Alþýðublaðið - 09.09.1936, Blaðsíða 2

MIÐVIKUDAGÍNN 9 sept. 1936.
ALPÝÐUBLAÐIÐ

KLUKKAN er 6 að morgni þ.
22. júlí og fliestir Olym-
píufararnir eru á fótuim, til þess
að sjá innsiglinguna upp Elbe
og til pess að sjá Þýzkaland,
þuimir í fymsta sinin, meðal þe'.rra
er ég. AUir loguöu af eftirvænt-
ingu. Það er eitthvað seiðmagn-
andi við þá staðreynd, að hafa
mieginland Evrópu fyrir augiun,
ekiki hvað sízt þegar það er
Þýzkaland, það latod, sem mikið
hiefir verið umrætt og nú eftir
nokikra daga á að veríða leikvairtg-
ur Olympíulieikanina.
Ég veit etóki, hvort það hefir
vierið af því, að miean voriu 5
andlegum huglieiðingum eða af
því, að mienn voru vairla vaknjað-
ir, að fiestir voru fnekar þögu'lir
fyrst, þegar komið vax upp á
þiljur. Veðriö var hálf drungaliegt
og það hefir ef til vill haft sín
áhrif.
Eitt af því fyrsta, siem ég ve'ti
eftiríekt á ókiuinugum stað er
landslagið. Landið er þarraa flatt
og biauft og víða skógi vaxið.
Kýr og hestar vrru hvaT.ietna
á bieit, en fátt um kindur. Sums
staðar birieiddu úr sér víðáttumikl -
ir aknar og garðar. Inn á rnilli
þást glitta i raiuð tigulstieinahúsim,
mörg með stráþaki.
Þiegar notókuð lalngt kemur upp
.mieð ánni, rísa ail-háir skógi
vaxnir batókar eða brekkur á
, vinstri hönd. Inn á milli skóg-
í r:;unnanna, utan í bietókunuímí,
standá lítil en sniotur hús. Þetta
eru sennilega sumarbústaðir Ham-
fcorgap katipmannanna, hugsaðí
ég-
Fyriir neðan bnekknna, niður við
ána, eru iraðir af smátjöldum\
Það eru vierriunarþjónar í siumar-
fkiíi, hugsaöi ég. En það, sem
vakti sérstaklega athygli mína við
öll þessi hús og öll þessi tjöld,
var aá óguiiegi fánagrúi, sem
bkkti á öllum burstum, út úr
gluggum og á tjaldsúlum, og það
var aðieins elnn fáni, sem sást,
hákakrossinn. Mig hafði mú gron-
öð, að hann væri töluvert no'aður
hér, :en ég hiélt hann væini etóki
svona mikið alira gagn.
ftðgulir verkamenn.
„Dettifoss" brunar fram hjá
drekkhlöðnum flutningaprömm-
unum, sem silast upp ána.
Farþiegarnir eru nú að verða
hneyfari og sumir fara að syngja.
Bátur, hlaðinn veirkamönnum, kem
ur f!rá landi. Við hrópum og veif-
um til þeirra. Aðeins einn eða
tveir veifa okkur, en flestir lítá í
'áttina til okkar, sumir halda á-
fram að stara í gaupnir sér og
totta pípuixa eða sjúga síganettur
stubbinm. Þieir eru etóki að fara
á Olympíuleikana, heldur til vinn-
unmar. Pramundan þeim liggur
erfiðuir vinmudagurinn, og ef til
vil! liggja á bak við þá rniinin-
ingar, sem skyggja á alla gleði.
Loksins leggst „Dettifoss" að
bryggju. Sex dagar á sjó er afar-
langur timi, jafnvel þótt ve órið sé
gott og sjóveikin geri lííið vairt
við sig.
Erlingnr Pálsson
réttir úr handleggnum
Allir safnast upp á þiljrnr á I.
fariiými, því að þar eru vegabréf-
in athuguð. Um borð tóemuir lágur
en gildvaxinn maður. Mér er sagt
að hamn heiti Koch og hafi verið
nteð þýzku knattspymumömnun-
um, sem hingað tóomu í fyrriai. 1
fylgd irneð honum eru tveir eim-
tóemnisklæddir mietin, annair í svört
um en himn í brúnum búningi.
Þeir he'lsa foringjum okkar með
Hitlersikveðju. Engimn okkar for-
ingja heilsaði með hemini svo ég
sæi, nema Erlimguir Pálsson. Ég
komst fljótt að því, af hverju það
var. i (
Erlinguir var neMlega í Þýztóa-
iandi I fyira og þá hefir harnin
Sannleikurinn um Olumpíuförina:
Þegar Islendingar heilsnðn pjéð~
sðngnnm sinnm með nazistakveðju.
Og séra Astvaldnr varð þreyttnr fi iiendlinnfi
er
nndir Þióðsðngnm Brazilín og Ctalle.
iært hana, því að það kom biiiátt
í ljós, að hún er fljótlædð. ;
„Þetókirðu þessa einkemnisbún-
inga“, spyr mig einhvei:.
„Já, sá svarti er S,.S.-maður, ten
það er nánar tilekið lífvörður
Hitlers, en sá brúni er S.A.Mað-
ur, þeir eru lægra settir og í
mirijna áliti en S.S.“
Þiegar ég nefni Hitler, mundi
ég eftir því, að Ásge'.r Einarsson
hafði ságt otótóur á lei'ðinni, að
þieir, sem efcki kymnu málið,
skyldu heldur halda kjafti, en
nefna nafn Hi lers í Þýzkalandi,.
Á þessu gaf hann þá skýringu,
að það gífeti verið tekið illa upp,
ef menn beyrðu Hi'lsr nefndan,
en vissu ekki hvað um hainn væri
talað. Eitthvað eru þe'r nú við-
kvæmir vafð mér að orði.
Þá var Hitler gefið nafn, sem
hanm gétók altaf undir, mieðan við
vorum í Þýzkalandi, ©n mafnið
var Hjalti, en til að byirja rnie'ð
hætti okkur við, að gleyma þ\tí.
Ég athugaði eintóemisbúninginn
mjög gaumgæfilega, því ég hafði
séð þeirra all-mjög getið í blöðv-
um og bókum, og mér fanmst ég
kammas-t vel við þá. Þe'r eru snotr
ir og fara vel. Þarna harngir kylf-
an og hnífurinn við belíið, byss-
una vamtar. Ég sá sieinna, að him
er all algeng hjá einkemnisklædd-
um mönmum. I
Þegar vegabréfin höfðu verið
stimpluð og við máttum fara \
land var okkur hópað saman á
bryggjunmi. Sá brúni hieldur þar
stutta ræðu, sem end-ar m-eð þvf,
að hamn réttif fram hendina, stóell
ir sarnan hælumum og brópar:
„Heil Hitlier!“ Og nú sá ég hv-ersu
ktraðjan er fljótlærð, því Erlimgur
var ekki elnrn um hana í þetta
simn,.
Ég held, að sumir hafi heilsað
Gunnar Olafsson iprótta-
kennari segir frá fyrsta
deginum í Þýzkalandi.
í einhverju fáti. Dr. Björn Björns-
son, sem var aðal-fanarstjóri,
svaraði mieð notótórum orðum.
Um götur Hamborgar.
Þiegar þessari m-óttötóuathöfn
var lokið, stigum við upp í bála
og var okkur ekið um götur
Hamborgar. Og nú sást strax, að
Þýzkaland var í háiíöabúiningi.
állar götur voru skœyttar fán-
mm allra þ-eiira landa, siem þátt
tióku.I Olympíiulieikunum, og það
mátti svo heita, að á öllum :stærri
byggingum væri fáni í hvierj-um
glugga- Við athugum, hvort ís-
land hafi etóki gleymst. Nei, ÍS'
land hafði ekki glieymist. Okkur
fierðalöngunum, firá otókar iitlu og
fáskrýddu Reykjavík óx þetta
mjög í augum og sumir töluðu
urn-, hve meniningin væri á háu
þtigi i Þýztóalandi. Bílamir þjóta
um göturnar og ekkert lát er á
skrautinu. Loks er staðinæmst hjá
stórum skemtigarði, Við göngum
.inn. Yndislega fallegur garður,
með skuggsælum trjágöngum.
Nú ier tóomið sólslkin og svölrtu
jatótóarnir o-kkar xeyn,ast fulli.eit-
ir. Ég tylli mér á betók, halla
mér aftur á b-ak og lolta -augun-
um. Mér kemur í hug frásögn
Hamborgarrithöfundarins Heinz
Iiepmanns, um fyrstu mánuð-
ina eftir valdatöku Nazistanma í
Hamborg. Ef til vill hefir það
verið á þessum bekk, sem Schiir-
ner skipstj-óri xeif í suindur Naz-
is'.ablööin og blaðatæ.tlurnar urðu
GUNNAR ÓLAFSSÖN
leikfimiskennari.
þess valdandi, að saklaus maður
v.ar handtiekinn og píndulr í fianga
herbúðum, þangað til hainn gaf
upp andann, nóttina mJli 20. og
21. júní 1933. Síðan eru 3 ár,
hugsaði ég. Ef til vill gerist iekki
slíkt lengur. Ef til vili.
Pað er kartað 1 mig. Við e'g-
um að fara að fara. Aftur er
stigið upp í bílana og nú er
okiiur ekið að Ráðhúsinu, etx þar
átti aðal-móttakan að faia fia-m.
Þegar að ráðhúsinu kom-, eru
þar fyrir flokkar íþróttamanna
frá Chile og Brazilíu, sem höfðu
verið að koma eins og við.
Otókur er vísað upp margair
floslagðar tröppur inn í afar
skrautlegan sai. Rétt á eftir feoma
að-aihöfðingjar Hamfciolrgar og
heilsa upp á foringja fl jkiumna
mieð bugti -og beygingum, hæla-
skellum og Hitlerskveðjum.
Skyldi þeim ekki hafa þótt
margi'r foringjar fyrir okkar fá-
menna flokki? Frá 'ráðhúsinu var
haldið á járnl'rautarstöðina -og kl.
12,50 rann lestin af stað til E©i>
linar, til Olym-piubo'ngarinmar —
til fyrirheitna iandsins
Sigurbjðrn verður
þreyttur i handleggnum.
Ég h-orfi út um lestargluggann,
len það er m-jög tilb'reytiingarlfitið.
Það er eins -og lestin sé alltaf á
sama blettinum, því -að alltaf
mætir auganu sama sýnin, s-kóg-
ar, ak'rar, tún og tíguls.einahús og
sumssíaðar hjarðix af „K.R.-belj
um,“ en það nafn var kúnum jgeE-
ið, því þær voru allar svart skjöld
óttar.
Á járnbrautarstöðinni í Beriín
liefst þriðja móttökuathöfnin. Við
röðu-m otókur upp undir fána. —
Notókrir Islendingar, sem- stadd-
|tr eru í Eerlííri, hafa komið á stöð-
ina til þess að hieilsa -okkur. M-eð-
al þeirra þetóki ég Sigurbjörn Á.
Gislaaon og frú. Með þeim er
ung stúlka, sem mér ©r siagt að sé
dóttir þeirra.
Nú ieru þjóðsöngvar leitónir,
hver á fætur öðrum. Aumingja
fiólkið, sem allan þennan tíma
þárf að halda út hendinni. Sig-
urbjö'rn Ástvaldur var líka átak-
anlegt dæmi um það, hversu erf-
itt það er. Fyrst var handleggur-"
inn þr-áðbieinn og, í hæfilegri hæð,
en þegar langt er Jiðið á Brazilíu-
sönginn sá ég, að hann var far-
inm að bogna og síga all ískyggii-
lega, -og þegar komið var miðja
vega i „Ó guð vors lands“ féll
hann alveg niður. Sú gamla stakk
höndunum un-dir svuntuna, en
sSelpan hélt handlieggnum b-ein-
stífum allan tímainn.
Þiegar þj-óðsöngvunum va:r 1 )k-
ið skiptumst við í tv-o flokka.
Keppiendurnir fóru til Olympiu-
þorpsins, ie,n við boðsgiestirnir t.i
tjaidbúðanna, sem við áttum að
búa í, nxeðan við dvelilum, í Ber-
fín.
íslenzka þjóðsöngnum
heilsað með nazista-
kveðju.
Billinin staðnæmdist við hlið á
limgirðingu. Við hliðið standa 2
vopnaðir hermenn. Fyrir innan
girðinguna er siór grasílötur, en
lengra buirtu eru raðir af stórulm
hiermaninatjöldum.
Fáni er á hverju tjaldi. Við
fylkjum iiði og marséirum inm á
grasílötinn, en þair kiefst fjórða
og síðasta sénem-jnían. Foirmaður
eða forseti sport-stúdentamótsins
beilsar upp á okkuir mieð stuttxi
riæðu, en foringi -jkkar, Ásgeir
Einarssoxi svaraði. Því mæst var
leikinn þýzki þjóðsömgurinn. Við
stömdum allir trétt, ein Ásg-elr tók
undir Hitlerskveðj-uma með þeim
Þjóðvierjum, sem þarna voru. —
Mér létti; ég hafði kviðið fyrir
því allan daginn, að foringinm
skipaði mér að heilsa, en hamn
var sagðir einv-aldur, og ailiv
yrðu að beygja sig undiir han-s
vald. Mér v-air það niefinilega s.rax
lj-óst, þegar ég k-om þarna á völl-
inm, að þ-ar yirði úr þvi skorið,
hvort það væri heimtað af otókur
að hieilsa með Hitlerskveðjunini,
og nú taldi ég það afgert.
Það var þegár áður en við fór-
um að hieiman, rætt um það s.o ft
txianmia á inllli, hv-ort við þyirftum
að heilsa með Hitl-erskveðju þeg-
ar til Þýzkalands kæmi. Ég talaði
þá við einin, siem sagðist mótmæla
því fyrir sitt ieyti, enda er það
mjög frjálslyndulr maður. Og á
fierðalaginu um daginm hafði
þetta spursmál verið rætt nokk-
uð. Sumum fannst það lýsa sumd-
urleitni í flofckmum, að einstak-
ir menin hiedsuðu, en á þvi hafði
notókuð bjrið xxm daginrn, og vildu
að afgert yrði um aninaðhvort.
Frh. á 3. síðu.
Biggers: 40
Gharlíe Chan kemur aftnr.
— Já, ágætlega, sagði Kínverjinn og biiosti,
— Jæja, ég var nú dáiítið áhyggjufulluir sjálfux’,
sagði Minchim, sá, siem á að heita gestgjafi, hefíir etólu
gaman af slíkum veizlum sem þ-essu!m. Um tíma hélt
ég að þyrfti að setja suma í hand]árm;. En þrátt fyrir
alt, sem sagt var, geíur v-erið, að þér sé-uð engu næfi.
— Ég er smeykiur tun það, sagði Charlie og situndi
þungam.
-— Það er nú samit einfcennilegt, sagði Maxy, —• Ég
skil etókert í þvtí, að n-okkur skyldi geta fengið af sér
að hrella þennan garala virðulega herramann. Dáiítið,
sem Tait sagði, kom mér til þes-s að álíta, að m-jirðið á
Drake hefði verið misgáningur. Másfee Drake hafi v-er-
ið drepinn í misgiripum fyrir eLnhvem -annan. Sfíkt
ber oft við. Ég man efti-r einu slíku tiifelli frá Ch£icagj.
En hversvegna en ég að skýra frá því hér. ílv,að óg
ætlaði mér nú að s-agja, það va-rð æsingiU’ f káetunni
hjá mér í jgær.
— Jæja, hvað var það? spurði Chariie.
— Jú, þegar Sadie kom, inn í feáetmna í gærkveidi
stóð þar stráfehnokki og var að prannsiaka farangux
okfear.
— Það var dálagiegt, sagði Charlie. Ég vona, að hánn
hafi efetói verið búinn að st-ela n-einu.
— Nei, það er það einkennilegasta iaf öllu. Þax v-oru
þó allir skaxtgripirnar h-ennar Sadie og þ-eir eriá dýrijh
Það veit ég, sem hefí orðið að b-j-rga þá. Og þegar
Sadie fcom iim í klefann, stóð þ-essi náuqgi þar m-eð
bunka af hótelmerkjum í h-endinni. ;
— Safnið þér sv-ona hótelmerkjum?
— J-á, ég hefi haldið þeim saman, og ætla að færa’
litla Maxy þá, svo að hann gieti límt þá á koffojrtib
sín. Þá ex álvieg eins og hann hafði verið méð í för-
inni. 0g einis og ég sagði yður þá hafði hann ekkeri'
hirt um skartgripina, ien hafði helzt augastað á þ-essum:
hófelmerkjum. En hann hafði ekki tíma til að st-ela'
nema einu þ-eirria.
— Var eitt hionfið?
— Já, konan tók eftir því þegiair í stað. Það var frá
Calcutta. Við gátum hvergi fundið það- Chanlie snéri
sér við -og haifði athyglis-augum á glæpamann-afor-i
ingjann. Hann undraðist yfin sakleysissvipnum á þessiu
skugigalega andliti. , '
— Ég náði í yfírþjóninn, -og -hann sagðist hafa 1-eitað
að stráknum. Hiefði þelta v-erið í jChicagio í gamla dagia,
þá befði strákurinn fengið fyrir ferðina. En látum það
vera, litli M-axy fær aldrei að vita afhverju hann hefíír:
mist, og það er þó skárpra.
— Ós-ka til ham-ingju, sagði Chan. -Reynisla lífsins hiefír
g-ert yður að hieimsp-ekingi, og það bendir til þess, að
þér eigið irólegri daga í vændum. '
1— Já, það er víst ekki um annað að xæöa fyrir mig,
hér efti-r, svaraði Minchin.
S-einna um dagiinn hitti Charl ie hinn hvassy-rta kap-
t-ein Keane. Kínvei’jinn ætlaði að ganga finamhjá h-onum,
en kaptieinninn stöðv-áði hann .
— Jæja, s-agði Keane.
— Hvað svaraði Chan.
— Það varð ýmislegt uppvfst í gæ-nk'veldi í vpizlunini.
— Já, mikið.
— Að þvi ler mér virðist, er málið -orðið alveg aug-
Ijós-t.
-— Eigið þér við hiertra Benb-ow?
— Benbow! Nei, ég held nú síður. R-eylnið ekki að
g-era gys -að mér. Það er -ekki dr. Loftjn, sem ég hefí
í huga. Vitið þér þ-að, að hann s-agði við m-ig) í Saln’
R-em-o, að ferðinmi væni lokið. Og hv-ersvegn-a? Það var
ofur skiljanliegt, henra Chan. Hann hafði fejmið áhuga-
máli sínu í ífxamkvæmd, en Duff nieyddi bann til þess- að
halda áfram.
— Álítið þér, að þ-að -sé nægileg sömmun fyirjr ensk-
um dómstólum. , j -
— Nei, það veit ég að iekfei er. En ég em að
vinina að málinu- Ungfrú P-otter hefir gefíð mér um-
boð til þiess, og i-ofað að borga, ef ég kemist til b-o|tns|
I málinu.
Chan horfði fast á ham|ra:
-— Þér hafið vonandi ekki raefnt mitt nafn í sam-
bandi við málið. 1 1
— Niei, því befði ég átt að g-era. það? Þénj fáið að
standia utan við og harfa á. Ég hugsa, að þéir lítið svq
á, sem- ég sé á villigötum. -
— Niei, hneint ekki, sva-naði Chan.
— Hvað?
— Því ætti ég að gera það. Helmskasti maðu'rinn í
borginin-i getuT vísað veginn til skólánjs.
— Og hvað eigið þér við með því?
— Ektoert, þietta et? biara gamiall ikínverskur máls-
háttur.
— Ég fæ ektoi skilið, að það eigi við hér, svariaði
Kieane og hafði is-ig í burtu. -
Síðdegis sam-a dag hitti Chan Kienniaway iog talaði
við hanin um lykilinn, sem falinn var í feoffiJirti hans.
Þieir u'nðu ásáttir um það, að Kieanaway leti Chain vita
um leið og eigandi lykilslms gerði tilmaúin til þ-ess að
ná fionum.
Undir kvcld hitti Chan firú Luoe óg Pamielu Potrber
þar s-em þæir- sátu siaiman uppi á þilfari.
— Má ég ræða við yfeku'i? stundark-orn? hóf hann
m-áls.
— Fáið yðxu’ sæti, heixa Chan, isagði hin aldna frú.
Ég hefi ekki s-éð yður -oft, isíðan lajgt var af stað. Éjg
býzt við, að þér hiafið haft nóg að gera.
— Ég hiefi ekld átt eins lannrikt og ég átti von á,
svaraði hann stillilega. En eftir á að hyggjia, ungfrú
Potter. Hafíð þélr lof-að Kean-e kapt-eini ilaunum, ef
hann finnur b-anamann afa yðar?
'— Niei.
— En hann befir þó minst á það við yðuir?
— Hann befír etóki rninnst á það við mig. Ch-an
lygndi aftur augunutm-. Það var ekki von að hann gæti
s-agt það satt. Jæja, við töjum i&tóki mieira um það.
Hann sá, að Pamiela hafði bJað -og blýfijnt. Afslákið;