Alþýðublaðið - 22.11.1937, Síða 1

RITSTJÓRI: F. R. VALDE MARSSON
XVin. ARGANGUR
OTGEFANDI: ALÞÝÐUFL OKKURINN
MÁNUDAGINN 22. NÖV. 1937.
269. TÖLUBLAÐ
O'
Nýjar reglur um kennara-
val við Háskólann undirbún-
ar af kenslumálaráðherra.
Máðuneytið hefir falið háskólaráðina
að gera tillögur um endurskoðun há»
skölareglugerðarinnar fi þessu efni.
Bréí rððnoeytisins tii
háskólaráðs.
kl i ÍM — j i I'
KENSLUMALARÁÐUNEYTIÐ
sendl háskótará/SSr.u á
J^ugardaglnn bréí, J>ar sem það
lagM fyrir háskólaráðlð;, að taka
til enidiurskotkiEiair ákvæði há-
skélaraglugarðarinnar um tílhög-
un vlð skípun kennaraembætta
vtö háskótaun og gem tíllögur
þar að lútandl til ráðnmeytisins.
Eear brét ráðumeytisins til há-
skólaráðsins orðrétt hér á eftir:
Reykjavík, 20. nóvember 1937.
Með tilvísun til þess, sem far-
ið hefir á milli ráöuneytisins og
háskólaus um nauðsyn á ýmsum
breytingum á háskólareghigerð-
irani, sbr. bréf háskólarektors
dags. 17. marz og 27. okt. þ. á.,
beinir ráðuneytið því til háskóla-
ráðsins, að það taki reglugerðina
tíl rækilegrar heildarendurskoð-
unax, og þó einkum með tililti
til áikvæða hennar um tilhögun
við skipun keHnaraembætta við
háskólann, sbr. niðurlag hinnar
opinberu skýrslu ráðuneytisins
(Enn um háskólann og veitingar-
valdið) í tilefni af samkeppnis-
prófi um dósentsembætti í guð-
fræði, sem háð var við guð-
fræðideildina síðastiiðinin vetur.
Það er eindreginn vilji ráðu-
neytisins, að sem allra tryggi-
legast sé búiö um það með skýr-
um ákvæðum í reglugerðinni, að
kennaraembætti við háskólann
verði jafnan veitt hinum hæfustu
lærdómsmönnum, sem í hvert
sinn er völ á, og að þar með
verði tekið sem rækilegast fyrir
það vansæmandi fraimferði, sem
svo mjög hefir verið tíðkað við
val kennara að háskólanum und-
anfarið og hámarki náði með
hinu síðasta samkeppniprófi og
úrslítum þess frá hendi guð-
fræðideildarinnar.
Ráðuneytið vill benda á eftir-
farandi atriði, sem þvi virðist
að komið geti til greitna, er regl-
ur verða settar um skipun kenn-
araembætta við háskólann, og er
þes® beiðst, að háskólaráðið taki
þau til nákvæmrar athugunar í
þessu sambandi:
1. Allar lausar kennairastöður
við háskólann skulu auglýstar til
umsóknar af ráðuneytinu.
2. Ráðherra skal jafnain leita
umsagnar hlutaðeigaindi hásikóla-
deildar um umsækjendur.
3. Slíkar umsagnir skal ætíð
rökstyðja greinilega þanmig, að
þær geti orðið ráðherranum hin
ömggasta 1 eiðbein i ’.g.
4. Ráðherra getur krafist að
samkeppnipróf verði látið fara
fram, er umsækjendur gangi
trndir áður en embættið er veitt.
Ef umsækjandi er aðeins eimn,
getur ráðherra og krafist, að um-
sækjandinn sanni hæfni sína með
prófi.
5. Ef ráðherra notar ekki rétt
sinai til þess að fyrirskipa sam-
keppnipróf (hæfnipróf), má ekki
veita embættið gegn samhljóða
tillögu hlutaðeigandi deildar.
6. Nú hefir ráðherra fyrirskip-
að samkepphipróf (hæfnipróf),
og skal þá fengin til prófnefnd
þT'iggja kunnáttumanna í þeirri
grein, sem í er kept. Mætti
hugsa sér, að nefndin yrði skipuð
á þessa leið: Hlutaðeigandi há-
skóladeild skipar eirnn nefndar-
mamna, og má hann ekki vera
kennari við deildina. Ráðherra
skipar annan úr hópi deildar-
kamnaranna. Hinn þriðji sé er-
lemdur sérfræðingur, fenginn til-
nefndur af eriendum háskóla,
þeim, gr ráðherra og hlutaðeig-
andi háskóladeild koma sér siam-
au um að leita til um það, en
nánari reglur settar, ef ekki næst
samkomulag milli þessara áðila.
7. Embætti, sem uin hefir verið
kept, má ekki veita gegn sa.n>
hljóða tillögu prófnefndarinaiar
og ekki gegn tillögu meirihluta
hennar, ef hinn erlendi sérfræð-
íngur fyllir meiri hlutann.
8. Háskólanum er skylt að aug-
lýsa eftir umisóknum uim alla
styrk'i, er hann veitir eða á hlut
að, aði veittir verði til framhalds-
náms eða vísindaiðkana, og ef
styrkurinin er veittur í því skyn'i,
að hlutaðeigandi styrkþegi búi
s'ig sérstaklega undir að vefða1
fær um áð taka áð sér kemnara-
embætti við háskólann, skal það
ijert í samráði við ráðherra. Slík
ráðstöfun er þó aldrei bindandi
um veitingu kennaraembættisins
og leysir ekki undan þeirri
akyldu, að auglýsa það og baga
veilingunni á venjulegan hótt.
Að svo miklu leyti sem ákvæðí
á borð við þetta og þá sérstak-
lega takmarkamir þær á rétti veit-
ingarvaldsins, sem hér ar stung-
ið upp á, kunna að ganga lengra
en stöð eigi í háskólalögunum,
er ráðuneytið við því búið að
leggja til við Álþingi, að lög-
unum verði breytt að því leyti.
Ráðuneytið væntir svars há-
skólaráðsins hiö allra fyrsta.
Til
háskólaráðs,
Rvík,
Félag ungra jafriaðarmanna
heldur félagsfund í kvöld,
mánudagskvöld, kl. 8V2 í 'AIþýðui-
húsinu við Hverfisgölu. Ver£a þar
rædd ýms mikilsvarðandi fé'.ags-
mál, svo sem skipulagsbreyling á
félaglnu, sem getur haft mikla
þýðingu fyrir það í framtíðinni.
Auk þess verður sýnd ný kvik-
mynd fjá D. S. U.
Hðrg ný frum-
vðrp á alpingi.
Meðal bessara ern frv.
nm bámarksverð á naufl-
synjum og tekjur bæja-
og sveitafélaga.
MÖRG NÝ FRUMVÖRP hafa
nú varitö lögð fram á al-
þinigi, og eru sum þelrria,, eða
þEfJl, sem fíutt eru sajnkvæmt
sæmkomiulagi Alþýðuflokks'ms og
F ramsólatur f iokksins, flatt af
þfngmönnum beggja/ flokka sam-
cíginlega.
Má þar tilnefna frv. til laga
um verðlag á almiennumi nauð-
synjavörum, er gerir ráð fyrir
stofnun verðlagsnefndar, er hafi
eftirlit með verðlagi í landinu
og hafi heimild til að ákveða
hámpaksveirða eða hárrarksá-
lö^njlngu á vörnm. Frv. til laga
uim tekjur bæja- og sveitafélaga
og eftirlit með fjárstjórn bæja-
og sveitastjóma, sera Jótn Bald-
vinsson og Bemhard Stefánsson
flytja í etri deild, frv. til laga um
blöndun á þurmjálk í brauð og
hámarksverð á brauðium og þur-
mjólk, sem Emil Jómsron og Svein-
(Frh. á 4. síðu.)
Sextugs f afmæli
Jéasdéttar.
I
SIGRIÐUR JÓNSDÓTTIR.
DAG á afmæli ein af mierkis-
húsfreyjum þessa bæjar, frú
Sigríður Jónsdóttir, Framnesvegi
18 C, móðir Jóns Hallvarðssonar
sýslumanns og þeirra systkir.a,
Frú Sigríður er fædd að Fífl-
holtum i Hraunhrepp 1877, en
ólst að mestu leyti upp í Skipshyl
í sömu sveit. Árið 1898 giftist hún
Hallvarði Einvar'ðssyni frá Skut-
ulsey, hinum mes'.a dugnaðar- og
myndarmanni. Reistu j:au bú í
Hvítamesi en fluttust þaðan 1901
að Skutulsey. Bjuggu þau j:ar
þangað til vorið 1912, að þau
fluttust að Fáskrúðsbakka.
Þá um haustið missti frú
Sigríður mann s'nn frá sjö böm-
um, öllum á unga aldri
Frú Sigríður bjó áfram á Fá-
skrú'ðarbakka með rausn csg
kjarki. Drengir hennar höfðu
góða heimanfylgju í bæði kyn.
Þeir brutu sér braut til manníun-
ar og frama, einn á fætur öðrum,
svo að fáar mæður eigi yfir
myndarlegri hóp að líta á sextugs
afmæli sínu, en hún. Frú Sigríður
fluttist til Reykjavíkur 1931, og
hefir eigrast hér fjölda vina. —
Mundu þeir allir árna frú Sigríði
heilla á [nessum afmælisdegi
hennar.
Japanir heimía lögreglu-
vald gagnvari Kinverjnm i
alpióðabverflnn í Shanghai.
Söknin til Nanking heldur áfram.
LONDON í gærkveldi. FO.
HERMÁLARÁÐUNAUTCR
Japana I Shanghai hefir
gert ýmsar kröfur til erlendra
ræðismianna í Shanghrl og hót-
Bjð því, að verði þeim ekki full-
npegt, áskiljl Japanir sér rétt til
þgjss að gera þær ráðstafanir,
sem þeim kunna að þykja nauð-
synlegar.
Jiapanjr krefjast meðal annars
að fá að fara í grgníum alþjóða-
hverfið með her sinn, að fá að
bæla njðfur andúð gegn Japönum
íninan vébanda alþj óðah vrrfisins
og leysa upp kínversk félög, sem
raka starfseml fjandsamlega gegn
Japönjum, að afnieima ritskoðun,
cejm Kínverjar hafa stofnað til,
að loka öllum skrifstofum kín-
versku stjórnjarlnniar, og að mega
hiafa eftlrllt með
embættism önnum.
kinverskum
Soochow fallin i
hendur Japana.
LONDON í gærkwldi. FO.
Fréttin um það, að Japanir hafi
teklð Soochow, hefir vertö síað-
fest. Japanski heijlnn elti hlnar
flýjandl hersveitir Kínverja Inn S
bargT ia, og áttaði vaniarl'ð borg-
jácfinnar slg elkki á því, fyr en
friaimlið Japana var komlð inn í
borgina.
Mieginhluti ktnverska hersins
norðan við Shanghai hefir verið
hrakinn nor&ur á bóginn, á móts
við Tung-yen við Yangtse-fljót
Háskólanum lokað i
tvo daga af ótta við
óelrðir stúdenta*
70—80 stúdentar mótmæia of-
beldi nazista og íhaldsmanna.
Ofbeldisliðið éttaðist að pað yrði
brotið á bak aftiir.
TDEKTOR HÁSKÓLANS,
prófssor Niels Dungal
hefur fyrÍFskipað tveggja
daga námshlé í skólanum,
eða til miðvikudags.
Miun HáskóTiráð höfa tcÍTð á-
kvcirjtun um þýtta í gærkveldi af
fttija vfiið það, að ófcfrrðir kynrfa
toð verða í dag, ef þelm stúd-
cjntum, sem sækj’a vRdu skótönn,
yréi varrjrð þass msð ofbeldl, en
íiiialdsmcjm og nrzistar gerðu
þiaið cjins og kainnugt er á kiugar-
ciaiýlnn og hóituðu að halda því
áfiiajn næstju 2 kensludúga.
ö&rium stúdcfníum mun hins
vtjgtair hafa þótt ófært að þola
slíkt ofbridl, þó að þeir bafi á
kiigardaginji ekki brotið ofbeldfð
á bak aftur.
Á laugardagirnn, þegar nazistaT
og íhaldsmeTun vömuðu námfús-
um stúdentum ínngöngu í deild-
imar, gerðu þeir þá fyrirspum
tO óeirðamarmanna, hvort þeir
myndu varna. þeim inngöngu
með ofbðJdi, ef þeir hefðu bann
þeirra að engu og gerðu tilraun
til að komast irrn í deildiimar, úg
var þeirri fyrirspunn svarað ját-
andi.
Leituðu lagadeildarstúdentar
tiJ d'EÍldariorseta síns, Ólafs Lár-
ussonar, og báðu hann að gera
ráðstafanir til þess, að {>eir
fengju að njóta kenslu, en hann
svaraði einungáis því, að Jiainri
nryndi ekki slást fyriir þá.
Þegar þeim, sem vildu sækja
tíma, þótti þannig sýnt, að a.
m. k. sumir prófessoramir voru á
bandi ósirðamannanna ogtreystu
ekki réktor sinum til þess að
gera neinar þær ráðstafanir, sem
dyg’ðu til þess, að þeir gætu
sótt kenslu, nema hann væri
kúgaður til þess, leituðu þeir til
kenslumálaráðherra og fóru þess
á leit við hann, að hann gæfi
rektör stranga áminningu irrn
það, að hanm héldi uppi reglu í
Háskólanum. Brást ráðherrann
veS við þeirri málaleitun og
skrifaði rektör um þetta efrni.
Skipaði hanm honurn að vera viö-
staddur á mánudag, þagar tim-
ar ættu að hdfjast, og gera alt,
söín i hans valdi stæði til þess
að regluleg kensla. gæti hafist;
dnnfremur bæri honum með per-
og Wusih við noröurenda Tai-
vatns.
Japömum virðist miða stöðugt
áfram í áttina til Nanking frá
Shanghai, þrátt fyrir stórrigning-
ar, sem hafa gert landið torvelt
yfirferðar. Japanski herinn nálg-
ást óðum varr.arlínur Kníverja,
sem liggur frá Wu-sih í norð-
austur til Yang&efljóts. Óaaí
festar fregnir hgrma, að kínvterska
\’amarlínan hafi þegar verið rof-
in á einstaka stað.
sónultígu viðtali við forspraJtka
ódirð aseggj anna, að fá þá til að
hætta framferðí sínu.
Kan'sluraálaráðherra hárast og
í gær mótmæli 71 stúdents gegn
þeissu framfet'ði nazista og í-
haldsmanna við háskólamn, en
flairi hafa nú bæzt vlð í þemían
hóp, því að þesim stúdentura
fjölgar mjög, &em fnrdæma þá
framkomu, etr nazistar og íhaids-
meinn hafa sýnt í sambandi vié
jrotta mál.
Það er alveg rangt, sem NýJ»
dagblaðið segir í gær, að lðg-
regJuaðstoðar inafi verið knMfct
út af óeir'ðunum í HáakÓbMKXiw
— enda bæri þeim, sem vflðn
fá slíka aðstoð, að lefita til \ðg-
reglustjóra eða dómsmálaráð-
herra, en ekki til kenslumálaráð-
berra. Hins vegar inun dóms-
máiaráðherra hafa verið spurður
að þvi, hvað hann myndi geira,
eif beðið væri um lögreglnaðstoð,
og mun hann hafa svaxáð því, að
hann myndi neiita, um hana.
Niels DungaJ mun ekki hafa
treyst sér til að koma i veg fyrir
óeii>rðJr i Háskólanum og þvi tek-
ið það ráð, Q. t. v. eftir bei'ðni
óeirðaseggjanna, að gefa náms-
hlé í tvo daga.
Það vsrður ekiti lengur litið á
frainferöi nazista og íhalds;manna
setm neina aJmenna „demonstra-
tion“ Háskólastúd-anta, þar sem
fleári hafa nú lý&t ság andviga
þeis&ari ,,demonstration“ neldur
en þeir eru, sem standa að henni.
Lokun Háskólans eir hins vegar
sýnilega ákveðin af rektor og
Háskólaráði til þeiss að forða O'f-
be'Jdisliði íhaldsmanna og nazista
frá óförum, eiftir að það kom í
ljós, að 70—80 stúdemtar að
minsta kosti kröfðust þe'ss, að
geta sótt kenslustundir; og svo
stórum hóp hefði vitanlega ver-
ið innan handar að brjóta of-
be'JdisIiðið á bak aftur.
t
í DAG.
Næturlæknir er Axel BlöndaJ,
D-götu 1, sími 3951.
Næturvörður er í Laugavegs-
og Ingólfsapóteki.
OTVARPIÐ:
15‘,00 Veðurfregnir.
18,45 Islenzkukensla.
19,10 Veðurfregnir.
19,20 Þingfréttir.
19J50 Fréttir.
20.15 Erindá: Fxslúveiðar við is-
land (Ámi Friðriksson
fiskifræðingur).
20.40 Einsöngur (frú Elisabet
Einarsdóttir).
21,00 Um daginn og veginn.
21.15 Utvarpshljómsveitln. leikur
alþýðulög.
21.40 Hljómplötur: Tríó í C-dúr.
Op. 87, eftir Brahms.
22.15 Dagskrárlok.