Alþýðublaðið - 21.12.1938, Blaðsíða 1

ALÞYÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI: F. R. VALDEMARSSON
ÚTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKURINN
XIX. ÁRGANGUR
MIÐVIKUDAG 21. DES. 1938
297. TOLUBLAÐ
BækDrH.F.A. nppseid-
ar á hálfsiD mánði.
-----: ♦......
AlmeBmingur hefir tekið pessari
útgáfustarfsemi sérstaklega vel.
------—-------
Aðeins nokkur elntðk al
„Svartfugl“ táanleg enn
fi bókaverzl. og li|á M.F.A.
■ ■ ■» ------—
UPPLAG þeirra fjögurra ágætu bóka> sem Menningar-
og fræðslusamband alþýðu (MFA) hefir gefið út, er
nú svo að segja alveg þrotið.
Aðeins hálfur mánuður er liðinn síðan fyrstu 2 bæk-
urnar komu út. Að vísu voru allmargir kaupendur komnir
að bókunum áður en þær voru fullprentaðar, en samt sem
áður mun það vera eins dæmi í bókaútgáfu íslendinga,
að hátt upplag af fjórum bókum sama útgáfufyrirtækis
seljist á svona skömmum tíma, aðeins á hálfum mánuði.
Af þessum ástæðum er ekki
hægt að afgreiða fleiri pantan- ♦
ir út um land og hefir MFA
þegar tilkynt það opinberlega,
en slíkar pantanir berast nú að
daglega. Eru umboðsmenn, sem
e. t. v. hafa einhverjar bækurn-
ar óseldar, beðnir um að senda
þær nú þegar til MFA.
Hér í Reykjavík er verið að
ljúka við að bera bækurnar út
til áskrifenda.
Bækurnar koma ekki í bóka-
vérzlanir nema um 200 eintök
af Svartfugli og örfá eintök af
Sælueyjunni, en nokkur eintök
af þessum tveim bókum fást
einnig enn í skrifstofu sam-
bandsins í Alþýðuhúsi Reykja-
víkur, 6. hæð. Svartfugl, sem
dr. Símon Jóh. Ágústsson seg-
ir um í ritdómi á 3. síðu í
blaðinu í dag, að sé fullkomn-
asta saga, sem íslenzkur maður
hafi skrifað, kostar 7 kr. ó-
bundin, kr. 8.75 í bandi og 9.75 í
skrautbandi og má fullyrða, að
þessi ágæta bók verði ófáanleg
eftir jól.
Allar bækur MFA hafa feng-
ið hina ágætustu dóma meðal
manna. Má og í því sambandi
benda á grein Ólafs Hansson-
ar Mentaskólakennara í blað-
inu í gær um Sögu verkalýðs-
hreyfingarinnar og grein dr.
Símons Jóh. Ágústssonar í dag
um Svartfugl. Hinar bækurnar
tvær munu og fá ágæta dóma.
Má segja, að þessi byrjun MFA
hafi tekist prýðilega, enda hefir
almenningur þegar sýnt það,
að hann kann að meta starf
þess. Það er og eftirtektarvert
hve mikill hluti hinna föstu á-
skrifenda að bókunum eru
verkamenn, bændur og sjó-
menn, enda hefir áskriftarverð-
ið verið miðað við kaupmátt
þeirra.
Verðlann Ar hetju-
sjöði Carnegies.
KHÖFN í gærkveldi. FÚ.
VERÐLAUNUM hefir verið
úthlutað úr hetjusjóði
Carnegies og hafa þessir íslend-
ingar hlotið verðlaunin: 500 kr.
Guðjón Árnason sjómaður á
Akranesi, 300 kr. Jónína Elías-
dóttir á Nesi við ísafjörð, 300
kr. Elísa Elíasdóttir á sama bæ
og 300 kr. Sigurður Guðnason
þjónn á sænska Ameríkufarinu
„Stockholm".
Súðpín
ko m k'l. 3 í
gær.
Páfinn mðtmælir
fiyðingaofsöhnnnum
í verki.
Styrkir landflótta ehkju oq
dóttnr hins heimsfræoa vís-
indamanns og Gyðinos Hein-
rich Hertz.
|F%AÐ kannast flestir við hinn
** fræga þýzka eðlisfræðing
Heinrich Hertz og hinar frægu
rannsóknij: hans á sambandi
ljóss og rafmagns, sem sýndu
að ýmsu leyti svipað hátterni
beggja. Nafn hans er heiti á al-
kunnri mælieiningu í raf-
magnsfræðinni. Hann dó 1894
og var Gyðingur að trú og ætt-
erni. Ekkja hans og dóttir, sem
báðar eru gyðingatrúar, urðu
að hröklast burt af Þýzkalandi,
þegar nazistar komust þar til
valda, en fjármuni sína fengu
þær ekki, og ekki heldur arð-
inn af þeim, og eftirlaun ekkj-
unnar neitaði þýzka stjórnin að
greiða. Þær mæðgur settust að
í London, og lifðu þar við sult
og seiru, enda þótt Þjóðverjar
hagnýttu uppgötvanir Hertz
eftir sem áður.
Páfastóllinn hefir hvað ofan í
annað samt kröftugl. mótmælt
hinum þýzku og ítölsku ofsókn-
um á hendur Gyðingum. Páfi
hefir og miklar mætur á alls
konar náttúruvísindum, og
hefir hann meðal annars fyrir
nokkrum árum stofnað nátt-
úruvísindafélag, sem hann
heldur uppi með ríflegum fjár-
framlögum, og eru í því ýmsir
helztu náttúrufræðingar heims-
ins, af Norðurlöndum t. d. Dan-
inn Niels Bohr. Þótti páfa ilt
til að vita, að þær Hertzmæðg-
urnar skyldi skorta, og hefir
hann því fyrir skemstu gefið
þeim 1 250 000 lírur.
Samningar uni samvinnu dðnsku
oo íslenzku sjúkrasamlayanna.
Haraldur Guðmundsson undir-
bjó samningana i utanfðr sinni.
Gjafir tll lýsiskaupa
spánskra barna, afhentar gjald-
lcera F riöarvinafélíags íslainds:
Sóion 5 kr. U. M. F. Árvakur 20
kr. V-erslunarmanínafél. á ísiafixði
32 kr. Vexkalýðisfél. Baidux, Isa-
firöi, kr. 36,25. Fé'l. jáxniðinaðar-
mamia í Rvik kx. 74,50. Kiomið
inn fyxix mierki 25 kr. Vélsitjóxa-
Akuxeyrar 150 kr.
O AMVINNA mun innan
^ skamms hefjast milli
íslenzkra sjúkrasamlaga og
hinna dönsku.
Haraldur Guðmundsson al-
þingismaður, forstjóri Trygg-
ingarstofnunar ríksins, kom
heim með Gullfossi í gær-
kveldi. Hann var eins og kunn-
ugt er einn þeirra þriggja
manna, sem mættu í Oslo í
nóvember til umræðna um
norsku samningana svokölluðu.
Þeim umræðum var ekki lokið,
en munu halda áfram hér í
Reykjavík eftir áramót. Að
þessum umræðum loknum fór
Haraldur Guðmundsson til
Danmerkur til að undirbúa
samninga fyrir hönd Trygg-
ingastofnunar ríkisins við
dönsku sjúkrasamlögin,
Verður aðallega samið um
yfirfærslur meðlimanna frá
öðru landinu til hins og aðra
samvinnu.
Ekki var að fullu gengið frá
þessum samningum, segir Har-
aldur Guðmundsson, og verður
það hlutverk beggja ríkis-
stjórnanna, en frá þeim mun að
líkindum verða gengið í byrjun
næsta árs.
gýzkur flóttamaður
í Prag framseldar.
KALUNDBORG í gærkv. FO.
IjÝZKUR MAÐUR, siettn hafði
vegið S.-S.-xnianín í inánd við
Weitmax og kotmist dndan til
Pnag, hefix nú vexið framseldiux
Þjóðverjiuim.
Hafði pegair í istaið vierið kraf-
ist, að maðiurinin yrði fraJmseldur,
en fyrri stjöm Tékkóslóvakíiu
nie'itaði því.
Manni'num hefir veriö stefnt
fyrir sérstakam dómstól fyriir af-
bnot sitt.
Ho- clisha, núverandi hermálaráðherra Chamberlains, — í
hópi brezkra hermanna.
3 ráðherrar Chamber"
lains heimta breytingar
á skipun ráðuneytisins
—.... ^ ---
Þeír eru óánægðir yfir seinagangi vighúnaðar-
ins unflir stjðrn Inskips »g Hare - Beliska.
LONDON í gærkveldi. FU.
NÆSTUM því öll Lundúna-
dagblöðin gera það að
umtalsefni í morgun, að þrír
aðstoðarráðherrar í brezku
stjórninni hafi látið í Ijós óá-
nægju og gagnrýni. sem kunni
að leiða til breytinga á skipun
stjórnarinnar.
Svo virðist, sem Hudson, að-
stoðarverzlunarmálaráðherra,
hafi fyrir um 10 dögum snúið
sér til Chamberlains forsætis-
ráðherra og rætt við hann óá-
nægju og gagnrýni, sem kunni
aðstoðarráðherra yfir seina-
gangi í landvarnamálafram-
kvæmdum.
Hinir ráðherrarnir, sem eru
sömu skoðunar í þessu efni, eru
þeir Dufferin lávarður, aðstoð-
arnýlendumálaráðherra, og
Strathcona lávarður, aðstoðar-
hermálaráðherra.
Hudson gagnrýndi ekki að-
eins Sir Thomas Inskip land-
varnamálaráðherra og Hore-
Belisha hermálaráðherra, held-
ur og Winterton lávarð, sem
hefir haft nokkur afskifti af
málum, sem snerta landvarn-
irnar.
Er Hudson hafði tekið þetta
óvanalega skref, að fara á fund
Chamberlains til þess að ræða
þessi mál og gera honum grein
fyrir skoðunum sínum og hinna
tveggja ráðherranna, Dufferins
og Strathcona, komst Cham-
berlain svo að orði, að hann
mundi taka þessi mál til íhug-
unar í jólaleyfinu.
Sum blaðanna taka svo djúpt
1 árinni að segja, að ríkisstjórn-
in muni verða endurskipulögð
snemma í janúar.
Það er tekið fram, að enginn
þeirra þriggja ráðherra, sem
látið hafa óánægju og gagnrýni
í ljós, sé ósamþykkur stefnu
stjórnarinnar í utanríkismál-
unt
8000 italskir hermenn
tii Spðnar siðai i okt.
LONDON í morgun. FÚ.
Tillaga stjórnarinnar um
sjálfboðaliðsstarfsemina á ó-
friðartíma var samþykt í neðri
málstofunni í gær með 270 at-
kvæðum gegn 9.
Undir umræðum um tillög-
una bar einnig á góma sjálf-
boðaliða á Spáni og ungfrú
Ellen Wilkinson spurðist'fyrir
um það, hvort nokkuð væri
hæft í því að 3 sveitir ítajskra
hermanna hefðu nýlega lent á
Spáni, ein 9. nóv., önnur 28.
nóv. og sú þriðja 19. des. og að
alls mundu 8000 ítalskir her-
menn hafa bæzt í lið uppreisn-
armanna síðan í miðjum októ-
ber.
Aðstoðarutanrikismálatáð-
herrann svaraði, að hann héldi
ekki að þessar tölur væri svo
háar eins og gefið væri í skyn.
á
IRÁÐI er að búa til kvik-
mynd um víkingaferðirnar
og verður kvikmyndastjórn-
andanum Frank Lloyd, sem m.
a. er kunnur fyrir kvikmynd-
ina „Cavalcade“, falin stjórn
verksins. Kvikmyndin um vík-
ingaferðirnar verður gerð á
komandi ári.
Smíðuð verða víkingaskip
til notkunar við töku kvik-
myndarinnar, og í öllu farið
eftir leiðbeiningum fornfræð-
inga um gerð þeirra, svo að þau
verði sem nákvæmastar eftir-
líkingar víkingaskipa á Norð-
urlöndum. Búningar allir verða
einnig gerðir samkvæmt því,
sem tíðkaðist á víkingatímun-
um. (FÚ.)
Ihaldsmenn og
og kommnnist-
argera npppot
Hinir nýja bankastjðrar
við Iltvegsbankann hafa
lægri Iaun en aðrlr banka-
stjðrar.
J\Ð GEFNU TILEFNI skaí
þáö upplýsit út aif iuippþoti
íhaldsimiaama og kommúnista, að
lfljun bankastjóm viÖ Útviegsbaink-
flún hafa ekkert veriö hækkuö.
Hiinir 2 nýju bamkastjórar hafa
sömú Iaiun o g fyrirneninarar
þieirra og gegna s,ömU störfum
iog þeir. Asjgieir Ásjgieirsisoö gieguir
sömu störfium og Jón Baldvins-
son gegndi og hefir ekki hærri
laiuin, og Vailtýr Blöinldal í gjlajd-
eyrisr og innflutningsniefnid. HiefÖj
Einar Olgeirsson gegnt störfum
sínuin í síklaneinka'sölimni mieð
kostgæfni, sem hamn eyðilagði,
en fékk yfír 1000 knóniur á mán-
UÖi fyrir aið stjónrai, þá gæti haínn
fnekt úr flokiki talaö. En aidnei
mun kálfur hafa launlaö jafn illa
ofielidi, — og íhaildinu, siem er
foneldri hinniai háu laiuiniaj í laníd-
into, ferst Illa áð sverja fyrir aif-
kvæmi sín. Lat|h bmxkastjóra
Landsbankáns ienu hærrl en
bankastjóra Útvegsbankans, og
þaö er ekki ktonnugt, aö íhalds-
blöðin hafi ráðis.t á L. Kaaher
fyrir að vera bæði baarkastjóiri og
fuiltrúi hankans í gjaHdeyris-
nefnd. Hinir 2 nýjto bankaistjörar
viö Útviegsibainkann eru lægst
laiunuÖu bankaistjórax í bænuan.
Eimskip:
Gtollfoss er í Reykjavík, Goða-
fosis er á liéið til Hull frá Vest-
mánnaieyjtom, Brúarfoss er í
Grimsby, Dettifoss fer til Pat-
reksfjarðar og Isafjairðak í kvöld
kl. 11, Lagaxfosis er í Kaupmáitma
höfn, Selfoss er í Reykjavík.
Togianar.
Skallagrímtor kom frá Englandi
í inótt, Armbjöm htersir eir vænt-
anlegtor frá Englajndi í kvöld.
Snorri goði og Gyllir fóru á vpiið-
íar í gær.
I diag kl. 18,30
verður útvárpaö í Dainmörfcu
MjómsVeitartónileiktem. Er það' út-
varpshljómsweitin stórai, sem
lieiktor, en istjórnándi er Er'ik1
Tuxen. Verðiur fyrst leikinin kon-
sert fyrir píanó og hljómsveit
eftír Holger Prehn, e:n þá Paissa-
oajglía í F-nioll eftir Pál ísólfs-
eon organleikara. Er þaö sama
tömverkið, :sem IieikiÖ var á nor-
ræmu tónlistarhátíÖiinni og hlaut
ágæta dóma mairgra listdómara.
FÚ.
Pétur Pétursson
bankaritari fcom heim með
Lyru síöast, eftir meira en árs-
Úvöl í Svíþjóö og Lonidon.
Hekla
kom í gærkvieMi utan af höfn-
tom. Er hún aö lesta síld í Kiefla-
vík og á Akramtesi fyrir Ameríku-
markaö.
Uppþotið á skeiðveUintom
heitir gaimanrnynd, siem GamJa
Bió sýnir núna. AÖulhltotwrikiu
léika Marx-bræÖtttr.