Alþýðublaðið - 22.07.1938, Blaðsíða 1

XIX. ÁRGANGUR
FÖSTUDAG 22. JÚLÍ 1938.
167. TÖLUBLAÐ.
ÚTGEFANÐI: ALÞÝÐUFLOKKURINN
RITSTJÓRI: F. R. VALDEMARSSON
Hverju þarf íhaldið nú að
leyna i hitaveitumálinu?
Það neitaði í gær að gefa bæjarfulltrúum nákvæma
skýrslu um utanferðir borgarstjóra og málið í heild.
\ * --------------------♦-----
Ætlar það að halda upp-
teknum hættl f pessu mlkla
áhugamáli bæjarbáa?
—----—<y-----
SJÁLFSTÆÐISFLOKKURÍNN neitaði í gær á bæjar-
stjórnarfundi raunverulega að gefa bæjarstjórninni
níákvæma skýrslu um hitaveitumálið, utanferðir Péturs
Halldórssonar borgarstjóra og árangurinn af þeim, eða hinar
ramiverulegu ástæður fyrir því, að allar ferðir hans eru ár-
angurslausar.
Á fundinum kom fram tillaga frá minnihlutanum, þess efnis,
að bæjarstjórnin óskaði eftir því, að slík skýrsla yrði lögð fyrir alla
bæjarfulltrúana, eftir að borgarstjóri væri kominn heim.
Jakob Möller tók að sér það óvinsæla hlutverk, eftir að
sýnt var, að enginn annar af bæjarfulltrúum meirihlutans
ætlaði sér að taka til máls, að bera í bætifláka fyrir borg-
arstjóra en gerði það þó óvenju linlega, og bar að lokum fram
dagskrártillögu um að vísa 'málinu frá.
Samþykkti íhaidið það og neitaði þar með að gefa ná-
kvæma skýrslu um þetta mesta áhugamál allra bæjarbúa.
Leumuspilift m hitaveitnnállð.
—.....-----
Ræða Stefáns Jóhanns Stefánssonar
....-é-....
Engin bifteiðastæði á Bern-
hðfts- eða Gimiitfinunum!
-----<.---
Bæjarstjórn vildi ekki samþykkja
ákvðrðun meirihluta bæjarráðs, en
frestaði máiinu öllu.
STEFÁN JÓH. STEFÁNS-
SON hélt all-langa og
nokkuð hvassa ræðu út af hita-
veitumálinu. Fara hér á eftir
nokkrir kaflar úr henni:
„Ég vænti þess, að bæjar-
stjórnin geti fallist á þá sjálf-
sögðu beiðni, sem felst í tillög-
unni um, að bæjarfulltrúum öll-
um verði gefin nákvæm skýrsla
um hitaveitumálið og allan
rekstur þess frá upphafi. Þetta
er svo sjálfsögð krafa, að á
móti henni verður ekki mælt
með neinum rökum. Það verður
að segja hverja sögu eins og
hún gengur, og ég verð að
segja það nú, þó að ég hafi áð-
ur tekið það fram hér á bæjar-
stjórnarfundum, að með þetta
mál hefir verið farið eins og al-
gert laumuspil af hálfu bæjar-
stjórnarmeirihlutans — og þó
sérstaklega síðan núverandi
borgarstjóri kom til starfa. Áð-
ur var unnið að málinu fyrir
opnum tjöldum og minnihlut-
inn fylgdist fullkomlega með
öllu því, sem gert var. Það var
að vísu ekki mikið, en það er !;
sama, fyrverandi borgarstjóri j!
vildi vinna þannig að undirbún- !;
ingi þessa mikla nauðsynjamáls-
Laumuspilið hófst hinsvegar j;
um leið og núverandi borgar- !;
stjóri kom til starfa fyrir bæ- jj
inn. Hann og flokkur hans hafa ji
leynt minnihlutann aðgerðum jj
sínum í málinu og við höfum !;
alls ekkert vitað um sum helztu j!
og stærstu atriði þess fyr en eft- !;
ir að í þau hafði verið ráðist. jj
Borgarstjóri og flokkur hans ;j
hafa ekki viljað hafa minnihlut- j;
ann með í ráðum um þetta mál ;
að neinu leyti. Á þann veg hag- j;
ar enginn ábyrgur flokkur sér. jj
Það var nauðsynlegt og er
nauðsynlegt að allir vinni að jj
þessu máli, sem vilja framgang !;
þess. Sjálfstæðisfiokkurinn ér í
meirihluta í bæjarstjórninni og $
þurfti því ekki að óttast, ''
að hann féngi ekki ráðið málinu
til lykta. Hann vildi engin ráð
þiggja. Hann vildi hundsa
minnihlutann og fara einn með
málið og hann finnur nú hvar
hann stendur.
Það er forkastanleg fram-
koma af hvaða stjórnmála-
flokki, sem er í meirihluta, að
haga sér eins og Sjálfstæðis-
flokkurinn hefir hagað sér í
þessu máli..
Bæjarfulltrúar fréttu í fyrra
á skotspónum, að hér væri þá
enskur verkfræðingur til að at-
huga hitaveitumálið- Ég vissi
ekkert um þetta fyr en eftir að
hann var farinn. Einn daginn
var borgarstjóri horfinn úr
landinu. Bæjarfulltrúar fréttu,
einnig á skotspónum, að hann
væri farinn til London í lánsút-
vegun. Hann dvaldi þar lengi
— og kom heim. Kallaði á blaða
menn og sagði, að lánið væri
fengið, eða sama sem. Á bæjar-
ráðsfundi- sem hann kallaði
saman um þetta leyti, skýrði
hann nokkuð frá för sinni, þó
ekki fyr en hann hafði haldið
sérstakan fund með flokks-
bræðrum sínum. Þá er fyrst
lögð fram áætlun um málið frá
bæjarverkfræðingi,sem við í
minnihlutanum þá sáum fyrst.
Næst koma bæjarstjórnarkosn-
ingarnar. Morgunblaðið lýsir
yfir fyrir munn borgarstjóra
næstum daglega, að hitaveitan
komi, lánið sé fengið, vinnan
hefjist í mars!
Bæ j arstj órnarkosningarnar
líða hjá og myndir meirihlutans
af fallegum stromplausum hús-
um, þar sem ekkert reykský er
yfir, eru rifnar niður af húsum
og veggjum.
Borgarstjóri stekkur enn út
og fær neitun um lánið. Síðan
Frh. á 4. síðu.
m skemntiferia-
sktp koma í gær
09 í morgun.
RJÚ SKEMTIFERÐASKIP
hafa komið hingað í gær
og í dag. Þýzka skipið Patria
kont í gær og hefir það ekki
komið hingað áður. í morgun
komu Milwaukee og General
von Steuben.
Patria, sem er nýtt skiip, fór
pftur í gærkviéldi, Með því voru
á þriðjai hiu'ndrað farþegar.
Miiwaukee kom klukkatn 6V2 í
morgun. Farþegtar- eru 430. Meðal
farþega voru, Érlendur Þorsteins-
&on alþingismaður iog frú, Helgi
Briem og frú og Jóhamn Þ. Jós-
efsstou, frú og dóttir.
Milwaukee fer í kvöld.
Ge-neral vo.n Steuhein kom kl.
7 í moxgun og hefir hér vihdvöíl
þ angað til á m orgun .
Gott veður
en iitill afli.
Silð sést vita, en strjfil
01 nsest ekki.
UM 20 skip komu til Siglu-
fjarðar í gær og nótt með
samtals rúm 3500 mál síldar,
sem aðallega hafði veiðst á
Skagafirði. Veður er fremur
gott á Siglufirði í dag, en storm-
ur úti fyrir.
VeiöiveðuT var gott fyriT Niorð'-
urllandi í gær.
Siild hefir sóst í Aðalvík, vieisitain
við Skaga, á Grímsieyjarsiitndi 'Og
Bakkafirði.
Síldin, sem söltuð hefir veri'ð
á Siglufirði, hefíir verið gréfsölt-
U'ð.
Þessi iskip komu tl Siglu-
fjarðö'r í gær með sild í sailt:
Hiilmir með 155 má-1, Skúli fó-
geti með 298, ViiIIi og Vfðiir 94,
Eggert 173, Ægir 153, Þors.teinn
219, Kári 223, Lagölrfoiss 107,
Fylkir 60, Haraldur 368, Frigg
107, Gloría 150.
En þessi skip iögðiu; upp síld
í bræðslu :
Jón Þorláksision 350, Áigústa
100, Einar Þveræingur 20, Hilmi'r
200. Eggert 100, Bjarnatey 300.
Fyrsita isíldin í verksmiöjuina á
Húsavík kom í gær. Voru 100
máJ tekín af þremur bátum. Enn
er þó ekki byrjúð bræðsfa.
Fjöildi skipa var út af Húsiavík
í moigiuu og i gærkveldi, og
voru 172 skip talin af Húsavíkur-
fjalli á Grímsieyjarisuindi og við
Tjömes.
Krónprmskjðnin lðgð
af stað til íslands.
—O—
K.HÖFN í gærkv. FÚ.
EGAR M.s. Dronning Al-
exandrine lagði af stað frá
Kaupmannahöfn í gær höfðu
menn safnast saman niður við
höfnina í þúsundatali, til þess
að árna Friðriki ríkiserfingja
og Ingiríði krónprinsessu góðr-
ar ferðar til íslands.
Meðal þeirra, sem viðstaddir
Frh. á 4. síðu.
Áijktin bæjarráðs
hefir pð verið send
rikisstjðrninni.
—0—
| ÓN A. PÉTURSSON
** hóf á bæjarstjórnar-
fundi í gær umræður um bíla
stæðin. Gerði hann þá fyrir-
spurn til borgarritara, hvað
gert hefði verið í málinu og
hvort bæj.arráðið hefði hætt
við að láta framkvæma fyrri
ályktun sína um bifreiða-
stæði á Bernhöfts- og Gimli-
túnum.
Bar hann fram tillögu í þessu
máli á þá leið, að bæjarstjórnin
lýsi sig mótfallna því, að bif-
reiðastæði væru sett þarna, en
að hún feli bæjarverkfræðingi
að sjá út bifreiðastæði til fram-
húðar.
Borgarritari svaraði fyrir-
spurninni á þá leið, að ekkert
hefði verið gert í málinu, en á-
lyktun bæjárráðs hefði verið
send ráðuneytinu, en hvað það
myndi gera, kvaðst hann ekki
vita.
J. A. P. kvaðst ekki ánægður
með þetta. „Það nær ekki nokk-
urri átt að setja upp bifreiða-
stæði á þessum stað. Við meg-
um ekki útrýma hinum fáu
grænu blettum í Miðbænum.
Rykstaðirnir eru nógu margir.
Þetta mál verður að leysa nú
til frambúðar, en ekki til bráða-
byrgða. Ástæðan fyrir því, að
ráðamenn bæjarins eru alltaf
að tala um bráðabirgðalausn,
eru þær, að þá skortir hugrekki
og manndóm til að skipa þess-
um málum á réttan veg. Þegar
bifreiðastæðið við Kalkofnsveg
var byggt fyrir bifreiðastöðina
LONDON í morgun. FÚ.
APANIR ásaka nú rúss
neskar hersveitir um það,
að hafa farið yfir landamæri
Mansjukuo á þrem stöðum.
Yftirmaður Kórouhersins jiap-
anska sagði í gær viö tíðáinda-
mann Reutersfrétta'stofuninia.r, að
vera kynni, aið Rúslsair hiefðu gert
þetta í gálieysi, en samt þrjóisk-
úðust þeir yið að hverfe á brott.
Sendiherra Jiapawa í Moiskvia
heimsótti í gær Litvimov og hót-
aði, að Jaipiamir mymdú beita
valdi, ef Rússar drægju það mik-
fö’ lengur að yfí,rigefá hiin lum-
ræddiu landsvæði.
Litvinov svaraiði sietndiihiernain-
um, áð með því að lítá á liandia-
bréf af Kína, gæti hamn siann-
færst lu'm, að hið umdelda lamd-
svæði hefði þiegar árið 1869 verið
viðurkent sem rússneskt lamid.
Geysi, vildi ég að gerð væru
þar stærri bifreiðastæði fyrir
allar bifreiðastöðvarnar við
Lækjartorg.
En þá vildu ráðamenn bæjar-
ins leysa málið til bráðabirgða
og enn erum við komnir í vand-
ræði. Ég vil að bæjarstjórn
gangi nú þegar hreint til verks
í þessu máli.“
Það var auðfundið, að meiri-
hlutinn er orðinn nokkuð ó-
sammála um þetta mál og að
útkoman verður sú, að bifreiða-
stæði verða ekki sett á Bern-
höfts- eða Gimli-tún- Bæjar-
stjórn vildi ekki leggja samþykt
sína á ákvörðun bæjarráðs, —
þeim lið í fundargerð bæjar-
ráðs var frestað og eins tillögu
J. A. P.
Bygging hafnarhússins.
Bygging hafnarhússins hefst
í sumar. Ætti þar að verða
nokkur vinna fyrir verkamenn
og iðnaðarmenn fram á vetur.
Á bæjarstjórnarfundinum í gær
var nokkuð rætt um það, hvort
bjóða skyldi út verkið eða ekki.
Alþýðuflokksmenn álitu það
vera tilgangslaust, þar sem að
höfnin hefði á sínum höndum
allt efni til verksins og aðeins
gæti því verið að ræða um út-
boð á vinnunni einni saman. —
Eftir nokkrar umræður var þó
samþykt að bjóða vinnuna út
og mun það tefja verkið nokk-
uð.
Er gott að hið opinbera ræðst
í framkvæmdir, sem ná langt
fram á vetur og er jafnframt
mikið nauðsynjaverk. Er það í
fullu samræmi við það, sem Al-
þýðuflokkurinn telur rétt vera,
að það opinbera fylli inn í eyð-
urnar um framkvæmdir, þegar
einstaklingarnir ráðast ekki í
neitt, svo að vinnan sé jafnari
en hún hefir verið.
I svari sínu viið< mióitmælum
Japaina vegtnia þess, a<5 japiainisk-
ur hemiaður befði verið dnepimn,
behdir rúsisuies'ka stjórnin á þaö,
að hainin halfi verið staiddu'r í -er-
indisileysiu' imntan rúisBinieskra
landamæra.
Japanska stjörnin hélt
fnnd i gær nni mfitið.
LONDON í gærkveldi. FÚ.
Japainska stjórnin kom siamain á
'fluind í dag til þess að ræða hvað'
gena skuli, þair sem rúisteineskaí
ráösitjórnin hefír lemm ekki or'ðiöi
við kröfiúm Japama wi' að hverfa
á brott af þrætu'svæÖiinu á 'ianda-
mærum Mansjúkuioríkis, Kóreu
og Síbiríu, en Rússar segjia:, að
viið herteknia isvæði sé síbiiriskt
og enu áð sógn aiö vígg:irða það.
Hveriig Sjálfstæðlsfl. |
svikiir og gabbar ffilklð
--------------------
ÞANN 25. janúar s. 1. sagði Morgunblaðið:
„Bæjarstjórn Reykjavíkur hefir fengið tilboð um nægi-
lagt fé til að hrinda hitaveitunni í framkvæmd. — Lánið
fsest með hagfeldum kjörum.“
Síðar segir blaðið, eftir að það er búið að segja að aðeins
sé beðið eftir leyfi brezka fjármálaráðherrans og að ekkert
bendi til þess, að hann synji um leyfið:
„Menn mega þó ekki halda, að hitaveitulánið fáist ekki,
þó svo ólíkega skyldi vilja til, að ráðherrann synjaði um þetta
leyfi- Því hið brezka fjármála- og virkjunarfirma „Power
Securities Corporation“ hefir sem fyr segir boðið borgar-
stjóra, Pétri Halldórssyni, að lána féð til fyrirtækisins, án
þess til nokkurs útboðs kæmi“.
Þessa sömu daga í janúar, síðustu dagana fyrir kosn-
ingarnar, létu kosningasmalar íhaldsins það boð út ganga til
atvinnulausra verkamanna, að þeir, sem vildu sitja fyrir
vinnu við hitaveituna, þegar hún byrjaði, í marz, gætu skráð
sig á lista. Mörg hundruð menn skráðu sig og, kusu síðan.
Á páskadaginn sagði Morgunblaðið,
„Það var síst að undra þótt fögnuður Reykvíkinga
yrði mikill í vetur, er borgarstjóri flutti þau tíðindi, að hon-
um STÆÐI TIL BOÐA HAGKVÆMT LÁN í ENGLANDI
til hitaveitunnar og að hafist yrði handa um framkvæmdir,
þegar á þessu vori“.
NÚ segir Morgunblaðið að hitaveitulánið fáist ekki
vegna þess að lánstraust ríkisins sé þrotið erlendis. Síðan í
marz hafa þessi lán verið tekin af ríkinu, og með ábyrgð þess:
Útvegsbankinn .......... 1 millj. 100 þús. kr.
Ríkissjóður (bráðabirgðalán) 2 millj. 215 þús. kr.
Akureyrarbær ........... 1 millj' 700 þús. kr.
Síldarverksmiðjur ríkisins...... 600 þús. kr.
Reykjavíkurhöfn (án ríkisáb.)... 204 þús. kr.
Samtals 5 millj. 819 þús. kr.
Öll þessi lán hafa verið tekin með lægri vöxtum en áð-
ur hafa tíðkast um lán handa íslenzkum stofnunum, eða frá
4—5,2% raunverulegum vöxtum, þrátt fyrir „erfiðan fjár-
hag ríkissjóðs“. — Allar þessar stofnanir hafa fengið þau
lán, sem þær þurftu — nema Pétur Halldórsson fyrir Reykja-
víkurhæ.
t
Dregnr til vopnaviðskifta
milli Rússa og Japana?
-. .. ** ....
Sendiherra Japana í Moskva hótaði
í gær að Japanir myndu beita valdi.
1