Alþýðublaðið - 24.10.1935, Blaðsíða 1

Aðeins
2 krónur
á mánuði itpistar
Alþýðublaðið.
Berið það saman við verð
og gæði annarra blaða.
BITSTJÖRI: F. R.
ÍJTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKURINN
FIMTUDAGINN 24. OKT. 1935
267. TÖLUBLAÐ
Þeir, sem borga
2 krónnr á mánnOI
fyrir Alþýðublaðið geta
auk þess tekið þátt í verð-
launasamkeppnmni
um 4200 krónur
og unnið 500 krónur í pen-
ingum, eða aðra góða jóla-
gjöf.
Rfkisútfiáfa skóiabóka
Ókeypis kenslubækur hunda
ðllum nemendum f landinu.

Síórorusta i aðsigij ISuður - ibessinfu.
Abessiniumenn undirbúa grimma sókn i Ogaden
Nussolini biður um frest á refsiráöstöfununum.
Eftir Vilmund Jónsson, landlœkni.
i.
AE eftir ár, nú í 6 ár, hefir
verið flutt á Alþingi frum-
varp til laga um ríkisútgáfu
skólabóka. Upphaflega var
frumvárpið samið áð tilhlutun
kennarastéttarinnar f landinu,
en Alþýðuflokkurinn tók það
þegar að sér og hefir jafnan
barist fyrir því á Alþingi og
utan þess. Örlög frumvarpsins
hafa þó orðið þau, að það hefir
dagað uppi þing eftir þmg, og
má vel vera, að svo fari enn um
sinn, enda er satt bezt að segja,
að það á naumast annað skil-
ið. Svo merkilegt mál, sem um
er að ræða, er frumvarpið til-
tölulega nauða ómerkilegt, og
má Alþýðuflokkurinn raunar
fyrirverða sig fyrir það. Sjálfur
má ég sárlega blygðast mín fyr-
ir að hafa flutt það á þinginu
að minsta kosti tvisvar sinnum
og þurfa nú að játa, að loks eft-
ir á koma mér ósvinnum ólíkt
betri ráð í hug.
Með frumvarpinu eins og það
hefir legið og liggur enn fyrir
Alþingi, er ekki hærra stefnt
en það, að koma að einhverju
leyti betra skipulagi á útgáfu
og sölu kenslubóka en nú er á
þeirri útgáfu og sölu í höndum
einkaútgefenda og bóksala. Og
er að vísu éinsætt, að á þenna
hátt mætti takast aðbætaútgáf-
una stórum og lækka þó jafn-
framt verð bókanna svo að
verulegu næmi. En alt annað ó-
lag í sambandi við öflun þess-
ara almennu nauðsynja er látið
ósnert, og er ekki ofsögum sagt
af hinu takmarkalausa lang-
lundargeði og óbilandi sáttfýsi
við eymdina og ójöfnuðinn —
einkum þegar kaupskapur er
annars vegar. Eftir sem áður á
það að vera svo flókið mál og
vandasamt verk að rétta skóla-
börnum bækurnar, eftir að þær
eru að fullu samdar, prentaðar,
innbundnar og tilbúnar til not-
kunar, að til umbunar fyrir það
þurfi að greiða andvirði fimm
bóka fyrir hverjar 4 afhentar
eða jafnvel fjögra fyrir hverj-
ar 3. (1 frumvarpinu eru bók-
sölum ætluð 20—25% sölu-
laun). Eftir sem áður á mikið
af forleggjarastarfinu og ærinn
kostnaður að ganga í margbrot-
ið reikningshald yfir hvem pésa
og flókin skuldaskil við f jölda
umboðsmanna víðsvegar um
Neðanmálsgreinin í dag.
Sigúr&ur Einarsson alþingis-
maður ritar neðanmálsgrein i
þlaðíð i dag um hina nýju ljóða-
hók Jón8 Magnússonar skólds:
Flúðir. Telur hahn bókina merkam
bökmentaviðburð og sé um sýni-
lega framför að ræða hjá skáld-
inu frá fyrri bókum þess. Áður
hafa komið út eftir þennan höf-
und ljóðabækurnar Bláskógar og
HJarðtr.
VILMUNDUR JÓNSSON
landlæknir.
land, mismunandi skilsamra og
sumra prettvísra. Eitt ríkis-
skrifstofubáknið enn, svo vin-
sælt sem það er! Eftir sem áður
á að toga andvirði hvérrar
kenslubókar undan blóðugum
nöglum hvers öreiga, því fleiri
krónur því fleiri bömum sem
hann á fyrir að sjá. Eftir sem
áður á að níðast á fátækra
manna bömum, og bæta því of-
an á ill húsakynni, lélegan að-
búnað og ónæði við námið, að
mörg böm þurfi að vera um
hverja kenslubók, slítandi þær
á milli sín, með öllu því aggi,
úlfúð, heift og sárindum, sem
því fylgir.
Þeirri einni ríkisútgáfu skóla-
bóka er Alþýðuflokknum sæm-
andi að berjast fyrir, er tekur til
lit til alls þessa með því að gefa
út vandaðar kenslubækur og út-
býta þeim ókeypis til allra
skólabarna í landinu, hverju
barni eins' mikið af kenslubók-
um og það þarf á að halda.
Ráðsettum borgurum til fró-
unar vil ég geta þess, að hér er
ekki stungið upp á neinu ó-
heyrðu. Og þetta tíðkast ekki
eingöngu í því illa landi, Sovét-
ríkjunum, heldur í mörgum öðr-
um löndum og þar á meðal í
jafn virðingarverðu landi í aug-
um heimsins og Ameríku, bæði í
Bandaríkjunum og Kanada, og
var löngu fyr tekið þar upp en
í Rússlandi.
Raunar gætir undarlegs ó-
samræmis í hinni opinbem for-
sjá vorri fyrir bamafræðslunni.
Er ekki öllum bömum, ríkum og
fátækum, séð fyrir ókeypis
kennurum, ókeypis húsnæði til
kenslunnar, ókeypis ljósi og
hita, ókeypis bekk til að sitja
á og ókeypis borði til að vinna
við, ókeypis ræstingu, ókeypis
töflu til að skrifa á og krít
til að skrifa með, ókeypis
landabréfum og margvíslegum
öðmm kenslutækjum, ókeyp-
is læknisskoðun, sumstaðar
ókeypis mjólk og ókeypis lýsi?
Aðeins éitt hefir gleymst og
ekki hið þýðingarminsta, heldur
að mörgu leyti hið sjálfsagð-
asta: að láta bömunum í té ó-
keypis kenslubækur, sem em
grundvöllurinn imdir allri
fræðslunni og öllum bömunum
er gert skylt að nota.
Fróðustu menn hafa tjáð
mér, að ríkisforlagi, sem væm
trygðar 30—40 þús. kr. á ári,
væri leikur einn, miðað við nú-
verandi kröfur og verðlag, að
gefa út allar tíðkanlegar kenslu-
Frh. á 3. síðu.
Kosningarnar í Danmðrkn tákna
tímamöt í dðnskam stjórnmálnm.
Ihaldsmenn bera sig llla
yfir ésigrinnm.
KAUPMANNAHÖFN, 23/10. (FÚ.)
STAUNING, forsætisráðherra
Danmerkur, hefir í viðtali
;við blöð látið í ljósi að hér eftir
geti enginn vafi verið á því, í
hverja átt stefna beri í stjóm-
málum Dana. Og hann gerir
sór von um, að sú stefna, sem
nú verður tekin upp, komi þjóð-
félaginu að meiri notum, heldur
en sú stefna, sem íhaldsflokkur-
inn og vinstri flokkurinn hafa
fylgt til þessa, og að hún leiði
tii vaxandi velgengni og ault-
innar ..atviimu fyrir danska
verkamenn. ,
Christmas Möller, foringi í-
haldsfloikksins, segir, aö hér sé
iiim miikinn sigur að ræða fyrir
jafnaðarmenn, og að baráttan um
landsþingið bytji strax é morg-
un.
Dr. Krag, foringi vinstri manna,
segir, að kosningarnar sé bitur
áminning fyrir danska bændur.
Sigur jafnnðarmanna tftkni það,
að enn verði hert á þvingunar-
ráðstöfununum.
Per Albin Hansson, forsætisráð-
herra Svia, segir í blaðaviðtali,
að sænskir jafnaðarmenn taki af
alhuga þátt í hinum glæsilega
sigri danskra jafnaðarmaxma.
Nygaardsvold, forsætisráðherra
Norðmanna, segir, að kosninga-
sigur jafnaðarmanna muni hafa
hinar merkilegustu afleiðingar
fyrir alla átjórnmálastarfsemi á
Norðurlöndum.
„Social-Demökraten“ í Kaup-
mannahöfn ritar um kosningarnar.
á þá leið, að afturhaldið komist
ekki framar til valda í ^ganmörku, í
og muni hún jafnan verða lýð-
ræðisriki.
Berlingske Tidende skrifar á
þé leið, að vonir íhaldsmanna um
kosningasigur hafi brugðist, og
segist blaof*i vilja leggja áherzlu
é þetta og jafnframt láta í ljós
ugg sinn og ótta um framtíðina.

ABESSINIUMENN SÆKJA FRAM í OGADEN
23. okt. FÚ.
verður rofið
inn kemur.
r ákveðinn til
-VV. Í3& -ii&slsW

EINKASKEYTl TIL
ALÞÝÐU BLAÐSINS.
KAUPMANNAHÖFN í jniorgun.
e IMSKEYTI frá London
^ herma, að svo virðist
sem Abessiníumenn séu í
þann veginn að hef ja
grimma sókn á suðurvíg-
stöðvunum, hjá Gorahai I
Ogaden, til jþess að hrekja
ftali ór landinu á þeim
slóðum. Foringi Abessin-
íumanna í Ogaden, Ras
Desta, hefir safnað 300,000
manns til þessarar sókn-
ar, og gefið út ávarp til
þeirra með áskorun um
það, að reka ítalska árás-
arherinn ekki aðeins út
fyrir landamæri Abessin-
íu, heldur og burt úr Afr-
íku.
Gorahai hefir gífurlega hem-
aðarlega þýðingu, vegna þess
að þar eru mikil vatnsból, en
Ogadeneyðimörkin annars
vatnslaus, og ítölsku hermenn-
imir aðframkomnir af þorsta.
En auk þess er Gorahai mið-
stöð, þar sem vegir mætast úr
öllum áttum. ítaíir leggja því
einnig afar mikla áherzlu á það
að ná þessum þýðingarmikla
stað á sitt vald, og er búizt við
sórorustu þar næstu daga. —
Margir spá því, ‘ á75 það inuni
verða Márneorustan í Abessiníu-
stríðinu, en hjá Mame á' Frakk-
landi var framsókn Þjóðverja
stöðvuð í heimsstyrjöldinni árið
1914.
Mussolini biður um
frest á framkvæmd
refsiráðstafanna.
Þeir sem bezt eru að sér um
það, sem nú er að fara fram á
bak við tjöldin milli ftaiíu, Eng-
lands og Frakklands, fullyrða
að Mussolini hafi farið þess á
leit að framkvæmd refsiráðstaf-
ananna verði frestað á meðan á
samningaumleitunum stendur
milli þessara rikja. Telur hann
að það myndi greiða fyrir góð-
um árangri þeirra.
STAMPEN.
Mussolini býðst til
að minnka herinn í
Libyu.
LONÐON 24. okt. F.B.
Fullyrt er, samkvæmt áreið-
anlegum heimildum, að ítalska
ríkisstjórnin hafi sent Breta-
stjórn orðsendingu þess efnis,
hún sé fús til þess að kalla
eitt herfylki heim frá Líbyu, og
verði gerðar ráðstafanir tU þess,
að heimflutningur herfyikisins
geti hafist þegar.
(United Press).
Ráð Djóðabandalags
ins verður ekki kall-
að á fund út af
samningaumleitun-
unum fyrst um sinn.
LONDON, 24. okt. FB.
Blöðin í London birta fregnir
(Frh, £ 4. sfðu.)
Dingrof á Englandi.
Kosningar 14. nóvember.
Ihaldið ætlar að nota
sér óiriðarhræðsluna.
LONDON,
E NSKA þingið
á föstudagÍD
Framboðsfrestur er
4. nóvember, en
fram að fara 14.
ráð fyrir, að hið nýkjörna þing
komi saman til þess að kjósa
forseta, 26. nóv. og að þingið
verði formíega sett ogr konung-
ur haldi hásætisræðu sína 3.
desember.
Attlee, leiðtogi Alþýðuflökks-
ins, lagði fram tillögu til van-
j traustsyfirlýsingar á stjómina
í dag. Tillagan er rökstudd með
því, að stjórnin hafi brugðist
trausti þingsins, látið undir höf-
uð leggjast að ráða fram úr at-
vinnuleysinu á verstu atvinnu-
leysissvæðunum. Hún hefði ekki
haft neina fasta stefnu að því
er snerti framfærslu atvinnu-
lausra manna. 1 lok ræðu sinn-
ar krafðist hann þess, að til-
tekinn yrði dagur. þá er umræða
ATTLEE.
skyldi fara fram um þessa til-
lögu. Forsætisráðherra, Bald-
win, svaraði þessu fyrir hönd
stjómarinnar, og neitaði því, að
umræða færi fram um þetta
mál. Kvað hann þingið engan
tíma hafa til slíkrar umræðu
nú. (Frh. á 4. síðu.)