Alþýðublaðið - 25.06.1936, Blaðsíða 3

FIMTUDAGINN 25. jú-ní 1036.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Fyrsta norræna mótið
á Islandi tókst mjög vel
að dómi útlendu gestanna.
Stúdentarafr vora kvaddir i íjrrrakvðld.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
RITSXJÖRI:
P. R. VALÐEMARSSON
RITSTJORN:
Alþýðnbúainn.
(Inngangur frá Ing-ólfMtrati).
AP6REIÐSI. A:
Alþýðuhúainn.
(Inngangnr frá Hv«rfi*götu).
SIMAR:
4900—-4906.
4900: AfgreiSsta, aHglýaingar.
4801: RitsUJóm (toilanáar fréttir)
4002: Ritstjóri.
4003: Vilbj. S. VUbjáteM*. (b@baa)
4904: F. R. Vald«mar*a«u (kelma)
4905: Ritatjóm.
4806: Afgreiðsla.
Alþýðupcantsiniðjan.
50 ára starf.
SPÓRSTOKA Islands minnist
þ-esga dagana 50 ára starfs.
ÞaÖ e.r engum eftt bundiö, aö
þaar htigsjónir, sem hún flutti
þjóöinni, voru í „heimsins ónáö
fæddar“, en þrátt fyrir það þó
baráttia hennar fyrir þeim hug'
sjónum hafi á stundum verið erf-
ið, og oft hafi ekki mátt á milli
sjá, hvert meir gætti sigra eða ó-
sigra, þá er nú svo komið, að
hugsjónir Stórstúkunnar eru al-
ment viðurkendar, í orði kveðnu
að minsta kosti.
Hverjar eru þá þessar hugsjón-
ir?
Sú hugsjónin, sem heitast hefir
verið barist um, er fullkomin út-
rýming áfengis og áfengisnautnar
úr landinu. Þá hugsjón hygst
Stórstúkan gera að veruleiká með
því, að kenna fleiri -og fleöa ein-
staklingum þann einfalda sann-
leika, að hverjum manni er bezt
uð hafr.a áfengisnautn með öliu.
j sgar þiessi sannfæring hefir fest
rætur hjá miklum meiri hluia
þjóðarinnar, verður hún studd
með lögum um algert bann. En
. 'í þrátt fyrir það þó meginstarf
Stórstúkunnar hafi bdnst að
þessu atriði, þá er hin fyrsta >og
æðsta hugsjón hennax bræðralag
og jafnrétti allra manna.
Engum blandast hugur um það,
að mjög hefir þiokast í áttir.a til
þessarar hugsjónar þau fimmtíu
ár, sem Stórstúkan hefir starfað.
Þrátt fyrir alt mun almenningsálit
nútimans dæma áfengisnautn
Alþýðublaðið ræðir
við stúdentana um
móttökurnar.
NORRÆNA FELAGIÐ hélt í
fvrrakvöld kveðiusamsæti
fyrjir stúdenta þá, sem tekið hiafa
jþátt í tnámskeiöi félagsins undan-
ftStð.
Hófið hófst kl. 7 >og stóð til kl.
11/2- Sezt var undir borð kl. rúm-
lega 7 ng snætt. Formaður fé-
Lagsiins, Stefán Jóhiann Síiefáns-
fánsson hæstaréttarmálaflutnings-
maður tauð gestiina velkomna og
taLaði um norræna samvinnu.
Margar ræður voru flut ar, og
ræðumennirnir voru Sigurður
Nordal, Hjalmar Lindroth, Anne
Hioltsmarik, Paul Andersen, Ragn-
,ar Jóhiannesson stud. mag., Sven
1 Jansson fil. mag., NLels Ferlov
stud. mag., Dani, sem mælti á
harðiam nú en nokkru sinni fyrr,
eg á siðustu árum hefir stórlega
þiokað í áttina til jafnréttis í
þjóðfélagi voru.
Engum fær dulist, að Stórstúka
ííslands hefir átt sinn stóra þátt i
þessu.'
Það ex alkunna, hvexnig hún
lagði þeim varnarsnauðu vopn í
hönd með því, að henna alþýð-
unni félagsstarf >og fundarsiði,
það >er aikunna, að fLest félög
landsins, iog jafnvel sjálft Al-
þingi, hafa sniðið fundaxsköp sín
efti,r fundarsköpum templara.
Alt þetta starf bier þjóðinni að
vixða iog þakka, >og þá alþýðuinni
fyxst iog fremst.
En vi.rðingu sína og þökk sýnir
þjóðin bezt með þvi, að fylkja
sé,r undir merki bindindismálsins
og vinna því alt þaö gagn, sem
verða má. Hver sá, sem það gerir,
vinnur sér iog þjóð sinni þarft
verk.
AlþýSublaðið óskax, að þeir
verði sem flesti'r.
íslenzku og talaði urn landamærii
Danmerkur >og tenti á, að landa-
mæri Damnerkur að Þýzkalaindi
væx(u landamæri Norðurlanda.
Þá talaði Lindrioth aftur og mælti
nú á íslenzku, og síðastur talaði
ritari félagsins, Guðlaugur Rósin-
krianz.
Nio>kkrir af stúdeníunum lögðu
af stað heim til sín klukk-
an 10 um kvöldið með
Gullflossi, og var þeim fylgt til
skips og kvaddir þar með söng
og húrrahrópum. Eftir það héldu
menn aftur upp til Hótel Borg,
og vax danz stiginn.
Ég náði tali af nokknum stú-
dentunum og sagði t. d. Sven
Jansson, að hann befði í upphiafi!
vænzt mikils af ferðinni, en ár-
angurinn væri framar öllum von-
um, og fullyrti hann, að þetfa
mót væri það bezta, sem hann
hefði tekið þátt í, mótið sjálft,
viðtökumar og viðmótið alt, hefði
ekki getað verið betra.
Peter Hallherg fil. stud. fi'á
Gautaborg sagði: Félagslífið
á leiðinni hingað fékk okkur til
að gleyma allri sjóvieiki. Við konr-
um til landsins og okkur var
full-ljóst, að erfitt er að útbra
svona mót svo vel að alt gangi
eftix prógramminu, en ég vil iaka
það sérstaklega fram, að alt hefir
farið eins og áætlað var. Fyrir-
Lestrar og ferðalög, já alt befir
gengið mjög vel.
Þegar ég kom til Reykjavíkur,"
hélt hann áfram, „bjóst ég alls
ekki við að koma til boTgar, sem
væri í fulikomnum nútimastíl, og
þó ég hafi ekki komið hingað áð-
ur, þá hefi ég lesið nokkuð um
fslaind og íbúa þess, og ég undr-
ast þær miklu framfarir, sem hér
hafa orðið, og er það alveg ein-
kennandi fyrir þessa borg, hvað
hér er mikið af nýjum húsum;
©n nú hefi ég fengið nóg af borg-
jinni! í bili og hlakka til að fara
í s\reiti:na, því Guðlaugur Rósin-
krainz hefir útvegað mér pláss á
svejtaheimili, á HvitáiTakka."
Allir þeir stúdentar, sem ég tai-
aði við, luku upp einum munni
um þiað, að þ>et a mót hefði ver-
ið alveg sérstakiega vel og hag-
anlega undirbúið af hendi mót-
tökunefndarinnar, og í ræðum
þ>eim, sem fluttar voru, var hóli
hlaðið bæði á móttökunefndina,
Stefán Jóhann Stefánssion, fo't-
mann Norræna félagsins, og
GuðLaug Rósinktianz, ritara þess.
Þetta er fyrsta mótið, s>em N>or-
ræna félagið gengst fyrir hér á
landi, og megum vér vera þakk-
lát þ>eim möinnum, sem lagt hafa
á sig mikið erfiði til að koma
þessum málum sem bezt fyrir.
í El.
Ný stjarna fnndin.
Ný stjaxna var uppgötvuð á
Buðurhimni í ífyrri viku, og hefir
hún siðan vexið athuguð frá ýms-
um stjönnuturnum. Á sunnudags-
nóttina sýndi stjairnan mest ljós-
magn, en á siðastliðnum 24 stund-
um hefix hún tekið furðumikhun
bireytingum. Virðist sem tekist
hafi að sanna með litsjárathugun-
rnn, að ytra borð stjörnunnar
þenjist út með feikna hraða.
IshúsfélaglHorðfirðinga
stofnað 27. júní f. á., er vel á
veg komið með að xeisa hrað-
frystihús í Neskaupsíað — hið
fyr'sta á Austurlandi. Hefir það
nú fullgert vélasal, kjötgeymslu,
sem í’úmar 10 smálestir, og síld-
argeymslu fyrir 2000 tunnur. AIJ-
ar véiar hafa verið settar niður
og voxu þær reyndar 1 gærdag að
viðstöddum n>okkrum boðsgestum.
Verið er að Ijúka við hraðfrysti-
hús yfix fisk. Vélar hússins eru
frá A/S Atlas í Kaupmannahöfn,
og hefix vélsmiðjan Hamar,
Reykjavík, útviegað þæx og sett
þær niður. Vélarnar eru rafknúð-
ax, og mun rafveita Neskaupstað-
ar Leggja þeim til straum. Ráðgert
ex að húsið verði tekið til notk-
unar næstu daga. (FO.)
„Sjálfstætt fólk,“
„SjáLfstætt fólk“, skáldsaga
Halldórs Kilajns Laxness er kom-
in út á Þýzkalandi og í Austux-
ríki, á kostnað Ziimenveriiag,
sem hefíx bækistöð sína í Vín,
Berlin og Leipzig. Bókin heitir
á þýzku „Der Freisasse".
Carl Ó J. Bjarnsson:
Ný bók f y rir húsmæðar
Komin er í bókaverzlanir Sultu-cockiajl bóktin. — Bókin
inniheldur 132 uppskriftir um tilbúning á ávaxtasultu, saft, gaft-
hlaupi iog sýrópi. Ávaxtavínum, kryddvínum (líkjöx), oocktail >og
ýmsum tækifærisdrykkjum.
Bókiin kostar í fallegri kápu kr. 2,50.
Mappdrætti Máskéla
íslands.
Endurnýjun til 5. "ílokks er hafin.
300 vinningai —1.63400 krönur.
Stærsti vinningur 15000 krónur.
í 5. — 10 flokki eru 4000 vinningar.
Samtals 861 þúsund krónur.
Vinningar eru greiddir í skrifstofu happdrættisins í
Vonarstræti 4 kl. 2—3 alla daga nema laugardaga.
Vinningsmiðar séu áritaðir af umboðsmöjmum.
>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>í<'>>>>‘>!>>>>>í*>>>'>>>>>’>>!
Togaraeigendir
sem óska löndunarleyfa á ísfiski í
Englandi og Þýzkalandi, sendi um-
sóknir sínar, til Fiskimálanefndar fyrir
29. p. m.
í umsókninni skulu p#ir togaraeigend-
ur, sem eru reiðubúnir að landa í
Þýzkalandi í ágústmánuði, tilgreina
pað sérstaklega.
FISKIMÁLANEFND.
Kauplð Alpýðublaðið*
Barðastrandarsýsla.
Eftir Sigurð Einarssou.
Frh. III.
Geiradalur er austaata sv>eit í
Bairðastrandasýslu, þá taka við
Reykhólasveit, Gufudalssveit,
Múlasveit og loks Barðaströndin
sjálf, >ei blasir við sól og suðri
nioirðanmegin hins víða flóa.
Geixadialur er- Iítil sveit, en
furðu-farsæl. Hafa Geirdæliinigar
löingum bjargast vel, og hefir þar
um langt skeið starfað í Króks-
fjarðamiesi myndarlegt kaupfé-
lag. Viðgangur kaupfélagsins er
ekki sízt að þakka sköruLegri en
gætinini forsjá þeirra Króksfjiarð-
a'rlniesfeðgia, Jóns Óiafssionár >0g
Ólafs beitins í Króksfjarðamesi.
Þangað í sveitina liggur nú bif-
xeiðavegur. Er það eiina héraðio í
sýslunni, sem komið er í beint
samband við akvegakierfi lands-
iins. Þangað liggur >og sími.
En þó að þessi sveit m>egi því
teljast allvel á veg komin, bæðii
um búnað iog samgöngur, mætti
jsvo faria, að í Iniáinni framtíð opn-
uðust þar> möguleikiar, sem menn
mún vart hiafa órað fyrir áður.
Rannsóknir, sem nú ier verið að
gera að tilhlutun skipulagsniefnd-
ar atvinnumáLa, virðast leiða í
ljós, að í Baxðastralndasýislu sé
einhver hihn bezti leir, sem fund-
ist hefir hér á landi til sementsi-
gerðar og leiráhaldasmíði. Er
han,n þax geysimikill, svo að ekki
mundi þurð á verða um langan
aldur, þó að upp risi stóriðnaður,
sem hagnýfti þetta hráefni. Má
í þessu sambandi geta þess, að
líkur benda til að varla sé annað
héxað á landinu auðugra að dýr-
mætum námaefnum >en einmití
Barðastiandasýsla. Rannsóknir
hafá’ Leitt í ljós, að þar er hvort-
tveggja i iríkum mæli, Leir og
kalksaindur til sementsvinslu, >en
bæði jálroleir og járngrýti hefir
fuindist þár í jörðu. Eins >og
kunnugt ©r, eru nú miklar vonir
við það bundnialr um allar verk-
legalr framkvæmdir, að u>nt verði
að vinna sement í landinu sjálfu.
Kalksandulr, annað aðalhráefnið,
iör víða tál, t. d. i Sauðlauksdal
>og viðá um Arnarfjörð. En leir-
inn, annað aðalhráefnib, hefir, að
því etr enn er kunnugt, skort,
einkum á hinum heppilegxi stöð-
um. Verður að leggja á það mikla
táhetrzlu í framtíðinni, að rannsaka
sem gerst >og hagnýía þá niögu-
l>eika til stárfelds iðnaðar, sem
byggja mætti á þessum náma-
efnum einmitt á þessum slóðum,
þatr sem þáu efni fara sarnan,
sem nauðsynlegust >ciru. Hverjir
möguleikair kunna að vera til
járnvinslu á Baxðaströnd er enn-
þá ekki auðið að segja, en sjálf-
sagt að mnnsaka það til þrautar,
enda vetrða nú ofangreind sýn-
ishoirin þaðan send í efnarann-
sóknastöð á Þýzkalandi. Þu,rfa
háraðsbúar sjálfir að fylgjast
vandlega með þ>essum atburðum
því vel má svo fa,ra, að hér liggi
meitri framtiðarmöguleiLar fólgn-
jr en menn gera sér alment greinj
fyrir i fljótu bragði.
Reykhólasveitin >ar um margt
hin m>esta búsældiajrsveit, en befir
alt til þessa liðið stórlega vegna
erfiðra og dýma samgamgna.
Hafa menn um þá hluti sýnt
fnrðulegt langlundargeð. Ekiö
verður rétt aðeins inn í sveitinia.
Siðan tekujr Bæjará við, og er bif-
ireiðum ósigrandi þránduir í götu.
Annaxs hefir því verið svo hátt-
að með Bajrðastralndasýslu alt þar
til á síðas'a þingi, að hún hefir
haft einna skems a þjóövegi alLra
sýslna á landinu að kílómet,ratölu,
•og litt verið að gert til þess að
koma upp viðunandi vegum af
hálfu hims opinbera, þar sem það
mátti þó bæði teljast kleift >og
sjálfsagt. Á síðasla þingi va,r tek-
inn í þjóðvegatölu, veguriinn af
Geiradiaisvegi um þveia Reyk-
hólasveit í Þoirskiafjörð. ÞáLarði
tS '°S í þingbyrjun ritaö Alþingi
brúar á Bæjará og jafnframt flutt
frumvarp um að taka brú á Laxá
í Reykhólasveit og nokkrar aðr-
ar brýr í sýslunni á brúalög. Fé
fékst veitt til birúar á Bæjará á
fjárlögum fyrir árið 1937, og brú
á Laxá og hin>ar aðrar brýr, sem
ég hafði beitt mér fyrir, voru eftir
ookkra vafninga samþyktar inn
á flrumvarp, sem samgöngumála-
nefnd n .d. flutii urn brúagerðix.
Málið horfir þá þannig við, að
gera má ráð fýrir að Bæjará
verði brúuð á næsta ári. Er þá
lengst af um greiðan veg að aka
jnn í isveitina, >og vegarsíæði gott.
Á rnæstu árum verður að bría
Laxá og gera veginn í Þorslia-
fjöxð. Er þá ekki einungis R>eyk-
hólasveit, heldur einnig Gufudais-
sveit að verulegu leyti komin í
samhand, við akvegakerfi lands-
ins. Vegurinn liggur um Eeru-
rjöirð, þar sem er þingstaður hér-
aðsbúia. Cx Berufirði má heita
náLega sjálfgerður vegur um
Barmahiíð aö Reykhólum, nema
á tveim stöðum. Þar verður á
kpmandi árum að leggja veg. Er
þá Leyst iil nokkurrar hlýtar sam-
gönguspursmálið fyrir þessa
sveit.
Oti á Reykjaresir.u sunnianveiðu
liggja Reykhólar, >e'tc hið rnes'a
höfuðból að fornu og nýju, hlunn-
indajörð mikil með óþrjótandi
jarðhita, túns'.æði ágætt og ræktj-
unarskilyrði. Er f að til marks um
erfiðleika sanr a ignajma og
breytla aðstöðu frá því, er áður
var, að jafnvel dugandi menn
hafa ekki getað búið á Reykhól- '
um sér til farn.aðar hin síðari ár.
Jörðin er húsalaus, og alls ofviða
einum manni, með þeim búskap-
arháttum, >er nú tíðkiast. Ég befi
Leugi verið þ>eirrar skoðunar, að
•ríkið >eigi að kaupa Reykhóla,
bæði vegna jarðhitans og margra
annara ástæðna. Ef hið opinbera
sér sig tilknúið að koma upp
hæli fyiir vandræðabörn, vinnu-
skóiá í sveit mieð v>erkefn,um til
lands og sjávar fyrir unglinga,
sem rnema þurfa háttu og sið-
gæði starfandi manna, þá á það
að vera á Reykhólum. Svo er >0g
engum vafa bundið, að efnilegra
svæði til þess að koma upp sam-
vinnubygð í nýtízkustíl finst ekki
á Vesturlandi. Þarna er læknis-
sietur. Hingað var lagður sími á
síðasta ári. Hér er óþrjóíandi jiarð-
hiti, nóg ræktunarskilyrði. Innan
örfárra ára má gera ráð fyrir, að
ekið verði í bifreiðum alla leið
að Reykhólum. Eins >og nú er
háttað, er bygðinni lítið gagn að
þessari miiklu og kostadrjúgu
jörð. Með dálitlu átaki hins opin-
bera iog dálitlum skilningi má
'gera hana á ný að lyftistöng
héraðsins og höfuöbóli. Og það
verður öllum bezt. Þeir menn eru
raeira að siegja til, sem gera sér
í hugarlund, að vel mætti með
góðum árangri rel a saltvinslu við
jarðhitiann á Reykhólum. Ég skal
engan dóm á það leggja. En hitt
veit ég, að Garöyrkjuskólí ríkis-
ins, sem samþyktur var á síðasta
þingi, hefði verið að engu ver,
■en að ýmsu leyti betur settur á
Reykhólum en á Reykjum í ölf-
usi, og benti ég rækilega á pa,ð
um leið >og ég gerði grein fyrir
frumvarpi mínu um garðyrkju-
skóLann. En um það tjáir ekki að
sakiast úr þvi sem nú er kioimð,
enda ærin verkefni til að bag-
nýta Reykhóla. Og kunnugt er
mér um það, að ungir dugnaðar-
menn úr þiessum sveitum kysu
fremur að mega gera þar tilraun
m>eð samvinnubygð en að leita
sér annara fanga í óvissu við sjó-
inn, eða við óhentugt og gæða-
lítið jarðnæði. Er til lítils að taJaj
fagurt um að kyrsetja fólkið í
sveitinni og forða aðsteymi að
sjónum, ef látnir eru ónotaðir)
siíkir möguleikar, sem í Reyk-
iiólum felast.
Ég get ekki skilist svo við,
Reykhóla og Gufudalssveit, að ég
minnist ekki örlítið á póstmál
héraðsins. Þessi héruð eru nú háð
Landpóstum eingöngu, iog e -
þeir strjálir og seinfærir, eins og
kunnugt er. Póstur gengur nú um
þveran flóann milli Stykkishólms
og Brjánslækjar um Flatey. Eru
pað allgreiðar ferðix og tíðax. En
það ber við, að bréf og bögglar
liggja tímum saman í FLatey, ssm
ekki verður komið áleiðis í Reyk-
hólasveit. Vaeri nauðsynlegt að
bæta við póstleið á sjó úr Flatey
(Prii. á 4. síðu.)