Alþýðublaðið - 12.09.1935, Qupperneq 2

FIMTUDAGINN 12. SEPT. 1935
ALÞYÐUBLAÐIÐ
TiL Keflavíkur.
Til Grindavíkur.
Tii Eyrarbakka.
Til Stokkseyrar.
Til Þingvalla. Daglega.
Aflasbjrrslnrnar i Ægi
1 tilefni af athugasemd hr. al-
þingismanns Jónasar Guðmunds-
sonar í bliaði yðar 5. þ. m., vil
ég, hr. ritstjóri, biðja y'ður fyrir
eftirfarandi skýringu:
Eins og höf. greinarinnar er
kunnugt, er fjárhagur Fisldféiags-
ins jafnan mjög þröngur, og hef-
ir því stjórn félagsins orðið að
gæta allrar sparsemi, bæði að
því er símakostnað snertir og
einnig rúm það, sem aflaskýrsl-
úrnar taka í ritinu, því sumir eru
svo gerðir, að þeim þykir lítið
varið í skýrslugerðir, en óska
frékar -eftir meira lesmáli í blað-
inu.
Skýrslum úr Sunnlendinga-
fjórðungi er safnað af skrifstofu
félagsins í Reykjavík, og ier sú
söfnun að jafnaði nokkru ná-
Norður á Akureyri þrisvar í viku.
PAKKINN
KOSTAR
kvæmari en söfnun erindreka fé-
lagsins út urn land, enda eru til-
tölulega stærstu veiðistöðvarnar í
Sunnlendingafjórðungi og aflinn
lagður á land í tiltöíulega fáum
stöðum. Aftur á móti er aflinn í
veiðistöðvunum út um landið
sundurliðaður í skýrslum erind-
rekanna vanalega tvisvar á ári,
eftir veiðistöðvum, og þá jafn-
framt getið hve þátttaka útgerð-
arinnar er mikil á hverjum stað.
Að þessu leyti eru s'kýrslur er-
indrekanna utan af landi fyllri
en skýrslur úr Sunnlendingafjórð-
ungi.
Ætti að safna skýrslum eins
og hr. alþingismaður Jónas Guð-
jmundsson stingur upp á og birta
þær þannig í Ægi, myndu þær
íafka 3 síðujr í hverju blaði.
Að öðru leyti er athiugasemd
hr. Jónasar Guðmundssonar rétt-
mæt og mun verða tekin til at-
hugunar af stjörn Fiskifélagsins.
Kr. Bcrysson.
□Sr- Kaupið Alþýðublaðið

fsland í erlenduxn blöðum.
í „News“, blaði, sem gefið er ;
fct í New Glasgow, N. S., birtist
þ. 3. ágúst grein, sem nefnist '
„Stamps of Iceland“. Grein þessi
er allýtarleg og hefir inni að j
halda talsverðan fró'ðleik. Er í ;
greininni lokið lofsorði á íslenzk !
frímerki, t. d. Alþingishatíðarfrí- |
merkin, sem eru talin einhver hin j
fallegustu, sem nokkur þjóð hsfir
gefið út. — í „Svenska Dagbla-
det“ 3. ágúst birtist viðtal við
Guðmund J. Guðjónsson kennara
um skólamál á Islandi. (Island
har barn, men behöver skolar.
En islandsk deltagare ved skoi-
mötet om sitt lands skolproblem.)
—‘> 1 „Tidens Tegn“ 14. ágúst birt-
ist grein um Islandsferð, eftir
Bokken Lasson (Paa Islands-ferd.
Annet reisebrev fra Bokken Las-
son). 1 þýzkum blöðum hefir
birzt mergð greina og frásagna
um Þýzkalandsför íslenzku knatt-
spyrnumannanna. (FB.)
Til Aknreyrar.
Á tveimur dögum:
Alla þriðjudaga, fimtudaga, Iaugar-
daga
Á einum degi:
Hraðferðir um Borgarnes, alla
þriðjudaga og föstudaga.
Frá Altureyri áframliaidandi ferðir:
Til Austf jarða.
Afgreiðsla í Beykjavík Bifreiðastöð Istands. Sími 1540.
Bifreiðastöð Ak ureyrar.
ÁætlDnarferðir
frá Reykjavík og Borgarnesi til Dala og Hólmavíkur,
breytast þannig:
1. Frá Reykjavík til Stórholts á mánudögum:
Guðbrandur Jörundsson.
2. Frá Borgarnesi til Hólmavíkur á þriðjudögum:
Andrés Magnússon.
3. Frá Reykjavík til Stórholts á fimtudögum:
Bifreiðastöðin Hekla.
Reykjavík, 7. sept. 1935.
Póst- og símamálastjórinn.
Bálfarafélag Islands.
Imiritun nýrra félaga í Bókaverzlun
Snæb jarnar Jónssonar. Árgjald kr. 3.00
Æfitillag kr. 25,00. Gerist félagar.
Samstæð rúm til sölu á Ei-
ríksgötu 17.
Fasteignasala Jósefs M. Thor-
lacíus er í Austurstræti 17
(gengið inn frá kolasundi). Við-
talstími kl. 11—12 f. h. og kl. 5
—7 e. m. Skrifstofusími 4304.
Heimasími 4577. Gerið svo vel
og talið við mig áður en þér
festið kaup fyrir haustið. Hús
og aðrar fasteignir teknar í um-
boðssölu.
60-70 stAlknr
geta nú þegar fengið stöður á
góðum heimilum við hússtörf,
innan og utanbæjar. Aðgengi-
leg ráðningarkjör. Allar upp-
lýsingar hjá
Ráðningarstofu
Reykjavlkurbæjar,
Lækjartorgi 1. Sími 4966.
tferksmlðjai Rfln
Selur beztu og ódýru stu
LlKKISTURN AR.
Fyi'irliggjandi af öllum
stærðum og gerðum.
Séð um jarðarfarir.
5SBT Sími 4094,
fp!T“ ÍT0LSE EPLI, bezta tegund sem komið hefir á þessu ári til landsins.
BRISTOL, Bankastræti 6.
Eftir Klemenz Kristjánsson.
9
KORNYRKJA og skipulag
jarðræktar eru tvö nátengd
atriði. Kornyrkju verður ekki
unt að framkvæma til lengdar,
fremur hér á landi en annars-
staðar, án ákveðinnar regln á
ræktun jarðarinnar, sem kailað
er sáðskifti eða sáðvíxl.
Sáðskifti er sú ræktun, þar sem
skift er um tvær e'ða flsiri rækt-
unarjurtir ár hvert, eða á vissu
árabili, eftir plöntutegund og
þeim þörfum og möguleikum,
s-em nytjajuitaframleiðslan er
sniðin eftir á hverjum tíma. Þar
sem aðeins ér um varandi tún-
rækt að ræða, eins og tíðkast
hefir og tiðkast enn hér á landi,
er tæpast um sáðskifti ec'a marg-
brotna reglu að ræða í jarðrækt-
inni. Túnræktarlandió er í mesta
lagi ræktað eitt til tvö ár með
höfrum, áður en breyit er í tún,
en víðast mun svo vera, að ný-
rækt er framkvæmd án forr^ekt-
unar eða undirbúningsræktunar,
og er því hér ekki um neina
víxlræktun að rieða, enda aðeins
stefnt að framleiðslu heys.
Hið sama gildir um kartöflu-
ræktina hér á landi; hún er víð- \
ast r-ekin án sáðskiftis; kartöflurn- 1
ar eru ræktaðar i áiþjtUgí í sla’ma
Jandi. Gildir þetta um m-est af
þeirri kartöfluframleiðslu, sem
Verður í landinu árlega.
Tilraunir og reynsla síðustu ára
hafa bersýnilega sýnt, að það
framkvæmdaform túnræktar og
kartöfluræktar, sem alment hef-
ir tíðkast og tíðkast enn hér á
landi, er dýrt í framkvæmd og
óhentugt, einkum þegar litið er
á sjúkdómsnæmi plantnanna og
áhurðarþörf rækfunarinnar.
Reynslan hefir og sýnt, aö án
ákveðinnar reglu í jarðrækt og
fjölþættni nytjurta, verður jarð-
ræktarframleiðslan fábrotin, jarð-
yrkjan og framkvæmd hennar ó-
tímabundin, en slikt leiðir af sér
arðminni framleiðslu, og er það
oft vegna mistakanna, er verða
vegna óhentugs framkvæmdatíma
á vinslu jarðarinnar á sáðtímu
og aðbúð allri, er yrkiplönturnar
þurfa.
i Eins og nú standa sakir með
hina algengu jarðrækt, þ. e. tún-
rækt og kartöflurækt, er hún víð-
»st rekin á óhagrænni hátt en
ef þessar tvær ræktunargreinar |
væru framkvæmdar eftir þeirri |
r.eglu, sem fjölþætt sáðskifti 1
! myndu skapa. Ekki svo að skilja.
að alt graslendi, sem notað er til
i heyframleiðslu, ætti að v-era sáð-
skiftiræktað, heldur hitt, að sú
túnræktaraukning, sem yrði ár-
j lega á hverju býli væri undir-
j búin í tvö eða fleiri ár með rækt-
j un einærra jurta eins og korns
í og kartaflna.
\ Það er alkunna, að við flytj-
j uin inn í landið fyrir á fjór'ða
j hundrað þúsund króna árlega af
; kartöflum, og kornvara er flutt
i iinn í landið fyrir miljónir króna.
J Hvorttveggja eru þetta vörur, sem
! með haganlegri ræktun í hent'ugu
! sáðskifti væri hægt að framleiða
! að mestu i íslenzkum sveitum.
i Ég vil nú í stuttu máli benda á
þá reynslu og rök, er ég byggi á
fullyrðingar mínar í þessu efni.
Síðan 1923 hafa veri'ð geröar
tilraunir með fcornyrkju og sáð-
skiftiræktun í smærri og stjerri
stíl á hverju ári.
Þessar tilraunir hafa sannað,
að skilyrði fyrir kornfram-
íeiðslu hér á landi eru ekki lak-
ari en allvíða í Noregi og Sví-
þjóð.
Þessi reynsla er ekki einungis
fengin við tilraunirnar á Sáms-
stöðum, heldur hafa og margar
smátilraunir með bygg og hafra
sýnt það í fjölmörgum tilfellum
víðs vegar á landinu.
Reynsla er nú fyrir því, að
skilyrðin fyrir kornræktun eru
ekki eins þröng og menn hafa
átlað. Tuttugu og eitt byggaf-
brigði frá norðlægum löndum í
Ameríku og Evrópu, haf náð
fullum þroska hér á landi, síðan
þessar tilraunir hófust. Byggaf-
brigði þessi eru auðvitað tölu-
vert misjöfn að ræktunarhæfi,
en öll hafa þau getað náð sæmi-
legum, og sum ájgætum, þroska.
Þau snemmþroskuðustu hafa
getað gefið eins mikla kornupp-
skeru hér á landi, eins og síð-
þroskaðri afbrigði geta gefið við
betri og hlýrri veðurfarsskilyrði
en hér á landi. Meðaltal stöðv-
arinnar á Sámsstöðum hefir
verið undanfarin 8 sumur 21
tunna af byggi á 100 kg. af ha.
en í tilraununum 25—36 tn. af
ha. Mesta uppskera hefir orðið
41 tn. af ha. og hálmur 3000—
6000 kg.
Við hagfræðiútr-eikninga eftir
tilraunum á Sámsstöðum h-ef.'r
byggrækt borið sig vel fjárhags-
1-ega, miðað við það v-erðlag, isem
gilt h-efir á þ-essari kornt-egund
undanfarin ár. Efnarannsóknir.
sem g-er'ðar hafa v-srið á ísl-snzku
byggi, sýna, að það er h-eldur
eggjahvíturíkara -en -erl-ent bygg,
og úr íslenzku byggi má búa til
ágætt brauð.
Bendir þ-etta a!t til þ-ess, að
byggrækt geti átt hér mikla og
farsæl-a framtíð, -ef m-enn vilja
s-inna þessari nýung í íslenzkri
framl-eiðslu.
Það hafa sömuleiðis v-erið gerð-
ar afbrigðatilraunir me'ð 22 hafra-
afbrigði siðan 1928, -og reynslan
staðf-estir, að fjölmörg af þessum
hafra-afbrigðum eru hér á landi
ræktunarhæf og geta gefið mikla
uppskeru, -ef rétt -er að búið.
M-eðaltal fyrir Sámsstaði -er 21,5
tn. af hreinsuðu, hafrakorni -af
ha, en m-está uppsk-era 36 tn. af
hektara.
Stundum hafa stærri akrar á
1—2 ha. gefið af sér 27—32 tn.
af ha. og 5000—6000 kg. af
hálrni. Efnarannsóknir sýna, að
íslenzkir hafrar hafa meira
feiti innihald en norskir hafrar.
Þeir standa því ekkert að baki
erlendum höfrum hvað næring-
argildi snertir, geta gefið eftir
stáðháttum og aðbúð hér á landi
ágæta uppskeru og fjárhags-
lega séð hefir hafrarækt til
| þroskunar borið sig vel og
stundum ágætlega.
Alt það h-aframjöl, sem við not-
luml í landinu, -eru skilyrði fyrir að
rækta með fjárhagslega gó'ðum
árangri, og miða ég það við verð-
1-ag á þessari vörut-egund undan-
farin ár og framleiðslu stöðvar-
innar.
Nýjustu tilraunir benda ótví-
rætt í þá átt, að vetrarrúgur
getur náð sæmilegum þroslta,
ef ræktaðar eru réttar tegund-
ir og við höfð sú ræktunarað-
ferð, sem nú síðustu árin hefir
gefið beztan árangur. Bezt reyn-
ist að sá vetrarrúgi seinni hluta
maí, nota hann fyrir slægju
samsumars og fá hann full-
þroskaðan árið eftir og er það
venjulega seinnihluta septem-
hermánaðar.
Líkur benda til eftir nýjustu
tilraunum, að við getum fram-
leitt okkar brauðrúg sjálfir.
Ef ræktun er í góðu lagi, hafa
f-engist 18—22 tn. á 100 kg. af
ha., það er að s-egj-a, -ef ræktunin
er framkvæmd s-em vorsáður
v-etrarrúgur. Efnarannsóknir af
ísl-enzkum rúgi haf-a sýnt, að
hann stendur iekki ;að baki -erl-end-
um rúgi að næringargildi.
Sömuleiðis stand-a nú tilraunir
yfir með v-orhveiti og matbaunir.
Vorhveitið h-efir r-eynst fremur
laklega -enn sem kom-ið er, utan
eitt afbrigði, er náði fulli^.
þroska síð-ast liðið sumar, hið sv-o
nefnda „lávarðshveiti“ frá Norð-
ur-Dakot-a, er jafnv@l ekki ólík-
1-egt að það þroskist hér sunnan-
lands í framtíðinni, en íjr því
skera tilraunirnar.
Matb-aunir þær ,s-em nú -er ver-
ið að rækt-a, hafa þroskast á 109
dögum s. 1. sumar -eða á svip-
aðri tímal-engd og sn-emmþroska
bygg. Eru því líkur til, að mat-
baunat-egundir m-egi rækta hér á
landi með viðunandi árangri, en
úr því mun verða skorið á næstu
árum. Auk þess að hafa gert til-
raunir með korn og b-aunatieg-
und-ir, hefir líka fengist þ-ekking á
fræræktarmöguleikum islenzkra
og erlendra túngrast-egunda, og
raunin orðið sú, það sem tilraun-
irnar ná, að v-el má m-eð góðum
árangri framleiða grasfræ hér á