Alþýðublaðið - 12.04.1927, Blaðsíða 2

alþýðublaðið
ALÞÝÐUBLAIIIB
kemur út á hverjum virkum degi.
] Afgreiðsla í Aipýðuhúsinu við
< Hverfisgötu 8 opin irá kl. 9 árd.
^ til kl. 7 síðd.
< Skrifstofa á sama stað opin kl.
\ gi/3_iOVa árd. og kl. 8—9 siðd.
Í* Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294
(skrifstofan).
Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
3 mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15
Ihver mm. eindáliia.
Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
(í sama húsi, sömu símar).
Landhelgisgæzlan.
Réttarprófið á „Óðni“.
III.
Frarnburður skipstjórans er.eins
'og menn hafa séð, ekki á pann
veg, að honum hafi tekist að
hnekkja ákærum almannarómsins.
En auðvitað var skipstjórinn ekki
einn til frásagna um það, s::m
gerðist á skipinu, og pví voru
stýrimennirnir prír, loftskeytamað-
og sjö hásetar yfirheyrðir sem
vitni.
Vitnahópi pessum verður að
skifta í tvo fiokka, stýrimönnun-
um þremur annars vegar og loft-
skeytamanni og hásetum hins veg-
ar. Ekki skilur ,pað flokkana, að
i öðrum flokknum séu menn, sem
séu á borgaralega vísu frekar eða
miður trúverðir en mennirnir, sem
eru í hinum. En hins vegar er
skipsstarfi mannanna í öðrum
flokknum, ioftskeytamanns og há-
seta, á pann veg háttað, að þeir
geta ekki haft neina rökrétta (ob-
jektiva) skoðun á pví, sem skipið
eða yfirmenn pess aðhafast, held-
ur getur að eins verið um per-
sónulega (subjektiva) sannfæringu
að ræða, sem byggist á pví, hvað
jþeim sýnist eða heyrist, eða bvað
þeim er sagt. Þessir menn gera
auðvitað engar athuganir né mæl-
ingar eða hafa nein tæki á því að
fást við slíkt, enda er peim ætlað
annað starf á skipinu en pað.
Það er því að vonum, að pau
vitni lýsi yfir pví öll með pess-
um éða svipuðum orðum, „að pau
haíi aldrei orðið vör, að botnvörp-
ungi, sem vart hefir orðið við að
væri að veiðum í landhelgi, hafi
verið slept án ákæru, og pvi síð-
ur, að slíkir botnvörpungar hafi
verið aðvaraðir og látnir fara út
úr landhelgi án pass að vera tekn-
ir.“ Pað er engin ástæða til að
rengja pennan framburð peirra,
en pað skiftir alls engu máli,
hvað þessir menn halda, pví að
■þeir geta ekkert vitdó um þetta,
par eð peir gera engar athuga-
anir nema með skilningarvitun-
um, sem eru alveg ófullnægjandi
til peirra brigða. Háseti stendur á
þilfari, meðan „Óðinn“ siglir fram
á íslenzkan togara, sem er að
veiðum. Hásetanunr sýnist togar-
inn vera um 1 sjómílu fyrir inn-
an landhelgi, en „ÖÖian“ sigiir
fram hjá, og hásetinn hsyrir, að
togarinn haíi verið „ca. 3(4“ sjó-
milu undan landi. Hann heldur
auðvitað, að yfirmenn skipsíns
hafi gengið úr skugga um þetta,
pó að hann frétti ekki nákvæm-
lega urn niðurstöðuna, og hefir
enga ástæðu til að rengja þetta.
Eða pá að loftskeytamaður
stendur á pilfari, meðan „óðinn“
siglir fram á enskan togara. Hon-
um sýnist togarinn vera „ca 3(4“
sjómílu frá landi, en hann fréttir,
áð hann er í raun réttri 0,1 sjó-
mílu innan landhelgi. Togaraskip-
stjórinn er dreginn fyrir lög og
dóm, og í réttinum vita skipstjóri
og stýrimenn, eins og vera ber,
hvert smáviðvik upp á hár. Þetta
vekur auðvitað pá trú, að svona
sé alt starf varðskipsins hnitmið-
að niður upp á hár, þó að pessi
tvö dæmi sýni í raun réttri tölu-
verðar andstæður að pví, er til
reglusemi og nákvæmni kemur.
Sannleikurinn er sá, að varðskip
getur farið fram hjá öllum ísl.
togaraflotanum að veiðuin í land-
helgi, svo að loftskeytamenn og
hásetar verði ekkert varir við.
Vitnisburðirnir allir 10 eiga þó
sammerkt um eitt, að peim verður
mjög tíðrætt um skotið, petta fall-
byssuskot, sem aldrei var hleypt
af og enginn ber upp á „Óðin“
að hann hafi hleypt af og engu
máli iSkiftir hvort héfir verið
hleypt af eða ekki. Það er eins og
petta skot sé pungamiðjan í allri
landhelgisgæzlunni, svo að ef alt
sé í sóma með það, sé alt í lagi.
Þetta verður eins konar „glans-
númer“ varðskipsins, sem er
hampað alt af, pegar það parf
að sýna góða samvizku, rétt eins
og pað hefði hana ekki í öðrum
efnum.
Vitnisburðir hinna þriggja stýri-
manna eru að efni og orðfæri svo
líkir, aðþess vegna gætu þeir
vel verið eftir sama mann.
Þeir hafa allir prír verið á
verði, hver í sitt skiftið, pegar
sást til íslenzks togarahóps. En
fyrsti stýriinaður segist hafá „haft
vakt kl. 4—8 árdegis, pcgar bók-
að er að sést hafi hér um bil
20 togarar ca. 3(4 til 8 sjómílur út
af Svörtuloftum, og efdðist vitnið
ekki um, að þeir hafi verið fyrir
utan landhelgi.“ En um petta geí-
ur viínið alls enga vitneskju hafa
haft að pví, er til togaranna kam-
ur, sem voru „ca“ 3Va sjómilu
frá landi, nerna hann hafi viðhaft
mælingar. Það sést ekki, að hann
hafi gert pað, og er pessi ætl-
un og efaleysi pví bygt á augna-
máli, sem getur skeikað miklu
meira en hálfri sjómílu. Vitnis-
burður pessa vitnis er pví heldur
gálaus um petta éíni, enda færðist
hann undan að vinna eið aö vitif-
isburði sínum.
Aliir kveðast Ífýrimennirnir
með þessum eða svipuðum orðum
„aldrei haía orðið varir við, að
botnvörpuEkipum haii verið slept,
sem sést hafi í landhelgi eða svo
grunsamlega nálœgt henni, að
nokkrar líkur hefðu verið til að
sanna á þá lmdhslgisbrot.“ Vitn-
isburður pessi getur ekki staðið
alveg heirna, því að skip, sem
virðast af sjónhendingu vera „ca.“
31/2 sjómílu frá landi, geta eins
vel verið að eins 3 eða 21/2 sjó-
mílu undan. Það veit enginn nema
sá, sem mælir. Slíkt skip er ein-
mitt „grunsamlega nálœgt land-
helgi“, og það stappar nœrri því
að sleppa brotlegu skipi að gá
ekki af sér að fullu efa um, hvar
skipið sé statt. En í þessum vitn-
isburði kennir og fullkomíns mis-
skilnings á verksviði varðskips-
ins, þegar þeir tala um líkur til
að sanna á togara landhelgisbrot.
Sé pessu frarn fylgt, er varðskip-
ið að seilast inn í verkahring
dómarans. Það er verk varðskips-
ins að viða að sér sem mestum
sönnunum til stuðnings kærurn
sínum, en dómarans. er að meta
gildi sannananna. Eftir framburði
vitnanna virðist varðskipið hafa
tekið að sér að greiða úr því í
vafatilfellum („ca. 3(4 sjóm:lu“),
hvort nœgar séu sannanir fyrir
sekt eða ekki, þó að það sé verk
dómarans. En með þessu er orðið
of mikið svigrúm til hlutdrægni af
hendi varðskipsins og hinna ólög-
fróðu foringja pess, að það eitt
væri nóg, þó alt væri annars með
feldu, til að skapa pann al-
menningsdóm, sem nú er fallinn á
strandgæzluna. Hér verður pó ein-
dregið að kenna stjórninni um,að
hún hafi valið þá : menn til for-
ustu á varðskip ríkisins, sem
vanti skilyrði ti! að greina milli
verkahrings varðskipsins og dóm-
stólanna. Þriðji stýrimaður ber
það, að það sé „venja að skrifa
upp öll fiskiskip, er þeir sjái,
hvort sem peir sjái nöfn peirra
eða ekki.“ Eins og nienn hafa
séð á bókunum peim, sem nefndar
hafa verið hér, par sem nefnd-
ir eru „ca. 20 togarar“, stendur
þetta ekki heima. Eins er það, að
minni eða minnisleysi skipstjóra
og stýrimanna um skipsnöfn sýn-
ist vera kerfað og reglubundið,
og er þetta ekki sagt af pví, að
framburðurinn sé rengdur, held-
ur er bent á það eins og hvert
annað sálfræðilegt fyrirbrigðí,
Fyrir stýrimennina prjá lét Héð-
inn Valdimarsson leggja 8 spurn-
ingar, og skulu nú þær og svör
vitnanna .við þeim, sem sum hver
eru mjög eftirtektarverð, verða at-
hugaðar.
Fyrsta spurning H. V. var:
„Hvar var „Óðinn“ I umrædd
skifti, er togararnir sáust fyrst?"
Annar og priðji stýrimaður „vísa
til bókanna". En fyrsti stýrimað-
ur svarar: „Þann stað getur vitn-
ið ekki tiltekið nákvœmlega, þar
sem engar mœlingar voru gerðar
vegna þess, að ekkert gruns ml gt
var á ferðum.“ Það er óneitanlega
meira en lítið gáleysi að þora að
segja, að ekkert grunsamlegt sé
á ferðinni, þegar togari sýnist
vera að veiðum „ca“ 3(4 sjómílu
undan landi. Það er blátt áfram
óafsakanlegt skeytingarleysi af
varðskipinu að rnæla ekki tafar-
laust sinn stað 0g togarans, því
að fyrir bragðið getur varðskipið
ekki fortekið, að í þetta sinn hafi
sekur botnvörpungur sloppið fyr-
ir skeytingarleysi þess. Önnur
spurning H. V. var: „Hvar voru
botnvörpungarnir?“ Öll vísa vitn-
in þar til bökanna, sem segja,
að togararnir hafi verið „ca 3(4
til 8 sjómílur“ undan landi, en
pær upplýsingar eru, eins og bent
hefir verið á, einskis virði. Þriðju
spurningu HéÖins: „Voru líkindi
til pess, að þeir væru í land-
helgi?" svara vitnin öll neitandi.
En pað er, eins og hér hefir verið
sýnt, ekki rétt, pví að pað gat,
eins og á stóð, verið hvort
tveggja, úr pví að áætlað var með
augunum. Fjórða spurning Héð-
ins var: „Sáust merkí pess, að þeir
væru á ferð út úr landhelgi?"
Annar og þriðji stýrimaður svara:
„Nei“, en fyrsti stýrimaður segir
að vísu „nei“, en „telur líklegt,
ho togarinn hafi verið á ferð til
hafs, pví það sé nær undantekn-
ingarlaust venja botnvörpunga að
setja stefnu til hafs, er peir verða
varir við varðskipið." Þetta svar
bindur í sér svo marga mögu-
leika, að pað er bagi, að ekki
hefir verið spurt frekar út í petta:
Fimta spurning Héðins var:
„Hvaða togarar sáust?“ Þvi svara
vitnin, að pau hafi ekki tek'ið eftir
pví eða muni ekki eftir neinum
§érstökum. Hér hefði mátt bú-
ast við tilvísun í bókina, þar „sem
skrifuð eru í öll fiskiskip pau,
sem þeir verða varir við.“ Hún
hefði þó verið^ tilgangslaus, pví
að þar eru ekki öll skipin og
einmitt ekki þau, sem hér um
ræðir. Sjötta spurnirtg Héðins var:
„Hverjir voru næstir ,Óðni‘?“ Um
það vita vitnin eðlilega ekkert, úr
pví að pau yfir höfuð vissu ekki,
hver skipin voru. Sjöunda spurn-
ing Héðins var: „Hverjir af
skipshöfninni á „Óðni“ voru á
verði?“ Henni svara vitnin eðli-
lega með tilvísun í leiðarbókina.
Svörin við síðustu spurningu Héð- .
ins: „Hefir vitnið heyrt pað frá
öðrum en Héðni Valdimarssyni
eða mönnum, sem höfðu pað eftir
honurn (vegna ræðu hans á pir.gi),
að togarar hefðu verið á*veiðum
parna vestra í landhelgi, er til
„Óðins“ sást frá peim?“ voru þau,
að stýrimennirnir prír, loftskeyta-
maður og sjö hásetar neita pví.
Er engin ástæða til að rengja það,
en pó hefir fyrsti stýrimaður lýst
yfir pví við H. V. í votta viður-
vist, að hann hafi heyrt söguna
„öðru vísi“. Þetta kemur ekki sem
bezt heim við vitnisburð hans og
vekur ekki litla tortryggni.
Eins og sjá má, afsanna pessi
próf ekki grun almannavi undar-
innar á neinn hátt; pau pvert á
móti styrkja hann óbeinlínis, af
pví, að pað hljóta öll próf, sem
1 ekki afsanna sök, að gera. En
pau styrkja hann líka beinlínis,
þar sem þau sanna, að „Óðinn“
hefir séð íslenzkan togara að
veiðum og gizkað á með sjóti-
hendingu, að hann væri ,,ca.“ 3(4