Alþýðublaðið - 21.01.1938, Síða 3

FÖSTUDAGINN 21. JAN. 1938.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
KITSTJÖRIi
R H, ^ALDEMABSSON
AFÖRRISSLA':
ALÞYÐUHU8INU
(famgangui frt HvKrltjmfttu).
SlHARi 4»00~4S0t>.
4900: Afgreiðííia, anglýsingai,
4901: Ritstjórn (innlendar fréttir).
4802: Ritstjóri.
£>03: Vilhj. S.Vilhjálmsson(heima)
4904: F. R. Vaidemareson (heima)
4905: Aiþýðuprentsniiðjan.
4900: Algreiðsla.
' ALÞTSUfSENTSMlfillAN
Sjómennirnir
og ihaldið.
M ORGUNBLAÐIÐ birti í gær
einskonar ávarp til sjó-
manna, par sem farið er fraim á
Það, að þeir greiði fhaldinn at-
kvæði sitt við kosmngarnar 30.
ianúar. Lengra verður tæplega
kornist i fífidirfsktt og óskamm-
feilni, þegar fiokkur höfuðfjand-
nmnna sjómannantm kemur til
þeirra og ætlast tii þess að hon-
tiim verði goldin verðlaun fyrir
fjandskapinn.
t>að þarf varla að minna sjó-
menn á, hver afstaða íhaklsins og
blaða þess frá því fyrsta hefir
verið til baráttu sjómanna fyrir
hærra kaupi og bættum kjörum.
Sjómiennirnir muna ennþá hina
harðsvíruðu baráttu ■ ihaldsins
gegn. togaravökulögunum og að
þau náðu fram að ganga fyrir
óþreytandi baráttu Alþýðuf'.okks-
ins. Ætli sjómennirnir mumi ekki
ennþá eftir að þakka Jafcob
MölJ-er fyrir það, að hann greiddi
atkvæði gegn togaravökulögun-
uöi, enda þótt hann værf ekki þá
fSormlega genginn íhaddinu á
hönd? Mgbl. þýðir ekki að halda
því fram, að sjómennirnir telji
þann mann sérstakan velgjörða-
mann sinn.
Og hefir ekki íhaldið í hverri
dnustu kaupdeilu, staðið sem
einn maður gegn sjómönnunum,
entía þótt það hafi að þessu
slnni ekki þorað að stöðva tog-
arafiotann fýr en að afstöðnum
feæjarstjómarkosmngum ? En blö.ð
þess hafa þó stutt útgerðarmenn-
iná dyggilega í þeirri ósvifni, að
neita að semja við sjómennitia
um þær litiu kjarathætur, sem
þeir ,nú hafa farið fraim á.
AUt fram á síðustu ár hefir það
verið slagorð S.iálfstæ'ðMlokks-
ins, að hið opinbera ætti engin
afskifti að hafa af útgerðinni,
hénnar málúm væri bezt borgið í
höndum útgerðarmanna sjálfra.
Menn þekkja afleiðingar þessarar
stefnu, hvernig útgerðin hefir
faomist í kalda kol í höndum
þéssara manna. Þ-egar svo stjórn-
arf.okkarnir, eftir kröfu Alþýðu-
liokksins, hefja margskonaT við-
leitni tíl að rétta sjáva'rútveglinij
við, til þess að byrja á nýjum
framlciösluháttum, (karfaveiðum,
ufsaveiðum, harðfiskveskun,. —
hraðfrystingu, niðursuðu á ,rækj-
ufn o. fl.), sem árið 1936 gáfu
al sér yör 3 millj. kr. í aukinn
ú'tflutning og meira á liðnu árí,
þá fjandskapast íhaldið gegn öllu
þesstt eftir beztu getu. Og hver,n-
ig væri síldarútvegurinn kominn,
ef síefna íhaidsins hefði fengið
að ráða áfram, ef engu skipulagi
hefði verið komið á söluna, eng-
ar rvkisverksmiöjur verið reiist-
ar? Allir verða nú að viðurkenna
að þær ráðstafanir, sem gerðar
hafa vetíð í sildar útvegsmál un -
urn, fyrst og fremst fyrir atbeina
Alþýðuflo'kksios hafa beinlínis
orðið til þess að bjarga fjárhag
þjóðarinnar tvö siðustu árin. —
Mgbl. segir sjálft í gær: „Án sílid-
trbiæðslanna myndi bæði ríki og
einstaklingarnir verá gjaldþrota."
Hið fullkomna gjaldþrot, stefna
fhaldsins í útgehðármálum. hefir
ALÞfSUBLASiS
Krðfnr toprasjómanna og
nndirtektir útgerðarmanna.
Framhald af 1. siðu.
Nýir
áskrifendur
fá
Alpýðnblaðið
ókeypis
til næstu
mánaðamóta. —
Gerist áskrif-
endur strax i
dag.
bezt lýst sér i því, að á sáðast4
þingi kepptust ihaldsmenn hver
við annan um að bera fram frum-
vörp, til „viðr,eisnar“ sjávarút-
veginum, þar sern farið var frarn
á ýmsar ráðstafanir, sem íhaldið
hefir hingað til fordæmt sem aJ-
gerða þjóönýtingu.
Nú hyggst íhaldið að sanna
fjandsfcap Alþýðuflioikksins við
sjómenn með þvi að skýra fxá
því, að þessi frunwörp hafi verið
feld. Allir, sem fylgdust með
störfum þingsins vita ofurvel, að
fmmvörpum íhaidsins fylgdi eng-
in alvara, þau voru aðeins fram
sett sem lýðskrumsauglýsing fyr-
ir íhaldið. Hver heilvita miður
getur sagt sér það sjálfur, að svo
er, þvi elrka er hægt, að stofna
til margra milljóna útgjalda,
þegar þess er jafnframt krafist, að
skattar og tollar séu lækkaðir og
rikið atii þess sviít öðrum tekju-
stofnum, og að enginn tekjuhalli
sé á fjárlögunum. Allar þessar
kröfur kom ihaklið með fraan á
þinginu; svo á það að vera
fjandskapur við útgerðina, að öil
þessi endaleysa var ekki samþykí;.
Og hvað hefir íhaldið svo gert
fyrir útgerðina og sjórnennina, —
þár sem það hefir völdiin? Ihald-
ið hefir ráðið yfir Reykjavík, þar
sem býr meira en þriðjungur
þjóðarinnar, sem hefir um helm-
img af tekjum og eignum henn-
ar. Þetta langöflugasta bæjarfé-
lag iaindsdns hefir bókstaflega
ekkert gert fyrir útger'ðimia, —
hvorki beisnt né óbeint. Ihaddið'
—• sem he'.dur nú að það geti náð
í einhver sjómannaatkvæði,
vegna þess, að það hafi borið
fram nókkur ailgerlega einskisnýt
frumvörp á Alþingi, hefír strá-
feit hverja einustu tillögu Al-
þýðuflokksiins í bæjaPstjórn
Reykjavík'ur um stuöning við út-
gerðina og sjómannastéttina. Það
fæst ekki eiinu sinni til að létta
lítilfjörlegum hafnargjöldum af
útgerðdinni, enda þótt hafnarsjóð-
ur þurfi ekki á þessum tekjum
áð hailda. — Þainnig eru fram-
kvæmdir íhaildsins, þar sem það
hefir völdin.
Sjálfstæðismenn hafa útvegað
alla togarana til landsins, segir
Mgbl. Það er rétt að íhaldið hefir
iillu heiJli fengið að ráða yfir
aðaiframleiðslutækjum þjóðariinn-
ar, En hverjum finnst árangurinin
af einkarekstri togaranna giæsd-
legur? Eru togararnir ekki all
flestir orðnir „ryökláfar og fúa-
duggur" og „mianndráps'bollár'‘,
fevo nioiúð séu orð fo ingja ihaids-
ins, skuidar ekki Kveidúífur, sem
stjórniað er af sama manni, upp
undir 10 miiljónir kr., sem teknar
hafa verið að mestu leyti af
sparjfé almennings?
Og þrátt fyrir það, þótt Kveld-
úlfur og önnur stórútgeröarfyrir-
tæki hafi mofcað upp milljóna
gróða af útgerðinni þegar vel
gekk, hvað hafa sjómmnimir séð
af þeim gróða? Hefir hann verið
lagður upp til að tryggja þeim
atvinnu á krappuárunum?
Nei, sjómennirnir munu áreiö-
anlega fella sinn fiordæmingar-
dóm yfir óstjórn íháldsins á at-
vinnuvegi þeirra. sem því illu
heilli hefir verið falið að stjórna.
íbaldLsaudstæðíngar,
sem fara úr bænum fyrir kjör-
dag, mega ekki gleyma að kjósa.
Skrifið A á seðiliun. Kosið er í
skrifstofu iögmaims í Amarhváli
Eins eru þeir ihaldsandatæðing-
ar, sem heima teiga utan Reykja-
vilcur, ámintii um að kjósa hjá
lögmanni. Taka atkvæði sitt og
afhenda þaö kosningaskrifaiofu
A-listans, sem siöan kemur því
tíl skila. A-tístí, einnig utan
Reykjavíkur, uema á Norðfirði;
þar er þaö C-Iisti.
A-llstinn
er listi alþý&unnar.
KJÖSIÐ A-USTANN!
utn vertlðina 1937, sem reikna
mættí með.
Þegar ljóst varð, að síldaraf-
urðir hækkuðu í verði, foom
mönnum til hugar að fara fraim á
við útgerðarmenn, að gerður yrði
viðbótarsamningur um hærri afla-
verðlaun á síldveiðum. Þessuvar
neiíað af útgerðannönnum.
í kosningahitanum síða’st liðið
satmar var mál þetta notað til á-
róðurs gegn stjórnum sjómanna-
félaganna og Alþýðufiokknum,
bæði af afturhaldsblöðtmum og
honrmúnistuni.
Morgunblaðið gekk svo iangt
aö segja, að stjórn sjómannafél.
hefði svikið sjómenn í þessu
rnáli með því að bafa efcki sagt
upp. Fylgiihnötturinn, Þjóðviijmn,
tók undir þetta og vildi gangaj
það lengra, að hvetja menn til
þess að rjúfa samningama. Það
var því ekki n&rna eðiilegt, að
allur þessi áróður yrði til þess
meðal ánnars, að hvetja menn al-
ment til uppsagnar.
3. Hin lágu aflaverðlaun á síld-
veiðum munu álment hafa ver-
ið mestur þyrnir í augum manna,
og það af réttmætium' ástæðunx,
þar sem síldarverðið hafði
fnækkað upp. í 8 kr. pr. síldarmál,
en aflaverölaunin aðeins 3 aur-
ar eins og þegar síldan'erðið var
lægst. Hinsvegar varð uippsögn
að fara fram á saniningum við
allar veiðar, ef einum þ&irra vor
sagt upp, nema u.m kaup og kjör
við karfaveiðar, sem þó var einn-
ig sagt upp með alí miklum at-
kvæðamun.
Af þessu mun flestum ljóst, að
tilefni fyrir uppsögn samndnga
var orðið nóg og gert i sam ræmi
við óskir stéttarinnar.
Dndlrbðnlngur nndir
samninga og viðtBI við
ðtgerðarmenn.
Á fundi í sjóimannaféiögum var
uppsögnin einróma samþykkt. —
Nefnd, skipuð sjómönnwn, —
starfandi á skipurn, var kosin tál
þess áð undirbúa tillögur. 5 frá
Sjómannaféíagi Reykjaví'kur og 2
frá Sjómannafélagi Hafnarfjarð-
ar, Tillögur nefndarinnar voru
samþykktar svo að siegja breyt-
ingalaust í einu hljóiði á fjöl-
mennum fundum í háðuin félög-
unum og stjórnum félaganna fal-
ið að fara xneð samningana við
útgerðarmenn. Var þeinx strax til-
kynnt, að stjórnirini® væru neiðu-
búnar til að tala við þá. Fyrsti
fundur gat þó ekki orðið fyr en
22. növ., þar sem samninganefnd
útgerðarmianna virtist ekki hafa
tínxa til þess fyr. Á þeim fundi
var ekkert gert annaö en það, að
við lögðurn frarn tillögur er sam-
þyktar höfðu verið í fél&gunum,
en sem útgerðarnxenn þurftu a&
kynne sér.
Næsta fundi tókst svo að koma
á þann 9. des. fyrir eftitrgangs-
muni af okkar hálfu. Gerðurn
við ráð fyrir, að útgerðairmenn
legðu firam gagntllboð, sem þó
ekki varð, En í stað þess tn«
kynntu þeir, að við okkur gætu
þeir ekkert talað, þar sem þeir
hefðu snúið sér til ríkisstjóirnar-
rnnar og Alþingis urn ýnisar hags
mUnakröfur sér til handa. Þeg-
at‘ svör kæmu úr þeirri átt gæti
kornfö til mála ,að tala við okkur.
Þriðji fundwinn vair svo hald-
itxn eftir beföni okkar 28. des.
Þar sem okkur var kunnugt um,
að Alþingi hafði gert ráðstafanár
til þess að veita útgerðinni nokfo-
ur. hluinninidi, gerðum við ráð
fyrir, að útgerðannenn vildu nú
ræða um möguleika fyriir saimn-
ingurn. Svarið, sem við fengum
— var í skemmstum orðum á
þá leið, að útgerðarmenn sæa
sér ekki fært að ræóa sanuiingá
við okkur, um óákvedinn tlma.
Þetta svar er .gefið 3 döguxn
áður en samningar r&nsna út. Þrir
mánuðir eru liðnir frá uppsögn
samningianna. Ekkeri er gert af
hálfu útgerða.manna til þess að
tala um samningana. Á sérstakan
hátt era sjómannafélögin hundsuð.
Aðferð þeirra er í raun og verix
sú, eins og þeir hef ðu sagt strax:
Við viljum ekkeri við yldcur talá.
Þessi framkoma útgerðarmanna
er hrein og bein móðgun við sjó-
mannastéttina og samt&k hennar.
Á seinni árum höfum við ekki
átt að venjast slíkri framkomu í
viðskiftum við útgerðarmenn.
Þó'tt hart hafi verið í böggum
urn samkomulagið, þá hafa til-
lögur verið bornar fram af
beggja hálfu og ræddar og uan
þær slegist til úrslita. I lýðfrjáls-
unx löndiun, þar sem félags- og
samtaka-iétturinn er viðurkend-
ur, eru vinnubrögð sem þessi for-
dærnd af þjóðfiélagimu.
Það var því ekki að ástæðu-
lausu, að féiögin, á fundum, mjög
fjölmennum, 28. des, saanþyktu
að auglýsa tillögur sínar um
kaup og kjör á ísfisk og saitfisk-
veiðum og ísfiskfiutmngum, sem
hin einu gildindi kjör frá 1. jaw.
sem félögin gæ'.u viðurkennt. Það
er vafamál, hvort þesisi samþykt
hefði verið gerð, ef útgerðar-
menn hefðu viljáð rae&a sanxniaiga
við fiélögin og haldið þeim áfram
strax eftir áramótrn. En úr því
svo varð ekki, áttu sjómenn ekki
annað svar tii, en þáð, að tiil-
kynna alþjóð, hvaða kjör það
væru, sem þeir vildu vrnna fyrir,
og sem ekki fengust rædd við út-
gerðarmenn. Nú hafa útgerðar-
menn, í skjóli sigilkigalagaama,
tekið þann kostinn, að halda
skipunum úti við ísfilskveiðar, án
þess að iáta þau koma hér í
höfii, að undamteknum „Baldur'*;,
sem var látinn hætta veiðum, og
„Arinbjörn hersir," sem ólöglegi
laumaðist út úr höfn, án þess að
lögskiá, vitandi það, að sjómönn-
um er ekki leyfilegt að gera verk-
fall úti í sjó og tæplega fram-
kvæmanlegt í eriendum höfnum.
HlnsAegar verður þeim að vera
ljóst, að ef samningar eiga að
takast, þó'tt siðar verði, að þá
vérður einnig samið imi þann
tíma, sem liðinn verður frá ný-
ári og menn hafa unnið á skip-
unum.
Krðfur siömanna.
—o—
Samþykt félaganna hefir verið
birf. Hvað felst svo í henni, sem
hefir fjárhagslega þýðingu fyrir
útgerð'ina ? Jú, mánaðarkaup há-
seta og flestra aimara sifcárfs-
manna hækkar um 10 af hundraði
við allar veiðar, en aukaiþóknun
(lifrarpeningar) nokkru meir,
Kostnaðaraukinn fyrir útgerð-
ina, sem af samþyktinni leiðir,
hefir verið nákvæmlega reiknað-
ur út af báðum aðtíum, og ber
ekki mikið á miltí. Á ísfiskveáð-
um nemur hækkuniti 26 kr. á dag
að meðaltaili á togara, eða kr.
780.00 á almanaksmánuöi. Á sah-
fiskveiðum nemur hækkunin 60
kr. á dag söfcum fleiri manna, eða
kr. 1800.00 á almanaksmámiði. í
báðum tilfellum erii kröfur vél-
stjóra teknar með, sem eru born-
ar fram af Vélstjóraféiagi íslands
og sem mun vera um 10% á fasta
kaup. Fáum sjónxönnum mun
hafa komið til hugar, að útgerð-
menn myndu spyma svo fast fót-
um við gegn þessum kröfuan
jafnsanngjarnar sem þær eru. Ttl
er íneðal fjölda sjómanna sú
skoðun, að réttmætt hafi verið
að fara fram á hærra kaup, en
hér er gert. Ástæðurnar fyrir því,
að svo hótíega var farið um kröf-
urnar eru aðeins þær, að fullt til-
lit var tekið tíl þeirra örðugleika,
sem útgerðin virðjst eiga við að
striða. En hinu ber heldur ekki
að neita, að atvinnurekendu r
verða að taka fullt tillit til á-
stæðnanna, sem fyrir hendi eru,
vaxandi dýrtíð, styttra úthalds á
togu'riinum en áður hefir verið,
að örfáum undanteknum. Allt
þetta þýðir lakari afkomu, og í
mörgurn tilfellum hungurlíf hjá
fjölda sjómanna, sem iægst eru
launaði'r og stopulasta hafa at-
vinnuna. Saitfiskiverilðin var sJ.
ár 50 dagar að meðaltiali á tog-
ara. Árið þar á undan 59. Til
samanjbuTðar má geta þess,, að
saltfiskivertíðin var árin 1928-
‘32 að meðalta'li á togara þau ár-
ín 120 dagar, því er hér orðin
stórkostleg atvinnurýrnun fyrir
stórán hóp manna, sem aðeins
fær atvinnu á togara saltfiskiver-
tíðina eina. En sú tala nemur
að meðahaili 12 menn á skip,
eða rúnxlega 400 xmenn á öillum
togiaraflotanum. Þessi hópur
manna ha'fði árin ‘28—‘32 að jafin-
aði 120 daga atvxnnu yfir þana
tímann, sem beztar tekjur gaf.
En nú 2 síðustu érin aÖeius 54
daga til jafnaðair, Þettia hefir einn
ig áhrif á tekjur þeirra háseta,
sem ísfiskveiðar stunda; þvi
lægri árstekjur, sem sailtfitskýefö,-
airnar ern styttri, sem stafar af
lægri aukajióknxm, miixni lifrar-
afla. Þessi ástæða, sem hér er
greind, ein af mörgum, rökstyður
kröfu sjómanna urn hækkun
kaups á ísfiiskveiðum og é hin-
um síminkandi saltfiskveiðum.
Um þann fjölda sjómanna, sem
aðeins fær atvinnu við saltfisk-
véiðarnar má það segja, að þeir
sm í hópi þeirra, sem verst eru
konxnir um atvinnw. Að þeim 54
dögum frádregnum, sem þeir
vinna á togurum, er það aðeins
síldveiðitíminn sern gefur þeim
tekjur, mismiunjandi eftír árferði
um þaar veiðar. Einstaka toom-
ast á togara er á síld fara, aðrir
lenda á mótorfleytum, sem hafa
oft léleg skilyrði til mikils afla-
fengs. Það er því vel skidjan-
legt, að þessir togarahásetar geri
nokkrar kröfur um kauphækkun,
ef þeir eiga að geta dregið frarn
lífið fyrir sig og sína. Ég hefi
með þessurn dæimian — og gæti
tilfært mörg fleiri, — sýnt fram
á, að kröfur togaraháseta', jafnt
þeim, sem hafa vrnnuna, sem
þeirra er kalla má vertíðarmenn,
eru á rökum reistar.
Sjómanuastéttin verður aldrei
to'in sá taaikvisi m®ð-al vinnandl
srtéttas, að hún eigí að sitja við ð-
breytt launakjör, þegar allar aðr-
ár sté'tttr i þjóðfélaginu fá kjör
sín bætt; sá stéttin, sem leggur
ttiest í sölumar, til þess að halda
þjóðarskútunní á floti.
Hver af skriffinnum íhaldsbJað-
anna vill rökstyðja hið gagn-
stæða?
í næstu grein nmn ég sýna
fram á veilumar i áætlunum út-
gerðarnxanna, sem þeir hafa lagt
fyrir alþjóð.
Frh.
Kvenfélag Alþýðuflokksins
efnir til alnxenai's kvenuafunidar
tiJ stuðnings A-lxstanum í Iðnó
næst komandi suimudag og hefst
hann kl. 2.
Reykjavík fyrlr alþýðuna
— ekki örfáa burgeiisa. —
Kjósið A-listann.
Revya
verRixr sýnd fi
næsta mánuði.
Efnið er auðviíaö tekið úr
stjéramáium.
NDIRBÚNINGUR er haí-
inn að revyusýningu hér í
bænum. Nafn revyunnar hefir
ekki enn verið fastákveðið, og
verður ekki birt fyr en leiksýn-
ingar hefjast. Höfundar .revy-
unnar eru gamlir og nýlr rcvy-
höfundar. Revyan íjallar aðal-
Iega um bæjarlífið og stjórn-
málin og þá einkum um helztu
menn þeirra, en þó öllu stillt i
hóf. Revyan gerist bæði hér og
erlendis. Sérstaklega er vandað
til leiktjalda og annars útbún-
aðar og hefir Lárus Ingólfsson
annazt það. —
í revyunni veröa 12 til 15
söngvar og hefir verið reynt aö
velja sönglögin við sem flestra
hæfi. Aage Lorange hefír tekið
að sér að sjá um hljómlistina
og annast hana 5 manna hljóm-
sveit. —
Revyan er í fjórurn aðal-
þáttum, en milli fyrsta og ann-
ars þáttar er skotið inn litlum
milli-þætti, sem ' aðallega er
settur inn til þess að hafa ofan
af fyrir áhorfendum meðan
skift ér um leiksvið.
Leikendaskráin verður fjöl-
breytt og verður nokkuð af
söngvunum prentað þar. — Æf-
ingar eru byrjaðar fyrir viku og
komi ekkert óvænt fyrir verður
frumsýning 15. næsta mánaðar.
Leikendur verða: Gunnþórunn
Halldórsdóttir, Magnea Sigurðs-
son, Sigrún Magnúsdóttir, Frið-
finnur Guðjónsson, Tryggvl
Magnússon, Alfreð Andrésson,
Gestur Pálsson, Lárus Ingólfs-
son og Haraldur Á. Sigurðsson.
Einnig verða ýms smærri hlut-
verk, sem ekki er fullráðið í
ennþá. —
Áður hafa verið leiknar hér í.
bænum nokkrar revyur og hafa
þær hlotið mikiar vínsældtí.
Meðal þeirra eru: Spánskar
nætur, Haustrigningar, Eld-
vígslan, Tituprjónar og Lausar
skrúfur. —
Skákmótl Haíjiirrfjarðar
er nýliokið. Teflt var í tveiin-
ur flokkum. í fyrsta flokki vav
teflt um skákmeistaratign Hafn-
árfjarðar, o;g varð hlutskarpast-
ur Sigurður T. Sigurðs&on méö
41/2 vinning og næstur Helgi
Kristjánsison með 4 vinniinga. í
öðritm fl'okki varð hlu'tisikanpast-
ur Guðmundur Þorláksson með
31/2 vinning og næstur Eggert ís-
akss-on meÖ 3 vinninga. Kepp-
endur vom 11 alis, allir úr Tafl-
félagi Hafnarfjarðhr, og sá það
um mótið. Stjórn félagsins skipa:
JÓn Kris-tjánsson formaður og
Sigíurður T. SigurÖsson og Guð-
miundur V. Einarsson meðstjórn-
endur. (Fú.)