Alþýðublaðið - 03.09.1938, Síða 3

LAUGARDAG 3. SEPT. 1«38.
ALÞÝBUBLAÐIB
Uppsðgn verkamann-
anna vlð bœjarsfmann
RáOstðfon, sem landssímastjári getur
enga fnllnseglandl skýringu gefið á.
ALÞÝDUBLAÐIB
enmðM:
r. b. VALnBMAasseN.
AFGKEIÐSLA:
ALÞÝðUHÚSIND
(Inngangur £rá Hverlisgötu).
SÍMAE: 4969—4991.
4000: Aigreiösla, augjýslngar.
4ð01: Ritstjórn (innlendar íréttir),
©02: Rrtstjóri.
4903: Vilhj. S.Vilhjálmsson(heima)
4904: F. R. Valdemarsson (heima)
4905: Alpýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
ALÞÝÐUFBENTSMIÐÝAN
TIipiillfliMfes
insnmnfjaranBSðki
ð hiíasiælnnnm.
/k ÚÞÝÐUBLAÐIÐ hefir niokkr-
ium sinnuim vakiö athygli á
„s;amspili“ íhalds 'iog kioimmúuilstii
gegn AlpýÖuflokfcnum. Þa:ö er
nærri því daiglegt brau'ð, að hægt
sé a& lesa sarna niSið, sömu lyg-
amar um, Alþý&ufioMkinn í 'biöð-
iim íhaMsins, sem hæst er hald-
fð á liofti í tblöðum kommúnista,
og gagnkvæmt. Bæ&i íhaMiö og
kiommúnistar skoða Alþý&uflokk-
inn sem sinn aÖalamdstæðÉig í
stjórnmálum Lanidsins. Ihaidiið
hefir fr,á því fyrista gjefft sitt tiíl
a& eflja iog styðja bommúnista á
kiostnað AlþýðufMkksins, iog
kionmministar óska fretoar eftir
velgtengni íhaldsius heldur en Al-
þý&uflokksins.
Mgh). gaf alveg nýiega ná-
kvæm-Iegia sörnu lýsiingu á af-
stöðú Alþýðufliotoksiins til samein-
ingarmálsins o,g Lesa hiefif mátt
í Þióðviljanum log Nýju laudi:
A.l þý ðuflokkurinn, „Skjaldborg-
in“, ier a&einis fámenn fiotiinlgja-
ktíka, sem aðehis hugsar uim bein
og bitlinga; alt verkafólkiö er
mieð kommúnístuni <og H. V. og
vili samieSnast jæirn.
Kommrúniistar neyna eftir beztu
getu að horga íhaldinu þessa lið-
veizliu mieð aðjstoð í hiStaveituimál-
inu, ;sem er eitthvert stærsta
hneykslismálið í stjómmálasögu
landsins.
I fyrirsögn á grein Þjóðviljans
um hitaveituimálið í jgær stenid’ur:
„Vill SkjaMbotigin (les: AlþýðU-
fliokkurinu) tiefja málið með nýj-
um ,,rannsókniu!m“?“ Síðan er
Isagt í greininni, að rannsókn sú,
siem A1 þýcáufliokkurmn fór fram
p í tiillögu sinini, xnuini ekki' taka
inánuði, helduir ár. M. ö. o., það
er gefið í skyn, að Alþýðuflokk-
urinn vilji tefja málið með lenda-
iausuin rannsóknumv sama lygin
og íhaldið hefir verið að töngl-
ast á árum saman, samtimis sem
það hiefir tafið lvitaveituna í imðijg
ár með káki sínu.
En viti menn! Þegar borin er
upp tillaga Alþý&ufLokksins, sem
Þjóðviljinn og Mgbl. segir að
nmni seinka Mtaveitiunni árum
saman, þá grei&a kiommiúnistar
atkvæði með ihennii Hvað á að
segja um svona starfsiaðferðir?
Máigagn kommúnista svívilróix
Alþýðuflokkmn fyrir að fiytja tiil-
lögu, siem fiulltráiumi þeiirtra í bæj-
arstjórn þykir svo góð', að þeir
greiða latkvæði mieð hienni!
Þietta verður varla sliýrt öðriu
vísi en sem hriein og bein ó-
náttúra.
Vitanliega er það hin nœisita
fjaristæðia, að tillaga Alþýðu-
fl.akksins myndi ftiesta friam-
kvæmd hitaveitunnar um einn
dag. Henni er fnestað um óá-
kveðinn tíma vegna þess, að
Pétur Halldórsson getur ekkert
llán. fengið1 til hitavei'tunnar á
Reyikjum. Hvters vegna ekki að
nota þenmian tíma ti:l þess að
bora í Hienglinum eða Krísuivík,
þar sem ailar líkur benda til
þess, að það þyrfti að eáns stutt-
ah timía ti,l þess að ganjgia, úr
sktugga luim þáð, hvort hægt væri
að fiá nægilega mijkla giufiu til
þess að hita upp allan bæinn?
A. m. k. fiullyrða erJendir sér-
firæðingar, lað Iwergi þalr, siem
berað hefir verið eftir gufiui, hafi
verið jafn mrkil gufla á yfirbiorði
jarðar eg hér, áður en boraniimair
hófust.
Enn sem kiomið er nægir vatnið
á Reykjum aðeims tii þess að
hita Upp nokkum hluta bæjarinsi,
Og óvist, að par fáist mikið meira
vatn; a. m. k. byggiir sænski vetík-
fræðingurinn sána áætlun: á því,
að það verði að byggja kota-
miðsitöð til viðbótar.
Takist hins vegar a& fá lán tii
hitaveitunnar á Rieykjtum, eins log
sænski verkfræðinguri'nn áætlar
hana, þá er ekki horfanidj í jþann
kostnað, sem það hiefði hafit 1
för með sér að byrja rannsó*kn
á öðirum hitasvæðum, sérstaklega
þai' sem svo steindur á, a& ekki
þaifi að kaupa' neinn bor. Hinsi
vegar er ósiamnað' að slíkt lán fá-
isrt, iog hefðu fUiLyrðinigar íhalds-
ins um það, að’ lámstraust þjóð-
arimnar sé algierliega gliatað, við
nokkuð’ að styðjast, skiiur likliega
Mner maður, að ekki er von á
Lániinu fyrstU1 mánuð|i|na.
Hitaveitumáilið er .svo mikið
hagsmunamái fyrir Reykjaivík: og
fyrir ált landið, að það gengur
giæpi næst áð nota ekki þennan
tima, sem fyrirsjáanlegt er aö
hitaveitian hlýtur að dragast á
iangiínn hvort sem er, tiJ þess að
rannsatoa stænstu hitaisvæðin i
nágrenni bæjarins.
Hve lemgi heldur ihaldiði að
bæjarbúar láti bjóða sér að vera
stviknir um hitaveituua, og hve
l©ngi heldur það að bæjaírbúar
látii halda sér uppi á snakki um
að það sé fjandskapur við hitar
veituna, a& vilja giera eitthviað til
að flýta máliirlU og fá söra filesta
aðiLa til þiess að vinna að lausn
þess?
IhaLdiið er búið að sýna. van-
mátt sto’ 'í hítaveitUmáiilnU'. Það
er furðulieg blimidni og þver-
móðska,, sem lýsti sér í því, að
BélLa tillögur Alþýðiuflokksins í
bæjarstjórninni. um að ieitai að-
Stoðar rLkisstjómiahinniair við nýja
ranmsókm á málto og aðstoð
hennar og biankauna: við útvegun
látasfjár. Það Lífiur heizt út fyrir
að iliialdið vilji heldur ernga hita-
vei.tu, hleldiur en að eiga það á
hættu, að ándstæðinguni þess
vetöi eignaður eiuhlver heiður af
framkvæmd hennar.
i j |!"
Biriarstjérin í
Reykjavík.
■pÉTUR HALLDÓRSSON borg-
arstjóri hefir vakið á sér lall-
veruliega athygli í sambanrii við
hitaveitumá'l bæjarins bæðl á al-
þin(gi og i bæjarstjórn. 1 hvert
sinn sem istjómmálaandstæðingar
hans hafia hent á ný úrræöi í
þessu máli, sýmt fram á misitök,
er jgerð hafa vterið , og óskað þess,
aö allir tækju höndum sarnain tii
skynsamlegra framkvæmida í m ál-
to, hiefir hann brugðist hið’
versta við Oig rokið upp með
móðursjúkar æsiingar og ofsa.
Hainn hefir nú í hartnær ár, í
tíma og ótíma, fullyrt, að haren
væri búinn að fá eða mymdi fá
á næstunni, álitleg lánstilboð er-
lendis. En alt þetta hefíír að engu
orðið. Hann hefír dvialið lang-
dvöium erlendis, alt að háifu’ ári,
í því skyni að útvega lán til
hitaveitunmar, en alt árangurs-
iaiust.
Það hefir fylliiega toomið í Ijós
af álitsgjörðum veríkfræðinganna,
anskra ’verMræðiinga og sænislks,
að’ hitavei'tumálið er enn á nokk-
uð einhlil&a rannsóknarstigi;.
Efíir Biiðjði B. Bald-
víbssob varaf onaifl
Bagsbriiar.
TU|' ÖRGUM kom einkenni-
■*•*■■■ lega fyrir sjónir þegar sú
fregn flang út um bæinn, að
starfsmönnum við bæjarsím-
ann, þeim er vinna við lagning-
ar og uppsetningar símans, hefði
verið sagt upp.
Sjálfvirka stöðin hafði verið
aukin á þessu ári þannig, að
bæta.má við 2000 símum, eft-
irspurn virðist vera mikii um
þessi viðbótarnúmer, og varð
henni ekki annað.
Sú frétt flaug að vísu fyrir,
að ekki hefði fengist gjaldeyr-
is- og innflutningsleyfi nema
fyrir fjórðungi þeirrar tækja-
Þetta hefir án efla torvelidiað íram-
kvæmd má'lsins. En ekki má
horgarstjórinn heyna það ■ á nafin
nefnt.
Upprunaiega átti aðeins að
hita upp háifan bæinn með hita-
veitu frá Reykjum. Þá taidi horg-
arstjórinn það eiinu sjálfsögðu
Lei’ðina, og ekki máttl á annað
minnast.
Nú ier rætt um að hiita allan
bæinn me'ð vatni frá Reykjum1,
en að byggja isamtíimis kolamiö-
stöð tii , þess að skerpa á Mta
vatnsins. Þetta telur horgairistjór-
ínn nú vera hið eina rétta, og að
ekki sé Jítandi; við öðru.
Það hefiir venið bient á það í
Alþýðublaðinu>, að framkioma
böigarstjóra vdð Jánsútvegianir er-
lendis myndu hafa átt sto þátt
í því, að ekkert lán hefir enn
fengist til Mtaveiitunnair. Til þess-
arar ályktunar eúu1 vissuLega full-
ar ástæður. Morgunblaðið hefílr i
þessu 'samhandi haMið því ftiam,
að stjórtnmálaandstæðingiar borg-
arstjóra teldu hann óbeppil'egan
til lántötouaiimda vegna þess, að
hann bragðaði ekki áfiengi. En
hér jer um f jarstæðU' og tilbúnimg
að ræða afi háliú Morgunblpðis-
ins. Bindindi hoigarstjóra befir
væntanlega ekki verið honum
neinn þröskuldur á vegi erlendis.
En hitt :eir jafn víst, að horgair-
stjórann skiortir flesit þau skilyrði,,
sem sá rnaður þarf að hafia, er
fæst við lántöker erLendis, iog
hefilr marga þá ókosti, er slikur
maður má ekki hafa. B’orgarstjór-
to, sem í einkalífi sínu mun
viera sæmdarmaður, hjálpfús við
kunningja sina og vini, er fár
kunnandi í fjármálum, einhliða
og ofstækisfúllU'r, barnaLegur i
aðra rönditaa, en uppstöktour
og vantlar tilfininian’legá jafinvægi,
lipurð og úrræði, þegar á móti
blæs iog við slynga aðilja er að
etja. Gneind hans er hvorki ýkja
mikil né skörp, og sikilniingur
hams á mönnum og málefnum er
þföngur og siialegur. Hann sfkort-
ir hvoilki vi'lj'a né lö'ngun til að
Leysa verk sín vel af híendi, en
sjáifsþóttt hans og ofisitæki hindr-
ar þamn ofit í þyí a& ráðfæra sLg
við sér hæfarx rnenn.
Það eru þessi einkmm borgar-
stjórans, 'siem gera hamn illa hæf-
an til lántötouerindá erlendis.
Ófullkomin og einhliða nanin-
sókn Mtavéitumálsinsi, samfara
lélegri liæfnx biorgiarstjórans, hafa
til þessa verið ver,sti þrölsikuldur í
vegi ’hitavfiitumálsins.
tölu, sem aukning stöðvarinnar
leyfði, en þegar uppsögnin frá
landssímastjóra gekk í gildi 18.
þ. m., þá höfðu ekki verið sett
upp nema 350 tæki og þau flest
tengd til bráðabirgða.
Eftir voru 150 tæki, sem voru
meira en upppöntuð, og eftir
var að ganga frá hinum 350 að
allverulegu leyti, enda kvaðst
verkstjóri bæjarsímans Jónas
Eyvindsson, ekki geta valið úr
sínum 9 manna hóp þá 4, sem
honum var sagt að velja, þar
sem þeir önnuðu ekki því verki,
sem eftirspurn væri um. í 4
virka daga var því ekkert unnið
af þessum verkamannahóp, þá
barst skipun um að taka aftur
tiltekna 4 menn af þessum 9. Á
þessum tíma var uppsögnin
tekin fyrir af rekstrarráði sím-
ans og var lagt til af því að
teknir yrðu 6 menn (af 9) og
auk þess lögð áherzla á að
gjaldeyrir yrði veittur fyrir
miðstöðvum þeim, er legið hafa
undanfarna mánuði á hafnar-
bakkanum og ætlaðar eru til
uppsetningar í húsi Eimskipafé-
lagsins.
Landssímastjóri brá sér í
ferðalag þegar eftir að uppsögn
þessi kom í gildi, og er í því
enn, enda heíir ekki frézt að
ferðapeningar hjá símanum hafi
verið skornir niður eða tak-
markaðir til muna.
Og meðan landssímastjóri er
í sportferð þessari, kveðst at-
vinnumálaráðherra ekki taka
frekari ákvarðanir í máli þessu,
þó .að það virðist ástæðulítil til-
hliðrunarsemi miðað við þær
aðferðir eða ráðstafanir, sem
þessi yfirmaður símans hefir
gert.
Ef raktar eru ástæður og or-
sakir til þessara uppsagna, þá
kemur ýmislegt í ljós og sumt
harla einkennilegt.
Starfsmenn þeir, sem hér um
ræðir, hafa unnið hjá símanum
frá 8—20 ár, svo hér er ekki
um að ræða neina nýgræðinga
eða menn, sem teknir hafi verið
tíma og tíma til verks.
Samkvæmt reglugerðará-
kvæðum er gert ráð fyrir því,
að starfsfólki símans gefist
kostur á að vinna sig upp við
fyrirtækið. Ekki virðist þessi
regla eiga að gilda um starfs-
menn þá, sem hér um ræðir.
Verður þó eigi betur séð en
vöxtur og tekjur bæjarsímans
hvíli mjög á þeirra verkum, þar
sem aukning bæjarsímakerfis-
ins og viðhald þess hvílir á af-
köstum þeirra. Símanotendum
hér í bænum mun og finnast að
þeir greiði sæmilega fyrir hvers
konar símanot.
Verður öllum almenningi á
að álíta sem svo, að aukning
bæj arsímakerfisins og viðhald
þes gefi símanum það miklar
tekjur í aðra hönd, að ekki sé
þörf á að draga saman seglin á
þessu sviði, og að því séu ekki
sérstök búdrýgindi fyrir sím-
ann að kippa þarna að sér hend-
inni.
Þessi uppsögn er svo varin (ef
vörn slcyldi kalla) með því, að
gjaldeyrisleyfi fáist ekki fyrir
símtækjum, sem nota þurfi hér
í bænum.
En landssímastjóri hefir leyft
sér að flytja inn „kabal“ fyrir
um fjórðung milljónar til þess
að leggja yfir Holtavörðuheiði.
Hvílík ráðstöfun! Ekki mundi
það verk auka til muna tekjur
símans, auk þess, sem eigi verð-
ur séð að nú, þegar nýr og betri
vegur er kominn yfir heiðina,
sé knýjandi nauðsyn að grafa
símann í jörð, enda líka verður
það bersýnilegt hve aðkallandi
þetta er, þegar athugað er að
„kaball,1 þessi verður geymdur
a. m. k. til næsta árs.
Þessarar glópsku yfirmanns-
ins eiga svo verkamennirnir
við bæjarsímann að gjalda, auk
þess, sem það bitnar á símnot-
endum, og hlýtur að rýra tekj-
ur símans frá því sem þurft
hefði að vera. Sýnist að ólíkt
skynsamlegra hefði verið að
geta notað til fulls stækkun
sjálfvirku stöðvarinnar hér í
bænum, heldur en geyma gjald-
eyri þann, sem til þess hefði
gengið, í „kabli,“ sem liggur ”á
planinu“ í Borgarnesi.
Verður því vart trúað, að
gjaldeyrir réttsýni og stjórn-
vizku sé svo innifrosinn hjá
landsímastjóra og öðrum ráða-
mönnum símans, að verkamenn
irnir og símanotndur í Reykja-
vík verði lengi látnir gjalda
þeirrar stífni eða árekstra, sem
kunna að hafa orðið vegna ráð-
stöfunar á gjaldeyris- og inn-
flutningsleyfum sínum. Og sízt
verður skilið, að það geti haft
úrslitaáhrif á umframeyðslu
stofnunar þessarar, hvort 4 eða
6 verkamenn vinni að staðaldri
við þau verk hjá bæjarsíma
Reykjavíkur, sem að verulegu
leyti leggja grundvöll undir
tekjur símans. Og það er harla
ólíklegt, að unnt sé að fækka
starfsmönnum þessum á sama
tíma og bæjarkerfið vex, og
Darf og hlýtur að vaxa meira.
G. B. B.
Ferðafélag íslands
táðg©rir að fiara götagtaför í
Dyrafjöill iog á Henigil á
morgun. Ekið í biltatai auistuir
að Þiragvialliavatni og sta&uir með
vatninta tam HiestvLk loig að Niesjiai-
völltuim, 'en gtengið þaðan „gegn-
|uim. dyrraar“ í Dyradial log á Dyrai-
fjöll. Þá fiarið iujm SpiorhelLudai
uim Skegigjadial iog gengið á
Hengil vestan við Skeggja. Af
Hengli vieEðiuir gengið uimlamS’ta-
dal iog Sliegigjta'beinsskarð.alð Kol-
viðarhól'i og ekið í bíLum til
Reykjavítour. Þeir siem etoki kæra
sii'g uin að ganga á Hengil geta
farið um Miararda'L, Engiidial og
BolaveLli, eðia yfíir H'ústaiúlainn til
K’Olvið’arhóls. Lagt á stað kl. 8
áirriegisi. Farmiiðar sieMLr á Stiein-
idórsstöð í dag og í kvöld til
kl. 9.
óskar Þórðarson
Læknir er nýtoiomin heiim úr
sumariieyfi síwu.
SiprðHr skélamelsí-
ari sextnar.
1 ;
Sigurður Guðmundsson.
SIGURÐUR GUÐMUNDS-
SON SKÓLAMEISTARI
á Akureyri er sextugur í dag.
Má eflaust telja hann einhvern
merkasta skólamann okkar, nú-
lifandi, Hann var einn af
fremstu forvígismönnum
menntaskólastofnunar á Norð-
urlandi, og hefir skólinn vaxið
mjög og dafnað undir stjórn
hans. Skólastjórnarhæfileikar
Sigurðar eiga að verulegu leyti
rót sína að rekja til skilnings
hans og glöggskyggni á mis-
munandi skapgerð nemend-
anna, auk alúðar hans og á-
byrgðartilfinningu í starfinu.
Lætur hann sér ekki aðeins
nægja að fylgjast með ferli
nemendanna gegnum skóla-
bekkina, heldur missir hann
ekki sjónar af þeim, eftir að
skóla sleppir.
En Sigurður er ekki aðeins
mikill skólastjóri, heldur einnig
mikill kennari. Það er ekkert
skrum þótt sagt sé, að hann sé
fremsti íslenzkukennari þjóðar-
innar, og er það meira en með-
algleyminn maður, sem líður
úr minni hið mikla fjör og líf,
sem hann blés í kennsluefnið.
Sigurður Guðmundsson er
fæddur á Æsustöðum í Bólstað-
arhlíðarhreppi 3. september ár-
ið 1878. Foreldrar hans voru
þau hjónin Guðmundur Erlends
son, bóndi þar og síðar í Mjóa-
dal, og Ingibjörg Guðrún Sig-
urðardóttir. Sigurður settist í
fyrsta bekk lærða skólans
haustið 1895 og lauk stúdents-
prófi vorið 1902 með 1. eink-
unn og lauk mgistarapróifi í
norrænni málfræði 15. septem-
ber 1910. Að loknu prófi hvarf
hann aftur heim og stundaði
kennslu í Reykjavík, og 1. okt.
1917 var hann skipaður 2.
kennari við Kennaraskólann. 3.
júlí 1921 var Sigurður skipaður
skólameistari við Gagnfræða-
skólann á Akureyri frá 1. sept-
ember sama ár. Hefir hann síð-
an verið yíirmaður þeirrar
stofnunar, sem undir stjórn
hans hefir hlotið menntaskóla-
réttindi og heitir nú Mennta-
skólinn á Akureyri. Árið 1915
kvæntist Sigurður Halldóru
Ólafsdóttur prests Finnssonar
frá Kálfholti.
Eftir Sigurð liggur fjöldi rit-
gerða, bæði um íslenzk fræði,
þjóðfélags- og uþpeldismál.
p+q.
SimdMiskelð I Snndhoiiinm.
hefjast að nýju þriðjudaginn 6. þ. m. Þátttakendur
gefi sig fram á mánudag og þriðjudag kl. 9—-11 f.
Mt hád. og 2—4 e. hád. Upþl. á sömu tímum í síma
4059. •
Utbrelðlð AEpýðuMaðið.

■ m