Alþýðublaðið - 24.05.1937, Qupperneq 3

MÁNUDAGINN 24. MAf 1037.
Á'BþÝÖÖBEA'SlÉ
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRí:
F. R. VALDEMARSSON
AFOREISSLA:
ALÞÝÐUKÚSINU
(Inngangnr frá HverflsgBtu).
SÍMARs 4990-4006.
4S0Q: Afgrelðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innlendar fréttir).
4902; Ritstjóri.
4903: Vilhj. S. ViUy&Imsson(h#ima)
4904: F. R. Vnldemarsson (helma)
4903: Ritstjórn.
4906; Afgreiðsla.
ALFfeVPRENTSMIMAN
Fallkoiin hitaveita
sem Ijrrst
EITT mesta framtíðarmál
Reykjavíkur er að fá full-
komna hitaveitu, og pað sem
allra fyrst.
Alpýðuflokkurinn hefir frá pví
fyrsta iagt ríka áherzlu á, að
allár leiðir, sem færar kunna að
vera að pessu marki, væru rann-
sakaðar til hlítar, og pað af
mönnum, sem kunna bezt ski.l
pessara mála.
í pví sambandi kemur einkum
til mála að rannsaka, hvaða stað-
ir, sem ekki eru of fjarlægir,
liafa nægilegt magn jarðhita tíl
pess að fullnægja hitunarpörf
borgarinnar, nú og í náinni fram-
tíð. Þar næst kemur til athug-
unar, hvort hentara muni að nota
laugavatn til upphitunarinnar eða
helta jarðgufu.
Gufan hefir pá kosti, að með
henni myndi verða hitað upp
venjulegt ferskt vatn og pað síð-
an leitt til 'hbrgarinnar. Væri
hægt að nota pað til hitunar,
pvotta og matreiðslu, eða í sem
fæstum orðum sagt: Þá fengist
heitt vatn í hvern krana, nothæft
til hvers konar heimilisparfa. —
Væri hins vegar notað heift
laugavatn, rnundi pað ekki vera
hæft tii matreiðslu og yrði pá
aðeins notað til hitunar og hrein-
lætis.
Því miður hafa forráðamenn
bæjarins tekið pann kostinn í
pessu stórfelda hagsmuna- og
ménningarmáli, að einblína á
ernn stað, Reyki í Mosfellssveit,
og láta sem ekki væri um aðra
staði að ræða, pó færðar hafj
verið sterkar likur fyrir pví, að
hagkvæmara myndi að virkjia:
gufuhveri í Henglinum,' og pó
sjálfsagt megi telja að rannsaka
einnig hverina í Krísuvík.
Allir pessir prir staðír: Reykir,
Hengiliinn tíg Krísuvík, jk»emu
til mála, og hver víðsýn og
frjálshuga bæjarstjórn hefði tal-
ið pað skyldu sína, að láta rann-
saka pá alla, og pessari rannsókn
væri nú lokið og framkvæntdir
hafnar, ef hið pröngsýna íhald
stjórnaði ekki málum pessa
bæjar.
Nokkuð liefir verið unnið að
rannsóknum á Reykjum, og allar
likur benda nú til, að par fáist
•ekki nægilegt vatnsmagn til pess
:að fullnægja bænum eins og
hann er nú, hvað pá að pað geti
fullnægt honum á ókomnum ár-
um.
Þetta má pó ekki verða til
pess, að lagðar verði árar í hát í
hitaveitumálinu. Þvert á möti á
pað að leiða til pess, að raon-
só'knum verði hraðað sem mest
þarna og annars staðar, pví
Reykjavík verður fyr en sernna
hituð með jarðhita.
Ef íhald pað, sem nú ræður
Reykjavik, fær að ráða, pá er
því trúandi ti:l, ef það á annað
borð gerir nokkuð í hitaveitu-
málinu, að leggja hitaveitu frá
Reykjum, án pess að rannsaka
aðra staði, pó sannáð væri að
vatn skorti par. Þetta væri ekki
n#ma I fullm samræmi. við pað,
80 helldsalar og ðrfáir stórút-
gerðarmenn ðgra afkomn allra
annara stétta þjóðfélagsins
Þessi litli hættulegi hópur berst harðvitugrl haráttu gegn
Aiþýðufiokknum af því að hanu heimtar sérréttindin burtu.
QTJÓRNMÁL ASTEFNA Aipýðuflokksms er ekki , |—
O m.8n8 við hagsmuni neinnar einnar stéttar U j g |j j, f f „ J Sf^rfSStéttaHOM tíl
En jafnframt pessu hefir og
stóríeld ibreytlng farið fram í
þjóðfélaginu á síðustu árum.
Hellir atvinnuvegir liggja í
bylgjudalnum vegna vanrækslu
og skammsýni peirra manna, sem
hafa verið elnráðlr í þessum at-
vinnuvegum. Nýr atvinnuuegur
rís upp einnig á sama tíma og
mikil röskun er að verða á fram-
leiðslunni til sjávarins. Þetta
gerir hvorttveggja í senn, að vega
upp á móti hruni á* 1, öðrum svið-
um og taka við mannfjölguninni.
Aðelos stórfeld átðk feoma ,ið
En þrátt fyrir þetta hefir hið
erfiða ástand síðustu ára, sem er
bæði af óvibráðanlegum atburð-
um erlendis og glapræðisfullri
stjórn urídanfariuna ára á aðalat-
vinnuvegunum, valdið þvi, að
flestar eða allar stéttir hafa ótt-
ast um öryggi sitt og horft von-
litkun augum til framtíðariinnar.
Þetta hefir valdið meiri sparn-
aði einstaklinga og meiri hygig-
indum i búrekstri á fjölda mörg-
um heimilum, en þetta vonleysi
hefir einnig skapað dreggjar, sem
að vísu exu ekki miklar, en eru
þó til og pjóðfélaginu stafar
hætta af.
Alpýðuflokkurinn vill gera alt
í senn, skapa nýja vo,n með pví
að endurreisa atvinnuvegi, sem
eru til, og skapa nýja. Og petta
er vel hægt og pegar byrjað á.
Hins vegar parf að taka til stórra
ráða, ef á að gera verulega ál-
vöru úr þessu, og því hefir Al-
pýðuflokkurinn borið fram frum-
vörp sín um endurreisn sjávarút-
vegsins, endumýjuin togarafiot-
að byggja rafveitu við EUiðaár,
pegar fjöldi manna vissi, að
byggja bar við Sogið. Það væri
yfirleitt í samræmi við megin-
reglu íhplds allra alda og allra
landa, að gera allar framkvæmd-
ir pannig úr garði, að pær séu
úreltar eða of litlar áður en pær
eru fuillgerðar. En pað má ekki
vexða um hitaveitu Reykjavíkur.
I pví máli parf að ríkja stórhug-
ur, samafara þeirri gætni, sem
rannsakar alla möguieika áður en
hafist ©r handa.
ans og efiingu og verndun fyrir
iðnaðinn, og pess vegna átti hann
ekki minstan þáttinn í pví, að af-
urðasölulögin voru sett, sem hafa
bætt að verulegu leyti kjör
bændastéttarinnar.
Það er enginn vafi á pví, að ef
ætlun Alþýðuflokksins tekst, og
það veitur algerlega á úrsjitum
næstu koshinga, pá hefst nýtt
tímabil í landinu, nýtt starf, sem
aillar stéttir njóta góðs af.
HiBar faaeUaleqa sléttir.
Það eru aðeins tveir hópar
manna, fámennustu stéttirnar í
pjóðfélaginu, sem Alpýðuflokkur-
inn berst gegn, og sem berjast
gegn honum af hatri örvænting-
arinnar. Alpýðuflokkurinn berst
gegn pessuni tveimur hópum,
sem ekki eru stéttarheildir, bein-
línis vegna þess, að peir ögra
afkomu allra annara stétta. Þess-
ir menn eru fámennur hópur ó-
reiðumanna meðal stórútgerðar-
manna og heildsala- og stórkiaup''
mannastéttin. Um aðra þessara
stéttá verður að segja pað, að
hún er ekki einungis algerlega
ópörf, lieldur stórkostlega hættu-
leg. Það er heildsalastéttin. Það
getur ekki góðri iukku stýrt, að
stétt, sem telur aðeins um 80
einstaklinga, græði miiljónir
króna á einlu ári á því að útbýía
erlendum vörum til kaupmahna,
sem síðan hafa rétt og slétt til
hníís og skeiðar fyrir að dreifa
spmu vörum til neytenda, sem
ekki hafa til hnífs og skeiðar.
Þessi stétt verður því að leita
sér brauðs við aðrar atvinnu-
greinar pjóðfélagsins.
Um hina stéttina, útgerðar-
mannastéttina, gegnir dálítið
öðru máli. Yfirgnæfandi meiri-
hluti hennar lifir á vinnu sinni1,
og Alþýðuflokkurinn berst ekki
gegn þessurn mönnum, heldur
fyrir þá. Afkoma þeirra er bund-
in óleysanlega . við afkoniu at-
vinnutækja þeirfa, ef peirn geng-
ur illa, pá er afkoma peirra
sjálfra slæm. En svo er dálítill
hópur innan þessarar stéttar, sem
sýgur til sín veítufé pjóðarinnar,
borgar með því nokkuð af töp-
unum á slæmu árunum, eri hirðir
svo gróðann, án þess að greiða
skuldir sínar eða létta af atvinnu-
þjóðfélaginu eingöngu, en hún snertir afkomu og .
framtið ailra stétta þess og er vernd fyrir ailar '
stéttir, sem vinna fyrir lifsnauðsynjum sinum.
Því hefur verið haldið fram með réttu, að Alþýðu-
fiokkurinn hafi hingað til litið fyrst og fremst i öllum
tillögum sínum og aðgerðum á hagsmuni verkamanna-
stéttarinnar og sjómannastéttarinnar. Þetta er eðlilegt,
Alþýðuflokkurinn, eins og verkalýðssamtökin, er
fyrst og fremst byggður upp af þessum stéttum, vegna
brýnnar hagsmunalegrar nauðsynjar.
Þessar stéttir hafa til skamms tíma, og að sumu
leyti enn, búið við erfiðustu kjör allra stétta þjóðfélags-
ins
En Alþýðufiokkurinn hefur fyrir löngu fengið
augun opin fyrir pví, að pað er lifsskiiyiði fyrir
þessar stéttir, að jafnva^gi haidist sem mest í öðr-
um stéttum og að fyrst og fremst verði séð svo
um að bændastéttin geti lifað í sveitum landsins,
svo að hún þurfi ekki að flytja yfir verkaiýðinn
á möiinni og keppa við hann um atvinnuna,
heildsala og stórkaupmaiina.
I MLUTVERK verzlunarstéttarirmar er að dreifa nauðsynj-
! unum meðal þjóðarinnar. Þetta hlutverk er nauðsyn-
J legt og sjálfsagt að fyrir pað sé greitt eftir verðleikum.
! En hvað greiðir þjéðin fyrir þetta og hvað
j hefur hún greitt fyrir Það á undanförnum árum?
! Skýrslur Skipulagsnefndar sýna eftirfarandi fyrir árið
; 1934:
4
! Tekjur verzlana:
15 höfðu 9- -10 þús. kr. 3 höfðu 17- -18 þús.
15 — 10- -11 !— — 5 - 18- -19 ,—,[
8 — 11- -12 i— —; 1 - 19- -20 ,—i
12 — 12- -13 ; 1 — 21 - 20- -30 )
12 - 13- -14 4 ■ )—■ —1 6 - 30- -40 —
0 — 14- -15 ,—■ — 4 — 40- -50 í
8 - 16- -17 —' — 4 — yfir 50 —
Þannig hafa um 120 verzlunareigendur hér í
3 Reykjavík haft í tekjur þetta eina ár um 2.5
! milijúnir króna.
; Helftin af þessum hátekjumönnum eru heildsalarnir, en
; auk þegs ýrnsir aðrir stórkaupmenn. Höfum við ráö á því
; að láta eina mjög fámenna stétt draga svona mikið til sín
; af tekjum atvinnustéttanna í þjóðfélaginu?
; NEÍ og aftur NEI. Þetta verður að stöðva. Þjóðin kemst
; af með ódýrari verzlunarstétt, Það verður ao taka í taum-
; ana.

tækjunum pegar vel gengur, og
ekki einungis pað, heldur jafn-
vel lána sjálfum sér og vinum
sínum af sjáilfu lánsfénu (Kveld-
úlfur).
Þessi öriitli hópur skapar böl
í pjóðfélaginu.
Réiíar felnaa fáo gegK hÍBaiB
laörgH.
Og þannig ögra heiidsalarnir
og dálitill hópur svokallaðra
stórútgerðarmanna afkomu allra
annara stétta og eðlileg afleið-
ing af slíkri þjóðfélagsmeinsemd
hllýtur að pýða fallandi atvinnu-
vegi, örvæntingu hinna fjöl-
mennu atvinnustétta og hrun hins
heilbrigða viðskiftalífs, pví að
hið óheilbrigða nærist á hinu
heilbrigða, par til það getur ekki
meira.
Baráttan í þess.um kosningum
stendur um þetta,
Hún er háð um rétt heildsal-
amxa til að okra einvaldir áverzl-
uninni.
Hún stendur um það, hvort
rieyíendafélög fjöldans eigi að fá
að halda áfram að þroskast eða
hvort heildsalarnir eigi að fá
tækifæri til að eyðileggja pau.
Hún stendur um það, hvort
heildsalarnir eigi ötakmarkað að
fá leyfi til að okra á smákaup-
mönnum, se,m starfa sjálfir að
verziun sinni, en hafa ekki nema
sullariaun vegna óhæfiiegs verzl-
anafjölda og óeðlilegrar sam-
keppni, og vegna þess að heild-
salar gína yfir innflutnings- og
gjaldeyrisleyfum.
Hún ste|ndur um það, hvort ís-
lenzk alpýða á að fá leyfi til
að framleiða þær iðnaðarvörur,
sem hún getur unnið í landinu,
eða hvort heildsalarnir eigi aft-
ur að fá ötakmarkaðan innfiutn-
ingsrétt á þessum vörum frá út-
löndum.
Baráttan stendur og um það,
hvort hinni fámennu stórútgerð-
armannastétt á að leyfast það
lengur að sjúga til sín veltufé
þjóðarinnar, svo að ekkert verði
eftir handa hinum smærri útgerð-
armönnum og peir fái pví aldrei
tækifæri tii áð eignast betri fram-
leiðslutæki, eða að endurbæta
pau, sem þeir eiga.
Hún stendur um það, hvort
ausa eigi veltufónu eins tak-
markalaust í hina ábyrgðarlausu
Kveldúlfsbræður, sem ekki láta
lánsféð ganga nema að nokkru
leyti til fyrirtækjanna, heldur
lána sjálfum sér af pví, án pess
að borga pað nokkru sinni.
Hún stejidur um það, hvort
beina eigi sparifénu iíin á ný
svið, láta pað renna til nýiTa at-
vinnuvega, nýrra atvinnutækja,
sem rekin séu af einstökum
dugnaðarmönnum undir eftirliti
hins opinbera.
Um þetta á fóikið 1 landinu að
dæma 20. júní. Það á að dæma
úm það, hvort það vill fylgja
'stefivu íhaldsins: að ausa millj-
ónunum til ábyrgðarlausra brask-
ára, sem hafa sannað það áþreif-
anlega, að þeir eru ekki færir
jum að stjórna stórum fyrirtækj-
[um, eða hvort það á að byggja
nýjar verksmiðjur, ný hraðfrysti-
hús og nýja togara fyrir það fé,
sem bankarriir geta látið af niöik-
rim til atvinnuveganna. Alþýðu-
flokkurinn er flokkur allra vinn-
andi stétta I landinu. Hann berst
hins vegar gegn hinum fámenna
burgeisahóp, sem gín yfir hlut
allra starfsstétta þjóðfélagsins
og ögrar afkomu þejrra.
20. júní verður kosið um
lýðræði eða einræði í at-
vinnumálum og fjármálum,
um Alþýðuflokkinn eða
Breiðfylkinguna.
X A
Farþegar
með E.s. Goðafossi til vestur
og norðurlandsins: Har. Guð-
mundss'jn ráðherra. Jón Ealdvins-
son, Halldóra Jónsdóttir, Ingunn
Þórðardóttir, Inga Frimannsdóttir,
Rebekka Jónsdöttir, Guðrún Kristj
ánsd. Aðalheiður Hiallgrímsdóttir.
Agnar Koefoed Hansen. Frú Guð-
rún Þorvarðárson með barn. Anna
Stefánsdóttir. Barði Guðmunds
sjn. Bjarni Benediktsson. Dr. Iw*
an og frú. örnólfur Valdimarsson
og frú. Kristín Irigvarsdóttir.
Ragnheiður Björnsson.
filfeyaEiBB tii Vökumanna.
Landsmót Vökumanna verður að
Þingvöllum 26. þ. m.
Vökumenn frá Reykholti, Laugarvatni
og aðrir héraðssólanemar! Fjölmennið
á Þingvöll! Þar verður rætt um fram-
tíðarstarfsemina, merki ákveðið og
íyrirlestrar haldnír.
Undirbúningsnefndin.
BlfrelðastMIn
Stml 1683.
Geyslr
við Arnarhólstún.
Siml 1638.
Bifreiðnstöðin „Bifröst
Hverfiegötu 8.
U
Shnl 1508.
Býður yður fyrsta flokks bifmið-
ar í lengrx og akemrí fwrötr.
— Fljót og góö afgreibela. —
Bifreiðastöðln „Bifröst“.
Slmi 1508.
Sími 1508.