Alþýðublaðið - 14.03.1938, Blaðsíða 3

MÁNUDAGUR 14. FEBR. 1938.
iLÞÝÐUBLAilB
ALÞYÐUBLAÐIÐ
RIT8TJÓRI:
F. ». VALDEMARSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÍÐUHÚ8IND
(ínngangur frá Hverfisgötú).
SÍMAR: 4900—4906.
4900: Afgreiösla, auglýsingar.
4901: Ritstjóm (innlendar fréttir),
Í902: Ritstjór).
4903: Vilbj. S.VUhjálin8Son(heima)
4904: F. R. Valdemarsson (heima)
4905: Alpýðuprentsmiöjan.
4908: Afgreiðsla.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
Kaupdeila eða póli-
tisk kAgunartiiraun?
MORGUNBLAÐIÐ og jón-
AS JÓNSSON gráta nú
daglega mörgam hræsiústáratn
, yfir pví ástandi, sem skapast h,afi
við launadeiluna á toguruntuim og
skapast muni viö þær kaupdeilur,
sem framundan séu á siglinga-
flotanum og í vegavimmnni.
..Púsundir sjómanna og verka-
manna missa atvinnu viö stöÖv-
un togáraflotans á vertíö“, segir
MorgunblaðiÖ síðastliöinn laug-
ardag, ,jog rikið milljónir i er-
lendum gjaldeyri".
ÞaÖ þarf brjóstheilindi ai' bliaði
útgeröarmanna til pess aö talai
á frennan hátt. Fram á þerman
dag hefð.i um enga stöðvun tog-
aranna purft að vem ;,að ræöa, ef
peir hefðu gengið á upsaveiðar,
þar sem engin kaupdeila hefir
\’erið. En útgerðarmennimir sjálf-
ir hafa stööVað togarana, sem á
úpsaveiðar áttu að ganga, neit-
uð að leigja pá til pedrrai og par
með sannianlega skaöaö rikiö og
pjóðina um hátt á áðra milljón
króna I erlendum gjaldeyri, eins
pg margsánnis heflr verið sýnt
fram á hér i blaðínu.
Því verður ekki heldur meö
neintim rökum neitaö áð togara-
sjómennirnir eiga fuLlan rétt á
þeirri kauphækkun, sem peir fara
fram á. Það er vitaö af opin-
herum skýnslum hagstofunnar, að
framfærslukostnaöur hér i Rvík
liefir hækkað um 12,8o/o siðan
haustið 1934. Flestaillái' vinmamdi
stéttir hafa síðan fengið eihhverja
launauppbót til pess að vega upp
á mötíi peirri ratuinverulegu launat-
lækkun, sem fram hefir fariö fyr-
ir hækka’ndi verð á lífsnau'ðsynj-
um, og sumar, einkum iðnaöar-
ménniimSr, allverulegia. En sjó-
mennimir á toguruinium eru itínd-
antekning frá pessu. Þeir hafa
enga launlauppbót fengið allan
pennan tíma.
Kaupkröfmn sjómæina er þó
stílt svo í hóf, að pað er langt
frá því, áð þeir fengju fulla upp-
bót hinnar raunveruLegu launa-
lækkunar, sem orðiö hefir, enda
þótt peir fengju pær áppfyltar.
En ppt bæði útgerðarmienn og
Jónas Jónsson viti það, hve sjálf-
sagðar og hógværar pessar kröfur
eru, halda peir áfram að skrifa
uan pær eins og um ednhverskon-
ar uppreisn væri að ræða, eins'
og aldrei hefðu orðið hér kaiup-:
deilur áður, og dns og kalupdeil-
ur væru ópekt fyrirbrigði í ná-
gramnalönduan okkar, enda pótf
á tveimur siöustui árum hafl farið
fram víðtækar laumadeilur í ýms-
U'm atvdnnugreinuin hér og í öll-
tmi atvinnugreinum annarsistaðar
á Noröurlöndum', og enda piðtt
pinmitt nú standi yfir alvariegair
launadeilur í Danmörku, som að
vísu er verið að leysa með miklu
rneiri velvilja og víösýni af hálfiú
atvinnurekenda og sáttatsemjara
þess opinbera helduii' er sjómenn-
ímir hafia fram aö þessu mætt
hér,
Þaö er að visu ekkert nýtt fyr-
úbrigöi, pótt MorgunblaÖiÖ ag
peir, sem aö pví standa, pver-
Mikilsverðar breytingar á
nýju framfærslulögunum.
Brejrtlngarnar mlða að þvi að gera
lðgln fullkomnarl og réttlátarl.
Frumvarp Sigurjóns Á. Ölafssonar á alþingi.
skalliist viö &aringjörnustu kaup-
kröfium hinna vtanáfndi stétta vð
sjólnn. En slík afstáða er óskilj-
anleg hjá formanni Framsóknar*
flokksins, ef eidri lægi par eitt-
hvaö flnnað á biak við en
umhyggja fyrir peirri stétt, sem
fyllir hans flokk’. Bændur hafa
roeÖ afdráttarlausum stuðningi
Alpýöuflokksinis, flokks verka-
ínanna, fengið stórkostlegar
kjarabætUT síöan ápð 1934 fyrir
kjöt- og mjólkursöiulögin. En pað
ætti ölliuim aö vera vitanlegt, að,
pví aöains geta pær kjarabætur
oröfö varanlegar, aö verkafólkið
við sjóinn, isem kaupír kjötið og
mjólkina, haldi kaupgetu sinni
nipkkurnvegiiinn óakertri. VelferÖ
verkamatma og bænöa byggiist
pví á gagnkvæmuim stuðndingii í
hagsmunamálum beggja.
En Jónas Jónssion vili ekkí við-
torkenná petta í dag firektar en
MoirgtonblaöiÖ. Þaið er eitthvaö
annað, sem fyrir honium virðist
vaka í Saimbandi vð yfinstanidandi
sjómannadeiiu en pað, áð ráða
á firamsýnan hátt fram úr hintom
sameiginlegu vandamálum verka-
manna og bænda. I öllu falli af
hans hálfiu viröist pví vanta vilj-
ann til þess aö Jeysa pessa deilu
á sama hátt og kaupdealur hiafia
veriö leystar hér á lajndi hingaö
til.
MorguinbLaöiö var fyrir rúmirif
viku, p’. 5. p. mi. , svo ógætiÖ að
glopra út úr sér eftirf araindi setn-
ingur
„TiOjgaraverkfaiIiÖ, eins og i
pottinn er búið, er taUiniverulega
ekki deila' milli sjómanná og út-
gerÖarmanna, heldur er paö al-
varieg áminnlng til ríkisstjómar-
ínnar og ráöaudi meirih'iuta é al'-
pfngi“.
Hé;r er paö, álveg hispursLausit
váðurkennt, að útgeröarmennirnir,
sem stahda aÖ Morgunblaðúiu,
ðatli sér aÖ nota togaradeiluna til
pess aÖ kúga stjórn landsins Dg
niöiriiiluta alþingis.
Sér Jónais Jónsson sér ef til vill
eánhvern hag í því, aÖ slíkár fyr-
irætlanir beri tilætlaÖan árangur?
Fiskiræktar- og velði
félag við ölvesá.
VERIÐ er nú aö stofna Fiski-
ræktar- og veiöifélag viö
Ölvesá og allar bergvatnsár, sem
í hana fiaila.
Er hugmyndin aö leigja allar
árnar til staingárveiöi, ef viðuin-
andi boð fást, en hætta eð.a ta!k-
marka neta- og girÖingaveiÖi.
Er gert ráö fyrir, aö méð pessu
fyrirkomulagi nmni áukast mjög
iaxveiöi í uppánum á tiltöluiega
skömmum tíima.
Þá er og í undirbúningi, aÖ
stofna Fiskiræktar- og veiðifélág
\dÖ StraumfjiarÖará á Snæfells-
nesi. Eru þá oröin um 40 fiski-
ræktar- og veiðifélög í landiou,
en klakhús, sem klekja út laxi,
eru 18 að tölu. Rúina paiu sam-
tals uim 8 milljönir hrogna og
klöktto út síöast liíðáð ár 3V2—4
milljóntom laxaseiða. Klakhús,
sem klekja út siliiogl, eriu 6 og
rúima 1700000 hrogna. ! pehn
var klialkið út síöasit liöið ár 7—8
hto'ndmöum púsimda silungaoeiöa.
(FO.)

aöelm Loftur.
Ctbrelðlð Alþýöublaölö!
SIGURJÓN Á. ÓLAFS-
SON flytur í efri deild
alþingis að tilhlutun atvinnu
málaráðherra frumvarp um
breytingar á framfærslulög-
unum.
Er sjálfsagt fyrir almenn-
ing að fylgjast vel með því,
hvernig fer um þetta mál þar
sem breytingamar stefna
allar að því að gera^ fram-
færslulögin fullkomnari og
réttlátari.
Við framkvæmd hinna
nýju framfærslulaga hafa
• komið í Ijós ýmsir agnúar á
þeim, og miðar frumvarp
Sigurjóns Á. Ólafssonar að
því að ráða bót á þeim.
Skulu hér nú rakin aðalatriði
þessara breytingartillagna.
Eins og 21. gr. framfærslulag-
anna nú er orðuð, ættu fram-
færslustyrkir, veittir íslenzkum
ríkisborgurum af erlendum
stjórnarvöldum, að endurgreið-
ast úr ríkissjóði. Þetta er ekki í
samræmi við alþjóðareglur, þar
sem slíkir styrkir eru ekki end-
urgreiddir milli ríkja, og er því
rétt að takmarka greiðslu-
skyldu ríkissjóðs við þá styrki
eina, sem veittir eru af umboðs-
mönnum íslenzka ríkisins er-
lendis. Gerir ein breytingartil-
lagan ráð fyrir þessu.
Mörgum ekkjum hefir þótt
hvimleið rannsókn sú, sem fram
færslunefndir hafa látiS fram*
kvæma á hag ekkna, sem sótt
hafa um styrki með börnum sín-
um. Þær hafa kosið, að fram-
kvæmd yrði öðruvísi hagað um
skýrslugerð um heimilisástæð-
ur þeirra og hagi yfirleitt, sem
bæri á sér minni blæ þess, að
um veitingu framfærslustyrks
væri að ræða. Þess vegna er lagt
til, að þessu verð breytt þannig,
að ekkjan gefi lögreglustjóra
skýrslu um hagi sína, sem lög-
reglustjóri rannsakar, eftir því
sem honum þykir ástæða til.
Þá er lagt til, að 26. gr. fram-
færslulaganna falli niður, sem
ákveður, að ef ekkja giftist, þá
falli meðlagsúrskurðirnir sjálf-
krafa úr gildi.
Ekki er ástæða til að óttast,
að sveitarsjóðum verði íþyngt
að ástæðulausu með niðurfell-
ingu þessarar greinar, þar sem
sveitarstjórnum er að. sjálf-
sögðu rétt að krefjast, að lög-
reglustjóri felli úrskurð úr gildi
vegna breyttra ástæðna ekkj-
unnar, samkvæmt 23. gr. lag-
anna.
Þá er lagt til að breyta 35. gr.
íramfærslulaganna á þann veg,
að settar séu sérstakar reglur
um framfærslumál í Reykjavik,
sem að sjálfsögðu hefir nokkra
sérstöðu sem höfuðborg með
hart nær Vá landsmanna. Af því
að ekki hefir verið um þetta sett
sérstök löggjöf, virðist óhjá-
kvæmilegt, að settar verði um
það nokkuð ýtarlegar reglur.
Sömuleiðis hefir reynslan leitt í
ljós, að áfrýjun á úrskurðum
framfærslunefndar hefir verið
mjög seinfær, og þykir því rétt
að heimila skipun sérstakrar
nefndar, er úrskurði þessi mál
til fullnustu.
Hinsvegar þykir sanngjarnt
að ríkissjóður greiði kostnað við
störf þessarar dómnefndar að
hálfu á móti Reykjavíkurkaup-
stað, þar sem nefndin á að inna
af hendi störf, sem að nokkru
leyti hafa verið unnin af at-
vinnumálaráðuney tinu.
Greinin um þessa breytingu
er orðrétt á þessa leið:
„Ráðherra setur, að fengnum
tillögum bæjarstjórnar Reykja-
víkur, sérstakar nánari reglur
um tilhögun á framkvæmdum
framfærslumáia í kaupstaðn-
um. í reglugerð þessari má á-
kveða um sérstaka nefnd, er
úrskurði til fullnustu kærur át
af ákvörðunum framfærslu-
nefndar.
Kostnaður við störf þessarar
nefndar greiðist að hálfu úr xík-
íssjóði og að hálfu úr bæjarsjóði
Reykjavíkur. Þóknun til nefnd-
armanna ákveður atvinnumála-
ráðherra.“
Ákvæði 53. gr. framfærslu-
laganna virðist vera í nokkru
ósamræmi við gildandi réttar-
farsreglur, þar sem sveitar-
stjóni er heimilað, með sam-
þykki lögreglustjóra, að leggja
refsingu á styrkþega fyrir yfir-
sjónir þær, er í greininni getur.
Það virðist rétt, að dómur gangi
um, hvort refsivert brot hefir
verið framið, og er greininni
breytt í samræmi við það. En sú
breytingartilaga er svohljóð-
andi:
„Nú sýnir íramfærsluþurfi
mikla óhlýðni og þrjózku við
sveitarstjórn, eða hann sökum
leti, drykkjuskapar, illinda eða
óknytta eykur sveit sinni sýni-
leg þyngsli, og má þá sveitar-
stjóm kæra hánn fyrir lög-
reglustjóra, og er þá heimilt að
dæma hann í fangelsi við venju-
legt fangaviðurværi í alt að 3
mánuði. Með slík mál skal farið
sem almenn lögreglumál.“
Samkvæmt 3. mgr. 58. gr.
skal það sveitarfélag inna með-
lagsgreiðslu af hendi, þar sem
bamsfaðirinn á lögheimili þegar
greiðslunnar er krafist, og getur
barnsmóðir því í vissum tilfell-
um haft áhrif á þaðj, hvaða
sveitarfélag verður greiðslu-
skylt. Er því réttara og örugg-
ara, að það sveitarfélag sé
greiðsluskylt, þar sem bamsfað-
irinn á Iögheimili á gjalddaga
meðlagsins.
Þá er lagt til, að upphaf 2.
mgr. 59. gr. verði þannig: ,Heim
ilt er sveitarstjórn að krefjast,
að löghald verði lagt á kaup
barnsföður“ o.s.frv., í stað þess
að nú er svo að orði kveðið, að
„Hehnilt er sveitarstjóm að
Ieggja löghald á kaup barnsföð-
ur“ o. s. frv., sem mætti skilja
þannig, að sveitarstjórn gæti
sjálf, án atbeina fógeta, lagt lög-
haldið á, sem að sjálfsögðu hef-
ir ekki verið tilætlunin.
Með hæstaréttardómi var 62.
gi'. framfærslulaganna skýrð á
nokkuð annan veg en gert hafði
verið í framkvæmd sums staðar,
og var með þeim dómi einnig
haggað framkvæmd, sem verið
hafði um skeið í sambandi við
greiðslu á meðlögum til bams-
mæðra er gifzt höfðu öðrum en
barnsfeðrum sínum, Þykir því
nauðsyn til bera að setja um
þetta nýjar reglur, og er eðli-
legast að fylgja reglunni í III.
kafla laganna um styrk með
börnum ekkna.
Til þess að hvetja menn til
sjálfsbjargar þykir rétt að Iáta
allan framfærslustyrk fyrnast,
þegar fjögur ár eru liðin frá því
að styi'kþui'fa var síðast veittur
framfærslustyrkur, það er að
segja lögbjóða hér almenna
fyrningarfrestinn.
í 65. gr, eru ákveðin viðurlög
við því, ef sveitarstjórn ráðstaf-
ar styrkþega til dvalar í aðra
sveit í þeim tilgangi að losna
við framfærslu hans, og þykir
rétt að kveða nánar á um þessi
viðurlög með því að ákveða, að
sú sveit, sem ráðstafar styrk-
þeganum, skuli ávalt annast
framíærsluna fyi'stu 3 árin eftir
flutning styrkþegans, þótt hann
hafi ekki verið á óslitnu sveitar-
framfæri þann tíma.
Þá er skýrt í greininni, hvað
skuli teljast óslitið sveitarfram-
lag, og virðist rétt, þar sem hér
er um óréttmætan tiigang að
ræða, að binda það við styrk-
þágu einu sinni á hverjum 12
mánuðum.
íslenzk sönglög erlendis.
Alpjóðaráð tómskálda. sem
stoínað var 1934 fiyrir forgöngai
túnskáldaima RichaTd Stratoss,
Jean Sibelius o. s. firv. og nær til
tiattugU' landa, kaus svo sem
kunnugt er Jón Leifs sem full-
írúa íslenzkrar tónilistar í ráöið,
og hefir að jafnaiöi látfö f]ytj«;
tónverk hans á hmum árlegu tóto-
li'starhátiöum sínium víðs vegar
tnn á'lfuna. Hefir Jón Leifs sani-
kvæmt lö;gum ráðslns I hvert sitm
fiiátið í iljóis álit sitt tom: hvaða is«
lenzk verk væru h.eppi/leg til
flutnings á hátíðumrm, og heflr
pegar, að öílto saman töldu,
stto'ngið upp á tónverkum tíu Ls*
lenzkra tónskálda, ög toim teíð
óskað pess hvað eftiir annað ein»
öregið, að á alpjóðató'nlistiarliá*
tíðuim ráðsinis yrðu ekki flutt
eingöngu verk eftir hann sjálfan.
I ár hefír verið látið áð óskum
. hans .og ákveðið, að Einar Krist-
jánssion syngi á næstu tóínlTstar-
hátíð lög eftir Árna Thoxsteins-
sion, Pál Isólfsson og Sveinbjörn
Svcinbjörnsison, en fuTltrúi pess
lands, sem hátíðina heklur, héfir
eins Oig venja er, valið lögin end-
anlega úr peiuí verkum, sem bon-
um hafa verið send. Tónskálda-
ráðið hefir nú sent f:.á sér
prcntuðu dagskrána fyrir alia há-
tiðina, sem stendur yfir frá 22.
til 30. maí næst komandi í Stuiít-
gart, og flytuir alls tíu hljóm-
leika og söngleiki frá 20 lönd-
tom. (tiik. frá aTpjóðairáði tón-
skálda. — FB.)
Simtíerlanci Echo,
brezkt blað, skýrir frá því 29.
jan., að dr. Jean Young frá Read-
ing háskóla, haíi haldið' fs'rirlestur
um ísland á sameiginlegum fundi
The English Association og Geo-
graphical Association í University
College, Southampton. Fyrirsögn
gr.einarinnar nefnist „Intellect ;in
Iceland“, en fyrirlesturinn fjallaði
að mestu leyti um mentun og bók-
hneigð íslendinga. í upphafi grein-
arinnar er írá því skýrt, að fyrir
nokkrum árum hafi verið gefin út
dýr frakknesk orðabók. Bókavörð-
urinn í Girton hefði, vegna þess
hve bökin var dýr, slegið á frest að
kaupa hana. Næsta sumar fór einn
af starfsbræðrum bókavarðarins til
íslands í sumarleyfi, og kom þar é
afskektan sveitabæ, og sá þar bók
eina mikla, sem þar var. Fór hann
að athuga bókina og var þar komið
eintak af frakknesku orðabókinni!
Þetta og fleira nefndi dr. Young
sem vott þess, hversu mentaiöngun
og bókhneigð íslendinga væri á
hóu stigi.
er bókin, sem þér þuríið að eignast. Hún skýdr
yður frá athafnalífi og atorku harðfengra sjó-
manna fyrir 50 árum, í fámennu og fátæku fiski-
veri, frá æfintýrum þeirra og fangbrögðum við
úfinn sæ. Höfundurinn var sjálfur með í leiknum,
Allir sjómenn þurfa að eignast
Þorlákshöfn
Fæst í öllum bókabúðum.
ÍsafeMarprentsmiðl
REYKIÐ
J. GRUM
ágœta hoISenxka royktéirak
AROMATI«CHBR SHA0 .
FEINRIECHENDER Í5HAÖ.
Fsmt í 93£am veræ!
. . kostas- kr. 1,05 V*o
. . - — 1,15 -