Alþýðublaðið - 31.08.1938, Qupperneq 3

MIÐVIKUDAG 31. Ág. 1938.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
KITSTJÓHí:
F. R. VALDBMARSSON.
AFGREIÐSLA;
ALlÞÝBUHtSINU
(Inngangur frá Hverfiagötu).
SÍJVIAB: 4908—49®®,
4900: Afgreiösla, auglýsingar.
4901: Ritstjóm (innlendar firéttir).
1902: Riístjóri.
4903: ViJhj. S.Vilhjálmsson(heima)
4904: F. R. Valdemarsson (heima)
4905: Alþýöuprentsmiðjan,
4906: Afgreiðsla.
ALÞÝÐUPRENTSMIBJAN
Hvorn kostini
kýs Fraisókn?
EITSTJÓRI Nýja dagblaðs-
ins skrifaði nýlega grein,
í tilefni af viðtölum þeim, er
Finnur Jónsson hafði átt við
forystumenn Alþýðuflokkanna
á NorðurlÖndum, sem hver mað
ur hlaut að skilja þannig, að
hann teldi ekki samvinnu AI-
þýðuflokksins og Framsóknar-
flokksins æskilega og í raun og
veru óhugsandi, þar sem hann
sagði að skilyrði af hálfu Fram-
sóknarflokksins fyrir slíkri
samvinnu væri að Alþýðuflokk-
urinn breytti algerlega um
stefnu, hafnaði úrlausnum sós-
íalismans og legði hann á hill-
una. í raun og veru mátti skilja
á greininni, að Alþýðuflokkur-
inn hefði rekið kommúnistiska
pólitík, og þetta er undirstrik-
að sem ákveðnast í ritstjórnar-
grein N. dagbl. í gær, þar sem
því er haldið fram, að Alþýðu-
flokkurinn hafi jafnvel ,,gengið
lengra“ en kommúnistar í ,,þjóð-
nýtingar- og kaupkröfum“.
Þar sem ekkert liggur fyrir
um það, að Alþýðuflokkurinn
ætli að yfirgefa eða breyta um
þá stefnu, sem hann hefir fylgt
á undanförnum árum, og sem
mörkuð hefir verið af forseta
flokksins frá upphafi, „öfga-
manninum“ Jóni Baldvinssyni,
hlutu lesendur N. dagbl. að
draga þá ályktun, að samvinna
við Alþýðuflokkinn væri ó-
hugsanleg.
Daginn eftir birtist í sama
blaði önnur grein, þar sem lýst
var viðhorfi Framsóknarflokks-
ins til íhaldsins og stjórnar þess
á landinu 1924—1927. Hvernig
er þessi lýsing á þeim flokki,
sem vitað er að þeir Framsókn-
armenn, sem hugsa eins og Þ.
Þ. og halda á lofti stöðugum ó-
hróðri um Alþýðuflokkinn, —
hugsa til samvinnu við?
Því er fyrst lýst, að stjórnar-
tímabil íhaldsins hafi verið
paradís milliliðanna. „Allar
ráðstafanir ríkisstjórnarinnar
höfðu það markmið, að auka
þann gróða.“ Ekki óskemtileg
hugsun fyrir flokk, sem hefir
samvinnustefnuna sem æðsta
boðorð á stefnuskrá sinni. Það
var „létt undir með byggingu
skrauthýsa“, það var sem sé
aðaláhugamál ríkisstjórnarinn-
ar, að milliliðirnir gætu átt —
ekki aðeins ,,arðsama“ — held-
ur einnig „náðuga“ daga.
Hvað fengu svo bændur í
sinn hlut? „Þeim var neitað um
allan stuðning til að gera land-
búnaðinn jafnréttháan öðrum
atvinnuvegum landsins um að-
gang að veltufé.“ íhaldið barð-
ist á móti „vegalagningum,
byggingar- og landnámssjóði, á-
burðareinkasölunni,“ og öðrum
umbótum í þágu landbúnaðar-
ins,- Bændur voru „settir skör
neðar en allar aðrar stéttir" —
(leturbr. Alþ.bl.).
Er þetta þá það, sem koma
skal? hljóta lesendur N. dagbl.
að hugsa, eftir að þeim hefir
verið sýnt fram á það af rit-
stjóra Nýja dagblaðsins, hr.
Þórarni Þórarinssyni, að Al-
þýðuflokkurinn sé jafnvel verri
en kommúnistar og við hann
eigi Framsókn enga samvinnu
að hafa, nema hann afneiti al-
gerlega sinni fortíð og stefnu.
Það er óhætt að segja hr.
Þ. Þ. og Framsóknarmönnum,
sem hugsa eins og hann, að Ai-
þýðuflokkurinn mun ekki gera
það. Hann mun halda áfram
á sömu braut, á sama grund-
velli og áður, eins og Alþýðu-
flokkarnir á Norðurlöndum. —
Framsóknarflokkurinn verður
svo að gera upp við sig sjálfan
— hvort hann kýs heldur á-
framhaldandi samvinnu við Al-
þýðuflokkinn eða íhaldið.
íhaldið hefir þegar birt sín
skilyrði: Framsóknarflokkurinn
verður að afneita sinni stefnu,
Þ. Þ. virðist á mjög góðum vegi
með það, — og „biðja þjóðina
afsökunar á tuddaskap sínum
og svikum.“
Nýja dagblaðið hefir gefið
greinargóða lýsingu á stjórnar-
farinu, þegar íhaldið réði stjórn
arstefnunni. Þá voru forvígis-
menn íhaldsins Jón Magnússon,
Jón Þorláksson og Magnús
Guðmundsson, gætnir, hófsam-
ir og velviljaðir út frá sínu í-
haldssama sjónarmiði.
Nú standa í broddi fylkingar
hjá íhaldinu öfgafyltir lýð-
skrumarar, eftir því sem blöð
Framsóknarflokksins margsinn-
is hafa lýst þeim; nú er það Ól-
afur Thors, sem markar fjár-
málastefnu og fjármálasiðgæði
flokksins, Fra#isókn má búazt
við að þurfa að semja við Sig-
urð „mosaskegg“ um afurða-
verðið til bænda og menn eins
og Knút Arngrímsson um upp-
eldismál þjóðarinnar.
Afstaða Alþýðuflokksins er
skýr og ótvíræð: Hann er
reiðubúinn til samvinnu við
Framsóknarflokkinn á jafnrétt-
isgrundvelli, á þeim grundvelli,
sem markaður hefir verið af
flokknum með starfi hans á
liðnum árum, hann álítur slíka
samvinnu hagkvæma báðum
stærstu vinnustéttum landsins,
verkamönnum og bændum, en
hann hræðist það engan veginn,
þótt Framsóknarflokkurinn taki
þann kost, sem ritstjóri Nýia
dagblaðsins virðist óska eftir.
Mðf Mj]i d«g-
blaðsins.
IjJÝJA DAGBLAÐIÐ hefir
gefist algerlega upp á því,
að finna þeim orðum sínum
stað, að Alþýðuflokkarnir á
Norðurlöndum hafi „hafnað úr-
lausnum sósíalismans“ og að ís-
lenzki Alþýðuflokkurinn hafi
fylgt annari stefnu en þeir, m.
a. með „stórfeldum“ og
„heimskulegum þjóðnýtingar-
kröfum.“ í stað þess að rökræða
þessar fullyrðingar og færa
dæmi þeim til sönnunar, end-
urtekur blaðið staðhæfingar sín
ar án nokkurra röksemda, á
sama hátt og það hefir gert ó-
tal sinnum með nokkurra daga
millibili í rúmt ár, síðan J. J.
tók Kveldúlf upp á arma sína.
1. Ritstjóri Nýja dagblaðsins
hefir ekki enn orðið við til-
mælum Alþýðublaðsins um,
að útskýra, við hvað hann á
með ,,þjóðnýtingu,“ sem virðist
vera stefna, sem Framsóknar-
flokkurinn fordæmir algerlega,
þrátt fyrir það, þó hann hafi
samvinnuna á stefn'uskrá sinni
og álíti hana framtíðarlausn á
öllum sviðum atvinnulífsins.
Leon Blum á útifundi í París
Maurice Thorez.
Samkomulagið milli
jafnaðarmanna og
kommúnista verra en
nokkru sinni áður,
segir norski jafnað"
armaðurinn Finn Moe
I: ]kT ORSKI rithöfundurinn og jafnaðarmaðurinn Finn
Moe, sem undanfarið hefir dvalið suður á Frakk-
landi til þess að kynna sér stjórnmálaástandið þar, hefir j!
nýlega skrifað ítarlega grein í Arbeiderbladet í Oslo um
;j það millibilsástand, sem nú ríkir þar syðra og hina nei-
;j kvæðu reynslu af samfylkingunni, sem undanfarin fjögur I;
jj ár hefir verið milli jafnaðarmanna og kommúnista á !;
jj Frakklandi. !;
j; Greinin, sem hér fer á eftir er útdráttur úr ritgerð ;j
![ Finns Moe. jj
ÁTTTAKAN í hópgöngu
samfylkingarinnar í Par-
ís á þjóðhátíðardegi Frakka þ.
14. júlí í sumar var áberandi
mikið minni en undanfarin ár.
Og það leyndi sér ekki, að hóp-
gönguna vantaði þann eldmóð,
sem hún hafði í fyrra og hitt eð
fyrra. Sérstaklega tóku menn
eftir því, að þátttakan var lítil
af hálfu sósíalradikala flokks-
ins, sem nú fer svo að segja
einn með stjórn landsins.
Það væri þó ekki rétt að á-
lykta af því, eins og svo margir
vilja gera, að samfylkingin á
Frakklandi sé þegar dauð. En
sem bandalag milli flokka bæði
2. Ritstjórinn nefnir ennþá
ekkert dæmi úr tillögum Al-
þýðuflokksins á vorþinginu
1937, um hættulegar þjóðnýt-
ingarkröfur.
3. Hann leggur Alþýðublað-
inu þau orð í munn, að það
haldi því fram, að Framsóknar-
flokkurinn sé búinn að „leggja
samvinnustefnuna á hilluna“,
af því hann hafi ekki fram-
kvæmt hana á meðan hann
sat einn við völd. Alþýðublaðið
sagði, að það væri jafn fávís-
legt að ásaka Framsókn um að
hafa lagt samvinnustefnuna á
hilluna og það að halda því
fram, að sósíalistaflokkarnir á
Norðurlöndum hefðu „hafnað
úrlausnum sósíalismans“, af því
þeir hefðu ekki „framkvæmt
sósíalismann2 3 * * * * * * * 11 á þeim fáu árum,
sem þeir hafa setið að völdum.
„Framsóknarflokkurinn hefir
aldrei haft þingmeirihluta
einn“, segir Nýja dagblaðið, og
gat því ekki komið öllum sín-
um málum fram, en það þýðir
ekki að hann hafi breytt um
stefnu. Nákvæmlega hið sama
má segja um Alþýðufloklcana.
Þeir hafa ekki „hafnað úrlausn-
um sósíalismans,“ þótt þeir
hafi ekki getað „framkvæmt
sósíalismann“ að öllu leyti í
minnihlutaaðstöðu, á örfáum
árum, enda engum sósíalista
dottið í hug, að hægt væri að
framkvæma sósíalismann á ör-
fáum árum. Skýrar gat N. dag-
bí. ekki játað, að það fór með
staðlausa stafi, þegar það full-
yrti, að Alþýðuflokkarnir á
Norðurlöndum hafi „hafnað úr-
lausnum sósíalismans.“
á þingi og í stjórn landsins hef-
ir hún upp á síðkastið beðið
mikinn hnekki. Og það kemur
ekki aðeins til af því augna-
bliks- eða millibilsástandi, sem
nú er í stjórnmálum Frakk-
lands, síðan sósíalradikali flokk
urinn myndaði stjórn án þátt-
töku jafnaðarmanna, heldur
einnig og miklu meira af því,
að samfylkingin — bandalagið
milli sósíalradíkala flokksins,
jafnaðarmanna og kommúnista
— var byggð á algerlega nei-
kvæðri stefnuskrá: baráttunni
á móti fasismanum.
Það hlutverk, sem hún setti
sér — að afstýra fasismanum —
hefir samfylkingin leyst af
hendi. Hin eiginlegu fasista-
samtök og foringjar þeirra, de
la Rocque og Doriot, hafa að
minnsta kosti i bili verið kveðin
alveg niður á Frakklandi. En
þar með hefir samfylkingin
líka Verið svift þeim grund-
velli, sem hún var byggð á.
Þegar hún átti að sýna, hvaða
jákvæða stefnuskrá hún hefði,
hvaða umbætur hún gæti gert
í atvinnulífi og félagslífi lands-
ins, kom ágreiningurinn í ljós.
Þegar samfylkingin var
mynduð fyrir fjórum árum, var
það mjög greinilega tekið fram
af öllum flokkunum, sem tóku
þátt í þessu pólitíska banda-
lagi, að þeir héldu eftir sem áð-
ur hver sínu sjálfstæði og sinni
stefnuskrá. Það var ekkert ann-
að en baráttan á móti fasism-
anum, sem sameinaði þá. Og í
vitundinni um það, hefir inn-
byrðis baráttan milli flokkanna
í samfylkingunni haldið áfram
— og farið vaxandi undir niðri,
þannig að segja má að allt sé
nú í báli milli þeirra. Hve hat-
römm þessi barátta er, mátti
heyra í hópgöngunni þ. 14. júlí
í sumar, þegar kommúnistarn-
ir hrópuðu: „ Lifi Thorez!“ til
þess að reyna að yfirgnæfa her-
óp jafnaðarmanna: „Lifi Leon
Blum!“ Sannleikurinn er sá, að
jafnaðarmenn og kommúnistar
standa lengra hvorir frá öðrum
nú, en nokkru sinni áður, síð-
an samfylkingin var mynduð.
Samfylkingarstjórnin á
Frakklandi fór undir forsæti
Leons Blum vel af stað sumarið
1936. Þær umbætur á kjörum
verkamanna, sem Blum gerði
— sameiginlegir vinnusamning-
ar, lögskipað sumarfrí með
fullu kaupi og margt fleira —
hafa haft stórkostlega þýðingu.
Það eru umbætur, sem hafa sett
nýjan svip á líf frönsku þjóðar-
innar; enginn, sem þekkti
Frakkland áður, getur gengið
þess dulinn. í gamla daga sást
aldrei bakpoki á götunum í
París. Nú eru þeir allsstaðar.
Og það hafa verið opnaðar nýj-
ar búðir með sportvörum, þar
sem ekki eru aðeins seldir hjól-
hestar eins og áður, heldur og
tjöld og útileguútbúnaður. —
Þetta er nýtt á Frakklandi. Það
er merki þess, að hið vinnandi
fólk hefir uppgötvað náttúruna
á ný og fengið tækifæri til þess
að njóta hennar. Enginn skyldi
gera of lítið úr slíku. Það er
upphafið að nýjum tíma á
Frakklandi.
En eftir rúmlega hálfs árs
samfylkingarstjórn fór að draga
úr umbótunum og í fyrravor
boðaði Blum hið marg um tal-
aða „hlé“ á þeim. En nokkrum
mánuðum seinna var honum
steypt af öldungadeildinni. Það
eru margir þeirrar skoðunar á
Frakklandi — sérstaklega inn-
in verkalýðsfélaganna — að
Blum hafi ekki sýnt nógu mik-
inn kraft; hann hefði átt að
leggja til úrslitabaráttu gegn
öldungadeildinni og gera í eitt
skifti fyrir öll enda á valdi
hennar. En meinið lá efalaust
dýpra, þegar allt kemur til
alls. Það lá í því, að samfylk-
ingin hafði enga ákveðna, sam-
eiginlega stefnuskrá.
Það verður líka að viður-
kenna, að hlutverk Blums var
ekki létt. Hann varð að berjast
við þá örðugleika, sem allar
franskar stjórnir hafa átt við að
stríða í seinni tíð — fjárhags-
örðugleikana. Ástandið hefir
um lengri tíma verið þannig,
að allar tekjurnar á fjárhagsá-
ætlun ríkisins hafa ekki hrokk-
ið fyrir meiru en aðeins tveim-
ur af útgjaldaliðunum — vöxt-
um og afborgunum af ríkis-
skuldunum og vígbúnaðarkostn
aðinum. Til alls annars hefir
orðið að útvega fé á annan hátt.
Það er ástand, sem vitanlega
getur ekki gengið til lengdar.
Það er orðið óhjákvæmilegt að
endurskoða og breyta öllu
skattakerfi Frakklands. Það er
svo auðugt land, að það ætti
ekki að vera erfitt að afla þess
fjár, sem þarf til þess að stjórna
landinu án tekjuhalla.
En afturhaldið hefir notað sér
fjárhagsörðugleikana; það hefir
gert það sumpart með því, að
setja sín pólitísku skilyrði í
hvert sinn, sem stjórnin hefir
þurft á láni að halda, en sum-
part líka með því, að fella frank
ann með kauphallarbraski og
fjárflótta til útlanda. Það eru
gamalkunnar bardagaaðferðir
afturhaldsins á Frakklandi. Það
hefir með þeim steypt hverri
stjórninni eftir aðra, þótt þær
hafi haft öruggan meirihluta á
þingi. Betri sönnun er ekki
hægt að fá fyrir því, hve mikið
vantar á að lýðræðið sé tryggt,
meðan þing og stjórn hafa ekki
náð nokkurn veginn öruggu taki
á bönkunum.
Afturhaldinu á Frakklandi
hefir í bili tekizt að koma jafn-
aðarmönnum út úr stjórn lands-
ins. Stjórn Daladiers er að lang
mestu leyti skipuð fulltrúum
sósíalradikalaflokksins. Auk
hans eiga aðeins þýðingarlaus
eða þýðingarlítil flokksbrot
milli sósíalradikala flokksins og
jafnaðarmanna sæti í henni.
Stjórnin hefir reynt að bæta
fjárhag ríkisins. En ekkert sem
hún hefir gert, getur til virki-
legra umbóta talizt. Hinsvegar
gera stóratvinnurekendurnir
allt, sem þeir geta, til þess að
rífa aftur niður þær umbætur,
sem stjórn Leons Blum gerði.
Þeir fara í kring um lögin um
sameiginlega vinnusamninga og
önnur lagaákvæði, sem hún
setti til þess að bæta lífskjör
verkamanna. Stjórn Daladiers
gerir ekkert til þess að sjá um
að þau séu í heiðri haldin.
Það er eðlilegt, að mikil ó-
vissa sé ríkjandi innan frönsku
verkalýðshreifingarinnar, þegar
slíkt millibilsástand er í land-
inu.
Samkomulagið milli jafnaðar
manna og kommúnista er verra
en nokkru sinni áður. Innan
verkalýðsfélaganna eru von-
brigðin vitanlega mikil yfir
framferði atvinnurekendanna.
Kommúnistar reyna að nota sér
þau sjálfum sér til pólitísks
framdráttar. Þeir kynda ábyrgð
arlaust undir með því að gera
kröfur, sem eru óframkvæman-
legar og aðeins settar fram í lýð
skrums- og áróðursskyni fyrir
þá sjálfa. Þeir halda einnig á-
fram stöðugu klíkustarfi í verka
lýðsfélögunum, og hafa upp á
síðkastið meira að segja aukið
það svo, að aðrir hafa neyðst til
þess að taka upp opinbera bar-
áttu á móti því. Það þykir fyrir-
sjáanlegt að það komi til alvar-
legustu átaka og allsherjarupp-
gjörs milli jafnaðarmanna og
kommúnista innan verkalýðsfé-
laganna á þingi. verkalýðsfélag-
anna í haust.
Beztn kolln,
GEIRH.ZGEGA
Síraar: 1964 og 4017«
SKÓLAFÖTIN
ÚR FATABÚÐINNI.