Helgarpósturinn - 03.07.1986, Síða 14

STEINAR BERG ÍSLEIFSSON
HLJÓMPLÖTUÚTGEFANDI OG UMBOÐSMAÐUR í HP-VIÐTALI
GÆTI ORÐIÐ ÁGÆTIS
leftir Margréti Rún Guðmundsdóttur mynd Árni Bjarnason
„Hann er skapmikill og hræðilega þver... Hann þykist alltaf vita betur og
tekur ógjarnan við ráðum frá öðrum... Hann er býsna klár og hefur yfirleitt
rétt fyrir sér... Hann er harður og stendur við það sem hann segir.“ Hann
er, hann er, hann er... Ég er komin með mjög ákveðna mynd af Steinari
Berg ísleifssyni hljómplötuútgefanda í hugann á leiðinni til hans í Fossvog-
inn þar sem hann býr í splunkunýju raðhúsi innan um einbýlishús, járna-
rusl, skurðgröfur og blokkir. Ég er spennt, býst jafnvel við því að við lend-
um í rimmu og ég fari af fundi hans með hjartað í maganum en að það ískri
líka í púkanum inni í mér. En hvernig sem samskipti okkar fari þykist ég
viss um að ég muni bera virðingu fyrir honum, þykist vita að hann sé nokk-
uð sterkur persónuleiki...
Óformlegur og yfirlætislaus
Eiginkona hans, Ingibjörg Pálsdóttir, tekur
elskuiega á móti mér og segir að Steinar sé ekki
heima, hann hafi verið að vinna en hljóti bara að
vera á leiðinni. Slær á þráðinn til öryggis en býð-
ur mér að setjast niður í nýja og glæsilega stof-
una. Og þegar ég er nýsest og rétt búin að soga
að mér fyrsta reykinn úr sígarettunni og ská-
skjóta augunum að plötusafninu, er lyklinum
snúið í skránni. Útundan mér sé ég að einhver
stekkur leifturskjótt ofan í sófann við hlið mér
og þegar ég lít upp horfist ég í augu við Steinar
Berg. „Hæ,“ segir hann óformlega og yfirlætis-
laus, eins og við höfum þekkst í mörg ár. ,,Hæ,"
segi ég og bæti síðan sposk við ,,þú átt nú fleiri
plötur en þetta?“ Hann hlær. ,,Jú, mikil ósköp,
þær eru hérna í sérherbergi en svo erum við líka
svo nýflutt heim til íslands að öll búslóðin er eig-
inlega ennþá úti í London.“ „Og þú ert bara sí-
vinnandi," segi ég því ég verð eiginlega að vera
svolítið ögrandi. „Já," segir hann sallarólegur,
„ég var að flokka nokkra pappíra á skrifstofunni
svo að allir geti unnið af fullum krafti á mánu-
daginn."
Bætir síðan feimnislega við: „Svo tók ég líka
með mér bunka af dóti til að vinna í um helgina."
Hann glottir. „En ég viðurkenni hins vegar að
ein albesta hvíldin sem ég fæ er þegar ég tek
fulla tösku með mér heim og læt hana vísvitandi
standa óhreyfða." Hann hlær.
Fluttur heim aftur
Fyrir sléttum 15 árum hóf Steinar Berg ísleifs-
son störf hjá Faco sem búðarsveinn. Fór síðan
fljótlega að sjá um hljómplötuverslanir Karna-
bæjar og gaf út nokkrar íslenskar plötur sem að
hans sögn gengu ekki rassgat. Nokkrum árum
síðar tók hann yfir hlut Karnabæjar í útgáfufyr-
irtækinu Steinum hf. ásamt nokkrum starfs-
mönnum sínum og árið 1983, þegar Steinar
Berg var orðinn umsvifamikill hljómplötuútgef-
andi og -innflytjandi, fylgdi hann strákunum í
Mezzoforte út til Bretlands til að koma þeim á
framfæri úti í hinum stóra heimi. Stofnaði út-
gáfufyrirtæki í London sem í dag er býsna stórt
meðal litlu fyrirtækjanna. Og gefur ekki bara út
hljómplötur með Mezzoforte, sem eru orðnir vel
þekktir á meginlandi Evrópu, heldur líka með
erlendum listamönnum eins og Regínu, hinni
bandarísku, sem er að verða stjarna i heima-
landi sínu með laginu „Babylove." En nú er
Steinar fluttur heim aftur.
„Ástæðurnar eru margflóknar og nokkuð
persónulegar en aðalástæðan er að rekstur fyr-
irtækis míns hérna heima gekk illa og ég vildi
ekki koma að rjúkandi rústum eftir eitt ár.“
Er ekki erfitt aö reka tvö fyrirtceki sitt í hvoru
landinu?
„Jú, það reyndist ekki nógu vel fyrir íslenska
fyrirtækið og nú þegar ég er kominn heim aftur
set ég erlenda fyrirtækið í svolitla hættu. En það
gengur vel, ég held að ég sé með afskaplega
góðan mann þar í vinnu, sem þegar er orðinn
hluthafi í fyrirtækinu. Þetta ár ætlar að verða
talsvert árangursríkt. Þessi félagi minn var ein
aðalsprautan í því að við lögðum út í ævintýrið
með Regínu og lagið „Babylove". Það er í fyrsta
sæti á danslagalistanum í Bandaríkjunum og er
á hraðri uppleið á öðrum vinsældalistum. Og
platan er fimmtugasta og níunda söluhæsta plat-
an í Bandaríkjunum. Það er nokkuð góður ár-
angur. Jú, hún er svolítið Madonnuleg, eins og
þú bendir á. Það er ekkert skrítið. Hún hefur
mjög líkan bakgrunn og sami maður stýrði upp-
tökum á plötunni hennar og hljómplötum
Madonnu. En svona velgengni er mjög uppörv-
andi. Myndbandið við lagið sem þeir í Hugmynd
og Sagafilm unnu er sýnt nokkrum sinnum á
dag í MTV." Steinar brosir. „Þarna hefur okkur
opnast möguleiki á að koma annarri framleiðslu
okkar á markaðinn í Bandaríkjunum en það
þýðir ekki að við séum búnir að leggja undir
okkur heiminn, eins og íslendingar glepjast svo
oft til að halda. Við erum rétt búnir að reka
stórutána inn á markaðinn og ekki meir."
Skiptir öllu að hafa úthald
og þol...
Og þar skýtur Steinar á þjóöina og varla aö
ástœöulausu. Mig langar aö heyra meira af er-
lenda fyrirtœkinu, en ég þarfekki aö spyrja því
hann heldur ákveöinn áfram.
„Erlenda fyrirtækið, „Steinar records" er á
góðri leið, og núna eins og svo oft áður heldur
maður að þetta sé allt að koma. Málið snýst um
að hafa úthald og þol svo lengi sem maður trúir
á það sem maður er að gera. Ég hef alltaf haft
mikla trú á strákunum í Mezzoforte. Þeir eru
núna að taka upp plötu sem ég held að verði
tímamótaverk og endurspegli alla þá reynslu og
þekkingu sem þeir hafa aflað sér á Íiðnum árum.
Við höfum aldrei misst sjónar á því takmarki
okkar að koma þeim á framfæri, og höfum
aldrei fengið neina styrki frá íslenska ríkinu
vegna þess arna, þótt við höfum verið duglegir
að afla því gjaldeyristekna. Og líka þótt við höf-
um verið að gera tilraun til að skapa nýja mögu-
leika sem gæti orðið að atvinnugrein."
Illa búið að popptónlistarmönnum
ó íslandi
Nýja atvinnugrein? Eg er svolítiö hvumsa. Er
þaö nú ekki svolítil bjartsýni?
„Nei,“ segir Steinar rólegur en ákveðinn." Tök-
um Listapopp ’86 sem dæmi. 60 manns fylgdu
hljómsveitunum og unnu gífuriega mikla vinnu.
Þessu fylgja nú þegar miklir atvinnumöguleikar
og þeir eiga eftir að aukast eftir því sem gervi-
hnöttum fjölgar og alþjóðleg fjölmiðlun eykst.
Við erum búnir að sýna og sanna að Mezzoforte
getur náð árangri en það tók langan tíma og var
nokkuð sem við þurftum sjálfir að þróa. Okkur
skorti alls kyns hluti sem við urðum sjálfir að út-
vega. Það er hrikalega illa búið að popptónlist-
armönnum á Islandi. Hér er ekki um neina að-
stoð eða fyrirgreiðslu að ræða sem gæti gert
listamönnunum kleift að komast á það stig sem
þeir verða að vera á ef þeir ætla að standast
samkeppni á alþjóðlegum markaði. Þegar tón-
listarmenn eru spurðir að því hvað þeir gera og
þeir svara því til að þeir séu að spila í hljómsveit,
þá spyrja menn samt aftur, „já, en hvaö ger-
irðu?" Og ekki eru viðhorfin til íslenskrar hljóm-
plötuútgáfu beysnari, það er eins og við séum að
gefa út reyfara eða Tígulgosann.” Steinar brosir.
„Við höfum fjármagnað þetta Mezzoforte-
ævintýri með plötusölu erlendis og höfum allir
lagt gífurlega mikið á okkur. Sérstaklega strák-
arnir i Mezzoforte. Flestir aðrir hefðu sennilega
flúið aftur til íslands þar sem samkeppnin er
ekkert á við það sem hún er úti.“
En hafiö þiö ekki sótt um einhverja ístenska
styrki?
„Jú, að vísu. Mér var ráðlagt að sækja um
styrk þegar Mezzoforte höfðu slegið í gegn með
laginu „Garden Party". Ég sótti um styrk hjá iðn-
þróunarsjóði. En mér var sagt að ég hefði sótt
um of seint og ráðlagt að sækja um síðar, sem ég
gerði. Þá fékk ég þau svör að svona lagað gæti
ekki flokkast undir iðnað. Hin raunverulega
framleiðsla yrði auk þess að eiga sér stað á Is-
landi, en ekki bara hugvitið.” Steinar baðar út
höndunum. Popptónlist er í þeirri einkennilegu
stöðu að teljast hvorki vera iðnaður né listgrein.
Sjálfur hef ég aldrei verið neinn talsmaður
styrkja frá hinu opinbera og hef aldrei lagt mig
niður við að komast ínn í þau kerfi sem stýra
þessum hlutum. En hér gætir óréttlætis. Milljón-
um er ausið í íslenskar kvikmyndir og kvik-
myndagerðarmenn fá sérstaka styrki til að
fylgja myndum sinum eftir erlendis. Rithöfund-
ar fá líka styrki og einnig þeir sem leggja klass-
íska tónlist fyrir sig, en þeir sem spila alþýðutón-
list — poppmúsík — sem er nokkurs konar sam-
tíðarspegill, fá ekki neitt. Auðvitað er hellingur
af drasli þar innan um en hluti þessarar tónlistar
stendur eftir og er verulega góður. Þetta er ekki
réttlátt. Það hlýtur að vera eðlileg krafa að jafnt
gangi yfir alla."
Förum aðeins fram á að
aðflutningstollar verði lækkaðir
Augu Steinars skjóta gneistum og hann þiggur
fúslega þœr höföinglegu veitingar sem Ingibjörg
ber á borö. Garnirnar gaula því Steinar hefur
ekkert boröaö þennan daginn. En hann gerir
ekkert hlé á máli sínu.
„Hljómplötur eru það eina í hópa bóka, mál-
verka o.fl. sem eru flokkaðar sem hátollavara í
innflutningi. Ef það eitt og sér yrði lagfært yrði
það mikil hjálp fyrir þá sem eru að streða við að
halda uppi íslenskri hljómplötuútgáfu. Albert
Guðmundsson, fyrrverandi fjármálaráðherra,
tók vörugjaldið af á sínum tíma og bjargaði þar
með íslenskri hljómplötuútgáfu. Þannig lækk-
aði aðflutningstollurinn úr 140% í 75%. En þar
sem rás 2 er komin til skjalanna verða þessi 75%
að fara líka. Alla vega til jafns við það sem plötu-
spilarar og önnur hljómflutningstæki hafa lækk-
að. Það eru okkur því mikil vonbrigði að núver-
andi fjármálaráðherra, Þorsteinn Pálsson, sem
ólst upp við bítlamúsík í útvarpi, skuli ekki sýna
skilning á þessum málum. Við erum heldur ekki
að fara fram á mikið. Og ef tollar af erlendum
hljómplötum yrðu lækkaðir niður í 30% færi
verðið á plötum lækkandi og salan myndi auk-
ast að sama skapi.”
En nú er veröi á íslenskum hljómplötum
haldiö í algjöru lágmarki að því er fróöir menn
segja mér. Myndi lœkkun aðflutningstolla á er-
lendum hljómplötum ekki veröa til aö drepa
endanlega niöur íslenska hljómplötuútgáfu?
Steinar fær sér væna sneið af Camembertosti,
stingur henni upp í sig og tyggur. Heldur síðan
sallarólegur áfram:
„Nei, þeita stjórnast allt af þvi að hægt sé að
selja piötur. Ef tollarnir eru lækkaðir, eykst salan
á íslenskum plötum sem gjarnan mættu vera
100 krónum dýrari. Og þá munu upptökur í ís-
lenskum stúdíóum eflast. Plötupressunarfyrir-
tækið Alfa, sem nú á í miklum erfiðleikum,
mundi taka fjörkipp og allt tónlistarlíf í landinu.
Hundruð manna hafa þegar atvinnu af hljóm-
plötuútgáfu, tónlistarmenn, upptökumenn o.fl.
Og ég get nefnt þér sem dæmi um hvað við
stöndum höllum fæti núna, að þegar ég fór til
Bretlands árið 1983 voru hljómplötur seldar á
yfir hundrað stöðum á Iandinu en nú eru þeir
aðeins um fimmtíu.”
En eru hljómplötur ekki aö veröa úrelt fyrir-
bœri?
Steinar brosir. „Jú, það veit enginn hvort
hljómplötur eiga eftir að halda áfram að koma
út. í Bandaríkjunum og Bretlandi eru kassettur
mun vinsælli og enn fremur er salan á leysidisk-
um að aukast. Sjálfur hef ég gífurlega mikla trú
á þeim og þeir eiga eftir að verða æ vinsælli. En
það eitt er víst að þótt hljómplötur verði ekki
lengur framleiddar á sú atvinna sem fylgir því
að koma tónlist á framfæri ekki eftir að deyja út.
En hér langar mig að koma að höfundarréttar-
málum á Islandi og nú hef ég ekki fagra sögu að
segja."
Ríkisútvarpið í
sjóræningjastarfsemi
Já, segi ég uppörvandi og bíö spennt eftir
framhaldinu.
„Það er mikilvægt atriði á þessari gervi-
hnattaöld að eiga höfundarrétt og að sá réttur sé
virtur. Þegar um hljómplötur er að ræða eiga
höfundur, flytjendur og útgefandi höfundarrétt-
inn en þessu er t.d. öðruvísi farið um bækur, þar
eiga höfundur og útgefandi réttinn. Við íslend-
ingar stöndum illa að vígi í þessum málum. Hér
er stunduð sjóræningjastarfsemi í stórum stíl.
Ríkisútvarpið gengur þar fram fyrir skjöldu þeg-
ar um hljómplötur er að tefla og leiðir þessi mál.
Það greiðir engin gjöld til erlendra útgefenda og
flytjenda. fsland og austantjöldslöndin eru einu
ríkin í heimi sem ekki standa við Rómarsáttmál-
ann um höfundarrétt. íslendingar eru ekki einu
sinni aðilar að sáttmálanum og þess vegna hafa
t.d. Mezzofortestrákarnir og ég ekki fengið
krónu fyrir flutning í útvarpsstöðvum. Við erum
búnir að tapa milljónum vegna þverskallaháttar
Alþingis og Ríkisútvarpsins. Um allt land starfa
ólöglegar vídeóstöðvar og verið er að ala menn
upp í því að það sé allt í lagi að stela rétti annarra
því þau mál, sem kærð hafa verið, virðast hafa
sofnað í kerfinu. Hugsaðu þér, það er ekki enn
fallinn dómur í Vídeósónmálinu! Þegar ég fer
erlendis og segi mönnum frá þessu trúir mér
enginn. Og ég skil ósköp vel Laxness þegar