Alþýðublaðið - 10.11.1935, Blaðsíða 1

3185
króna virði
í völdum
munum
frá viðurkendustu sérverzl-
unum höfuðstaðarins, fá
kaupendur
ALÞÝÐUBLAÐSINS,
fyrir jólin.
r
RITSTJÖRI: F. R. VALDEMA1ÍSSON UTGEFANDI: ALÞYÐUFLOKKURINN
XVL ARGANGUR SUNNUDAGINN 10. NÓV. 1935. 282. TÖLUBLAÐ
1015
krónur
í peningum
í verðlaun fá kaupendur
ALÞYÐUBLAÐSINS
fyrir að svara nokkrum
spumingum.
Nýtt frumvarp um ókeypis
skólabækur handa ollum börnum
lagt fram á alþingi að tilhlutun Al-
þýðuflokksins.
Nazistiskt ofbeldi á opinberom
fnndi í gærkveldi, semendaðimeð
að peir leituðu á náðir iðgreginnnar
FULLTRCAR Alþýðuflokks-
ins í efri deiid lögðu í gær
frarn breytingartillögur við
frumvarp um ríkisútgáfu skóla-
bóka, sem nú liggur fyrir Al-
þingi.
BreytingartiUögur þessar eru
í ölium aðalatriðum samhljóða
tiUögum þeim, sem Vihnundur
Jónsson kom fram með í grein
hér í blaðinu nýlega og stefna
að því að öU skólabörn í land-
inu fái ókeypis skólabækur.
Frumvarp þetta mun vekja
mikla athygli og fara aðaltillög-
urnar hér á eftir.
Ríikið gefur út allar námsbækur,
sem nauðsynlegar ieru til bama-
fræðslunnar í landinu samkvæmt
skrá þeirri, er um getur í 1. gnein,
og dreifir þeim út á meðal allra
skólaskyldra barna í landjnu.
Ritstjórn námsbó'ka þeirra, sem
út eru gefnar samkvæmt þessum
lögum, annast þriggja manna
nefnd: fræðslumálastjóri, sem er
formaður nefndarinnar, og tveir
menn, tilnefindir til fjögra ára í
senn, annar af stjóm Sambands
íslenzkra barnakennara, en hinn
af ráðherra. Ritstjórnin velur bæk-
ur til útgáfu.
Ríkisprentsmiðjan annast út-
gáfu námsbóka þeirra, sem út em
gefnar samkvæmt þessum lögum.
Hún annast prentun þeirra bók-
band og útsendingu.
í tæka tíð fyrir byrjun hvers
skólaárs senda skóla- og fræðslu-
nefndir, hver úr sínu skóla- eða
fræðslu-héraði, ríkisprentsmiðj-
unni greinargerð um, hverjax og
hve margar námsbækur muni
þurfa handa s'kólaskyldum börn-
um í héraðinu á skólaári þvi,
ier í hönd fier. Gnemargerðinini skal
fylgja skýrsla yfií tölu skóla-
skyldia barna héraðsins, og skal
þess getið, á hve mörgum heim-
ilum liin s'kólaskyldu böm séu.
Rílkisprentsmiðjan sendir síðan
öilum skóla- og fræðslunefndum
nægan námsbó'kaforða til skóla-
ársins.
Til þess að standast kostnaðinn
við útgáfu námsbóka þeirra, sem
út eru gefnar samkvæmt þessum
lögum ,lætur ríkissjóður inn-
Mikil síldveiði
við Sandgerði
og Vestmanna-
eyjar.
Vélbáturinn Björgvin kom til
Sandgerðis um kl. 17 í gær með
rúmar 100 tunnur síldar, er
hann hafði aflað í 6 net, en 25
netum tapaði hann vegna of-
mikillar síldar. Hann lagði net
sín út af Eyrarbakka síðdegis
í gær og byrjaði að draga þau
kl. 19,30 í gærkvöldi.
Lagarfoss kom til Vest-
mannaeyja í gær með 140 tunn-
ur síldar, er hann hafði veitt í
25 net. Vonin var að koma um
kl. 18,30 með áætlaðar 200 tn.
síldar, er hún hafði veitt í 22
net. Margir bátar eru ókomnir
enn. Jtlit er fyrir ágætt veiði-
veður í nótt. (FtX).
heimta með öðrum skatttekjum
sínum námsbókagjald af hverju-
heimili, þar sem er skólaskylt
barn, eitt eða fleiri. Námsböka-
gjaldið skal nema 5 krónum á
heimili, og má innheimta það með
lögtaki. Geti framfærandi skóla-
skylds barns ekki greitt náms-
bókagjaldið, skal það greiðast úr
sveitarsjóði sem önnur gjöld til
skólahalds.
Námsbækur þær, sem út eru
gefnar samkvæmt þessum lögum,
mega ekki án heimildar ráðherra
ganga kaupum og sölum, að við-
lögðum sektum, .10—100 krónum,
enda skal þess getið með greini-
legri áletrun á hverju eintáki.
Ráðherra skal, að fengnum til-
lögum ritstjórnarinnar, leggja
fyrir rikisprentsmiðjuna að gefa
út eða útvega og útbýta til skóla-
skyldra barna á sama hátt sem
námsbókum þeim, sem út eru
gefnar samkvæmt þessum lögum,
öðrum skólanauðsynjum, svo sem
forskriftarbókum, stílabókum,
teiknibókum, vinnubókum, pappír
Degar formanni Félags ungra
jafnaðarmanna var neitað um
orðið, gegn mótmælum fundar-
manna, komst fundurinn í uppnám
NAZISTAR boðuðu til fundar
í K.-R.-húsinu hér í gær-
kveldi móti „hinni marxistisku
ríkisstjórn“ eins og sagt var að
þýzkum Nazistasið í fundarboð
inu, og voru „allir þjóðræknir
menn“ boðnir velkomnir.
Piltur, að nafni Helgi Jónsson,
sem lætur kalla sig „foringja" í
hópi Nazistanna hér eftir fordæmi
Hitlers, talaði fyrstur, og tök ræða
hans um 20 mínútur.
Meðan hann talaði, fór Guðjóin
B. Baldvinsson, formaður í F. U.
J., til fundarstjóra og bað hann
um orðið, en honum var svarað
því, að ræðutímanum væri öllum
ráðstafað.
GUÐJÓN B. BALDVINSSON
og ritföngum, enda sýni það sig,
að greidd námsbókagjöld hrökkvi
fyrir slíkum viðbótarkostnaði.
Nú eru fyrir á markaðinum
námsbækur. sem að dómi rit-
stjórnarinnar fullnægja kröfum
þeim, sem gerðar eru til slikra
námsböka í skrá þeirri, er um
(getur í 1. grein, og er þá ríkis-
prentsmiðjunni heimilt, i samráði
við ritstjórnina, að semja um 'kaup
á upplögum þeirra böka vfó þvi
Frh. á 4. síðu.
Pegar ræðu Hielga Jónssonar
var lokið, stóð Guðjón upp og
skýrði frá því, að sér hefði verið
neitað um orðið, og óslcaði eftir
að fundurinn væri látinn skera úr
því með atkvæðagreiðslu, hvort
ekld skyldu aðrir þjóðræknir
menn en þeir, sem flokksbundnir
væru í flokki þjóðernissinna, fá
leyfi til þess að tala á fundinum.
En fundarstjóri neitaði að verða
við þeirri ósk.
Hins vegar komu fram háværar
Kveldúlfnr svíkur samninga við
Sildarverksmiðjn ríkisins.
Tillaga um skaðabótamál á hendur
Kveldúlfi er feld fyrir atbeina Þormóðs
Eyjólfssonar.
AFUNDI stjórnar síldarverk-
smiðja ríkisins hér í bæn-
uin í gær báru fuUtrúar Alþýðu-
fiokksins þeir Jón Sigurðsson
og Páll Þorbjamarson fram til-
lögu um að stjómm fæH Stefáni
Jóh. Stefánssyni hæstaréttar-
málaflutningsma,nni að höfða
skaðabótamál á hendur h. f.
Kveldúlfi fyrir samningsrof og
krefjast 10 þús. króna skaða-
bóta af félaginu.
Ástæðan fyrir þessari tillögu
er sú, að í vor gerði stjóm Síld-
arverksmiðjanna samning við
h.f. Kveldúlf um að verksmiðjan
keypti síld af tveimur togurum
félagsins, og skildi síldarmagnið
miðast við hlutföll á veiði
tveggja togara af 6, sem Kveld-
úlfur gerði út á síldveiðar.
Þessir 6 togarar Kveldúlfs
. öfluðu samanlagt um 24 þúsund
mál og bar því Kveldúlfi að
skila til verksmiðjunnar á Sól-
bakka um 8 þúsund málum, eða
3. hluta af veiði þessara 6 tog-
ara.
En Kveldúlfur skilaði ekki
nema um 2600 málum og þar
sem verksmiðjuna á Sólbakka
vantaði síld til bræðslu og
starfsmenn verksmiðjunnar
voru upp á fast mánaðarkaup,
þá hefir verksmiðjan orðið fyr-
ir talsverðum skaða af þessum
samningsrofum Kveldúlfs og
fulltrúar Alþýðuflokksins töldu
sjálfsagt að hann yrði krafinn
skaðabóta fyrir svikin.
Þormóður Eyjólfsson flutti
breytingartillögu við tillögu
þeirra Jóns og Páls, um að þar
sem Pétur Magnússon hefði
flutt mál fyrir verksmiðjurnar,
þá sæi hann ekki ástæðu til að
breyta um málaflutningsmann
fyrir verksmiðjumar.
Var þessi breytingartillaga
samþykt með 3 atkv. gegn 2,
Alþýðuflokksmanna.
Kom nú tillagan um að hef ja
skaðabótamáUð til atkvæða og
var hún feld með 2: 2 en Þor-
móður Eyjólfsson sat hjá og
bjargaði því þessum 10 þúsund
krónum fyrir Kveldúlf, því að
ekki þurfti að efast um hvernig
þeir mundu greiða athvæði í
svona máli, Sveinn Benedikts-
son og Jón Þórðarson.
raddir um þaö á meöal áheyr-
enda, að Guðjóni skyldi veitt orð-
ið. Spurði þá Guðjón í beyranda
hljóði, hve margir fundarmenn
væru þvi meðmæltir, að hann
fengi að tala. Réttu þá á að gizka1
þrír fjórðu hlutar allra fundar-
manna upp hendina, og fjöldi
manna skoraði á Guðjón að taka
þegar til máls.
Gekk Guðjón þá að ræðu-
mannsborðinu, en nokkrir
„þjóðemissinnar“, sem voru í
einkennisbúningi, sem er eftir-
líking á búningi þýzku verka-
lýðsböðlamia, réðust á hann og
hrintu honum niður í salinn. —
Komst þá alt í uppnám í saln-
um og urðu talsverðar rysking-
ar og skifti það ekki nema ör-
fáum togum að flestir Nazist-
amir lágu flatir á ræðumanns-
pallinum eða 1 salnum og var
þeim haldið þar. En fáeinir
björguðu sér á flótta og hlupu
þeir til lögreglunnar og báðu
um hjálp. Komu fljótlega með
þeim margir lögregluþjónar og
gerðu sig líklega til að ryðja
salinn.
Kallaði Guðjón B. Baldvins-
son þá út yfir salinn, og bað aUa
fundarmenn, að afstýra frekari
ryskingum og ganga af fundi.
Fóm þá flestir fundarmenn út.
Aðeins „þjóðeraissinnar" í ein-
kennisbúningi þýzku Nazist-
anna urðu eftir í salnum undir
lögregluvemd. Urðu nokkrar
ryskingar um leið og fundar-
menn gengu út og beittu lög-
regluþjónamir, þótt ótrúlegt
sé, kylfum sínum, til vemdar
Nazistunum.
Oti fyrir húsinu var því næst
skotið á fimdi og töluðu þar
Guðjón B. Baldvinsson og Ás-
geir Blöndal Magnússon. Á eftir
ræðu þeirra var borin upp og
samþykt í einu hljóði svofeld á-
lyktun:
Fundurhm lýsir andstygð
sinni á hinni iimfluttu kúgunar-
og ofbeldisstefnu, sem skreytir
sig með nafninu þjóðernissinn-
ar, en eru ekkert annað en vika-
piltar argasta afturhaldsins. ....
Italir hafa teklfl Mai
eftir hlóíajp viitureign.
Svikarinn Ras Gugsa gerð«
nr að landsstjöra f Makale.
EINKASKEYTl TIL
ALÞÝ ÐU BLAÐSINS.
KAUPMANNAHÖFN i gærkveldL
TALIR hafa nú náð
Gorahai í Suður-Abes-
siníu með sínum þýðingar-
miklu vatnslindum á sitt
vald. Bardagarnir um bæ-
inn voru afar harðir og
blóðugir, og Italir réðust á
hann með skriðdrekum,
fótgönguliði og flugvélum
í einu. Flugvélarnar vörp-
uðu á annað þúsund
sprengikúlum yfir____bæ-
inn áður en Abessiníu-
menn létu undan síga.
Enginn veit enn með nokk-
urri vissu um það, hve
margir hafa beðið bana í
þessum blóðugu bardög-
um. Herforingi Itala, Gra-
ziani, lýsir því yfir að
sóknin haldi áfram á suð-
urvígstöðvunum.
Ras Qugsa gerður
að landsstjóra í
Makale.
De Bono, yfirhershöfðingi
Itala á norðurvígstöðvunum,
sendi Mussolini svohljóðandi
skeyti í gær, eftir að ítalski her-
inn hafði tekið Makale:
‘„Fáni vor, sem dreginn var
niður á kastalanum í Makale þ.
22. janúar 1896, blaktir nú þar
aftur síðan í dag, föstudag, kl.
9.“
Landráðamaðurinn Ras
Gugsa hefir af ítölsku stjóm-
inni verið gerður að landstjóra
í Tigrehéraðinu í Norður-Abes-
siníu, með aðsetursstað í Maka-
le. Hann hefir þegar tekið við
stjórn borgarinnar í nafni
Italíukonungs.
STAMPEN.
Kyrð eftir storminn
á norðurvígstöðv-
unum.
LONDON, 9. nóv. FÚ.
Á norðurvíg:stöðvunum nota
ítalir daginn í dag til þess að
styrkja aðstöðu sína og búast
um. De Bono tilkynnir, að enn
hafi Abessiníumenn gengið Itöl-
um á hönd þar nyrðra. Að omst-
um hefir einkum kveðið á lín-
unni milli Aksum og Takasse,
Verkalýðsæska Reykjavíkur
mun halda í heiðri minningu 9.
nóv., dagsins, þegar verkalýð-
urinn stóð sameinaður gegn
bæjarstjómarafturhaldinu i
Reykjavík. — Minning þessa
dags mun jafnan verða íslenzkri
alþýðu hvöt í lífsbaráttunni
gegn erlendu og innlendu auð-
valdi, sameinuð í frelsisbaráttu
hinnar vinnandi íshenzku þjóðar.
þar sem hægri fylkingararmur
Itala sækir fram. Italir hafa nú
náð á vald sitt, og halda í hers
höndum, þúsundfermílur af
abessinsku landi.
Aðeins fjórir Italir
hafa fallið, segja
skýrslur Mussolinis!
Til marks um það, hve ófrið-
ur þessi hefir verið blóðsút-
hellingarlaus, að minnsta kosti
að því er snertir mannfall og
slysfarir af hálfu Itala, birtir
ítalska herstjómin í dag til-
kynningu þess efnis, að á tíma-
bilinu frá 3. október til 8. nóv.
hafi einir 36 menn verið drepn-
ir í hinum ítalska her, og hafi
32 af þeim verið innfæddir
menn. í sömu skýrslu segir, að
81 maður hafi særst á hlið Itala,
þar af 71 innfæddur maður.
Enginn hafi verið tekinn hönd-
um, úr hinum ítalska her.
Itölsk flugvél yfir
Addis Abeba?
Síðdegis í dag flaug flugvél
yfir Addis Abeba, og fór mjög
hátt í lofti. Er haldið, að það
hafi verið ítölsk hemaðarflug-
vél, og ef svo hefir verið þá
er hún sú fyrsta, sem kunnugt
er um að fljúgi yfir höfuðborg-
ina.
Norska utanríkis-
ráðuneytið varar
við útflutningi til
Italíu.
KAUPM.HÖFN, 9. nóv. FÚ.
I tilefni af því, að innflutn-
ingur ítalskra vara til Noregs
verður bannaður frá 18. nóv.,
hefir norska utanríkismálaráðu-
neytið varað norska útflytjend-
ur við því, að halda áfram að
senda vömr til Italíu eftir þann
tíma, án þess, að þær séu
greiddar fyrirfram, vegna þess
að samningamir um „clearing“
verði numdir úr gildi.
Roosevelt sendi
Kalinin árnaðarósk-
ir á afmæli rúss-
nesku byltingar-
innar.
Símskeyti frá Washington
herma, að Roosevelt Banda-
ríkjaforseti hafi í tilefni af
átján ára afmæli Bolsévíkka-
byltingarinnar sent forseta alls-
herjarframkvæmdanefndar
sovétstjómarinnar, Kalinin,
símskeyti með „hamingjuósk á
þessum minningarríka afmælis-
degi“, eins og komist er að orði
í skeytinu STAMPEN.