Alþýðublaðið - 19.02.1938, Qupperneq 3

LAUGARDAG 19. FEBR. 19.Í8
ALÞÝÐUBLA0I0
ALi»Ýf»UBLAÐIf>
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAIl: 4900—4906.
4900: Afgreiöíia, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innlendar fréttir).
1902: Riísíjóri.
4903: Vilhj. S.VilhjáltnsKon(heiina)
4904: F. R. Valdemarsson (heima)
4905: Alpýöuprentsmiðjan.
490f>: Afgreiösia.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
ÖheiliDdi H. V. i sam
elninprmálmn —
ehki samfjrlkmgin
— feldn hann.
ósannindum er daglega
hampað í bJööunn fhaldsins
og kjommúnista, að Héðinn Valdi-
marsson haffi verfð rekinn úr Al-
þyðufiokknum fyrir að koma á
kosningabamda 1 aigi eða „samfylk-
ingu“ við kommúmsta við bæjar-
stjó rnarfoosningaimar í Reykjavík,
en það sé hinn sævuí verknaður
og aðrir Alþýðufiokksmenn hafi
gext víðsivegar úti um land án
j>esG að hreyft hafi verið við
einu hári á höfði þeirra.
Þetta er hin versta blekking,
H. V. var ekki rekinn fyrir að
kiotma á sacnfylkingfu í Reykjavik,
enda þótt hún væri í alla staði
hin óhyggilegasta, heldur
vegna þess, að í öllutm sairnn-
ingum sínum við kommúnista
hefir H. V. farið á bak við flokk
sinn <og án uimboðs hans og hafiö
vísivitandi klofningsstarfsemi
innan Alþýðuflokksms með að-
stoð kommúnista.
Enginn þeirra Alþýðuflokks-
manna úti um land, sem stóðu áð
því, að gert var kosningabanda-
■iag við kommúnista, hefir gert
sig 'sekan í slíku fratmferði. Auk
jmss gerði H. V. alian kosninga-
undirbúninginn í Reykjavik að
einum þætti í sameiningarmakki
sintti við kommúnista: hvergi
nema hér var kommúnistuim
hleypt inn í flokksféjög Alþýðu-
flokksins eins og H. V. gerði.
í sameiningarmakki sínu við
kommúnista hefir H. V. gefið al-
gerlega upp stefnu Alþýðuflokks-
ins og reynt áð fá hann yfir á
koiinmúnisti'skan grundvöll. —
Hvergi jiar sem kosningahanda-
lag og málefnasatnningur var
gerður við kommúntsta váð bæj-
arstjórnarkosningarnair úti um
land, var á neinn hátt slegi'ð af
stefnu Alþýöuflokksins. Þar var
áðeins um breytta starfsáðferð að
ræða — ekki bneytt uim stefnu
—, í þeiim tilgangi áö koma í velg
fyrir, að íhaldið næði medríhluta,
eða til þess að vinna meirihl'uta
af íhaldinu. í samia tflgangi gékk
Alþýðufl'Okkurinn á nokkrum
stö'öum til kosninga með Frarn-
sóknarflokknum, og Frani'Sóknar-
ftokkurinn með kommúnistuim.
! Frakklandi hefir ,,samfyl'ki ng-
in“ verið tekin upp til þess áði
kioma í veg fyrir fasismann. ! ís*-
lenzkuim landsmálum eru ekkv
þær ástæður fyrir hendi, ®em.
skapáð hafa saimfylkingunia í
Frakklandi. Alþýðuftokkurinn og
Framsóknarflokkurinn hafa á
.þinginu sameiginliegan meirihluta
yfir íbaldinu, saonvinna Alþýðu-
ftokksins og kommúnista myndi
ekki heldur styrkja stjórnaírsasm-
vinmina, heldur þvert á móti
eýðileggja hana- og fá fháldinu
völdin í hendur.
Samt sem áður leggur H. V. til
í grein þeirri, sem hann birtí'r í
öðru. málgagni sínu, að „færa
samvinnuna (víð kommúnifsta) út
í þingstarfs&emina." Þetta er þvi
Um vlnnumlðlun við
opinberar stofnanir
---4,--
enn ein sönnúnln fyrir því, að
éinn aðaltilgangurinn meö klol'n-
ingsstarfssemi H. V. er áð eyði-
Leggja samvinnu. stjórnarflokk-
anna og fá íhaldinu völdin.
Það er óþarfi að geta þeþs áð
„samfyikingar"-pólitík H. V. nú
er þvert á móti öllum yfiriýsing-
Um hans sjálfs allt fratn að. siö-
ustu mánuðum.
En það er ekki barótta H. V.
fyrir samfylkingu, sem valdið
hefir brottvikningu hans. Það eru
íaunráð hans við flokk sinn í
samhingunurn við koitnanúnista,
siem! fe'r hans höfuðsök. Meðan:
nefnd Alþýðuflokksins er að
sernja við kommúnista, teku-r H.
V. upp samninga og kveðst reiðu-
búinn til að ganga Lengra heldur
en raefndin og stjórn Alþýöu-
flokksins vildi ganga; þe-gar Al-
þýö.usambandsþiiigið gerir sitt
ýtrasta tilboð til kommúni®ta um
sameininguna, lætur haran þau
boð gatiga til kommúnista, *ið
hann og ýmsir aðrir innain Al-
þýðuflokksins vilja ganga ien.gr i
til saimkomulags og muni berj-
ast fyrir því, þóít kommúnistar
hafni tilboði Alþýðtuflokksins og
þrátt fyrir það, þótt hann viti
að Alþýðuflokkurinn gat ekki ó-
klofinn gengið Lengra ti'l sam-
komulaigs við kommúnista.
Þetta jafngildir því, ef ein-
hver úr stjórn verkalýðsfélags, —
sem stæöi í kaupdeiiu við at-
vinnurekanda, færi til atvinmu-
rekandans og segði: Það er ó-
þarfi að borga svo hátt kaup,
feins og verkamennimir faira
frarn á, ég skal berjast fyrir því,
að j>eir sætti sig við lægra kaitp.
Þannig hefir framkoma H. V.
gagnvart flokki símim verið, síð-
an saimningamir við koin.rnúinista
um sameininguraa hófust.
Á þessari framkomu hefir hann
fallið, 'Og það að verðleikum.
Stjórn norska flugfélagsins
skýrir fréttaritara útvarps-
ins í Kaupmannahöfn frá því, að
ennþá sé ekkert afráðið um það,
hvenær flug geti hafist á milli
Noregs og íslands og lætur þess
getið um leið, að þetta mái hafi
ennþá ekki verið rætt í fuiiri
alvöru miili fuiltrúa frá féiag-
inu og íslenzkra stjórnarvalda.
VIÐ ATVINNULEYSISSKRÁN
INGU fyrir nokkrum dögium
vonu taldir rúraUega, sjö htmdruö
atvinnuiatusir meran hér í bæuum.
Þetta er há taja, hveraig sem á
er Utiið, og ekkt sízt þegar þesus
er gætt, áð á bálc vid han,a fel-
ast þéttskipajð-ar naðir kvenna,
bann og aldraðs fólks, sem á
afkomiu sína undir gengi heimllis-
föiður eða fyrirviimu.
Þáð er stór hópur, serri árlega
er innritaður í J>essa „daiuð'asveit"
atvin'nuleysisinjs, og hve margir
eiiga þaðam afturkvæmt? Þáð -er
ekki lengur hægt að skoöa at-
viinnuLeysfð sem augnajiliksfyrir-
brigíði, eins og menn þó vomiötu í
fyrstu. ÖJLum er orðáð ljóst, að
það er Lajngvint böl, sem ekki
veröur bætt á svipsfutndu, en að
edtns yfinrrmið stig af stigi nneð
föstivm ákvúöinuni tökum.
Þrátt fyrir ýmsar aðgerðir virð-
ist á’Standið fara lítið batnandi.
Það hefi'r verið brugðið til ný-
bTeytmi í iðnaði og a'rmari fraím-
leiðslu, og fé tiil atviímmbóta1 er
örðámn jafti faistur liður á hverri
fjárhagsáætluin og tiLlögur til
menningarmái a.
Engiim getur neitað því, áðt
margar tilrauinir hafa verið gierð-
ar til þess a^ð dírajga út atvitnnui-
Ieysinu, og sumar a)llve‘r'ulega'r.
Og flestar þes'sar tilraunir hafa
beinlínis verið gferðar til aitvinnu-
aukningar, enda e:r það sú leiðin,
seira liggUT beinast við. Atviranu-
bótavinnain er hér nærtækt dæmi,
emda þótt því fa,T.i fjarri, að húra
fullmægi þörfinini. En shkar ráð-
stafanir kostamikiðfé og ná auk
þess skamt. Það eru takmörk fyr-
ir því, hve miklu er hægt að eyða>
í óarðbærar atvinnubætur, þó að
þær séu á hinn bóginn sjálfsagð-
ar og aldrei of miklar frá sjóinair-
miði þeirra, sem sitja auðum
hömdum.
Nú e.r það ekki tilgamguriran
með þessum línum, að ræða at-
vimnuleysið alment éða ativinniu-
bótavimnima sérstaklega,. Hitt var
ætlunin, að undirstrika einn
möguleika í samband við þetti
mál, sem að vísu hefir inokkuð
verið ræddur, m. a. i gneim hér í
(blaðinu í fyrravetur, en hefir ekki
enn þá komist til framkvæmda.
Þessi möguleiki feiur að sjáslf-
sögðu ekki í sér meina allsherjar
lausm á vanda'máluni atvinrau-
leysisins, enda myndi framkvæmd
hans verða ódýrustu atvinraubæt-
ur, sem spurst hafa; — en að
hinu leytinu er um að rtéða spor
í rétta átt, sem auk þess að
rýmka tii á vissum siviðum at-
vinnulífsins og létta þar með á
jatvínn.uleysinu, myndi verða tákn-
rænt fordæini um samhjólp og
sanna jafraaöarmensku.
Það, sem hér er átt við, er í
stuttu máli þetta:
Að tekin verði upp, eftir því
(Sem 'v'ið verð'ur komið, réttlát,
kerfisbundin vinraumiðlan við op-
inbera starfrækslu og stofnarair,
þajnnig, að girt verðí fyrir þtr'ð
óréttlæti, að einstakar fjölskyld-
ur geti haft margfaida fyrirvLmu
og þar af leiðafndi margföld laun,
við þau störf, sem kostuð eru af
öllum almenningi og rekhi í þágu
haras. Og að þeirri vinrau, sem
kynni að skapazt við óhltutdræga
framkvæmd þessawar vinniumiðl-
íitnar, yrði deilt milli atvlnrauleys-
fagja, I samsræmi við hæfni þeirra
og getu.
Þetta þarfnast ekki mikilla
skýringa. Árlega verja ríkið og
bæjarfélög stórfé tiil þess að
draga úr atvinnuleysinu, og fer
það að miklu leyti í lítt arðbærar
atvinnubætur. Þessar aðgeröir
reynast þó ónógar. Nú eru þessir
siömui aðilar stór-atvinnurekendur
á ö.ðrum sviðuim, og hafa- fjölda
starfsfólks í sinni þjónuistu árið
um kring. Spurningin er þá þessi:
Er ekki, rétt og raunar sjálfsagt,
að koma á viinnumiiðlun við þessa
starfrækslu, eitthvað í líkiingu vió
það, siem gildir um atvmnubóta-
vinnuna? Þar þykir það sjálfsfagt,
að taka fylista tillit ttl efraahags
óg ástæðna, og vinnunini skipt í
samræmi við þaö.
Viss.ulega lilýtur öllum sa'nn-
gjömum mönnum að þykja það
réttlátt,að farið sé eftir svip-
uðram Tíniúm. við álla opinbera
’átarfrækslu, eftir því sem urant
er, n.L, að störfin séu ekki veitt
út í bláinn, án þess að at-
huga hvort viökomandi hafi ekki
aðra fiiamfærslramöguiLeika. Giiftar
konur, sem eiga vel vinraandl
,menn verða t. d. áð hverfa frá
opinberum stofnunum. Það er ó-
hæft, að konur, sem aðeins vinraa
til að afLa sér skotsilfurs, hafi
leyfi til að sitja í shkum stöð-
um fyrir atvinnrala'usum mönrauim,
engu síðrar hæfum, skuium við
segja, en sem geta ekki veitt sér
og sínum brýnustu lífsnaraðsynjar.
Sömuleiðis er aLgerlega óþólandi,
að vel launuðram starfsmönnum
hjá ríki og bæjarféLagi sé leyft
að hafa tvö til þrjú vel borgraðl
aukastörf, samtímis þvi, sem jáfn
menntaðir og færir iraenn gaingi'
atvjnnralarasir hópum saman.
Öllum sem eitthvað láta sig
skipta hag atvinnuieysingjarsraa í
landinu, hiýtur að vera ljóst, rað
viÓ svo búíð má ekki lengur
(starada í þessum efnum. Og hér
er tvímælalaust hægt að ráða bót
á. Hér dugar ekkert kák eða' vetl-
ingatök, það verður að taka iraeð
festu á þessu máli, enda mun
því efalarast verða haldið vakandi
af þeim, sem hér eiga hlut að
máli, unz ranglætið fæst leiðrétt.
Nú kann einhver að segja: Erra
þessar ráðstafanir ekki árás á
persónrafrelsi manna, að fálk
megi ekki vinna fyrir sér, hvar
sem er, og eins margir meölimir
hverrar fjölskyldu og vera skai ?
Svarið fer eftir því, hvernig á
máíið er litið. Þeir, sem inesi
hampa einstaklingsfraimtakinu, 7—
gætra vel látið sér sæma að nefnai
þetta -svo. En hinir, sem líta svo
á, að stefna beri til réttlátmr
skiptingar á gæðUm jarðarinnar,
og skoða það raraglæti, er einn
sveltur vegna annars, þeir
munu þó telja slíka viðleitni sein
jiessa, garaga' i rétta átt. Ef á-
Ktandið í þjóðféLaginu væri eðii-
legt, myndi engum detta vinnu-
(miðlun, í hug, því að þá væri nóg
að starfa fyrir alla. En þax sem
því er ekki til að dreifa, verður
að mæta ástandinu á vi'ðeigandi
hátt.
Það hefir frézt, að á Alþingi
jþví, semi í hönd fer, muni lvoma
fram fmunvarp, sem stefni að
svipuðu takmarki 'Og hér hefir
'verið drepið á. Allir umibótasinn-
aðfer menn munu fagna því, áð
málið e,r komið á þann rekspöi
og vænta þess að ekki líði á.
löngu, unz það er orðin lögfest
regla að veita stöður við opiraber&ir
(itofnanir eða fyrirtæki, iraéð tilliti
Ul hæfileika og þarfa, en eldti af
öðrum orsökum.
Og þó að menn megi ekki gera
sér þær tyllivonir, að rá'ðstafanir,
þessar myndu í fraimkvæmdinm.
leiða af sér neiraa stórfelda lækk-
un á tölu atvinnuieysingjajnina í
landinu, þá er það vist, að marg-
ar atvinnubætur hafa verið grarð-
ar óveralegri.
Baráttumál AiþýðufLokltsiras
hafa frá upphafi verið byggð á
sjáifsögðum og réttmætum kröf*
um allra vinnandi marana u’jii
bætt lífsskilyrði, aukna merantuín.,
öruggari vinnuaðfeTðir, jafnari
auðskiptingu og meira þjóðfélajgs
legt réttlæti. Það hefir verið bar-
izt fyrir þessum kröfuin um langt
skeiö, og ekki verður komizt hjá
að viðurkenna, að margt hefir á-
unnizt, þó að eran sé að visúi
Tangt í land.
Hin síðari ár hefir baráttan vi'iv
atvinnuleysið orðið sjálfstætt
verkefni. Það er ekki nóg að berj-
ast fyrir bættuim kjörum þeirra
sem vinnu hafa, hversu mikilvægt
sem það er — þaö verður einnig
og fyrst og fremst að keppa aSi
þvi, að hópur atvinnulausra
matinai fái eitthvaö að gera. "rakk-
lert á að verai of smátt og ekkert
of stórt til þess að ráðast í, eí
von er um, að það geti að eim
hverju leyti bætt úr þessu böii.
Sú leið, sem hér hefir veríð berrt
á, er einn af möguleikunum: al-
vinnuleysið mundi miranka, gott
fo,rdæmi skapas't, o.g opinbef
starfrækisla komast á heilbrigð-
ari grun'dvðll. Engum ætti þvi að
standrt það nær en einmitt AI-
þýðuflokknum að taika þettai máJ
á arma' sína og beita sér fyríf
framkvæmd þess.
Hfafn.
~'$ihr4x)ta>
adetns L0f(ur
\\u%mmmuuM\mmm
Startseml sjúkra-
samlaganna
efftir að toreyftingarnar á lðg
unum um alþýðutrygging*
ar koma ftil framkvæmda.
EINS og kunnugt er, gerði síðasta Alþingi allvíð-
tækar breytingar á lögum um alþýðutrygging-
ar hvað snerti sjúkrasamlögin.
Einnig hefir nýlega verið gefin út reglugerð sam-
kvæmt lögunum um réttindi þeirra sjúkrasamlags-
meðlima, sem haldnir eru alvarlegum, langvinnum
sjúkdómum.
Tryggingarstofnun ríkisins hefir nú í undirbún-
ingi nýja útgáfu á lögunum og reglugerðinni með
skýringum.
Hefir Alþýðublaðið fengið til birtingar þann kafla
skýringanna, sem fjallar um sjúkratryggingarnar og
fer hann hér á eftir:
Sjókratryggingarnar.
Þessi kafli fjallar um sjúkrasamlög þau, sem
starfa í landinu og heyra undir lögin. í Reykja-
vík og kaupstöðunum 7, Hafnai’firði, Vestmanna-
eyjum, Neskaupstað, Seyðisfirði, Akureyri, Siglu-
firði og ísafirði, er skylda að stofna sjúkrasamlög,
enda hafa þau þegar verið stofnuð, en í kauptún-
um og hreppum utan kaupstaðanna er heimild til
þess, ef meiri hluti þeirra, sem kosningarrétt hafa
í málefnum sveitarfélaga, æskir þess.
Upprunalega höfðu allir, sem búsettir voru á
samlagssvæðinu rétt og skyldu til að tryggja sig
í samlaginu. Undanteknir voru aðeins þeir, sem
dvöldu á sjúkrahúsum eða heilsuhælum vegna al-
varlegra, langvinnra veikinda. Hefir leikið nokk-
ur vafi á því, hvernig skilja bæri þetta undanþágu-
ákvæði og sjúkrasamlögin virðast hafa túlkað það
talsvert mismunandi. Var því nauðsynlegt að kveða
nánar á um skyldur samlaganna gagnvart alvar-
legum, langvinnum s.júkdómum og hefir það verið
gert með lögunum, sem síðasta Alþingi samþykkti
og reglugerð, sem Tryggingai’stofnun ríkisins hef-
ir sett samkvæmt lögunum og birt er hér að aítan.
Framvegis verður fyrirkomulagið þannig: Allir
þeir, sem eldri eru en 16 ára og yngri en 67 ára
og eru búsettir á samlagssvæðinu, eða hafa stund-
að þar atvinnu lengur en 6 mánuði, hafa rétt og
skyldu til að tryggja sig í samlaginu, ef þeir ekki
eru haldnir alvarlegum, langvinnum, virkum sjúk-
dómi.
Alvarlegir, langvinnir sjúkdómar, falla eins og
kunnugt er undir lögin um ríkisframfærslu sjúkra
manna og örkumla og eru fyrst og fremst þeir
sjúkdómar, sem þar eru upp taldir sérstaklega
(berklaveiki, holdsveiki, kynsjúkdómar, fávita-
háttur, geðveiki og eiturlyfjanautn), svo og aðrir
sjúkdómar, sem að jafnaði haga sér þannig, að
sjúklingarnir þarfnast sífelldrar eða margendur-
tekinnar sjúkrahúss- eða hælisvistar eða stöðugrar
meiriháttar læknisþjónustu.
1. Ef þeir, sem sækja um upptöku í sjúkrasam-
lag, eru haldnir alvarlegum, langvinnum, virkum
sjúkdómi, hafa þeir ekki skyldu til þess að ganga
í samlagið, svo lengi sem sjúkdómurinn er virkur,
en þeir hafa rétttil þess, einnig þó um virkan sjúk-
dóm sé að ræða og njóta fullra hlunnínda vegna
allra annara óviðkomandi sjúkdóma, svo og al-
mennrar læknishjálpar og nauðsynlegra lyfja í
heimahúsum, vegna hins alvarlega, langvinna sjúk-
dóms. Það sem slíkur meðlimur því fer á mis við
er rétturinn til að fá borgaða frá samlaginu sjúkra-
hússvist og meiri háttar læknishjálp í heimahúsum
eða hjá lækni (t. d. ítrekaðar röntgengeislanir ut-
an sjúkrahúss), enda er til þess ætlast að ríkis-
framfærslan greiði slíkan kostnað ef þörf krefur.
Er því full ástæða til þess að hvetja þá, sem haldn-
ir eru virkum sjúkdómi, að gerast samt meðlimir,
þar sem þeir einmitt þurfa milrillar almennrar
læknishjálpar og lyfja við.
2. Hvað þá snertir, sem þegar eru meðlimir sam-*
laganna, verður að greina á milli þess hvort þeir
hafa áður notið sjúkrahússvistar vegna alvarlegs,
langvinns sjúkdóms eða ekki. Sjúkrasamlags-
meðlimur telst hafa notið sjúkrahúss- eða hælis-
vistar vegna alvarlegs, langvinns sjúkdóms, ef
hann hefir dvalið á sjúkrahúsi eða hæli vegna
slíks sjúkdóms, enda hafi liðið 3 mánuðir frá því
hann útskrifaðist af sjúkrahúsinu eða hælinu,
þangað til hann þarfnast á ný slíkrar vistar, nema
fyrsta legan hafi tekið 26 vikur eða meira. Hafí
þeir notið sjúkrahúss- eða hælisvistar í þessum
skilningi, greiðir samlagið ekki kostnað af nýrrí
sjúkrahússvist og réttindi þeirra eru nákvæmlega
hin sömu og áður var frá skýrt með þá, sem sækja
um upptöku í samlagið. Þeim er með öðrum orðum
frjálst hvort þeir vilja vera meðlimir, svo lengi
sem sjúkdómurinn telst virkur.
Hafi þeir aftur á móti ekki notið sjúkrahúss-
eða hælisvistar, greiðir samlagið fyrstu leguna allt
að 26 vikur (eins og fyxrir alla aðra sjúkdóma) og
aðrar legur, sem kynnu að falla innan 3 mánaða
eftir að þeir útskrifast af sjúkrahúsinu eða hælinu
í fyrsta sinn, en þó aldrei meir en 26 vikur alls
fyrir sama sjúkdóm.
Þetta 3ja mánaða ákvæði gæti virzt nokkuð af
handahófi sett, en er nauðsynlegt til þess að koma
í veg fyrir misnotkun og auk þess verður að álíta
að þurfi maður aftur á hælis- eða sjúkrahússvist
að halda vegna sama sjúkdóms, áður en 3 raán-
uðir eru liðnir frá því hann útskrifaðist, hafi í
flestum tilfellum fyrsta vistin verið of stutt, en til-
gangur löggjafans er sýnilega, að samlögin skuli
borga fyrstu vistina, allt að 26 vikum.
Ef sá, sem haldinn er alvaiTegum, langvinnuni.
(Framhald.)