Alþýðublaðið - 26.07.1937, Blaðsíða 2

MXNUDÁöroN 26. .100 lffl7.
■■f.TBiaiMna
Dað voro milljöaamæriogafiilr og brask-
ararnir, sem steypta stjðro Leoos Blom.
Þeir halda áfram moldvörpustarfi síuu á móti gengi frank-
ans til þess að gera stjórn alþýðufylkingarinnar óvinsœla.
TC1 RAKKLAND er land smá-
*- sp arif járe igen.d an n a, landiö,
par sem alliir spara. Peir, sem
hafa meira en; meðal vinnuiaun
leggja alt af miiikið til hliðar;
en peir láglaunuðu leitast einnig
vi.ð að spara. Enginn h,efir svo
liitlar tekjur, að ekki verði örfá
sous afgangs tiil pess að leggj\
('nn í sparisjóðinn (1 franki er 100
tentimes; 5 oentimes eru 1 sous).
Þetta gildir un,dantekningar 1 aust
um allar viunandi stéttir á Fraikk-
ian.di. Það er yfirleitt e'nkennandi
fyrir frönsku þjóðiina, að spari-
íjáreigendunum fór fjölgandi og
heildarupphæð sparifjárins fór
hækkandi á erfiðustu árum
heimákrepphnpar, pegar atvinnu-
leysið varð mest og launin lægst.
Þetta purfa menin að hafa í hluga,
pegar peir vilja gers sér grein
fyrir og dæma um pólitíska við-
burði á Frakklandi. Þar saman-
standa allir floikkair af sparifjár-
eigendum; meira að segja stétta-
baráttan er innbyrðisbarátta milli
sparifjáreigenda ,peirra stóru og
peirra Mitlu,
Stöðugt gengi er stærsta haigs-
muna- og áhugamál sparifjáreig-
endanna, pvi að verðhækkunin,
sem sigiir í kjölfar gengiislækk-
unarinnar, pýðir vitanlega að
peningarmr, og par með spari-
féð, missir meiri eða minni hluta
af verðmæti, eftir pví, hve miiklu
gengislækkunin nemur.
Ekkert er pví eins óviinsælt á
meðal fjöldams á Frakklaindi eins
og gengiisfall og ekkert vopn eins
leitrað í höridum istjórnarandstæ'ð-
iinga eins og pað, að ásaka stjórn
landsins um að stofna gengi
frankans í hættu. En einimitt
pessu vopn.i hefir afturhaldið og
íhaldið á Frakklandi beitt frá pví
fyrsta á móti stjórn alpýðufylk-
ingarinnar, jafnhliða pví, sem
það sjálft hefir knúið fram geng-
islækkunina og skapað með pví
óttann úti á meöail fól'ksins. Og
pað er óhætt að segja, að pað
var á þessu bragöi, sem aftur-
haldinu og íhaklinu tókst að fella
stjórn Leons Blum í síðast iiðn-
um mániuöi.
Þelr rlko græddo, jeir
fátæka borgaða biúsann
Þegar genigið er lækkað, eru
það alt af fyrst og fremst smá-
sparifjáreigendurnir, sem verða
að borga brúsann; ekki að eins
sökum þeas, að spariféð missir
meira eða mánna af verðmæti
sínu og kaupgetu, heldur eimniig
vegna þess, að peiir hafa engin
úrræði til pess að koma sparifé
eínu undan afleiðingum gengis-
failsins. Peningamennirnir og
braskararnir hafa alt annað svig-
rúm til pes,s. Þeir sjá fyrirfram
hvert stefnir, og geta í tæka tíð
skotið sparifé sínu undan til út-
ianda og breytt pví í erlenda
mynt; og peir geta meira að
segja með pví að flytja pað til
baka ,eftir að gengisfailið er um
garð gengið, og hreyta pví á ný i
hina lækkuöix mynt heimalands-
ins, oft grætt of fjár á niður-
skurðinum.
i Þan nig skutu auðmennirnir á
Frakklandi um 20 milljörðum —
20 þúsund milljðnum franka —
undan til útlanda, pegaf stjórn
Leons Blum neyddist til pess að
lækka gengi frankans í fyrra-
iiaust; en smásparifjáreigendurn-
irs sem fylgdu stjórn alpýðufylk-
CAMILLE CHAUTEMPS
hinn nýi forsætisráðherra.
ingarinnar, urðu að borga brús-
ann og sátu eftir með sárt ennið.
Það var líka frá upphafi tilætlun
braskaranna i íhaldsflokkunum,
sem neyddu stjórnina með fjár-
málabrellum sínum tii pess að
stýfa fra'nkann.
Eitt aðalviðfangsefni Blum-
stjórnarinnar á sviði fjármálanna
jvarð eftir petta, að reyna að ná
inn í landið aftur þessum 20
miiljörðum franka, sem auÖ-
rrennirnir höfðu skolið undan. En
þeir sjálfir héldu áfram að grafa
ræíumar undan gengi frankans
til þess að það félli á ný og
gróði þeirra á pví að fiytja féð
heim og skifta því par í franka
á ný yrði ennþá meiri; og jafn-
framt til pess að geta gert stjórn
alpýðufylkingarinnar óvinsæla
með pví að ásaka hana um a'ð
•stefna gengi frankans í voða.
dtvinBDllfið nndir stjðrn
Leons Binm.
En þrátt fyrir pá gengislækkun,
sem orðið hafði, var ekki létt
fyrir pá að fá höggstað á Leon
Blum.
Því varð ekki méítaö, að á-
standið á sviði atvinnulifslns í
landinu hafði farið stórum batn-
andi undir stjórn hans. Atvinnu-
leysið hafði minkað um 20%, og
pað var opinberlega viðurikent af
Lundúnablaðinu „Economist“,
sem talið er sérstaiklega áreiðian-
legt, að frainski ið'naðiurinn væri
aftur farinin að bera sig, og pað
betur en nokkur hefði átt von á
eftir svo stuttain tíma, sem stjórn
Blums hafði verið við völd. Hins
vegar hafði alvarleg verðhækkun
orðið á lifsinauðsynjum vegna
gengislækkunarininar. Frá pví i
apríl 1936 og pangað til í aprjl
1937 hækkaði heiidsöluverðið á
iðnaðarvörum um 53o/o, á land-
búnaðarafurðum um 29o/o og
smásöluverð yfirleitt um 27o/o.
En það var hallinn á ríikisbú-
’sikapnum, sem afturhaldið og í-
haildið hengdi fyrsit og fnenist
hatt sinn á. Hann fiélt áfram að
vaxa sökum .stóraukinna út-
gjalda til landvarna og vígbún-
aðar, samfara því, að tekjur rík-
isins af sköttum fóru miinkandi
vegna aukins framieiðslukostn-
jaðar í iðnaðinum, þar sem launin
höfðu verið hækkúð og vinnutím-
inn styttur vegna fjárflóttans til
útlanda, sem auðmennirnir höföu
bók&taflega skipulagt.
Þessir erfiðleikar, sem, eins og
eníslta auðvaldsblaðið „Econom-
ist“ segir, hefðu verið nákvæm-
léga peir sömu, hvaða síjórn,
sem hefði setið við völd á
Frakkliarjdi, voru einmitt pað,
sem milljónamæringarnir og
braskariamir purftu í baráttu
sinni á móti stjórn alpýðufylk-
ingarinnar. Nú gátu peir haldið
ipví fram og beinlínis „sannað"
fiverjum alpýðumairni, að stjórn-
in gæti sökum „dugleysis“ og
„glæpsamlegra árása á friðhelgi
eigna!réttarinis“ — sem peir sjálfir
voru „i þágú þjóðarinnar“ neydd-
ir til að verja — ek'ki komið
reglu á ríkisbúskapinn; hún
stofnaði með pví gengi franfcans
og par með sparifé pjóðarinnar' í
voða. Einnig það gátu brasfcar-
arnir jsem sjálfir grófu rætumar
undan gengi franfcans, ,,sannað“;
pví að eftir gengisfallið í fyrra
jhafði frankinn enn fallið, svo ab
sumar ikostaði
110—111 franka
og það kostaði
Frá Steindór
r
í júníbyrjun i
sterlingspundið
í istað 105, eins
Akureyrarferðir.
eftir stýfinguina' i fyrrahaust.
Fall Blninstjúrnarinnar.
Af þessum á'Stæðum fór óttinn
við nýja gengislækkun stöðugt
vaxandi í vor, og hann gerði
sérstaklega vart við sig á meðal
fyligi s manna sós'alrad ikaláflokks-
ins, annars istjórnarflokksins,
sem fremur öllum öðnum flokk-
um á Fraiklklandi er flokkur
sm á s p arifjá re i gen d amn a.
Þessi ótti verkaði vitanlega
sterklega. á þingmenn sósíal-
radikalaflokksins, einkum sena-
torana, meðlimi ölduingadeiJdar-
innar, og féll þar i góðan jarð-
veg, pví að fyrir utan sína póli-
tíisku hagsmuni eiga þeir sjálfir
einnig fjárhagslegra hagsmuna
að gæta í sambandi við gengi
frankans. Þeir létu æsast upp af
brögðum og rógburði auðvalds-
ins. Og þegar fjármálaráðherra
Leons Blum, Vinoent Auiriol, fór
frám á ótakmailkað umboð til
þes.s að gera ráðistiafanir til við-
réttingar fjárhag rikisjns, rufu
peir einingu alþýðufylkingarinnar
í öldungadeild þingsins. Hér um
bil helmingurinn af 163 senator-
um sósíalradikala flokksins
greiddi atkvæði á móti stjórn-
inni; og hún sagði eftir pað af
sér.
Það var vafalaust tilætlun
milljónamæringanna og braskar-
anna, að alpýðufylkingin rétti
tékki við aftur þannig, að hún
gæti myndað stjórn. En pað fór
öðruvisi. Forustan í stjónninni
fór að vísu úr hönduim jafnaðair-
manna yfir í hendur sósíalradi-
kala flokksins. Forsætisráðherr-
ann, Camille Chautemps, og fjár-
málaráðherrann, George Bonnier,
eru báðir úr þeim f’lokki. En
Leon Blum er áfram í stjóminni
og hún er studd af sömu flokk-
úm og áðtir.
Alla mánudaga og fimtudaga.
Hraðferð alla fimtudaga frá Akranesi; lagt af itað úr
Reykjavík kl. 7 árd. með mb. „Laxfossi“.
Þingvalláferðir.
Þrjár ferðir á dag.
Frá Reykjavík kl. IOV2 árd., U/s og 5 síðd.
Frá Þingvöllum kl. U/2, ö og 7^2 síðd.
Eyrarbakkaferðir.
Tvær ferðir á dag, árdegis og síðdegis.
Keflavíkur- og Sandgerðisferðir.
Tvær ferðir á dag, árdegis og síðdégls.
Grindavikurferðir
Ein ferð á dag.
Galifoss- oo Geysisferðir
Skemtiferð um Lanfiðrvato, Grafning
(opp með Þingvallavatiii) alla sgnnn
daga ki. 9 árdegis,
Slml 1580.
• Hln pólitíska framtíð Frakk-
lands er þó aigerlega óviss.
Mo 1 d vör pu s ta rf mi 11 jó n amæing-
anna og braskaranna á móti
frankanum og á móti stjórn al-
þýðufylkingarinnar he'.dur áfram,
og stjórn Chautemps neyddist til
pess að láta það vera eitt sitt
fyrsta verk að lækka gengi
'frankans á ný, pannig, að ster-
lingspundið kostar nú 125—128
franka; og án alvariegri við-
burða annaðhvort utanlands eða
innanlands er varla við pví að
búast, að alþýðufylkinguinni tak-
ist að vinna bug á þessari land-
ráðas tarfsemi stóreignamamn-
anna.
aðeins
Loftur.
Ctbreiðið Alþýðublaðið!
Nýja fjölritunarstofan, Lauga-
vegi 41, gerir alla fjölritun. Sími
3830.
Laursen
ikandidat frá dönsku veðurstof-
iunln,i í Kaupmannahöfn ie,r á leið
til Islands til þœs að undirbúa
væntauiega rannsókn á pví, hvort
á íslandi sé svo mikið rafmagn
Í lægri loftlögunum, að pað geti
(vierið ástæðan til pess, hve oft leru
miklar truflanir á loftskeytum á
heimskautasvæðunum.
Ppton Sinclaiyt
ORUSTAN DH HADRID.
to
Hann virtisí þekkja veí orsakir þær, er lágu að
baki allra pessara atburða. Hann gerði Ijósa grein
fyrir pvi, að Spánarstyrjöldin væri aðeins einn pátt-
urinn í þeirri herferð, sem auðvaldið hefði liafið gegn
veirkalýðnum. Uppreisnarmenn Franoos hefðu fengið
fjárstyrk frá Standard Oil og Royal Dutch Shell, sern
hafði stynkt hanin meö fimmtíu miiljónulm dollara. Og
sú bráð, sem hanin húgðist að ná á sitt val’d í Madrid,
,'ar átta hundruö mil’ljónir dollara, eða gullibyrgðir
spönsfcu stjórnarinnar.
Aftur fékk Rudy tækifæri til að hlusta á kappræður,
sem komu honum til' að undrast pað, hversu upplýstir
og lésnir verfcamenn væru orðnir, og hvað peir hefðu
l.'ugsao pessi mál vandlega og reynt að komast að nið-
urstöðu í peim. Og hanin brygðaðist sín fyrir pað, hve
l'ítið hanin vissi sjálfur úm pessi mál.
Og hanin fór að glöggva sig á skoðanaimismúninurn,
miili rauðú flokkanna og í hvert skifti sem hann heyrði
heyrði eitthvalð, sem hann skil'di ekki, laut hann að
Izzy og spurði haþin og fékk jafnan greið svör.
— Hverjir voru Trotzkista/mir og hvaða afstöðu
höfðu þeir til Spánairmálanna?
Þanna var fjöldi áheyrenda og margir peirra voru
vel klæddir menn.
: ; ■ ' V : ' . \ , % i
ii.
Dajginn eftir bar dálítið við. Rudy var vanur að senda
skipainir sínar út símleiðis, en stundúm, pegar stútt var
tii næsta framkvæmdastjöra, fór hann sjálfur. Um
lokunairtíma, pegar hann var að fara af skrifstofunni,
voru iverkamiennirnir að fara út úr verksmiðjunni með
vinnusloppana á handleggnum og matarskrínúrnar í
hendinni. Einn verkamannanna, ungur gáfulegur á svip,
gékk i veg fyrir Rudy.
— Herra Messer, sagði hann. Get ég fengið að taia
við yður andartak V
— Gerið þér svo vel, svaraði Rudy.
— Ég ætiaði bara að segja yður frá þvi, hversú vi'ð
erum yður pakklátir.
— Þákkfátir fyrir hvað? spurði Rudy.
— Fyrir paö, hvaða afstöðu pér hafið tekið gagn-
vart Nazistunúm.
— En ég hefi enga afstöðu tekið gagnvart nazist-
unuml
Verkamaðurinn hlö.
— Þér hafið lekið afstöðu á þann hátt, að pér eruð
farinn að sækja fundi hjá okkur og farinn að gloggva
yður á pví, hvernig málin standa.
I^að er alt og sum sem við andfaslistarnir ætlumst tii.
— Ég vissii ekki — og mér datt ekk,i í hug, að nokk-
ar skifti sér af því, hvaða skoðanir ég hefði.
Ungi verkamaðurinn hló ennpá meira.
— Ég get fullvissað yðúr um pað, herra Meisser, að
okkur er alls ekki sama um pað, hvaða sfcoðanir pér
hafið. Það er ekki um annað rætt meðal verksmiðju-
fólksins um pessar miumdir.
— Það furðar mig stóriéga! Rudy var ekkert sér-
iega hrifinn af pessari skyndilegu frægð.
— Nokkrir af félogum minuni voru á fundinum i [jær
ikveldi, par senia SpánarmáHn voru rædd. Ef ég hefði
vitað af fun'dinuim, hefði ég hikláust farið pangað.
— Það var alira skemtilegasti fundur, sagði Rudy,
e.i mér datt ekki í hug, að nærvera mín myndi vekja
uokkra athygli.
Þejr höfðu haltdib áfram göngu sinni meðan peir töl-
uðttst við og vo |U n'ú komnir þflngað, sem Rúdy geymdi
bíllnn sinn. Þegar peir námu staðar, herti verkamaðúr-
inn upp hugann -og sagði:
— Mér pæíti gaman að vita, hvort pér færuð nokk-
urntíma á danzlfeiki ?
— Já, pað gejri ég oft, svaraði Rudy.
— Maður er ekki ennpá orðinn svo uipptekinn af pól.i-
tíkinni.
— Við reynum að tengja sarnan gíéðskap og gagn-
seani, sagði verkamaöúrinn. Hann var aJivarlegttr og
L'iugsandi á svip, og Rudy fann, að homum geðjaðisit vel
að piMinum.
— Féitag þýzk-æítaðra verkamanna h-eidur danz-
skeimtun annað kvölid, hélt hann áfram, og nú þætti.
mér gaman að vita, hvort pér viliduð þyggja aðgöngu-
miða ?
— Það vil ég gjarnan, sagði Rudy. En ég vil fá að>
Lorga aðgöngumiðann. Hvað kostar hann?
— Hann koistar aðeins 50 oent og pér miegið hafa/.
döanu með yður. Ágóðinn rennur tiil starfseminnar.
Rudy vissi, að hann hafði ekkert að g-era og nú datt
'lionum í hiug, hvort ítölpku stúlkurnar, sem haim hafði
flýlega, kyn-st, kynnu ek,.i sporíð. j
III.
Rudy fór beina lieið til föðurbróðúr síns'. Það var sá:
dagur vikunnar, sem ráðstiefnan var jafnan haldin.
Meðan á málltíðinni stóð, gerði Rucly nokkrar athuga-
semdir um rigninguna, -og hann gieymdi ekki heldur að'
firósa matnum, en p-egar fjöksikyldan fór að sveigja:
tajið að hinum pólitísku málefnúm og fór að tala umi
öil pau „lQgb.riot,“ sem Roosevelt hefði framið, pá
legði Rudy ekki orð í belg. Hann varð þess var, að f jöl-
skylidain var dálítið kaldari í við'móti við hann í þetta
skifti en venja var tik Honum fannst frænka Anna,
horfa á isig grunsamlegú augnaráði, þegar hún hélt að
hann sæi eikki.
Svo flúttú karlmennirnir isig inn í lestrarsal Hermanns
gaml-a. Salurinn var kalJaður lestrarsajiur, enda pótt
þar væru fáar bætur, og pessar fáú bækur væru sjald-
an hreyfðar. GamLi maðurinn lét fallast n-iður í rnjúkan,
okinndreginn hægindastóli og dró pungt andann. Hann
var þreytulegur, gamli maðurinn.
Fritz fékk sér líka siæti í hægindáistól nálægt föður
sinum. Hann var að byrja að fá ýstru og hann var
svifaseinn og sieintekinn, eins og gpmli maðurinn. Erníi©
sat teinréttur e-ins og hann væri í prús-sneskum ein-