Alþýðublaðið - 25.06.1936, Blaðsíða 2

FIMTUDÁGINN 25. jilní 1936.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Sálmasongar
og sálmalðg.
Eftir Arna Helgason
GrindaviE.
Priestar landsins hafa nú hóp-
aö sig sannain í RieyhjaVík til piess
að 'raeða ýms andleg mienningar-
mál kirkjunnar. Enn þá einu sinni
býzt ég við að hin miargumíal-
aða sálmabók, sem notuð er við
guðsþjónustur, verði þar til um-
næðu, 'Og vænti ég af þessum
hálærðu herrum, að önnur eins
handarbakavinna og síðasta svo
kallaða endurbót sálmabökarinnar
hafði að innihaldi, endurtaki sig
ekki. Mér finst hún engin endur-
bót fná því, sem er, heldur hið
gagnstæða. Eftir henni að dæma
virðist mér, að val þeirrar nefnd-
ar hafi algerlega mislukkast. Það
geta verið góð og mikil kvæða-
skáld, þó það séu engin sálma-
skáld, og það bendir bókin ótví-
rætt á, en megnið af þeirri nefnd
er ekkert skáld, ekki einu sinni
Lönguskáld.
Annars furðar mig á þessu
margra ára endurbótahjalí prest-
anna á urnræddri bók. Ég hefi
nú dálítið haldið spurinum um
messur út um landið, því hér
koma menn úr flestum sveitum
á Niorður- og Vesturlaindi og viðia
úr nærsveitum að aus'an á vet-
urtna. Allir ljúka upp samamunni
um að það sé aðeins messað á
hátíðum og sjaldan og aldriei þár
fyrúr utan. Þó svo að messað
væri frá 3 upp í 30 sinnum yfir
árað, sem mun láta nærri að gert
sé, þá álít ég að sálmabókin sé
sízt of lítil, væri hún notuð betur
en gert er.
Ég hefi dálítið kynt mér þietta
við 25 ára starf við kirkjusöng
tog segi því óhikað, að sálmabók-
iina má notu betur en gert er. I
henni er. mikið af sálmum, sem
bæði hér og annars staðar eru
aldriei inotaðir, sem alls ekki
standia neitt að baki þeim sálm-
um, siem alt af er verið að tönl-
ast á. Enda þótt máltækið segi,
að aldœi sé góð vísa of oft kveð-
in, þá finst mér nú samt, að sé
alt af verið að staglast á sömu
sálmunum, verði þeir svo hvers-
dagslegir, að öll innri lotning og
viröing fyrir helgi þeirra fari
þverirandi, bæði hjá þeim, s,em
með þá fare, og eins þ,eim, sem á
þá hlýða, því það er alt af helzt
samia fólkið, sem sækir kirkjurn-
ar. Það má auðvitað segja, að
þetta virðingarleysi nái ekki til
þeirra, siem sjalcLan eða aldreál
jkioma í kirkju, að fyrir þeim séu
sálmamir alt af- sem nýir, en
það fólk tek ég ekki með í neiikn-
inginn. Við skulum nú hugsa
hvaða orsakir muni liggja til þess,
að sumir sálmar vel kveðnir eftir
V. Brjem, Matthías Joch. og flfiiri
muni valda því að þeir eru ekki
iniotaðir. I fyrsta lagi þykja þeir
máske of langrr. Við því mætti
gera með því að sleppa úr þeim,
þvi flestir langir sálmar hafa
meira og minna af innatómu létt-
meti. Að mínu áliti ættu sálmarn-
ir ekki að vera lengri en 3—5 er-
indi, I öðru lagi getur verið lað
sönighneigðir prestar taki tillit til
lagsims, sem er við sálminn. Það
er líka eðlilegt og sjálfsagt. Þvf
er líka áriðandi, að sálmax séu
ortir og valdir með tilliti til lags-
ins, sem á að syngja þá undiir.
Oft hafa falleg lög bjargað lítil-
fjörlegum sálmum frá gleymsku
lOg glötun. 1 þriðja lagi mun það
vera svo, að prestar, sem ekkert
lag eðia lagboða þekkja, halda sig
bara fast við þá sálma, sem þeir
í fyristu hafa tekið trygð við. Það
mun 'Oft fara saman, steindautt
söngeyra tog tilfinningarleysi fyr-
t skáldskap, í bundnu máli.
Þá vík ég nú aftur að sálma-
bókinni. Ég hefi nú látið í ljós
að hún sé nógu stór, og mikið sé
í henni af góðum sálmum, sem
alt af er gengiÖ á snið við. Ég
álít líka, að úr öllum flokkum
hennar megi fara burt úr henni
meiria og minna, og jafnvel sum-
ir flokkar næstum alveg burt.
Hvað er t. d. mildð nolað af
morigunsálmunum, ég held aðeins
einn, nr. 512, hinir mættu allir
faria. Og hvernig er með kvöld-
sáliuana síðan alment var hætt að
lesa húslestria? Hvað er motað af
þieim við guðsþjónustur í kirkj-
um? Getur verið einn, aðeins
elnn, t. d. nr. 523 við kvöldsöng.
Kvöld- og morgunsálmarnir ættu
að útfylla einn bæklinginn enn
handa þeim, sem lesa kvöld- og
morgunbænir.
Eins 'Og kunnugt er, þá eru
bæði einstakir pres'ar og nefndir
skipaðar af prestum búnair að
gefa út 4 bæklingia, og hefrr það
alt verið unnið fyrir gíg og ekki
komið að þeim notum, sem þeim
var ætlað. Einn af þessum bækl-
ingum, „Helgist þitt nafn“, þekki
ég ekkert Árið 1910 er kosin
nefnd ptiasta af synodus. Það ár
kioma út 150 sálmar, og er það
eina útgáfian, sem eiíthvað er á
að græða sem viðbæti við sálma-
bókina. Megnið af þeim er ort
af séra Valdimar Briem. Þar var
lfka andríkið mest og bragsnildin
bezt. Jafn mikid af atkvæðasálm-
um hefir enginn látið eftir sig
sem V. Br. Úr þessum 150 sálm-
um ætti mikið að taka og sam-
eina við þá bók, sem nú er not-
[Uð í kiTikjum. Þriðja prentun af
henni kemur út árið 1924. Það
sama ár kemur iíka út sálmakver
með 77 sálmum safnað af Han-
aldi Níelssyni. Megnið af þieim
er ort af Miatthíasi Jochumssyni.
Nokkrir sálmar eru þar ágætir
eftir V. V. Snævar o .fl„ vel íak-
andi íysálmabókina. Að þessu
loknu virðist vera komin sæmi-
leg viðbót af sálmum til þess að
liggja á hiliunum ónotað. En ekki
virðist prestunum komið nóg af
slíku, því þriðja kverið er látið
kioma út árið 1933. Það eru líka
verik þeirra, en til allrar lukku
rieyíndist það svo vanskapað, að
það dó sem sagt í fæðingunni, og
er tæplega bætandi á það, sem
búið er að segja um það. Það,
sem þar er nýtilegt, er flest áður
komið á prent, og þarf ekki áð
sækja þangað. Nokkra sálma létt
og lipurt kveðna á séra Fr. Frið-
'rikssion. Þar mætti gjarnan taka
eitthvað af þeim, sjálfsagt eru
þeir áður prentaðir í hianis sálma-
bókum, ef til vili leiíthvað öðru-
víisi. Það eina, sem mér likar við
síðasta sálmakver, er áð nöfn höf-
undanna standa neðan undir
hverjum sálmi.
Að endnigu vildi ég minnast lít-
ið eitt á lagboðara. Mér virðist að
mörigum mönnum, sem eru að
fást við þennan sálmakveðskap,
sé ofvaxið iað samriæma lög og
ljóðasmíð. Síðasta útgáfubókin,
sem dó, bendir svo áþreifanlega
á það. Er til dæmis nokkur þörf
á að veria að kuðla sálminum
„Sál mín bíð þú“ undir lagið
„Bnn í trausti elsku þinnar"? Ég
trúi ekki aö tónskáldunum okkiar
yrði það mjög erfitt viðfangs að
semja lag við sálminn, ef þess
gerðist þörf. Ég mun aldrei no-a
hann með þessu lagi iog kannske
ekki hvort eð er, og ég spái að
það verði svo víðar. Svo er sálm-
urSnn „Hvílið rótt í helgum friði,“
því mátti hann ekki halda sínu
fallega lagi efti'r A. P. Berggren,
sem er hvorttveggja í organión-
um? Ég get ekki álitið rétt að
ætla fólki að syngja hann með
því lagi, sem ákveðið er í kver-
inu og til er i kirkjusöngsbók-
inni (Sofðu vært). Þá kem ég að
hinum gullfallega sálmi eftir Da-
víð Stefánsson, „Ég kveiki á kert-
um míinum", se-m ætti að vera
fyristi sálrnur á föstudaginn langa,
e,n er settur á óæðra b.e(kk í Iþessú
dauða kveri með óviðeigandi fag-
boða. Það er sama fjarstæðan og
þegar menn voru í fjiallfierðum
að syngja „Ólafur karlinn aurni"
með laginu „Alt eins og blómstr-
ið eina“. Látum nú vetia þótt
þessir herrar hefðu ekki munað,
að ágætt og vel viðeigandi lag e.r
útkomið í riti Prestafélagsins.
Lagið ex> auðvitað eftir Sigvaida
Kaldalóns. Hefði þ.edm nú dottið
í hug að tileinka sálminum lagið
isem er í Kirkjusöngsbókinni, sagt
þar eftir Hans lec. Hasler og sett
við sálmimn „Ó, höfuð dreyra
drjfið“, þá sikyldi ég hafa þagáð
um það. Annars þykir mér þessi
sálmur of langur til þess að vera
í 'einu lagi, en mætti þá ekki setja
jhann út í tveim stöðumf í sálma-
bókimni, eins og gert er við suma
sálma Hiailgríms Péturssorar?
Það er því mitt álit, að engum
öðrium en tónskáldum sé fært að
ákveða lagboða við sálma, og
þegar sálmabókin ier orðin endur-
ibætt í jeiinu lagi, þá álít ég fyrst
tímabært að semja nýja kóralbók.
Ég legg það til iog mæli með því,
að sóknarinefndir ailra safnaða
og jafnvel orgainistar haifi tillögu-
rétt urn val nýrri sálma, ef til
þess kæmi. Langlokusálma undir
i leiðinlegum lögum ætti að fella
burt. Skal ég aðeins niefna 3,
t. d. inr, 123, nr. 57 og sálmurinn
um tíðir,nar, nr. 640, allir I 'Sálma-
bókimni. Þannig mætti miarga
fiinna.
Grindavík í júní.
Arni Helga&on.
Osamkomulag
á Dardaneila-
ráðstefnunni.
LONDON, 24/6. (FÚ.j
I dag viar -aftur haldinn lokað-
ur fundur á ráðstefnunni í Mon-
treux um umráð Darda.r.iellasunds.
Ab loknum fundinum var gefin
út opinber tilkynning, þar s-em
saigt var, að skoðanir væru skifi-
a:r. Balkanþjóðirnar, að Rússlandi
meðtöldu, vilja b-a;nna hierskipum
anniaca þjóða aðgang að Svartia-
hafinu, nema með sérstöku leyfi,
jainvel á friðiartímum, ien Rús-sar
fiara fram á að fá frjálsan að-
gang að Miðjarðarhafinu fyrir
flota sinn,
Bretar og Japanir vilja sem
minstar takmarkainir á leyfi til
að notia Úardan-ellasundið, ien
Frakkar vilja fara m-eðalveeginu
milli þessara tveggja andstæðna.
K. F. U. M.
Vataaskógnr.
Þessir flokkar eru ákveðnir i júlí-
mánuði
3.—9. júlí
9.—15. —
15.-24. —
Nánari upplýsingar og drengir
skrifaðir á hverju kveldi kl. 8—9
í húsi K. F. U. M.
Sumarfriið.
Sumardvöl fyrir
piita í Vatnaskógi.
Þ-að má nú -.nrðið h-eita alsiða,
að piltar, sem einhverja vinnu
stunda, fái að sum-rinu iil nokk-
urr-a diag,a sumarfrí. Sú v-enja rná
heita góð, en samt sem áðuir mun
húin hafa -einn galla að minsta
’kosti, og hann er sá, að sumarfrí
piltann-a -eru yfirleiit of stutt.
Flestjr fá ekki n-ema viku, nókkr-
i>r 10 daga, og þ-eir, sem allra b-ezt
-eru settir, hálfan mánuð. Það
V-erður að teljast «of lítill tími
fyrir unglinga á þroskask-eiði, sem
stairfla -alt árið að innivinnu eða
í óheilnæmu lofti borgarinmar.
Þeim, sem þannig er háttiað fyrir,
veitir sannarlega ekki af að nota
þetta stutta sumarfrí sem b-ezt
m-eð því að komiaist í stem hreiin-
ast og heilnæmast loft -og fegurst
umhveirfi.
Á þ-essu sviði hefir K. F. U. M.
reyint að koma til ofurlítiPar
hjálpar með því að stofna til
sumardvalar fyrir drengi og pilta
í Vatnaskógi. Umhverfið er fag-
u:rt, himinhá fjöll, grænir hálsar
og kristalstær vöt-n, og loftið -er
íslenzkt fjallaioft, blandað ang-
andi skógarilm. Þarna hafa dval-
ið á vegum félagsins hundruð
drengja og piltia úr Reykjavík
og viðs vegar að af landinu. Ég
ætla -ekki að lýsia dvölinni eða
staðnum nániar, h-eldur vil ég
benda þeim, s-em hefðu í hugia
að notia sér þ-etfa eða kymiást
því nánar, á að spyrja -einhverja
af þeim, siem þar-na hafa dvalið,
um þ-eiirra álit. — Síiarfið í surrar
hefst 3. júlí. — Sjá a;ugl. i blajð-
inu.
Vinnan er nauðsj/nleg og hún
göfcnr, en hvíldin ier einnig nauð-
synleg, til þess að hin göfgandi
áhrif vinnunnar fái notið sín!
Astu. S.
Kvennadeild Slysavarnarfélag-
sins
iselur merki á götum bæjarins
í d ag.
Listasafn Einars Jónsonar
|er ;nú aftur opið og verður
opið daglega kl. 1—3 e. h.
Munið /1 j/krónu máltiðirnar] i
Heitt & Kalt.
Sparið peninga! Forðist ó-
þægindi! Vanti yður rúður í
glugga, þá hringið i sírna 1736,
og verða þær fljótt látnar í.
BÁLFARAFÉLAG IS-
L A N D S . Innritun nýrra félaga
í Bókaverzlun Snæbjarnar Jóns-
s-onar. Árgjald kr. 3,00. Æfitil-
lag kr. 25.00. Gerist félagar.
Skaftfellingnr
hleður til Víkur]já Jmorgun
— • —,
Maðurinn, sem vissi of mikið
heitir spennandi og viðburðarí-k
sakamálamynd, sem Nýja B/ó
byrjar að sýr.a í kvöld. Gerist
myindin í Svijss íog í 'skuggahverif-
urn Lundúnaborgar. Aðalhlutverk-
ið leikur Pet-er L-orre, s-em mörg-
um mun vera minnisstæður úr
hinni skuggalegu þýzku saka-
málamynd „M“, sem var sýnd
hér fyrir nokkrum árum.
Leiðrótting.
Þ-að er misprientun, að konung-
urinn hafi heilsað mér á íþrótfa-
vellinum á laugardaginn. Það var
á sunnudagskvöldið. Á laugar-
dagskvöldið \rar konungurinn
austur á Laugarvatni og ég h-eima
á Oddhöfð-a. Hvorugúr okkar
fcom til bæjarins fyr -en s-einni-
p-arti-nn á sunnudiag. Oddur Sigur-
geiTSsion, Oddhöfða við Kliepþsv.
Sláttur byrjaður i Blönduhlið.
Nú í vikunni var byrjað að slá
sáðsléttUT í Blöndudalshólum í
Blöndudal, og voru þær svo vel
spiriottnar að fl-ekktaði sig á þeim.
Tíð-arfiar er mjög gott og gras-
sprettu miðar vel. (FÚ.)
í spllavfitlnu.
Uppi á leiksviðinu va^r sýndur balletdanz, úti í born-
unum vair drukkið kampavín í stríðum straulmum, en
á gólfinu lnringsn-erist ótölulegur fjöldi karla og kv-enra
m-eð hávaðatali og gauiragangi. Gerðist þetta æ skringi-
leeg-ra eftir því sem á leið.
„Hvað e.r þér á höndum, Róbert?“ spurði Violet,
er hún sá hann ryðjia sér braut inn í stúkuna.
„Geturðu komiö með mér allra s-nöggvast?“ b-að hann.
„Mig langar til að kynna þig fyrir föður Sadie — hr.
Wegges. Ég hefi ekki haft tækifæri enn þá til þess-
að segja honum að þú sért ekki systir mín, og þeim
finst það unda-rlegt, að þau skuli ekki hafa fengið að
sjá þig.“
Viol-et lét undan, gekk út úr stúkunni og lagði
hendina á handl-egg Róberts.
■ „Ég vona að þú k-omiir nú skynsamlega fram við
Sadie,“ sagði hún.
„Já, víst g-eri ég það,“ greip hann fram í, hálf
gremjulega. „Ég hefi engri stúlku kynst, sem er eins
aðlaðandi og Sadie. En gamli Wegges er örðugur við-
fangs. Hann g-etu-r ekki gleymt því, að hann á mokkrar
milljónir dollara. Annars virðist hann vera sómasam-
legur karl, og hr. H-argrave h-efir lofað að liðsinna mé!r.“
Þau hittu hr. Wegges og Siadie á tiltietena
st-að. Sá fymefndi þrýsti hönd Violets hjartanlega.
„Ég sagði við unga manninn þarna, og Sadie tó-k
undir það með mér, að ég yrði að heilsa upp á yður,
áðu-r en kvöldið er úti.‘“
„Mér þykir gaman að hitta yður,“ svaraði Violet
fullvissandi. „Þið hafið v-erið svo góð við Róbert.“
„Við Skulum nú fara héðan og fá okkur eina flösku,‘“
mælti hr. Wegges. „Eruð þér búnar að borða kvöld-
verð, ungfrú Martin?“
„Nei, ekki -enn þá. Það gerum við sennilega ekki
fyrr en kl. 2.“
„Ég held að við ættum að. f ájokkur bita áður,“
stakk hr. Wegges upp á. „Hér hefir ástiin og pening-
arnir upptekið hvert eitt borð, en ég veit um ágætan
stað hér í |nánd.“
„Ef það er einhvers staðar hér fyrir utan, býst ég
ekki við að geta farið,“ maldaði Violet í móinn. „Þá
færu félagar mínir að undrast um mig."
„Ég hygg að yður múni geðjast vel að því að v-era
með okkur Sadie; um Róbert tala ég ekki,“ sagði hr.
Wegges glaðlega. „Við munum ekki teffa yðu-r nema
um fjórðung stundar. Mig langar til, að við gæturn öll
ræðst dálítið við.“
Það var ekki unt að standast grátb-iðjandi augnaráð
Róberts, svo að þau héldu fram til dyranna. Hr. Wegges
hjálpaöi Viol-et i-nn í bifrieið, s-em b-eið þ-eirra fyrir1
utan, og virtist vera í þann veginn að fylgjast með
henni, þegar hann breytti um ákvörðun.
„Það er biezt að þér farið inn til systur yðar, ungi
maður. Bílstjórinn v-eit, hvert halda skal.“
„Má ekki Sadie vera hérna hjá okkur,“ dirfðist Ró-
bert að siegja.
„Ég hugs-a að móðir bennar þ-arfnist hennar s-em
smöggvast," sva-aði hr. W-egges. „Við hittumst öll eftir-
tvær mínútur."
Hurðinni v-ar slcelt aftur, -og lok-aðist hún með háum
sameelli. Bif-reiðin rann af stað.
Viiolet hallaði sór aftur á bek í sæti sí-nu.
„Méir þykir leitt að þurfa að fara petta,“ sagði hún.
„Þú verður að lofa því, Róbert, að dvelj-a þarna ekki
1-engur en hálftíma."
„Já; upp á æru og trú,“ svaraði hann glaðlega.
„Og þé;r er full alvara mieð Sadie?“ spurði hún. „Er
hún ekki nokkuð ung?“
„Ekki finst henni það,‘“ sv-araði hann; „og fyrir
stúlkur eins og hana ier betra að girtast ungar. —
Já okkur kemur ágætlega saman, Vi-ol-et. Hún tekur
lífið -ekki eins alvarlega og þú, en hún skilur mig vel.
Gamli maðurinn hefir verið hálf-styrfinn fram til þess-a,
en mér hefir virzt í kvöld, að hann væri farinn að
jafna sig,“
Violet laut áfram.
„Þetta er æðilangur vegur, sem við eigum að fara,“
sagði hún.
„Ég veit ekkert, hv-ert ferðinni er h-eitið," játaði Ró-
bert. „Karlinn var ógnar pukurs-legur í sambandi við
þetta. Hann hefir víst ætlað sér að koma okkur á
óvart.‘“
„Hvað er þetía? Við erum komin upp; í Bif-au Sobil!“
bróp-aði Violet, „og maðurinn kieyrir alt of hart. Við
erum komin fram hjá öllum v-eitingahúsum. Spurðu
hann, hvert hann sé að fara nneð okkur.“
Það var engin talpípia i bifreiðinni, og þegar Róbert
-reyndi að opn-a gluggann, tókst það ekki. Hann bankaði
í irúðuna fyrir framan s-ig, en bílstjórinn lét sem han-n
h-eyrði það ekki.
Violet fór að verða öróleg. Hún æilaði að opna
gluggann sín megin, fca-rði þvi næst á rúðuna, en því
var -enginn gaumur géfinn. Þá leit hún á Róbert og
skyndilegu-r ótti hafði gripið h-ana.
„Hvað á þ-etía að þýða?“ sagði' hún skipandi. „Þú
hlýtur að hafa vitað um þetta, Rófcert? Hvert erum
við að fiara?“
,,Ég sver það við inafn guðs, aö ég h'öíi akki minstu
hugmynd um það,‘“ svaraði hann, bersýnilega í fullri
hreins-kilni. „Ég vieit ekk-ert hvað maðurinn ætlast fyrir.“
H-ann barði bylmingshögg í gluggánn og hrópaði
hátt — ár-angurslaust.
Þau voru nú að fara upp hæðina hjá Upper Camiche
og va-r ógnarhr-aði á bifreiðinni.
„Róbert; þú hlýtur að h-afa ein^verja hugmynd um
hvað þiettia á að þýða,“ m-ælti Violet -enn fremur
mjög áköf.
„Nei; það veit guð að ég h-efi ekki,“ mótmæiti hann.
„Wegges gamli var að ei-ns dálítið kurt-eisari við mig
í kvöld en venjulega. Ég snæddi m-eð þeim áður en
við fórum á danzleikinn, og þiegar hann sá þig í
stúkunni vildi hann endilega fá að kynmast þér. Hann
hiýtu-r að v-era að gera að gamni sínu, Violet. Það
getur ekki öðru vísi verið.“