Alþýðublaðið - 07.05.1938, Blaðsíða 3

LAUGARDAG 7. MAÍ 1938
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
IUXSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSIND
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR: 4900—4906.
4900: Afgreiðsia, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innlendar fréttir),
4902: Ritstjóri,
4903: Vilhj. S. Vilhjálmsson (heima)
4904: F. R. Valdemarsson (heima)
4905: Alpýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
Lansn farmanna
deílnnnar.
EAUPDEILA sú, sem undan
farið hefir staðið yfir milli
stýrimanna og atvinnurekenda,
hefir að ýmsu leyti verið ein-
stök í sinni röð; svo miklu mold
viðri hefir verið þyrlað upp í
sambandi vð hana af blöðum
íhalds og Framsóknar, að ýms-
um kann að hafa gengið erfið-
lega að átta sig á því um hvað
var raunverulega deilt.
Frá stýrmannanna hálfu kom
það í upphafi deilunnar ekki
nægilega greinilega í ljós, hvað
var aðalatriði deilunnar, sem
sé ekki kaupkröfurnar, heldur
það, að stýrimönnum yrði
trygður ákveðinn vinnutími.
Sú krafa stýrimanna var í
fylsta máta eðlileg og sann-
gjörn, ekki sízt með tilliti til
þess frumvarps, sem liggur fyr-
ir alþingi um fækkun yfir-
manna á skipum, og hvað þetta
höfuðatriði deilunnar snertir
hafa atvinnurekendur sýnt
hina mestu óbilgirni.
Því hefir verið haldið fram,
áð stýrimenn hafi brotið af sér
með því að stöðva skipin fyrir-
varalaust, en eins og kunnugt
er var svo fjarri því, þar sem
stýrimenn sigldu í 3 vikur upp
á væntanlega samninga.
Með því sýndu þeir einmitt
að þeir skildu hve mikið í húfi
var ekki aðeins fyrir þá sjálfa,
heldur alla þjóðina, ef til þess
kæmi að siglingaflotinn yrði
stöðvaður til langs tíma.
Þar sem aðalágreiningsatrið-
ið var ekki krafa stýrimanna
um kauphækkun, heldur um
ákvörðun vinnutímans, hefði
mátt vænta samkomulags milli
deiluaðilanna eftir að stýri-
menn höfðu fallist á tillögu
sáttasemjara hvað kaupið
snerti. Afstaða atvinnurekenda
til vinnutímans sýndi greini-
lega, að þeir óskuðu ekki eftir
neinu samkomulagi, heldur
stefndu að lögþvinguðum gerð-
ardómi. Úrslit deilunnar sýna
einnig, að þegar um er að ræða
deilur, sem eru hættulegar
þjóðfélaginu, getur annar aðil-
inn beitt slíkri ósanngirni, að
það hljóti að koma til aðgerða
ríkisvaldsins að leysa deiluna.
Þegar svo stýrimennirnir fall
ast á að leysa málið með frjáls-
um gerðardómi, þegar sýnt
þótti að ekki gat orðið sam-
komulag á annan hátt, setja at-
vinnurekendur slík skilyrði, að
önnur eins óbilgirni er eins-
dæmi í vinnudeilum. Þeir neita
að láta sakir niður falla, eins
og alt af tíðkast í vinnudeilum,
og vilja þannig áskilja sér sams
konar rétt og sigurvegari í ó-
friði milli þjóða.
Réttlæting atvinnurekenda á
þessari óbilgirni er í fyrsta lagi
sú, að hægt sé að segja um
hvaða deilu, sem upp kynni að
koma framvegis við stýrimenn,
að hún standi í sambandi við
þessa kaupdeilu og stýrimönn-
um þannig trygð uppgjöf saka
fyrir hvers konar ávirðingar í
framtíðinni. Sér líklega hver
heilvita maður hverja tylliá-
stæðu hér er um að ræða. Vit-
anlega yrði hægt að fá úr því
skorið í framtíðinni, ef árekstr-
ar yrðu, hvort hægt væri að
setja þá í nokkurt skynsamlegt
samband við stýrimannadeil-
una. Fullyrðing stýrimanna um
að svo væri yrði auðvitað ekki
tekin sem hið eina sönnunar-
gagn.
í öðru lagi bar stjórn Eim-
skipafélagsins fram þá ástæðu,
að hún gæti ekki afsalað sér
valdinu til þess að svifta stýri-
menn réttinum til eftirlauna
fyrir þátttökuna í kaupdeil-
unni. Þetta varð ekki öðru vísi
skilið en að stjórn félagsins
hygði á hefndarráðstafanir og
inn á það gátu stýrimenn vitan-
lega ekki gengið.
Annars er þetta ákvæði í
reglugerð eftirlaunasjóðsins um
að stjórninni sé heimilt að
svifta hvern þann stýrimann,
sem að hennar dómi geri sig
sekan um eitthvað, sem er skað-
legt félaginu, hreinn smánar-
blettur á Eimskipafélaginu.
Það þýðir það, að ef stjórnin
telur kaupkröfur stýrimanna
skaðlegar félaginu, getur hún
svift þá eftirlaunarétti, með
öðrum orðum, þetta er beinlín-
is sett til þess að hægt sé að
kúga stýrimenn frá því að taka
þátt í kaupdeilum eða gera
verkfall.
Stjórn Eimskipafélagsins
hefir beinlínis játað að hún á-
líti að til greina geti komið að
beita þessu ákvæði sem refs-
ingu fyrir þátttöku stýrimanna
í þessu verkfalli.
Það var því eðlilegt að stýri-
menn, úr því þeir höfðu fallist á
gerðardóm, leituðu aðstoðar al-
þingis um að fá það lögskipað,
að sakir skyldu niður falla um
leið og málið var lagt í gerð og
að þeir yrðu ekki á neinn hátt
látnir gjalda þátttöku sinnar í
deilunni.
En þar sem það var engan
veginn trygt, að atvinnurek-
endur vildu fella sig við gerðar-
dóm, ef lögskipað væri um leið
að sakir skyldu niður falla, var
óhjákvæmilegt samtímis að lög
festa gerðardóminn og sú lausn,
sem kommúnistar og H. V.
stungu upp á, sem sé að aðeins
skyldi ákveðið að sakir skyldu
niður falla, var því engin lausn,
en aðeins eitt dæmi um það,
hversu úrræðagóðir þessir
menn eru þegar á reynir.
Samþykt gerðardómsfrum-
varpsins þýðir vitanlega að
stjórn Eimskipafélagsins verð-
ur að falla frá hótun sinni um
að svifta stýrimennina eftir-
launarétti sínum vegna þátttöku
1 verkfallinu. Samkvæmt reglu-
gerð Eimskipafélagsins er það
algerlega undir stjórn félagsins
komið, hvort hún sviftir menn
eftirlaunaréttinum, og það, sem
lögin kveða á um, er, að henni
sé það óheimilt að láta stýri-
menn gjalda þátttöku sinnar í
deilunni. Hvaða afstöðu aðal-
fundur félagsins kynni að taka
í þessu, er því algerlega þýðing-
arlaust.
Munurinn á þessu gerðadóms
frumvarpi og frumvarpinu um
gerðardóm í sjómannadeilunni
er frá sjónarmiði Alþýðuflokks
ins sá, að í þessu tilfelli eru báð-
ir deiluaðilar ásáttir um frjáls-
an gerðardóm og telja hann
nauðsynlegan eins og á stend-
ur. Aðalatriði þessara gerðar-
dómslaga er því ekki ákvæðið
um að gerðardómur skuli sett-
ur í málinu, þó það ákvæði sé
eins og að framan er sagt nauð-
synlegt, heldur hitt, að stýri-
mennirnir séu ekki látnir gjalda
þátttöku sinnar í deilunni.
Starf sundrnngarmannanna
fðr með sér árás á alpýðuna
befir i
í heild.
Með rúmlega tveggja áratuga
baráttu hefir verkalýðnum tek-
ist að skapa sér aðstöðu í þjóð-
félaginu sem er alt önnur en
áður var, þó að hin rússnesku
spenadýr telji hana einskis
virði, og hún lætur ekki svifta
sig þessum réttindum mótmæla
TillagaJónasarJónssonarumnýjanátthagafjötur ^-það m4 alþ.ðunni verða
Ijóst að tillögur J. J. og J. Á.
hefðu alls ekki komið fram hefði
Héðinn Valdimarsson og komm-
únistar ekki sundrað fylkingu
alþýðunnar. Og henni má það
einnig vera ljóst að í kjölfar
sundrungarinnar, sem nú er
unnið að af þessum herrum,
fylgir allsherjar árás á alla al-
þýðuna í landinu, og að ýmsir
sem áður sátu á sér, taka
þátt í þessari árás, af því að
þeir halda að Alþýðuflokkurinn
sé nú veikur fyrir, og af því að
ofbeldishneigð eins skapar of-
beldishneigð annars; og um leið
og kommúnistar færa sig upp
á skaftið aftur vex þróttur aftur
haldsins. Kommúnisminn hefir
erlendis skapað fasismann. Einn
ig hér er hlutverk hans ber-
sýnilega það, að leiða ofsóknir
og árásir íhalds og afturhalds
yfir alþýðuna.
TILLAGA Jónasar Jónsson-
ar á bæjarstjórnarfundin-
um í fyrrakvöld er í raun og
veru miklu athyglisverðari viS-
burður en menn alment gera
sér Ijóst ennþá; og það myndi
alls staðar annars staðar vekja
geysiathygli, ef formaður eins
aðalflokksins í landinu flytti
tillögu, sem takmarkar jafn-
mikið athafnafrelsi manna og
frelsi fátækari manna sérstak-
lega og tillaga Jónasar Jónsson-
ar um nýjan átthagafjötur.
Ástæðan til þess, að tillagan
hefir ekki vakið meiri athygli,
en raun er á, er vafalaust fyrst
og fremst sú, að menn telja
Jónas Jónsson nú orðið ekki
stjórnmálamann, sem í raun og
veru þurfi lengur að taka alvar-
lega, þar sem að framkoma
Framsóknarflokksins sem heild-
ar hefir verið þveröfug við
framkomu formannsins sjálfs í
svo mörgum stórmálum.
En það sem gerir tillögu J.
J. um átthagafjöturinn athygl-
isverða engu að síður, er
það, að undanfarna tvo
daga hafa birzt greinar í
blaði Framsóknarflokksins, eft-
ir Jón Árnason forstjóra við
Samband ísl. samvinnufélaga,
þar sem hann kveður sér hlióðs
með það, að hætta framlögum
til atvinnubóta, herða aðbúð að
styrkþegum og svifta þurfa-
menn kosningarétti. Verður að
telja, að þessi mál séu bæði af
J. J. í bæjarstjórn og J. Á. í
blaði Framsóknarflokksins bor-
in fram eftir nákvæma yfirveg-
un, því að þessir tveir menn
hljóta að vita það og skilja, að
þessar tillögur þeirra eru ger-
breyting á stefnu Framsóknar-
flokksins eins og hún hefir ver-
ið frá upphafi, með þeim er tek-
in upp stefna hins svartasta aft-
urhalds, sem Framsóknarflokk-
urinn hefir hingað til ásamt Al-
þýðuflokknum barist á móti, og
reynt að leiða Framsóknar-
flokkinn inn á brautir þær, sem
hann getur ekki átt samleið
með neinum frjálslyndum
flokkum eins og þeir þekkjast
á Norðurlöndum, þ. e. a. s., ef
flokkurinn sem heild tæki af-
stöðu með þessari stefnu tví-
menninganna.
Annars eru þessar tillögur
tveggja leiðtoga Framsóknar-
flokksins merkilegt tímanna
tákn. Þegar erfiðlega gengur
gerast allir íhaldssamari, einnig
verkalýðurinn. Reynslan hefir
sannað þetta í öllum löndum, þó
að kommúnistar hafi alltaf
haldið hinu gagnstæða fram. En
tillögurnar eru jafn vitlausar
fyrir því, vegna þess, að úrræð-
in út úr og fram hjá erfiðleik-
unum eru alt önnur. Verka-
lýðurinn í landinu hefir aldrei
neitað að taka á sínar herðar
eitthvað af erfiðleikum vondu
áranna, en hann mótmælir því
röggsamlega í eitt skifti fyrir
öll, að á herðar hans sé hrundið
öllum erfiðleikum, en hálauna-
stéttir og eignamenn séu að öllu
látnir sleppa. Eitt stærsta
málið sem borið hefir á góma
á þessum erfiðleikatímum er
Kveldúlfsmálið. Verkalýðurinn
í landinu krafðist þess, að það
mál væri leyst á viðunandi hátt
þannig að gengið væri fullkom-
lega að hinni 5 manna fjöl-
skyldu, sem skuldar orðið láns-
stofnunum þjóðarinnar um 10
milljónir króna og fyrirtækin
sett á þannig lagaðan grundvöll
að trygt væri að þau væru starf-
rækt með hagsmuni alþýðunnar,
sem við þau vinnur, fyrir aug-
um og þar með þjóðarinnar allr
ar. En hvað skeður? Jónas
Jónsson og Jón Árnason koma
í veg fyrir þetta í bankaráði
Landsbankans. Þeir hafa vernd-
að hagsmuni hinnar fámennu
fjölskyldu en heimta í þess stað
að slegið sé niður á fátækustu
heimilunum. Þeir líða það, að
við Kveldúlf starfi margir for-
stjórar með marga tugi þúsunda
að launum, að víxlar fyrirtæk-
isins liggi í óreiðu í bönkunum;
og með lögunum um síldarverk
smiðjur ríkisins ætla þeir að
láta s jómannastéttina borga
brúsann. Það þýðir því ekki
fyrir þessa herra að koma til
alþýðunnar með kveinstafi um
það að nauðsyn krefji þess að
skera niður atvinnubótaféð,
lækka fátækrastyrkinn og
skerða frelsi alþýðunnar stór-
kostlega meðan þeir með fram-
komu sinni sanna#fólki það að
þeir leyfa óreiðu, eyðslu og sukk
yfirstéttarinnar. Þegar þeir hafa
tekið fyrir slíkt geta þeir komið
til verkalýðsins í landinu og
talað um nauðsynlegar ráðstaf-
anir vegna erfiðleika, en fyr
ekki.
El&a Sigfúss
hieldur söngskemtuin í Gamla
Bíó kl. 7,15 næst komandi priðju-
daigskvöld.
Verður Kína banabiti Japana?
(Nl.)
Einn af fréttariturum enska
blaðsins „Times“ austur í Kína
lýsir eyðileggingunni, sem hann
hefir sjálfur verið sjónarvottur
að, með eftirfarandi orðum:
„Fyrst hin venjulega sjón í
hverju kínversku sveitaþorpi:
Svínin að róta upp í rusli úti
fyrir og inni í húsunum. Svo
koma kínverskir hermenn og
setjast að 1 þorpinu. Hestimum
er komið fyrir í íbúðarhúsun-
um, fallbyssunum í verzlunar-
búðum. En hið dagega líf held-
ur þó áfram að ganga sinn vana
gang með vinnu, viðræðum og
matartilbúningi, sem hermenn-
irnir taka meiri eða minni þátt í.
Innan skamms er þó sú breyt-
ing á orðin, að hermennirnir eru
orðnir feitari og svínin færri.
Síðan er byrjað að flytja hesta
og búfénað til vígstöðvanna;
enginn verður ennþá var við
neina bardaga eða blóðsúthell-
ingar. En alt í einu koma fyrstu
flóttamennirnir, heilar fjölskyld
ur, sem hafa flúið undan fram-
sókn Japana, og einstakir særð-
ir hermenn, sem koma haltir og
limlestir frá herstöðvunum.
Svo kemur skipunin til allra,
sem eru í þorpinu, um að hafa
sig á brott. Flóttinn byrjar og
húsin í þorpinu standa innan
skamms í björtu báli.
Það er ekki margt fleira um
örlög þorpsins að segja, því að
eftir örstutta stund er ekkert
annað eftir af því en rústirnar.
Það eina, sem ennþá stendur,
eru skotvígin, sem hlaðin hafa
verið þvert yfir göturnar á
stöku stað. Þegar japönsku her-
mennirnir koma, er engin lif-
andi vera eftir, þar sem þorpið
stóð.“
Fleiri tugir milljóna hafa
þegar orðið að flýja þannig átt-
haga sína í Kína til þess að
hægt væri að leggja landið í
auðn áður en Japanir næðu því
á sitt vald.Þeir, sem gamlir eru
og lasburða, deyja oft á flótt-
anum, en ungt fólk og hraust,
bæði karlar og konur, og jafn-
vel börn, slást í för með kín-
versku hersveitunum í ná-
grenninu, sem fá þeim byssur
og skotfæri í hönd og kenna
þeim smáskæruhernaðinn á
móti Japönum. Á þennan hátt
verða stöðugt til nýir og nýir
hermannahópar, sem ekki bein-
línis eru taldir til hins reglu-
lega kínverskt hers, en hjálpa
honum ótrúlega mikið með stöð
ugum árásum á hersveitir og
herflutninga Japana að baki
aðalhersins og halda þannig
stríðinu áfram einnig á þeim
slóðum, sem aðalher Kínverja
hefir orðið að yfirgefa.
Þessi hernaðaraðferð Kín-
verja hefir enn sem komið er
hvergi náð annari eins full-
komnun og í héraðinu Shansi í
Norður-Kína. Þar hefir 8. kín-
verski herinn landvarnirnar á
hendi, en hann var áður aðal-
kjarni rauða hersins í Kína,
sem í heilan áratug hefir barist
gegn stjórn Chiang Kai Sheks
án þess að gefast upp og öðlast
ótrúlega leikni á þeim tíma í
smáskæruhernaðinum. Nú hef-
ir hann samið frið við Chiang
Kai Shek og gengið honum á
hönd til þess að berjast með
honum gegn innrás japanska
hersins.
Smáskæruhernaðurinn í Shan
si hefir gefist svo vel fyrir Kín-
verja, að þeir eru sem óðast að
taka upp sömu bardagaaðferð-
ina annars staðar í landinu.
Þannig virðist nú þegar úa og
grúa af þessum lausu og liðugu
hersveitum Kínverja bæði að
baki Japönum í héraðinu Shan-
tung, þar sem bardagarnir eru
harðastir sem stendur, og í hér-
uðunum Chekiang og Anhwei,
eða á öllu því svæði, sem Jap-
anir voru búnir að leggja undir
sig að nafninu til milli Shang-
hai og Nanking. Það eru raun-
verulega aðeins stórborgirnar
og járnbrautirnar milli þeirra,
sem Japanir hafa á valdi sínu.
Stríðið í Kína hefir áreiðan-
lega orðið með alt öðrum hætti
en Japanir höfðu ímyndað sér.
Þeir gerðu sér vonir um að
vinna stríðið með nokkrum stór
orustum á nokkrum mánuðum.
En nú eiga þeir eftir hér um bil
heilt ár í vök að verjast fyrir
hinum ótölulegu herflokkum
Kínverja, sem sækja að þeim í
bak og brjóst og ónáða þá, án
þess að ganga nokkurn tíma til
úrslitaorustu.
Hvernig þessi bardagaaðferð
Kínverja verkar á Japani sjálfa
sýna eftirfarandi orð, sem frétta
ritari „Manchester Guardian“
birtir úr dagbók eins japanska
herforingjans í Shansi, sem féll
í viðureigninni við 8. kínverska
herinn í vetur:
„8. kínverski herinn er að
gera mig gráhærðan. Við getum
aðeins barist á daginn, en hann
berst líka á nóttunni. í Chun
Hsien Chen hafa 150 vörubílar
verið eyðilagðir fyrir okkur og
60 hermenn verið drepnir. Á
Eih. á 4. síðtt.