Alþýðublaðið - 21.07.1938, Qupperneq 3

FIMTUDAG 21. JÚLÍ 1938.
ALIrtÐUBLAÐIÐ
ALÞÝBUBLABIÐ
aFS'STJÓBS:
F. K. YALBBMABSSON.
AFGKEIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngahgur £rá Hverflsgötu).
SlMAR: 4906—4906.
4900: AJgreiðsla, augiýsingar.
4901: Ritstjóm (innlendar fréttir),
Í902: Ritstjóri.
4903: Viihj. S.Vilhjálmsson(heima)
4904: F. R. Valdemarsson (heima)
4905: Alpýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
Skýrisgar Horpe>
blaðsies á jiitepf
boroarstjðraas.
—&—
Blað borgarstjórans,
Morglunbliaiðjði, viðurkeininir
þalö nú liok&ins í gær, að háteH
viéitulánið fáist ekk'i í Svíþjóð
aö slvo stöddu.
En það fór leinis og Aljrýðu-
blaðiið átti von á uim skýringar
Morgiuinbiaðsinis á þeisislum eimda-
lyktum á lántökuuimiieituinium
borgárstjórans. Pær eru ekki und-
irbúminigi hi'talvieiituimálsins að
konna, segir blaiðið, og ekki ó-
heppiiiegri framkomu borgarstjór-
ans, heldu'r „hörmulegu fjánmála-
ástiaindi", siem niúverainidi stjórn
Fra’insóknarflokksins og fyrver-
aindi stjóm Alþýðufiokksims og
Frannsóknairflokksins eiga að hiafa
ieitt yfir þjóðimai.
H’viersiu fáránlliqg þessi afsölum
á „lánleysi" íhiaÍdsb'Olgar'stjóratns
er, sýn.di AlþýðlubiaÖið þó þegar
ifralm á í gær, þair sem það bienti
á, áð á þieim sex mánluiðlum,
sem Pétiu'r Halldó’rsisio’n hefir ver-
ið .að ledta fyiir sér uim tótaíveiitu-
lánið, fyrst á Englaindi og siðap í
Sviþjóð, h.afá verið tiekin fíiman
lán erlendis, .aininaðh'Viort af rikinu
sjálfu eða með ríkisábyrgð', siem
nem.a saimtale uim 6 miHjóinlulmi
krónai, og það' mieira að siqgja
með mjög sæmiiegiuim kjörtqml,
4—5<>/o raunverulegum vöxtuim.
Það ier þiví ekki til n»n'S fyrir
M'orgunblaðið að ætla að reynia,
að koma sökinnl á „lámleysi" í-
h.al d sbo rgars tjóriains ýfir á riikis-
sitjóminia. Víisir er þteána muin vitr-
ari en Morgunblaðið, að' hiainn
gerir ekki einu siinini tílraúin til
- sliíkd í frá's.ögin sinini af lántöku-
tilrajuinlunum í gær.
Páð er eins. o.g Alþýðuiblaföið
jS.aig'ði í |gær, ekki nema tveniti ti.1:
Aninaðhviort er hitáVeitumálfð af
fjármálamönnum i0g verkfræð-
inigum erlendis álitíð svo iila
undirbúið af iliáldsnieirihJutanum
í bæjarstjórn Reykjaivíkur, að þáö
þykir ekki t’rygt að veita. lánið,
eða fránxkoma borgarstjó'riainis hef
ir verið þeim hætti, að hún hefir
sfpiTt fyrir láintökuínni.
Morgu'nbláðiÖ skrifa’r í gær,
jafnhliða því, sem það reynir að
velta sökinni á lántökuhineykialinu
af boiga.rstjórain!um og bæjlaf-
stjómiarmeirihlUi.anum yfir á rik-
isstjórniina, langa g.rein um ,/létt-
úð og fyrirhyggjuieysi góðæris-
vímúlnniar", sem þáð siegir að rík-
isistjórnin halfi sýinit á uindainiförn-
um árurn1 og eiígi sök á því,
hvernig fjárhag þjóðalri'nniair sé
nú ik'Omið. Mun þesísi grein eiga
að vera- afsökun bliáðsinis á „lán-
lieysi" boiigárstjórainis til frqfcari
. stuðnin|gs.
Páð má ef til vil.l segja, að
það sé ekki mema vo.n að Morg-
uinbliaðið grípi nú í :meyð siinni i
hvaðai hálmistrá, sem það kemiur
afulgai á. En svo mifcið er vist,
að þáð gat varlia orðið óheppn-
árai, en að fária að minna liesenld-
lur sinia á „léttúð Oig fyrirhyggjui-
leysi góðærisvímlunniar“. Því áð
þiair með hiefir þaö áreiðanlqga
10ðrun|g|að sinn eigin fio'kk, en
ommnnlstarnir á Norð
ðl I á eitt Mkastlðu enn.
Bftlr iéiis ftiisiiiiMi
—8—
Kommúnistarnir á
NORÐFIRÐI fá annað
slagið einskonar æðisköst og
rjúka þá til og fylla „Þjóðvilj-
ann“ með óbóta skömmum, að-
dróttunum og svívirðingum um
einstaka menn. Þeir tala aldrei
um málefni. Oftast hefi ég orðið
fyrir þessu aðkasti þeirra, en
venjulega leitt það hjá mér, því
sjaldnast er slíkt svaravert.
Einn heimskasti og um leið
illgjarnasti maður í hópi þeirra,
Bjarni Þórðarson að nafni, hef-
ir fengið eitt slíkt kast nýlega,
eins og bezt sést á „Þjóðviljan-
um-‘ 13. þ. m. Þetta „kast“ B.
Þ. er út af því, að kommúnist-
arnir hafa verið neyddir til að
standa við loforð sitt frá í vet-
ur um að samþykkja beiðni til
atvinnumálaráðherra þess efn-
is, að rjúfa bæjarstjórnina og
efna til nýrra kosninga í Nes-
kaupstað nú í haust.
Undan þessu skriflega loforði
sínu svikust þeir raunverulega,
því þeir settu sérstök skilyrði
fyrir að uppfylla það, eins og ég
mun síðar minnast á.
Ef svara ætti þeim ótætis
þvættingi B. Þ., sem í Þjóðvilj-
anum birtist, orði til orðs og
reka ofan í hann vitleysurnar
og sýna fram á lygarnar og
blekkingarnar, sem þar eru
— yrði það of langt mál. Ég -
verð því að láta mér nægja að
taka kaflana í grein hans til at-
hugunar og gera þar athuga-
semdir við nokkur þau atriði,
og þá einkum þau, sem að mér
snúa.
„Svikin.“
Bjarni byrjar strax á að tala
um ,,svik“ af hálfu Alþýðu-
flokksmanna í Neskaupstað. En
Tiann nefnir hvergi í greininni
hvað þeir hafa svikið. Sem
dæmi upp á svikin, nefnir hann
kosningu í stjórn P.A.N. (Pönt-
unarfélags alþýðu), sem fór
þannig, að listi, skipaður 3 Al-
ekki þá rikisstjóm, sem farið
hefír imeð' völd hér á lanidi luind-
anfairin ár.
Stjórn Frialmsó'knairflokksin's '0g
Alþýðiufi'Okksins á undamfömimi
ánu'm hiefir ekki hiaít af nieiinu
„gói'æri“ að sqgjai. Hiún tók við'
aitvininiuvegúim ’iaintísiln’s í versitu
v'iðskiftia'krieppíuinini, sem yfír þjóð
imá hefír gienjgiði, og húin hefir
síðan orðið að mæta verstiui
aflaileysisáriu'm, seim' þiefcst hafa
hér við' iaúd lum lanigt s'keið.
Páö er ekki nema eðlilqgt, að
hún lna.fi uinidir slíkuim kriinjguim-
stæðium orðiö afö legtgja í all-
mifclar opinberar fr'aimkvæmdir til
lands og sjáviair til þess afö' la'f-
stýra geigvænleg'u aitvinnú'leysi og
siám'stU: neyfö'. Slíkar ráfösitafianir
eigá vis'súlqga ekkert sikylt vifö
þá „léttúfö og fyri'rhyiggjiuteysi
gÓð.æriisvímúninar“, sem Morgiun-
blaöið talar um.
Hinisvqgar er virkilqgai ervitt
áð viföhafa slik orð, án þess afö
m'inmast nokkúnrai afö'stiandeinida
Mor|g|unblafölsiin's sjálfis. Hv'afö bef-
ir orföifö af milljóniaigróföa Kveld-
úlfs og nokk'urra alnnana íhalds-
fyrirtækja á góföu árunuin, sem
yfir þau hafa genigiið? I hverju
hiefir fyrirhyggja þeirria. komið
fram? Morigunblaiðið ætti baria að
Hta á lúxustillurniajr, lúKúisbí'llania
og þiafö' óbófslíf, Seim þiettiai fólk
hefir tamið sér yfirlieitt. Par hef-
ir þafö merkin iuim ,,‘léttúfö' og
fyrihhyggjúleysi góðærisvímunn-
ar“.
þýðuflokksmönnum, 1 komm-
únista og 1 íhaldsmanni, hlaut
flest atkvæði-á aðalfundi fé-
lagsins. Hvar og hvenær var
um þá kosningu samið? Hún
var með öllu óviðkomandi sam-
vinnunni í bæjarstjórninni og
bæ j arst j órnarkosningunum.
Allt svikatal Bjarna í þessu
sambandi er því hreinn upp-
spuni-
Samfylkingar-listi Bjarna og
kommúnista veit ég ekki hvern-
ig hefir verið skipaður, en ef
ég þekki rétt, munu þar hafa
verið útilokaðir þeir, sem mest
hafa unnið fyrir P.A.N., og
lengst borið það uppi. Hitt er
nú öllum orðið ljóst, að þar sem
mikill fjöldi Sjálfstæðismanna
eru orðnir meðlimir í félaginu
er ekki neiria sanngjarnt að
þeir fái fulltrúa í stjórn þess,
og ég, sem var einn af stofnend-
um félagsins og vann ásamt
flokksmönnum mínum að við-
gangi þess meðan ég var á
Norðfirði, og er enn í ábyrgðum
fyrir félagið, veit það, að Tómas
Zoega, sem kominn var í stjórn
þess, hefir unnið félaginu meira
gagn en öll kommúnistaklíkan
á Norðfirði til samans. Meðan
kommúnistar héldu, að þeir
gætu drepið félagið, reyndu
þeir það eins og þeir gátu, þó
þeir nú þykist vilja vinna því
gagn. Sú var líka sagan með
allt, sem við gerðum á Norð-
firði. Kommúnistar reyndu að
drepa P.A N. Þeir reyndu að
eyðileggja fiskimj ölsverksmiðj-
una. Þeir reyndu að eyðileggja
útgerð Brimis og þeir unnu það
þrekvirki, að karfaútgerð var
hætt á Austurlandi og verður
sjálfsagt ekki reynd aftur. Það
var byrjunin á þeirra „sigrum“
og fleiri slíkir munu á eftir
fara, ef alþýðan á Norðfirði
ber ekki gæfu til þess að „þurka
þá út‘“ við kosningarnar í haust.
Nei, sannleikurinn er, að Al-
þýðuflokksmenn hafa staðið í
einu og öllu við þá samninga,
sem gerðir hafa verið, en kom-
múnistarnir reyndu að svíkjast
undan merkjum, þegar full-
reynt var um að ekki næðist
samkomulag um bæjarstjóra og
fengu, því miður, einn af full-
trúum Alþýðuflokksins þar í lið
með sér.
„Bæ j arst j órnin.“
Næst talar Bjarni um bæjar-
stjórakosninguna, og kennir Al-
þýðufokknum enn um að ekki
tókst að fá neinn bæjarstjór-
ann. Er slíkt tal alveg dæma-
laust. Nú er búið að vera í meira
en hálft ár, að reyna að fá mann
í starfið og aðeins tveir menn
hafa sótt, sem hæfir eru til að
taka það að sér, en við öðrum
vildu kommúnistarnir ekki líta,
en hinn fékk ekki að taka starf-
ið að sér. Að „Alþýðufl. hafi fall
ist á að kjósa bæjarstjóraefni
okkar kommúnista“, og að Sig-
urjón Kristjánsson hafi lýst því
yfir að hann „gæti fallist á bæj-
arstjóraefni þeirra“, er sú
mesta haugalýgi sem hugsast
getur, því Sigurjón og margir
fleiri vildu aldrei samvinnu við
kommúnista þó þeir beygðu sig
fyrir meirihluta flokks síns og
eyndu að „þola“ slíka samvinnu
heldur en vinna flokksheildinni
tjón með því að skerast úr leik,
eins og Alfons Pálmason gerði
síðar og ég mun nánar minn-
ast á.
Þá ræðst Bjarni á Eyþór
Þórðarson bæjarstjóra og upp-
nefnir hann á ýmsa lund, ger-
ir honum getsakir og á ekki
nógu sterk orð til þess að
skamma hann með. Lýsir þetta
best innræti og hugsunarhætti
Bjarna, því hann sem „bæjar-
fulltrúi“ ætti þó að vita hve
langt Eyþór hefir gengið í því
að bjarga hagsmunamálum
bæjarfélagsins, þegar Bjarni
sjálfur og samherjar hans stóðu
ráðþrota og góndu upp í loftið.
Eyþór Þórðarson er áreiðan-
lega lang hæfasti maður sem nú
er til í Neskaupstað til þess að
vera bæjarstjóri þar, enda hefir
hann sýnt það þann stutta tíma
sem hann hefir gegnt því starfi.
Hann er bæði hygginn og hag-
sýnn, lætur ekki hlaupa með
sig í gönur og er fastur fyrir ef
á hann er leitað. Eigi Neskaup-
staður eftir að fá góðæri til
sjávarins, eins og stundum hafa
áður komið, er ekki að efa að
Eyþór réttir fjárhag bæjarins
við. Takist honum það ekki, þá
tekst það engum, sem þar er nú.
. Þennan mann hafa Bjarni og
aðrir kommúnistar beinlínis of-
sótt og jafnvel hótað honum
líkamlegum misþyrmingum. —
Þeir hafa æst ýmsa grunn-
hyggna menn, sem bæjar þurftu
að leita, upp gegn honum og á
allan hátt sýnt honum ódreng-
skap og dónahátt. Eyþór er að
mínum dómi eini maðurinn sem
um getur verið að ræða sem
bæjarstjóra í framtíðinni, ef
hann er fáanlegur til þess að
taka það vonda verk að sér.
Næst kemur Bjarni að Jón-
asi Thoroddsen og segir að ég
„og fleiri“, höfum spilt því að
hann fengi að taka starfið að
sér. Þessu lýgur Bjarni eins og
öllu öðru. Ég hafði engin 'af-
skifti af því máli. Jónas talaði
að vísu um þetta við mig þegar
hann var hér, en ég gerði hvorki
að hvetja hann né letja í því,
og að ég hafi á nokkurn hátt
spilt því við dómsmálaráðherra
eru alger ósannindi. Bjarni
furðar sig á því að ráðherra
skyldi synja Jónasi Thoroddsen
um að taka að sér bæjarstjóra-
starfið, en leyfa Hjálmari Vil-
hjálmssyni bæjarfógeta á Seyð-
isfirði að gegna báðum störf-
unum þar. En ef Bjarni aðeins
athugaði þann mikla mun, sem
þarna er á, hefði hann ekki
þurft að furða sig neitt á þessu.
Hjálmar var áður bæjarstjóri
á Seyðisfirði. Hann tók þar við
öllu í glundroða og kom góðu
lagi á bæjarmálin. Þegar hann
fór og gerðist sýslumaður á
Rangárvöllum fékk bæjarstjórn
Seyðisfjarðar engan mann til
þess að taka að sér starfið svo
að á Seyðisfirði var bæjarstjóra
lausf allan tímann sem Hjálm-
ar var syðra. Þegar hann svo
kom austur aftur tók hann við
starfinu um óákveðinn tíma, ef
takast mætti að finna einhvern,
sem Sevðfirðingar gátu trúað
fyrir bæjarmálunum. — Sést
bezt af þessu hve miklu meiri
er ábyrgðartilfinning þeirra,
sem á Seyðisfirði ráða, en komm
únista á Norfirði, sem helst
vildu drífa óreynda stráka inn
í vandasamasta starfið í bænum.
Er svo ólíku saman að jafna
á Seyðisfirði og Norðfirði í þess-
um efnum að engu tali tekur
að líkja því saman. Annarsveg-
ar er þrautreyndur maður, sem
bæjarstjóri og bæjarfógeti, en
hinsvegar ungur maður, sem er
að byrja sína embættisbraut og
hefir aldrei haft afskifti af
bæjarmálum áður. Það þarf því
enginn að furða sig á neitun
dómsmálaráðherra. Auk þess
má benda á að nýbúið er að
greina sundur þessi tvö störf í
Neskaupstað, af því það reynd-
ist illa að hafa þau saman, og
að fara að sameina þau aftur
nú eftir tæp tvö ár náði vitan-
lega engri átt.
Loks kemur Bjarni að síð-
ustu tilrauninni til að fá bæjar-
stjóra og atkvæðagreiðslunni í
bæjarstjórn um umsækjend-
urna. — Finst honum það
næsta kyndugt að viðhafa þá
aðferð að greiða atkvæði á móti
umsækjanda, ,,í stað þess að
láta greiða atkvæði um alla
umsækjendur í senn og yrði sá
kosinn sem flest fengi atkvæð-
in“, eins og Bjarni kemst að
orði.
Hér kemur heimska eða öllu
heldur kannske vanþekking
aessa „háttvirta bæjarfulltrúa“
fram í dagsljósið. Veit hann
ekki, að ef bæjarstjóri er í and-
stöðu við meirihluta bæjar-
stjórnar, er í lögum ákveðið, að
bæjarstjórnin skuli rofin og
efnt til nýrra kosninga? Sá,
sem „flest fær atkvæði“ getur
því ekki brðið bæjarstjóri nema
atkvæðin séu svo mörg að það
sé meirihluti bæjarstjórnar.
Einmitt eftir þessu var leit-
að um hina þrjá síðustu um-
sækjendur um bæjarstjóra-
starfið. Enginn þeirra fékk
meirihuta atkvæða og því varð
enginn þeirra bæjarstjóri, en
ákvæðum laganna beitt um að
rjúfa bæjarstjórnina og efna
til nýrra kosninga.
„Ábyrgðarleysi er mest ein-
kennandi fyrir pólitík hægri
mannanna“, segir Bjarni, ,,af
8 mönnum sem til greina gátu
komið sem bæjarstjórar, gátum
við kommúnistar gengið að 7
en hægri kratarnir aðeins að
tveim“, segir Bjarni ennfremur.
í hvoru lýsir sér nú meira
ábyrgðarleysi, að geta gengið að
hverjum sem er af þeim 7 lítt
þektu, og með öllu óreyndu um-
sækjendum um starfið eða hinu,
að vilja ekki nema 2, sem báðir
eru vel hæfir til starfsins og
annar þaulreyndur í þessum
störfum, þó um annan gæti ekki
orðið samkomulag við komm-
ana, en hinum væri bannað að
taka það að sér af yfirboðara
sínum.
Nei, ábyrgðarleysið hjá komm
únistum kemur einna gleggst
einmitt frarn í þessu. Þeim er
alveg sama hvaða skussa þeir
setja í bæjarstjórastarfið, því
fyrir þeim vakir ekki, í einu
eða neinu, velferð bæjarfélags-
ins. — Seyðfirðingar fengu ótal
umsóknir og höfnuðu þeim öll-
um, af ábyrgðartilfinningu fyr-
ir sínu bæjarfélagi, en kommún-
istar á Norðfirði geta sætt sig
við 7/8 af umsækjendunum, þó
þeir þekki þá ekkert og viti
ekkert um hæfni þeirra til þessa
vandasama starfs.
Öfuguggahátturinn og ábyrgð
arleysið ríður ekki við einteym-
ing hjá slíku fólki.
Frh.
Erlendlr ferðamenn
OH móttaka peirra.
Eftir IL Jénssoii.
ARGT og mikifö hefir verið
um þufö rætt og ritafö, afö
niaúðisyn].egt væri aifö gena alt sem
unt væri til þesis, afö ísland yrföi
fjölsótt ferföamannaliand. Hefir
þesisi skoföun orföifö til þess m .a.,
að ríkifö hefíir sqtt á -stofn fieríöia-
skrifstiofú, og riennur tíl hennia'r
5°/o af andvirföi aillra farse'ðla mefö
bifreiðum á sérieyfisleiföunuúi'.
Víst er um þafö, afö Isiland íhefir
frá náttúriun'niar hendi möxg skil-
yrði tíl þess afö laöa til sín feröia-
menn, en min reynsia er sú, að
miargt af því, sem mennirnir eigia
áð leggja til, s'V'O að feriðamenin-
irnir hafi fult ga,gn og gamiain .af
vehui sinni ihér, vilji fara í ffiokbufö
miklum' hiandaskolum, swo að
ekki sé jneira siajgt. Uro giisfihiús
og igreiðasö'lustaði úti á landi og
ait, sem þa,r getur mætt fiexföa^-
manninum, þyrfti og ætti að
skrifa rækilqga, og getur verifö,
áð ég geri það síðar, en nú vil
ég aföeins drepa á fáein atriföi, er
nýilega iurðú á vegi minum1.
Miðvikudagi'nn 6. júlí fóru tvær
18 manna bifpeiðar með erienida
farþega frá „Esju“ afö Gullfossi
og Geysir, þar var einnig sæinski
leikfimisflokkiuriun í boföi bæjar-
stjórnarinmar og þa'r sem ákvefö-
ið var afö Geysir gysi þeunam
dag var mjög mikifö aif fólki
þarna samian komið; mér taidist
til að það myndi vera mikifö á
3ja hundrað manns.
Ferföinni var hagafö þiaminiig, afö
fyrat fóru bifreiöarnar alð La'ugar-
vatni og þar borðaföd fó’lkifö og
síföan var farifö til -Gullfoss og
ekki. komið til Geysiis fyr en kl.
5,20; þá er sápa sett í og afleifö-
íngin af því verföur sú afö alt
fólk'ifö' er farifö bur.tu þqgar loks-
ins Geysir gýs kl. 11/2 um wótt-
ina. En ef ferföjinini hefföi veri'fö
hagað þannig afö bílarniir hefföu
komlð fyrst til Geysis þ. e. kl.
11—12 og sápan þá verifö sett í,
þá hefði senni'lega fengist gos
kl. um 3—4, vegna þesis að þá
var yfirb'Orfö' vatnsin's heitt af sól,
en - vitafö er afö sóil hitair ekki
yfírborðið nema að ’litlu lteyti
þann tíma sem hér ræföir ium.
En bezti tímiwn tiil þesis að skoföa
Gulllfoss í allri sinni dýrið' er
einmitt siðari hlluti dagsins, eins
og reyndar allir vita.
Þafö er venja afö senda afö
minsta kosti einn túlk með hverj-
um bil, en það þarf aið vtanda
tíil þeirra. Pafö er ek'ki tiJ að
laðia ferföa'menn hingafö, afö túlk-
arnir sem mefö þteim erju þekikja
ekki nei'tt á leiö þeiirri, er þeix
fara Um, en í þesisiari ferfö var
að minsta, kosti einn túilkur, siem
sagðisí aldrei hafa farið þessa
leið fyr. Má þá nærri geta hvern-
i|g ileiðsögnin og fræföisilain hiefir
verið'. Við Geysir er mairgt ein-
kennilegt afö sjá, hverir eru þair
margir, hver með sínum einkenin-
uni og sínu nafini. Ekki va'r hægt
að sjá að túlfearnir sýndu ferföa-
mönnunum' neitt af þesisu, ekki
h.eldur hina svokölluðu „Konúinigs-
steina“; steiuax þessix eru rieynid-
ar títið markveröii'r, en hinum kon
unighollu og feonunigidýrkandi
Englendiniguini hefði sennilega
þótt gamain afö sjá þá.
Túikarnir eru fulltrúair ísilainds
gagnvart útlendingum, þafö er því
ekki sama hvemig þeir rækjai
starf sitt.
Sumir munu siegja afö þetta séu
smámunir, en aHir sem mikifö
hafa verifö með ferðamönnum og
þá sérstaWqga útlendingum vita,
afö þafö eru einmitt smámunirn'ix
svokölluföiu sem mest vekja at-
hygili þeirra.
Þáð er ekki nóg afö fá útlend-
ingn til þess afö koina liingaö
þafö verfö'ur afö sjá um afö þeir
fari fullkomlega ánægiðir héðan.
Þafö verð'ur bezta -aúglýsingin.
Björu Bl. Jónsson.