Helgarpósturinn - 03.07.1986, Síða 7

HAFSKIPSMENN BEITTU HLUTHAFANAOG ÚTVEGSBANKANN STÓRFELLDUM BLEKKINGUM
ÁRSSKÝRSLAN
1984 FÖLSUB
. 80 MILLJÓN KRÓNA HLUTAFJÁRAUKNINGIN í FYRRA BYGGÐIST Á RÖNGUM
UPPLÝSINGUM . RANNSÓKN RLR Á BÓKHALDSÞÆTTI HAFSKIPSMÁLSINS AÐ
LJÚKA . BLEKKINGAR UPP Á HUNDRUÐ MILLJÓNA KRÓNA
í ráðherraembætti og veita mönnum lausn.
Sama vald hafa þingflokkar beggja stjórnar-
flokkanna gagnvart sínum ráöherrum. í sam-
tölum okkar Steingríms Hermannssonar um
þetta mál hefur það komið fram að hvorugur
okkar hefur talið efnislegar ástæður fyrir því
að beita þessu valdi. Við sem höfum það vald
að gera tillögur um það hverjir eru ráðherrar
í ríkisstjórn á hverjum tíma, getum ekki fjall-
að um þetta á annan veg en þann að annað
hvort eru menn í ríkisstjórn eða ekki. Við get-
um ekki verið með neinar yfirlýsingar um
neitt þar á milli. Viö getum ekki verið að segja
þeim, sem lúta þessu valdi, hvernig þeir ættu
að haga sér.“
— Steingrímur segist sjálfur myndu segja af
sér, vœri hann í þessari adstödu. Myndir þú
gera þaö?
,,Eg er raunverulega búinn að svara þessari
spurningu með því sem ég-hef áður sagt.
— Forsœtisráöherra segir ennfremur aö
hann telji sig ekki hafa lagalegan grundvöll til
þess aö víkja iönaöarráöherra úr starfi.
Hvernig skiluröu þá yfirlýsingu?
,,Þú verður að inna hann eftir því. Það hefur
sem sagt verið samstaða okkar í milli um að
efnisleg rök væru ekki á þessu stigi til þess að
beita því valdi, sem hann hefur sem forsætis-
ráðherra og þingflokkur sjálfstæðismanna
hefur til þess að víkja manni úr ríkisstjórn-
inni. Málið er núna til rannsóknar hjá rann-
sóknarlögreglunni og þingflokkur sjálfstæðis-
manna hefur lagt á það alla áherslu að þeirri
rannsókn verði flýtt og hann vill sjá niður-
stöður hennar til þess að leggja mat á þau
atriði, sem verið hafa til umræðu í þessu sam-
bandi."
— Heföi ekki veriö eölilegra af forsætisráö-
herra aö krefjast þess aö iönaöarráöherra viki
úr ríkisstjórn í staö þess aö gefa þannig í skyn
aöhann œtti aö segja af sér?
Ég verð að trúa því að forsætisráðherra
starfi af heilindum að þessu máli sem öðrum
og í samtökum okkar í milli hefur ekki komið
fram ósk af hans hálfu um að þingflokkurinn
beiti því valdi sem hann hefur að þessu leyti.
Ég get ekki lagt neina merkingu í þau orð,
sem hann viðhafði að þessu leyti. Ég verð að
treysta þeim samtölum, sem hafa farið okkar
á milli, ella væri ég að gera honum upp ótrún-
að í stjórnarsamstarfi."
— Hann hefur sem sagt ekki látiö í Ijós þá
skoöun aö hann óskaöi þess aö Albert viki úr
ríkisstjórninni?
„Hann hefur ekki óskað eftir því við þing-
flokk sjálfstæðismanna eða mig, að við beitt-
um þessu valdi."
— Á þingflokksfundi sjáifstœöismanna á
mánudaginn var, rœdduö þiö málefni iönaö-
arráöherra og ákváöuö aö bíöa niöurstööu
rannsóknarinnar. Ummœli forsœtisráöherra
nú — gefa þau ekki til kynna aö áviröingar
Alberts Guömundssonar séu slíkar aö rétt sé
aö hann víki strax?
„Það hafa engar nýjar upplýsingar komið
fram frá því að sá fundur var haldinn, svo mér
sé kunnugt. Það gefur þannig ekki tilefni til
annarra ákvarðana en þar voru teknar."
— Yfirlýsingar Steingríms. . . endurspegla
þœr ágreining flokkanna um veru Alberts
Guömundssonar í ríkistjórn?
„Eins og ég segi. . . Ég vil ekki leggja merk-
ingu í þessi orð. Ég verð að trúa því að þau
samtöl, sem við höfum átt um þetta atriði og
fleiri, hafi farið fram af fullum heilindum og
ég vil byggja á þeim."
— Hvaö gengur Steingrími til meö þessu? Er
hann aö reyna aö hvítþvo Framsóknarflokk-
inn af Hafskipsmálinu?
„Ég sé ekki að hann þurfi að vera með
neina sérstaka tilburði til þess að hvítþvo
Framsóknarflokkinn eða ríkisstjórnina. Haf-
skipsmálið er báðum stjórnarflokkunum
óviðkomandi að öðru leyti en því að það hef-
ur komiö fram í Skiptarétti að einn af ráðherr-
um ríkisstjórnarinnar, sem var stjórnarfor-
maður Hafskips, tengist því í einstsökum
atriðum. Þessi atriði eru núna til rannsóknar
og a.m.k. að því er Sjálfstæðisflokkinn varðar,
leggjum við allt kapp á það að öll þau atriði
verði upplýst og það sem fyrst og þeir verði
dregnir til ábyrgðar, sem ábyrgð bera. Og aðr-
ir hreinsaðir af áburði, sem á þá hefur fallið."
— Koma þessi ummœli til meö aö auka
spennuna á milli stjórnarflokkanna?
„Ég á ekki von á því. Ég legg ekki neina
merkingu í þessi ummæli, eins og ég sagði
áður. Ég trúi því að þau samtöl, sem farið hafa
fram okkar í milli, byggist á heilindum og sé
þess vegna ekki ástæðu til þess að leggja
merkingu í þessi ummæli."
— Telur þú aö Albert Guömundsson njóti
trausts innan Sjálfstœöisflokksins, sem ráö-
herra?
„Hann var kjörinn ráðherra af þingflokki
sjáifstæðismanna. Þingflokkurinn hefur ekki
breytt þeirri ákvörðun."
— Nú hefur staöa Alberts Guömundssonar
veriö rœdd af ráöamönnum flokksins og þaö
hafa komiö fram raddir um aö hann eigi aö
víkja. Vex þeirri skoöun fylgi í œöstu rööum
flokksins?
„Þingflokkurinn fjallaði um þessi einstöku
atriði á síðasta fundi sínum og hann var sam-
mála í þeirri afstöðu, sem þar var tekin."
— Hefur þetta mál skaöaö ímynd Sjálfstœö-
isflokksins?
„Nei. Þetta hefur ekki skaðað ímynd Sjálf-
stæðisflokksins. Ég trúi því hins vegar ekki að
það hafi neinn maður haft ánægju af þeirri
umræðu, sem farið hefur fram um þetta efni,
né af þessu máli í heild. Ég held að það á sinn
hátt sé ákaflega erfitt fyrir litla þjóð eins og
við íslendingar erum, en Sjálfstæðisflokkur-
inn hefur ekkert að fela í þessu máli, nema
síður sé, og leggur áherslu á að allir þættir
þess séu upplýstir og hefur lagt sitt af mörkum
til þess að rannsókn málsins yrði hraðað og
hún gæti farið fram með sem öruggustum
hætti. Það skiptir meginmáli."
— Hefur þetta mál valdiö óeiningu innan
flokksins?
„Nei."
— Hvenœr þarf ráöherra aö segja afsér, aö
þínu mati?
„Það geta legið ýmsar ástæður fyrir því að
ráðherra þurfi að segja af sér. Ég ætla ekki að
fara með neina uppskrift af því hér og nú. Það
hlýtur að fara eftir eðli málsins hverju sinni."
— Er siöferöisbrestur aö þínu mati nœgjan-
leg ástœöa til afsagnar ráöherra?
„Mál geta verið þannig vaxin, já, aö þaö sé.“
— Telur þú aö Albert Guömundsson hafi
sýnt siöferöisbrest í þessu máli?
„Þessi atriði, sem hann snerta, eru nú til
rannsóknar. Sjálfstæðisflokkurinn hefur tekið
þá ákvörðun aö hann vill sjá niðurstöðu þeirr-
ar rannsóknar áður en hann leggur dóm á þau
atriði og mat á það hvers eðlis þau eru."
Undanfarnar vikur hafa augu
manna einkum beinztað einstökum
þáttum Hafskipsmálsins, sem varða
tengsl stjórnmálamanna við fyrir-
tœkið og hugsanleg saknæm brot í
því sambandi, og a.m.k. siðferðileg
brot. Hins vegar hefur pólitíski vink-
illinn á málinu, sem að sjálfsögðu er
háalvarlegur og á vœntanlega eftir
aö draga dilk á eftir sér, beint aug-
um manna frá hinum stærri sakar-
efnum málsins, sem beinast að for-
svarsmönnum Hafskips, viðskipt-
um þeirra fyrir hönd fyrirtœkisins
við Útvegsbankann og hugsanleg-
um svikum og blekkingum, sem Ut-
vegsbankinn var beittur.
Inn í það mál kunna svo að flétt-
ast enn alvarlegri pólitísk tíðindi en
ná hafa séð dagsins Ijós.
Við rannsókn málsins hefur það
orðið deginum Ijósara, að forráöa-
menn Hafskips hafi lagt fyrir banka-
stjórn Útvegsbankans rangar upp-
lýsingar í skýrslum um hag fyrirtœk-
isins og horfur í rekstrinum, að hon-
um óbreyttum og með breytingum.
Sömuleiðis er fullvíst talið að 80
milljón króna hlutafjáraukningin
hafi verið byggð á blekkingum og
fölskum upplýsingum, sem lagðar
voru fyrir þá sem lögðu fyrirtœkinu
til fé.
Allt í allt er hér verið að tala um
blekkingar, sem kostuðu Útvegs-
bankann og þátttakendurna í hluta-
fjáraukningunni hundruð milljóna
króna samtals.
Stóra spurningin núna er hvort
þátttakendur í þessu svindli hafi að
einhverju leyti verið stjórnarmenn
Hafskips eða hluti þeirra. Jafnframt
spyrja menn sig að því hvort Haf-
skipsmenn hafi haft vitorðsmann
eða -menn innan Útvegsbankans.
Bókhaldsfals og
blekkingar
Viðamesti þáttur rannsóknar
Rannsóknarlögreglu ríkisins í Haf-
skipsmálinu varðar spurninguna
um það hvort forráðamenn fyrir-
tækisins hafi lagt fram röng eða föls-
uð gögn um stöðu Hafskips. Niður-
staðan af rannsókn lögreglu með
aðstoð endurskoðenda og bók-
haldsfróðra manna er sú, að allar
líkur bendi til þess að staðhæfingar
Helgarpóstsins um bókhaldsfals og
blekkingar eigi við rök að styðjast.
Þannig hefur Helgarpósturinn
tryggar heimildir fyrir því að árs-
skýrsla Hafskips fyrir árið 1984,
sem kynnt var á aðalfundi fyrirtæk-
isins daginn eftir að HP leiddi líkur
að því að fyrirtækið væri að sökkva,
sé í mikilvægum atriðum röng og
niðurstaða rannsóknarinnar sé
HAFSKIPHF.
Þetta er ársskýrsla Hafskips 1984, sem
lögð var fram á aðalfundinum fræga í
fyrrasumar. HP hélt þvífram að hún gæfi
ranga mynd af stöðu Hafskips og skulda-
stöðu gagnvart Útvegsbankanum. Nú
hefur rannsókn RLR leitt hið sama í Ijós.
hreinlega sú, að ársskýrslan sé föls-
uð.
Daginn áður hafði Helgarpóstur-
inn sagt að taprekstur fyrirtækisins
árið 1984 næmi um 200 milijónum
króna, en í ársskýrslu ætti að kynna
tap upp á 60—80 milljónir króna.
Þegar ársskýrslan var svo lögð fram
sýndi hún tap upp á 95 milljónir
króna.
Á aðalfundinum virðist mönnum
hafa létt allverulega við þau tíðindi
að tapið væri „bara“ 95 milljónir en
ekki um 200 milljónir, eins og HP
hélt fram, því fundarstjórinn, Albert
Guðmundsson, þáverandi fjármála-
ráðherra, bað menn að rísa úr sæt-
um og hylla stjórnendur fyrirtækis-
ins. Þá flutti Friðrik Sophusson,
varaformaður Sjálfstæðisflokksins
og hluthafi í Hafskipi, fræga ræðu,
þar sem hann reyndi að þjappa
fundarmönnum saman um stjórn-
endur Hafskips og um leið gegn
blaði sem lifði á gróusögum.
En nú hafa rannsóknarmenn
komizt að þeirri niðurstöðu að
Helgarpósturinn hafi haft rétt fyrir
sér, en forráðamenn Hafskips farið
með rangt mál í ræðum á fundinum
og ársskýrslu sem Helgi Magnús-
son, löggiltur endurskoðandi Haf-
skips, hafði undirritað.
Rannsókn
einskorðuð við
órsskýrslu 1984
Við rannsókn á þessum þætti
A..
KROSSGOTUM
Skýrsla stjórnar
Hafskips.
Flutt hluthöfum
9.2.1985
HAFSKIP HF.
Á krossgötum nefndist skýrsla, sem
Ragnar Kjartansson, stjórnarformaður
Hafskips, flutti á hinum örlagaríka hlut-
hafafundi 9. febrúar í fyrra, þegar ákvörð-
un var tekin um hlutafjáraukningu sem
næmi 80 milljónum króna. Helgarpóstur-
inn hefur lýst forsendur hlutafjáraukning-
arinnar blekkingu og sú mun vera niður-
staða RLR.
málsins var rannsóknin einskorðuð
við ársskýrsluna 1984 af hag-
kvæmnisástæðum, því á bak við
rannsókn á ársskýrslu sem þessari
liggur vinna fjölda manna í 2—3
mánuði. Þá mun það ekki skipta
máli hvort ársskýrslur áranna á und-
an, þ.e. 1983, 1982, 1981 o.s.frv. hafi
einnig verið falsaðar með hliðsjón
af refsihlið málsins. Refsing vegna
fölsunar einnar ársskýrslu er svo
Sérstakri rannsókn á þœtti
Guðmundar J. Guðmundssonar
alþingismanns í Hafskipsmálinu
mun vera lokið hjá Rannsóknarlög-
reglu ríkisins og munu starfsmenn
stofnunarinnar nú vinna að því að
setja niðurstöðurnar í sérstakan
pakka handa embœtti ríkissaksókn-
ara.
Eftir því sem Helgarpósturinn
kemst næst breytti rannsóknin engu
um fyrri staðhæfingar í málinu. Við
yfirheyrslur mun Guðmundur J.
Guðmundsson hafa borið, eins og
hann hefur gert opinberlegá, að
honum hafi ekki verið kunnugt um,
að þær 100 þúsund krónur, sem
hann fékk hjá Albert Guðmunds-
þung, að hún myndi ekki þyngjast
þótt í ljós kæmu fleiri ársskýrslur
væru rangar.
Þau atriði, sem einkum munu
vera vafasöm, eru mat á eignum,
verðbreytingarfærslur og reiknings-
skilavenjur, sem voru breytilegar
eftir árum.
Þá munu RLR og endurskoðendur
hafa komizt að svipaðri niðurstöðu
um það hvernig staðið var að hluta-
fjáraukningunni í febrúar 1985,
þegar hlutafé var aukið úr u.þ.b. 16
milljónum í 96 milljónir króna eða
um 80 milljónir. Talið er sannað, að
væntanlegir þátttakendur í hluta-
fjáraukningunni hafi verið blekktir
með röngum upplýsingum. Raunar
er Helgarpóstinum kunnugt um að
Björgólfur Guðmundsson, þv. for-
stjóri, hafi sýnt mönnum tölvuút-
skrift um stöðu fyrirtækisins og gott
gengi Norður-Atlantshafssigling-
anna (Trans-Atlantic), sem í raun var
bullandi tap á.
Starfsmenn Hafskips hafa stað-
hæft í okkar eyru, að forráðamenn-
irnir hafi matað tölvuna á röngum
upplýsingum til þess að fá út fallega
mynd af stöðu fyrirtækisins.
Þessar blekkingar voru liður í
þeim blekkingum, sem Hafskips-
menn beittu bankastjórn Útvegs-
bankans, en að auki lögðu forráða-
menn Hafskips áætlanir og skýrslur
fyrir bankastjórnina, sem nú er
komið í ljós að standast ekki.
Þessum iið rannsóknar RLR er
senn lokið og stutt i það að þessi
hluti Hafskipsmálsins verði sendur
til ríkissaksóknara.
syni, hafi verið ættaðar frá skipafé-
lögunum og sú ávísun sem Albert
framseldi hafi verið af leynireikn-
ingi Páls Braga Kristjónssonar.
Albert Guðmundsson mun hafa
sagt að hann hafi falið Björgólfi
Guðmundssyni að safna sjúkra-
styrknum handa Guðmundi og
hann hafi vitað að peningarnir
komu frá Hafskipi og Eimskipi.
Þá liggur fyrir í málinu framburð-
ur Björgólfs, Ragnars Kjartanssonar
og Páls Braga Kristjónssonar, sem
öllum var kunnugt um sjúkrastyrk-
inn. Þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir
tókst ekki að ná í Þóri Oddsson, sett-
an rannsóknarlögreglustjóra, áður
en HP fór í prentun á miðvikudag.
leftir Halldór Halldórsson
RANNSÓKNINNI
Á GUÐMUNDI J.
ER LOKIÐ
HELGARPÓSTURINN 7