er myndin af heiminum
eins og hann er í dag. Allir búa
sig undir nýtt stríð, allir her-
væðast af kappi. Allir brýna
Ijái sína til morða og mann-
drápa. Ökrum verður sundrað á
ný, miljónir drepnar, enn leggj-
ast lönd í eyði.
Sumir hugga menn með því
að segja, að þetta séu fæðingar-
hríðir hins nýja sem sé að fæð-
ast, framtíðarþjóðfélagsins, þar
sem hatrinu verði útrýmt og
réttlæti ríki. Reynslan hefir tal-
að til þeirra, sem eru friðarvin-
ir, sem eru lýðræðismenn og
andstæðingar auðvaldsstefn-
unnar. Hún segir að aldrei
verði hægt að skapa frið fyr en
undirrót ófriðar verði skorin
burtu: Auðvaldsstef nan með
öllu, sem henni fylgir.
Það er ótrúlegt að fasisminn
sigri í því stríði, sem nú er að
skella á, enda er stofnað til þess
í krampakendum ofsa þess
sem finnur að hann hefir þegar
biðið ósigur og vill því heldur
tapa í stríði, en án stríðs.
Endurtekur sagan sig?
Verður það stríð ,sem nú er
að ríða yfir heiminn til þess að
steypa drottnum og stríðs-
spekúlöntum af veldisstólum
sínum?
Fær verkalýðshreyfingin aft-
ur tækifæri til að framkvæma
stefnu sína? Fær hún aftur
frelsi til að starfa í þeim lönd-
um, þar sem hún hefir verið lögð
í rústir?
Þessara spurninga spyrja
menn nú um leið og þrumugnýr
nýrrar styrjaldar fer yfir lönd-
in.
, /' N.
| segja, að síldarsaltendur hér hafa
I frá byrjun innleitt þessa hefð,
þuðvitað í fullu samkomulagi við
erlendu kaupendurna. Hafa er-
lendir kaupendur, einkum Svíar,
fengið inn í alla fyrirframsamn-
inga seint og snemma, að síldin
skuli söltuð eftir 25. júlí og í pjll-
mörgum tilfellum) í úgúst og sept-
ember. Svo mun og þetta hafa
verið í ár. Búast má því við, að
þótt leyfð hefði verið söltun 5.—
10. júlí, þá hefði ENGIN ALMENN
SÖLTUN BYRJAÐ ÞÁ, vegna
þess, að fyrirframsamningarnir
hljóða upp.á að síldin sé veidd
eftir 25. júlí, eða þá EINGÖNGU
ÁGUST OG SEPTEMBERVEIDD.
Verður síldarsaltendum heldur
eigi gefið að sök, þó að þeir
hefðu látið söltun þá undir höfuð
leggjast, því að þótt allir þeirra,
(en það voru fæstir þeirra), sem
höfðu þá náð í tunnur og salt,
hefðu nú saltað, við skulum segja
50 þús. tunnur af snemmveiddri
júlísíld, og afli haldist úr og með
25. júlí, þá er ábyggilegt, að er-
lendu kaupendurnir hefðu heimt-
að ágústsíld eða að öðru leyti
eftir því sem samningarnir hljóð-
uðu upp á, og hefði þá snemm-
saltaða síldin getað orðið verð-
lítil, jafnvel þó að vel feit væri.
Og hvað hefði Siglfirðingur þá
sagt? Hann hefði barið öllum
bæxlum og kent Síldarútvegs-
nefnd um þessi mistök. En eins
og áður er sagt, þá er svo afar-
gott að segja stundum eftir á,
hvernig þietta og þetta átti að
vera. Það gera venjulega allir
LITLIR spámenn.
Siglfirðingur var í 23. tbl. að
læða því inn hjá fólki, að Síldar-
útvegsnefnd væri um að kenna,
að eigi væri búið að salta ein
ósköp, en eins og að framan er
lýst, eru það atvinnurekendurnir,
síldarsaltendurnir, sem hafa kom-
ið þessari hefð á, að miða byrjun1
söhunar við 25. júlí, og samnings-
bundið þetta. Það verður og að
minna á, að eftir miðjan júlí
veiddist sama og engin síld. Skip,
sem koinu inn 18.—21. júlí, komu
flest með gamla slatta af bræðslu-
síld. Hefði því átt að salta eitt-
hvað til muna af síld, þurfti að
byrja eigi seinna en 7.—10. júlí,
en áður ier sýnt hverjir annmarkai;
á því voru. Enda eru flestir síld-
arsaltendur þeirrar skoðunar, að
óhyggilegt hefði verið að byrja
fyr en venjulega. Hins vegar vill
Neisti að öllu leyti taka undir
það, að pað er alveg sjálfsagt að
bmda söltiunartímann við fitu-
magn síldar, en eigi við mánaðar-
dag. En til þess að það sé hægt,
verða aðrar aðstæður að vera
fyrir hendi en í 'sumar. T. d. roega
ekki sölusamningarnir hindra
það, ekki vera tunnuskortur, enda
ætti ekki að koma að sök, þótt
tunnur kæmu hingað til Norður-
lands hálfum mánuði fyr en ver-
ið hefir, og verður að treysta
því, að Síldarútvegsnefnd vinni
að þvi að breyta söltunartímiai
þannig, að söltun sé miðuð við
gæði síldar en eigi við mánaðar-
dag. Hinir erlendu kaupendur
verða að skilja þetta og haga
sínum samningum eftir því. En í
þetta skifti þýðir hvorki fyrir
Siglfirðing eða aðra að deila á
neina út af því, hvað seint var
byrjað að salta, nema þá það
skipulag, sem verið hefir á sölu
íslenzkrar síldar á erlendum
markaði hingað til, og þá hefð,
sem skapast hefir hér norðan-
lands með söltunartíma og allan
undirbúning undir söltun."
íslenaskn knattspyrnu"
mennlrnlr í Þýskalandi.
Brot ur ferðasögu eftir Pétur Sigurðsson
Föstudaginn 23. ág. var flokkn-
um boðið að skoða verksmiðjur
firmans Simens & Halske í Sie-
jnensstadt í einu úthverfi borgar-
innar. Verksmiðjur þessar eru
gríðarstórar og mikilfenglegar, og
vinna 70 000 manns í þeim. Okkur
var tekið þarna mjög. 'vel og
sýndax 2 aðalbyggingarnar og að
því loknu boðið til miðdegisverð-
ar. En auk verksmiðjuhúsanna sá-
um við íþróttahúsið ög íþrótta-
velli verksmiðjanna og þótti mik-
ið til koma. Þetta firma lætur sér
mjög ant um líkamlegt uppeldi
verkamanna sinna, og til dæmis
um það var okkur sagt, að iðn-
nemarnir væru sendir upp á þak
til þess að anda að sér hreinu
lofti og látnir fara í bað áð,ur en
þeir mötuðust á vinnustaðnum.
Hjá þessu fyrirtæki eru mörg i-
þróttafélög og flestar íþrótta-
greinar iðkaðar. Við sáum t. d.
verðlaunagrip, sem verkamenn
Siemens höfðu unnið, þegar þeir
•sigruðu í boðhlaupi gegnum Ber-
lín, sem var með svipuðu móti
sem ferþrautin heima: hlaup,
hjólreiðar, róður og sund. Fim-
leikasalurinn var mjög snotur, og
var þar einnig leiksvið og útbún-
aður til að sýna kvikmyndir.
Gólfið var með þeirri gerð, sem
fyrirhuguð var PNýja barnaskól-
anum, en fimfekakennararnir
heima töldu fráleita og hættulega,
og var húsið þó nýlegt. Búnings-
herbergi og baðklefar mjöghrein-
legir 'Og fallegir. Knattspyrnuvell-
ir voru þarna, og eru 8 knatt-
spyrnulið fullorðinna í knatt-
spyrnudeildinni, tennis og yfirleitt
allar íþróttagreinar. Sérstakt
klúbbhús var þarna með lesstof-
um, þar sem félagarnir gátu lesið,
teflt og spilað, húsið var all-
stórt, nýlegt og fullkomið að öllu
leyti. Þar var danzpallur úti og
danzsalur inni, og var okkur sagt,
að danzað væri á hverjum mið-
vikudegi. Alt var þarna hreint og
fágað og svo vel um gengið, að
það vakti aðdáun allra. Verka-
mennirnir greiða 3 mörk á ári
fyrir að vera í íþróttafélagsskapn-
um og verða. aðnjótandi allra
þéssara hlunninda; að öðru leyti
er alt þetta kostað af Siemens-
fyrirtækinu. Okkur kom saman
um, að vellirnir, fimleikahúsið og
klúbbhúsið væri alveg mátulegt
handa Reykjavík.
Frá Siemensbænum fórum við
beint á útvarpssýninguna miklu.
3 dögum áður hafði hluti af henni
brunnið, en nú var búið að koma
öllu fyrir aftur. Þar töluðum við
í útvarp og þökkuðum fyrir mót-
tökurnar og sungum lag fyrir
miklum fjölda áhorfenda, og voru
margir feimnir við þetta, en það
slarkaði samt.
Um kvöldið var lagt af stað frá
Berlín til Mainz í svefnvögnum,
og komum við þangað kl. að
ganga 8. Þar var teltið á móti
okkur af fulltrúum borgarinnar
og SA og farið með okkur um
borgina í bíl. K1 .9 var stigið á
skip og siglt niður Rin í skínahdi
sólskini, norður til Bonn. Þetta
er talinn fegursti hluti Rínardals-
ins, og er ekki ofsögum sagt af
fegurð landsins. Áin fellur þarna
í þröngum dal með bröttum
klettahlíðum beggja vegna, og
teygir vínviðurinn sig upp hlíð-
arnar, en efst á klettabrúnunum
gnæfa rústir af gömlum riddara-
borgum eins og valshreiður, og
þaðan hugðu víkingar þeir, sem
þarna bjuggu, að ferðum kaup-
manna eftir fljótinu, og hremdu
þá síðan eins og valur rjúpu.
Straumhart er fljótið, en umferð
geysimikil og sífeld tilbreyting
fyrir augum alla leið. Um kl. 5
komum við til Bonn, og tók
borgarstjórinn á móti okkur I
ráðhúsinu og gaf okkur mynd til
endurminningar um borgirna. Eft-
ir svo sem 10 mín. dvöl í ráð-
húsinu var farið í bíl til Köln,
eftir hinum fræga bílvegi (Auto-
strasse), sem er 24 km. langur
og kostaði margar milljónir
marka. Vegurinn er 16 m. breið-
ur og mesti bratti er 2 á móti
100, en víðast ekki nema 0,5 móti
100. Ekki er hægt að aka inn á
veginn nema á einum stað á milli
borganna, allir þvervegir (um 30)
eru leiddir undir eða yfir bílbraut-
ina. Vegurinn er eingöngu gerður
fyrir bílaumferð á milli borganna,
og er ekið með afskaplegum
hraða.
1 Köln var tekið á móti okkur
með kostum og kynjúmi í fáðkús-
inu og móttökunum útvarpað, og
gaf c borgarstjórinn flokknum
mynd af borginni til minja, en
blaðið Kölnische Zeitung bók um
borgina, og fylgdu nokkrarhljóm-
plötur. Stollwerk-verksmiðjurnar
gáfu hverjum okkar súkkulaði-
pakka og ilmvatnsverksmiðja
(4711) gaf okkur ilmvatnsglös, svo
að við fórum frá Köln hlaðnir
gjöfum. Við komum líka inn í
dómkirkjuna í Köln, sém er fræg-
(ust kirkja í Þýzkalandi, bæði fög-
ur og stórkostleg.
Kl. rúmlega 10% komum við
til Oberhausen, og voru þúsundir
manna á járnbrautarstöðinni að
taka á móti okkur. 1 morgun var
ekið með okkur um borgina og
sýnt ráðhúsið, en það er nýtt og
í funkis-stíl, og hvergi hefi ég
séð fegurð þess nýja stíls betur
en hér. I Oberhausen eru yfir
190 þús. ibúar og borgih í hröð-
um vexti, og eru margar funkis-
byggingar hér: járnbrautarstöðin,
aðalpósthúsið, hótelið, sem við
búum í. Einnig var farið með okk-
ur á íþróttavöllinn, sem er mjög
fallegur og rúmar um 40 þús.
áhorfendur, við hliðina á honum
er barnaleikvöllur og sundlaug.
Kappleikurinn hófst kl .4, og voru
áhorfendur um 5000. Heitt var í
veðri, en sólarlaust. Urslitin urðu
betri en áður (8 :2), og voru okk-
ar mörk gerð á 40- og 42. mín.
fyrra hálfleiks, en þá höfðuÞjóð-
verjar fengið 4 mörk áður. Björg-
vin skoraði fyrra markið á nokk-
uð löngu skoti, hitt Jón Magnús-
son eftir að hafa fengið knöttinn
fallega fyrir markið frá Friðþjófi.
Mjög höfðu Þjóðverjar yfir-
höndina, og hér var betri samleik-
ur en í Dresden og Berlín, en
aftur hertu þeir sig ekki eins að
skora mörk.
I kvöld bauð borgin okkur til
kvöldverðar, og var öllum gefin
mynd til minja um komuna. Mót-
tökurnar voru eins vingjarnlegar
og alúðlegar og annars staðar.
Oberhausen er verksmiðjubær og
mikill mökkur yfir bænum, enda
liggja hér margir stórbæir þétt
saman á litlu svæði, iðnaðarborg-
Irnar í Ruhr, Essen (um 700 000),
Dusseldorf, Dortmund (um 1/2
millj. hvor), Duisburg, Krefeld,
Gelsenkirchen, Hamborn, Boc-
hum, Solingen o. fl., og eru sum-
ar þeirra vaxnar saman; búa hér
um 5 millj. á litlu svæði. Þrátt
fyrir þetta er hreinlegt hér í Ob-
erhausen, eftir því sem um er
að gera, og sést af öllu, að fólkið
er atorkusamt og þrifið.
v. Wickede hefir verið með
okkur frá Berlín, dr. Erbach tók
á móti okkur í Köln, en fór heim
til sín í gær og kemur svo aftur
til Hamborgar. Fulltrúi knatt-
spyrnusambandsins var með okk-
ur á leiðinni milli Mainz og Köln,
en síðan í Bonn hefir forstjóri
Norræna félagsins í Rinarlöndum
verið með okkur.
P. S.
Merkilegar fornminj-
ar óþekktra dýra og
mörghundruð ára
gamalla manna-
byggða fundnar í
Austur-Af ríku.
LONDON, 2./9. FU.
Ðr. Louis S. B. Leakey, einn af
helztu fornminjafræðingum Breta
er nýkominn til Nairobi i Kenya-
nýlendunni á austurströnd Afríku,
úr vísindalegum leiðangri til Tan-
ganyikalands. Þar fann hann
leyfar af áður óþektu dýri, sem
svipar mest til kindar, en befir
verið á stærð við vísund og mælst
6 fet milli horna. Þá fann hann
einnig leyfar af mastodon, ná-
lægt Eyasi vatni.
Loks kom Dr. Leakey til forn-
borgarinnar Angaruka, sem ítalsk-
ur vísindaleiðangur sagði frá fyrir
mánuði síðan. I henni eru um
4000 steinhús, sem komið er fyrir
é þrepum í Lrekku og virðist hafa
verið aðsetur afrikansks kyn-
flokks fyrir um það bil 500 árum.
Dr. Leakey hitti ítölsku vís-
indamennina á ferðalagi sinu, og
bar sig samah við þá um rann-
sóknir sínar í borg þessari.
lagéller JónssoD
cand. juris fyrv. bæjaratjóri.
Allskonar lögfræðisstörf, mál-
færzla, innheimta, samninga-
gerðir, kaup og sala fasteigna.
Bankastræti 7 <næstu hæð yfir
Hljóðfærahúsinu). Sími 3656.
Viðtalstími kl. 5—7 sd.
Til Akureyrar
Á tveimur dögum:
Á einum degi:
Aila þriðjudaga, fimtudaga, laugar-
daga
Hraðferðir um Borgarnes, alia
þriðjudaga og föstudaga.
Frá Akureyri áframhaldandi ferðir:
Til Austf jarða.
Afgreiðsla í Reykjavík Bifreiðastöð Islands. Sími 1540.
Bifreiðastöð Akureyrar.
#