Alþýðublaðið - 26.03.1927, Page 2

2
ALÞ. ÝÐUBLAÐIÐ
ALÞÝÐUBLAÐIB
kemur út á hverjum virkum degi.
Afgreiðsla í Alpýðuhúsinu við
Hverfisgötu 8 opin frá kl, 9 árd,
til kl. 7 síðd.
Skrifstofa á sama stað opin kl.
9Va—10Va árd. og kl. 8—9 síðd.
Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294
(skrifstofan).
Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15
hver mm. eindálka.
Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
(í sama húsi, sömu símar).
Alfslnffi.
Neðri deild.
„Tíhan“-sérleyfið
var þar í gær til frh. 3. umr.
og henni síðan frestað aftur. Héð-
inn Valdimarsson flytur þá aðal-
tillögu um tryggingarkröfu fyrir
því, að járnbrautm verði lögð,
að eigi að eins unnin mannvirki,
heldur og vatnsréttindi og fast-
eignir sérleyfisliafa, falli endur-
gjaldslaust til ríkisins jafnframt
því, sem sérleyfið sjálft falli úr
gildi, ef eigi verður byrjað á járn-
brautarlagningunni á tilsettum
tíma og henni haldið áfram með
hæfilegum hraða, eða ef verkið
stöðvast á fyrsta eða öÖru ári.
Til vara flytur hann tillögu um,
að sérleyfishaíi setji tryggingu
fyrir 100 jtúsund króna greiðslu,
er falli til ríkissjóðs, ef eigi er
byrjað á verkinu 1. maí 1929.
Tryggingin má vera veð, er ríkis-
stjórnin tekur gilt, í fasteignum
eða vatnsréttindum sérleyfishafa.
Sams konar viðurlog og aðaltil-
laga Héðins fer fram á, ef eigi
verða framkvæmdir á járnbrautar-
lagningunni, leggur Jakob til að
lögð verði viö framkvæmdaleysi
um virkjunina. en verði ágrein-
ingur milli sérleyfishafa og ráð-
herra út af rekstri járnbrautarinn-
ar, skuli ráðherrann ráða. Að
öðriim kosti falti hún með öllu,
er henni fylgir, undir ríkið. Sama
gildir um, ef sérleyíishafi hættir
að reka hana án samþykkis ráð-
herra. Nú, er þessar tillögur voru
allar fram komnar, flytur at-
vinnumálaráðh þá brt. við frv., að
verði járnbrautarlagningunni ekkl
haldið áfrafn með þeim hraða,
að henni geti orðið lokið á tií-
settum tírna, eöa stöðvist verkið
algerlega, þá falli sérleyfið úr
gfjtíi, og .verði unnin mannvirki
þá ríkiseign án endurgjalds til
'sérleyfishaía. — Sú glompa er á
þessari tillögu, að hún setur engin
viðurlög við því, þó að sérleyfis-
hafi láti aldrei byrja á verkinu,
önnur en missi sérleyfisins. Á
það benti Héðinn líka og sagði,
að svo væri að vísu, að stjórnin
bæri ábyrgð á því, að á bak við
stjórnarfrv. standi annað og meira
en gyllingar. Sér virðist þó ekki
loku skotið fyrir, að viðskifta-
saga Magn. Guðm. við norsk fé-
lög, er hann heíir átt skifti við
sem ráðherra, kunni að hafa end-
nrtekið sig í þessu máli. Menn
muna eftir Krossanesi. Tillögur
sínar yrðu þrófsteinn á þá þing-
menn, sem segjast vilja tryggja
það, að járnbrautin verði lögð.
Verði önnur hvor þeirra samþykt,
þá muni hann greiða frv. atkvæði,
því að þá fái þó ríkið eitthvað
fyrir gabbið, ef ekki verði neitt
úr framkvæmdum, en einkum
verði viðurlögin dálítill sþori á
félagið til að hefja þær, jafnvel
samkvæmt varatillögunni. Vilji fé-
lagið ekki ganga að þessu, þá
virðist það ekki hafa mikla trú
á þyí sjálft, að úr framkvæmdum
þess verði.
Sveitastjórnarlög o. fl.
Áður en „Títan“-frv. kom til
lumræðu í gær, var iðnaðamáms-
frv. gert að lögum, eins og e. d.
gekk frá því, frv. um breytingar
á barnafræðslulögunum og vöru-
tollslögunum (olíufóðurkökur o.
fl.) afgreitt til e. d. og sveitax-
stjórnarlagafxv. endutsent e. d.
vegna viðbótar, er n. d. gerði, um
reikningshald og endurskoðun
fjallskilasjóðs. Ýmsar aðrar brt.
lágu fyrir í gær, en voru allar
feldar, og var þá 5 sinnum við-
haft naínakalþj og voru jöfn at-
kvæði um tvær. Var önnur um
auknar tekjur oddvita (lo/o af inn-
heimtum útsvörum), en hin frá
Hákoni, um að fella niður ákvæði
frv. um að taka megi vanrækslú-
dagsektir, er sýslumaður ákveð-
ur, lögtaki í eignum oddvita eða
þess breppsnefndarmanns, er á
sök á vanrækslunni. Petta er
önnur aðalbreyting frv. frá gild-
andi lögum. Sektir þessar skal
filtaka í ábyrgðarbréfi, en áfrýja
má þeim ákvörðunum til ráðherra.
Hina breytinguna gerði e. d., að
hreppsbúar kjósi á haust-hrepp-
' skraþingi endurskoðanda hrepps-
J'eikninga í stað þess, að hrepps-
nefndin kýs hann eftir nú gild-
andi lögum.
Loks var að venju ákveðin ein
umr. um vantraust á stjórnina.
Verður hún að líkindum framhald
af eldhússdeginum, sem búist er
við, að haldinn verði snemina í
næstu viku.
e|i*I deild.
Stjórnarskrárfrv. stjórnarinnar.
Þó að orðið stjórnarskrárfrumv.
láti mikið í munni, er þetta frv.
harla ómerkilegt, og hefir
áður verið lýst hér í blaðinu, í
hverju því er ábótavant og um
hvað það fer of langt (lenging
kjörtímabils og þinghald annað
hvert ár). Urðu umræður það
miklar, að fresta varð fundi kl.
4, og hófst hann aftur kl. 8. Voru
umræðurnar mjög hóilegar, þó að
slægi ofurlítið í brýnu milii H. St.
og M. Kr„ og kom ekkert nýtt
fram í þeim. Fóru svo leikar, að
allar breytingartill. við frv. voru
feldar, en það samþ. óbreytt með
12 atkv. á mótl 2 (J. Baldv. og M:
Kr.) að við höíðu nafnakalii og
því vísað til 3. umr. Auk stjórnar-
skrárfrv. var hreindýrafriðunarfrv.
til 2. umr., og var það samþ. og
því vísað til 3. umr. þrátt fyrir
andstöðu J. Kr., sem meðal ann-
ars var með einhverja angist um,
að kýr yrðu í ógáti skotnar í
stað hreindýra. Frv. um breyt-
ingu á lögum um einkasölu á
áfengi fór til 3. umr. með örlitlum
breytingum. Frumv. um rannsókn
banameina fór til 2. umr. og alls-
herjarn., en J. Baldv. benti nefnd-
inni á, að réttara væri að leita
samþykkis aðstandenda um það,
hvort lík mætti kryfja. Loks fór
frv. um notkun bifreiða til 2. um-
ræðu og allshérjarnefndar.
Mýtí fpurítvasrp.
Jónas Kr. flytur frv. um rann-
sókn banameina og ksnslu í
rneina- og líffærafræði, og er að-
aluppistaða þess, að lík þeirra
manna, er deyja á sjúkrahúsi, séu
krufin án alls manngreinarálits.
ÞingsálýktnnartiUafa.
Kunnugt var orðið, að lagt
myndi verða til, að tekinn yrði
upp í fjárlögin styrkur til suð-
urferðar Akureyrar-stúídentaefnun-
um til próftöku. Brá þá Jónas
Kr. við og ber nú fram í e. d.
'þingsál.till. um það efni, sem hann
hefir dregið út úr dagskrártill. B.
Línd. Býst hann víst við, að „hús-
bændurnir" banni honum ekki að
samþykkja þá till., úr því að Ak-
ureyrarskóli er ekki miklaður
með henni, en stjórnin fær þá
óhundnari uroráð yfir úthlutun
styrksins, heldur en ef hann er
veittur í fjárlögTim.
Beethoven.
í dag, 26. marz 1927, eru 100
ár liðin, síðan Beethoven dó. AIl-
ur heimurinn minnist nú hins
mikla meistara. Beethoven var
mikill lýðvaldssinni. Hann segir
sjálfur svo frá viðburði einum
í baðstaðnum Teplitz í Bæheimi
árið 1812 (þar sem hann hitti
Goetbe), sem hér fer á eftir:
„Konungar og furstar geta að
vísu búið til prófessora og leynd-
arráð, veitt titla og orður, en
mikla menn geta þeir ekki skapað,
andans rnenn, sem gnæfa upp úr
veraldarlýðnum; þá verða þeir að
láta sér vel lika að gata ekki
skapað. — En þegar slíkir tveir
eru saman, eins og ég og hann
Goetbe, þá verða þessir háu herr-
ar að finna til þess, hvað hjá okk-
ur hefir mikilleikans gildi. — f
gær mættum við á leiðinni heim
allri keisarafjölskyldunni. Við sá-
um hana úr fjarska koma á móti
okkur. Hann Goethe losaði sig
úr armi mínum tii þess að víkja
tii hiiðar. Pað var sama, hvað ég
sagði; það var ekki hægt að
koma honum úr sporunum. En
ég þrýsti hattinum á höfuðið,
hnepti að mér yfirfrakkanum og
gekk með spentar greipar að baki
,'mitt í gegn um hópinn þar, sem
'hann var þéttastur. Drotinarar og
hirðrófur mynduðu heiðursraðir;
hertoginn tók oían fyrir mér; keís-
arafrúin beilsaði að fyrra bragði.
Þetta fólk pekkir mig. Ég sá mér
til mikils gamans fylkinguna
labba sig fram hjá Goethe, sem
stóð með hattinn í hendinnl, djúpt
hneigður fyrir utan veginn. Á
eftir tók ég hann duglega til bæn-
ar. Fyrirgeíningu veitti ég ekki.“
Ofanritaða frásögn hefir ís-
lenzkur hijómlistarmaður, er
dvelst í útlöndum, sent Alþýðu-
biaðinu af tilefni aldarafmælis
Beethovens. Lýsir hún mikilmenn-
inu betur en löng æfisaga.
Beethoven hefir lagt undir sig
heiminn, rneira ríki en nokkurn
keisara hefir dreymt. Hér sem
annars staðar er snillingsins
minst. í gærkveldi hélt Emil Tlior-
oddsen minningarhljómleik, og ní-
undi orgelhljómleikur Páls ísólfs-
sonar, er verður í kvöld kl. 81/?
í frikirkjunni, er helgaður minn-
ingu Beethovens.
Tvennar tfn piísnnðir.
Ölafur Friðriksson hefir sent al-
þingi tvær umsóknir um, að veitt-
ar verði tvisvar tiu þúsundir kr.,
— aðrar til þess að styrkja þá,
sem þurfa að fá sér gervilim, en
hinar tii styrktar biindum mönn-
um, er vilja læra vinnu, er biind-
ir geta unnið.
Umsóknirnar hljóða þannig:
. ‘ »
„Reykjavík, 22. marz 1927.
Ég undirritaður leyfx mér að
fara þess á leit, að alþingi veiti
,nú á fjárlögunum 10 þús. kr. —
tíu þúsundir króna — til þess
að styrkja þá, er þess þurfa, tii
þess að fá gervilimí, og ráði
stjórnarráðið styrkveitingunum.
Alimargir hér á landi þurfa vegna
slysfara eða veikinda að ganga
á hækjuin. Er það þeim til afar-
mikilla óþæginda og þó hitt enn.
verra, að þeir, sem á hækjum
ganga, eru al-óhæfir til allrar úti-
vinnu, én einatt er litia aðra vinnu
að fá. En mjög margir þessara
manna yrðu vinnufærir, ef þ:.ir
fengju gervilim, og má geta þess,
að á togurunum eru tveir full-
vinnandi menn með gervifót, en
væru án hans óhæfir til vinnu
þar.
Nú er svo koinið, að við fs-
lendingar höfum eignast mann, er
kann að smíða gervilimi, og er
því hægara að útvega þá en áður.
En öll vinna við tilbúning þeirra
þarf að vera sérlega vörtduð; svo
er og nauðsynlegt, að alt efni,
sem til þeirra er notað, sé af ailra
beztu tegund. Það er því ekki að
furða, þó gervilimir séu dýrir,
en flestir þeir menn fátækir, sem
fatlaðir eru, og hafa því engin
efni á að kaupa slíka limi.
Það er því hin brýnasta nauð-
syn á því, að landið styrki þá,
er þess þurfa, til þess að fá sér
gervilimi, því að með því er hægt