Alþýðublaðið - 18.01.1939, Blaðsíða 2

MIÐVIKUDAG18. JAN. 1*39
ALÞYÐUBLAÐIÐ
fiíslína Magnúsdótt-
ir fimmtno í dag.
Gerið signr verkamanna-
Mans sem stærstaa.
Hríndið hinni kommúnistísku óstjórn
úr félagskap verkamanna.
BLISTANUM, lista verkamanna og Alþýðu-
flokksmanna í Dagsbrún, er ætlað að útrýma 6-
stjórn kommúnista í félaginu, pólitískum illdeilum, fjár-
sóun og æsingum.
Hann á að skapa starfsfrið um hina faglegu mál.
Það er nauðsynlegt að allir félagar, sem vilja hrinda
óstjórn kommúnista kjósi B-LISTANN, því að hann einn
getur SIGRAÐ þá, það sýndi atkvæðagreiðslan í haust-
Þá fengu íhaldsmenn og kommúnistar 735 atkvæði sam-
einaðir, en Alþýðuflokkurinn 476. Gert er ráð fyrir, að
íhaldsmenn eigi um 300 atkvæði og ÞÁ ER SIGUR B-
USTANS VISS.
Gerið meirihluta B4istans sem stærstan. Kosningín
stendur í kvöld til kl. 10. Kjósið sem allra fyrst. Kosn-
ingin fer fram í Hafnarstræti 21.
FIMMTÍU ÁRA er í dag ein
af okkar ágætu félags-
systrum, frú Gíslína Magnús-
Úóttir, Mér er bæði ljúft og
skilt að minnast hennar með
nokkrum orðum á þessum
tímamótum og þakka henni á-
gætt starf á liðnum árum. Frú
Gíslína hefir í mörg ár verið
ein af allra áhugasömustu kon-
um í verkakvennafélaginu
Framsókn, verið í stjórn þess
og gegnt starfi sínu þar (gajld
kerastatfi) með isérstakri ná-
kvæmni og samviskusemi. —
Einnig hefir hún verið í mörg-
um nefndum og þegar félagið
hefir haldið basar, hefir Gíslína
ætíð verið sjálfsögð til þess að
annast um hann, og gert það
eins og annað með mestu
prýði. í Fulltrúaráði verkalýðs-
félaganna hefir hún einnig átt
sæti og starfað þar x ýmsum
nefndum, með sömu samvizku-
semi og alúð eins og annars-
staðar. Frú Gíslína er einnig,
eins og allir vita, sem nokkuð
þekkja til hennar, áhugasöm og
einlæg Alþýðuflokkskona, sem
vill styðja og styrkja flokkinn
hvar og hvenær sem hún get-
ur, enda hefir hún sterka samúð
með öllum sem minni máttar
eru og vilja til að bæta þeirra
kjör. Hún hefir mikinn áhuga
fyrir velferðarmálum barna og
hefir tekið mikinn og góðan
þátt í starfsemi Barnaheimilis-
ins Vorboðinn-
Frú Gíslína er ætíð glöð og
kát — og góð heim að sækja,
hún er tillögugóð og háttprúð,
og tryggur og einlægur vinur
vina sinna.
Við félagssystur hennar
þökkum henni innilega ágæt
störf og ánægjulega samvinnu.
Við óskum henni alls hins bezta
á ófömum árum og vonum yað
fá lengi að njóta hennar góðu
starfskrafta og glaða viðmóts.
Jóhanna Egilsdóttir,
Pétur Jakobsson. Kárastíg
12, annast fraratal til Skattstof-
unnar. ,
Avarp frð Sambandi
íslenzkra berkla-
sjðklinga.
EINS og mörgum mun kunn-
ugt var Samband ís-
lenzkra berklasjúklinga stofnað
í okt.mán. síðastliðnum, í þeim
tilgangi að hefja baráttu — við
hlið læknanna — gegn berkla-
veikinni, fyrst og fremst með
því, að gefa bendingar og ýta
undir að gerðar séu ýmsar þær
ráðstafanir af hálfu hins opin-
bera, er hindri útbreiðslu
berklanna, og svo með hinu, að
vinna að alhliða hagsmunamál-
um sjálfra berklasjúkling-
anna og þá alveg sérstaklega
þeirra, sem útskrifast af
berklahælunum, en eru oft og
tíðum, eins og gefur að skilja,
lítt færir um að sjá sér farborða
án þess að ofbjóða heilsu sinni.
Það er því miður ekki óalgengt
að sjúklingar, sem útskrifaðir
eru af hælunum, verði að taka
að sér svo erfiða og óholla
virmu, að heilsa þeirra þolir það
ekki, eða þá að atvinnuleysi og
skortur veikja mótstöðuafl
þeirra. Hvorttveggja hefir það í
för með sér, að berklasjúkling-
urinn lendir aftur á hæli, og þá
oft til þess að eiga þaðan ekki
afturkvæmt.
Hér er um að ræða málefni,
sem alla þjóðina varðar miklu-
Þetta þýðir stórum aukin út-
gjöld fyrir ríkið (aukinn
berklakostnaður) og sú blóð-
taka, sem þjóðin verður fyrir
við það, að fjöldi ungra manna
og kvenna verður berklunum
að bráð, verður aldrei metin til
fjár.
Fram til þessa má segja, að
læknar og hjúkrunarkonur hafi
staðið ein í baráttunni gegn
berklunum. Sjúklingarnir hafa
hins vegar verið óvirkir og ó-
skipulagðir.
Samband íslenzkra berkla-
sjúklinga vill breyta þessu. Það
vill skipuleggja alla þá, sem
tekið hafa þessa veiki, til virkr-
ar baráttu gegn henni, með það
lokatakmark fyrir augum, að
berklunum verði útrýmt að
fullu.
,í þessu skyni hefir nú verið
hafist handa um stofnun félaga
víðs vegar um landið, bæði á
berklahælunum sjálfum og ut-
an þeirra. Nú stendur fyrir
dyrum að stofna eitt slíkt félag
hér í Reykjavík og hafa all-
margir skrifað sig á lista sem
stofnendur. Gert er ráð fyrir að
allir, s'em einhvern tíma hafa
verið undir berklalögum, geti
gerst meðlimir, en auk þess get-
ur hver sem er gengið í félags-
skapinn sem styrktarmeðlimur.
Áskriftalistar liggja nú
frammi hjá dagblöðum bæjar-
ins, og geta þeir, sem óska að
gerast meðlimir, snúið sér
þangað.
Hér er merkileg tilraun á
leiðinni. Stjórn S.Í.B.S. skorar
því fastlega á alla þá, sem
skilja hvílík þjóðarplága
berklaveikin er, að gerast með-
limir félagsskaparins og leggja
fram krafta sína honum til efl-
ingar.
Stofnfundur verður auglýst-
ur síðar.
Reykjavík, 16. janúar 1939.
Stjórn sambands íslenzkra
berklasjúklinga.
Nýjar bæbar eftir
islenzka rithðíanda
á ieiðinni.
UNNAR GUNNARSSON
skáld hefir sem stendur
skáldsögu í smíðum- Gerist hún
á íslandi á síðari árum og fjall-
ar hún aðallega um flóttann úr
sveitunum til bæjaranna. —
Samningu skáldsögunnar er vel
á veg komið. Upphaflega hafði
verið ráð fyrir því gert, að bók-
in kæmi út s.l. haust, en útgáf-
unni var frestað vegna íslands-
ferðar Gunnars. Sagan á að
heita „Lavtryk over Island.“
Halldór Kiljan Laxness, sem
nú dvelst í Kaupmannahöfn,
vinnur að skáldsögu, sem er
framhald á „Höll sumarlands-
ins,“ en Halldór hefir einnig
aðra skáldsögu í smíðum.
Seinasta bók Kristmanns
Guðmundssonar hefir vakið
mikla athygli. Hann hefir nú
tvær skáldsögur í smíðum-
Þórbergur Þórðarson, sem frá
því í sept. s.l. hefir dvalizt í
Kaupmannahöfn, hefir lokið við
samningu nýrrar bókar.
Frá Guðmundi Kamban, sem
einnig er í Kaupmannahöfn,
má og vafalaust vænta nýrr-
ar bókar, áður en langt um
líður, en hann er sem stendur
önnum kafinn við að undirbúa
leikrit sitt „Tidlöse Dragter“,
til sýningar á Konunglega
leikhúsinu. Hefir hann sjálfur
leikstjórnina með höndum.
(FÚ.).
Svar til útvarps
ráðs.
IMORGUN rakst ég af til-
viljun á yfirlýsingu frá
útvarpsráði viðkomandi leik-
ritinu „í undirheimum" eftir
Pétur Magnússon frá Valla-
nesi.
Nú vill svo til, að ég hefi áð-
ur skrifað fáeinar línur um
þetta sama leikrit og lokið á
það lofsox*ði fyrir sérstæða og
glöggskygna lýsingu á einu at-
hyglisverðasta fyrirbærinu í
þjóðlífi okkar: oddborgaranum.
Ég álít það sem sé mikla nauð-
syn, að rýna ofurlítið undir hið
virðulega yfirborð þessarar
manntegundar, sem ráðið hefir
lögum og lofum hér á landi um
langt skeið.
En í yfirlýsingu sinni kemst
útvarpsráð svo að orði, að ofan-
nefndu leikriti hafi einungis
verið hafnað vegna þess, að orð-
bragð aðalpersónunnar þótti
með öllu óhæfilegt. Því er
fundið til foráttu, að „það hafi
byrjað á runu af blótsyrðum,
sem síðan voru margendurtek-
in, auk klúryrða og klámvísu“,
Með öðrum orðum: Útvarpsráð
segir óbeint, að leikritið sé
hvorttveggja í senn: hneyksl-
anlegt og siðlaust.
Ég staðhæfi að þetta er rangt.
Meginstyrkur leikritsins „í
undirheimum“ liggur einmitt í
djúpri siðferðilegri alvöru, svo
að hér er um að ræða annað-
hvort vísvitandi eða óvísvitandi
fölsun, nema það heiti klám og
H. R. Haggard: ., *
117
aáai annaö mietoai, Bjargari: Mikli Vatniabúinn
þaiut fraim og aftur í æstu vatnrmi, og á efíir hcwniim:
og jafnhart honiuim fór þestsi dvergur, sem kalláönr
v&r Otur. Já, þefr smeruist i hírimig í vatninu og fónuj
nxölur í neðsta hyldýpi þiess, þó ab enginn skilji,
hvernjg mokkluir mabur skuli geta synt eins vel og
ommluirmn .
— Ó! Bravó, Otiur! sagði Leoiiard aftur og honiuim
datt í hlug sikýrlnlg á þessurn leyndardóm, siean hiann
sagði ekki Nam. Járjá, hvemig 'fór svo?
— Það veit engiran með visjslu, Bjargari, sagði pnest-
urinn vamdxæðalega). BIóÖ ranin út úr miuunm.um á
Vatnjabúamiuflni, og að lokum sáu xnen'n hainm söMcvr:a
ásrnnt dviergniUim; svo kom hann upp aftur og fór
inn í hellinn, heimili sátt. En ég veit ekkJí, hvort
dvergurinm fór þangað imin mieð houum eða ekki,
þvi að siumiir þora 'sió sverja, áð hann hafi gert það,
og aörír, að hann hafi ekki gert það, og í viaifcnsfnoð-
untni og skugganum var örðugt aið sjá, hvað gerðist.
Og enginin mWn hætta á að faira þangað til þesis að
fá að vita sanpleikarm í þesisju efni.
—• Jæja, hvort sean, hanni er dauður eða lifandj, þá'
híefiw hann varizt vél, siagði Leonard. Og hvað eit
sívio erindi þitt hiinjgað, Nam?
Þáð ikKxm dálftill ráðaley&is svipur á prestinn út
af besisari sDUrningu1, þvi að sannaist að segja iaaigaðii
hann ekk'i til að Játa uppi til fulls erindi sStt, sein
var að aösfkiija þau Leonard og Júónniu, og það of-
be'LdÍsiáúst, ef unt yrði:
— . Ég kom hingað, Bjargari, svaraiði hann, til þess
að sagja þér bvað gerzt hefir.
— Öijnmitt það, sagði Leonard, tíl þess að sjegja
mér, að þú hafiir myrt bezta- vin minn, og mann, sem
rétt nýiega var kaJlaður guð. Ég þakka þér fyrir
fréttirnar, Nam, og ef ég mætti nú vera svo djarfu^
þá llangar mig til ía)ð spyrja þig, hverjar fyiirætlanlf
þinar erlu viðvikjandi okkur sjálfum. Ég á við þaið,
fcívuð þú ætlir áð gerja! við okbuir, þangað til þér
þykir hentugur timi kominW til þess að senda okkur
á eftir félögum okka,r.
— TrúðU mér, Bja,rgari., það vakir fyrir mér, að
bjapga lífi ykkair. Þáð var ekki mér að kenna, að
hinum va<r fórnfært, því að bak vjð mig eru öfi, sem
óg get ekki ráðið yfir, endty þótt ég ieiðbteiini þeian.
Landið ©r í Uppnámi og fuit af ýmiskonar undarieg-
Um orðrómi'. Ég vejt ekki, hva)ð fyrir icann áð komia
fáeina næstu dagaua, eui þilð veiðið að fela yltkur
þángað til þoir eru liðair. Þetta er iéiegur staður til
íbúöar, en engiinn annar óhultur leynistaðUT er til.
Sa,mt er hér aunjað hierbergi, semi þið getið notað;
þáð igeíur verið að þið ha'fið þegar séð það, og hain,n
tóík á einjrverju, sem virtist verá Loka og íauk upp
hinjum dyrunum, sem Leohaxd hafði þegár takið eftir.
Þá' koni í ijós áhhar ðiefi, líkíur kLafain'um, sem þau
vorfm í, en nokfcuð stærri.
— Sko, Bjargari, hólt hanin áfram, héma er her-
hergið, og hánn færði sig áfram til þess að fara inn-
í hleirbergið, en hopaði svo á hæl, ein's og í íáu'rlieiis-
Isiskyni til þasis að láta Leouaid fara inm á undain séj-.
I þetta eima skifti gleymdi Leonard varkárninni,
því áð á því augnabliki var hawn áð hugsa um ann-
áð. Hann fór næstum; því ósjálfrátt inn fyrir þröisk-
áldinn. En naumast háfði hanin stigið inn af hion-
uim. þegar hanp mintisit þesis hverskonar maður það
vár, sem þarná réði húsum, og hverskonar húisnæði
þetta var, og þá snéri hiann sér skyndilega við tii'
þ©ss að fará út aftrnir. Það vair of sein.t, þvi að á saimá
augnahlliki, sem hann snéri sér við, small þunga tré-
hurðin aftiur fyrir andiitinu á hanum, og hann sat
þáma eiins og fugí i ihúrí.
XXXIV. KAPÍTULI.
Síöásta rökserDdaleiðsIa Nams.
Eitt augnablik sttóð Júanna agndoía ,þvi að þetta,
hafði genst með svo skjótum atvikum, að hún gat
nauimast gert sér greiin; fyrir þvi í fyrstu.
— Nú gefcujtn við, Hjaíiðlaona, tóik Nam. tii máls
blíö.'iega, taiað samáá i einrúmi, því það á eíkiki við
að fieiri hieyri það, sem ég þalrf að siegja þér.
— Djöíuilinn þinn, svaraði húrr reiöiJega; svo skild-
ist henni það, að hér vár eklkert gagn að stóryrðium
né átö'.um, isvo hún bætti við: Taiaðu, ég hata þig.
— Hiustaðu á mig, Hjarðkona, og fyrir þilná eigíu
ékuld grátbærú ég þiig ium, að láta hvorki sorg né
irieBiði fá vald yfir þér. Ég vinin þér ejið að því, áð
manninium þamai inini skal elikert mein verða gert, ef
þú hiýðiir oktor. Það hefir fcomizt upp um þig, Hjarð-
fcona; ég veit, og þjöðin veit, að þú ert engin gyðja.
Það hefði verið minni hætta að fómfæra þér í dag,
eni sámpart fyrir bænastáö dóttur minnaT, ,sem elisfc-
ar þig, og sumpart af öðmm ástæðum- hefi ég séð
úm. að þú skyldi'r haldá lífinu. Það er ómögulegt
að sieppa burt úr þessu landi, Hjarðkona; úr því þú
hefiir kosið að komá hingað, verðurðu að vera hér
atía þína ævi, og ekfci geturðu Ufað og dáið í þesisi-
ttm fciefa. Þesis vegna hefi ég, dóttur minnár vegná,
yerið að brjóta heilann lum, hvemig ætti að bjarga!
þér úr öfrelsinu og setja þig í háa stöðu hér í laindi-
5nu, isetja þig næstum því yfir alla þjóðina1, og svo
þagnaði hann.
— Þú gerir jef til vill avo vel að komast áð efninui,
sagði Júanjna, hún sfcalf af ótta og reiöi.
— Efnið er þetta, Hjarðkona, svaraði Niam og hneigði
sig, að þó að þú háfir verið sett af sem gýðja, þá
getur þú saant iená iátið ljós þitt skína siemi dnottnr-
iaig og .ráðið yfir okkar sem fcowa bonlungs ofckar.
— Einmitt það, sagði Júanna aftur, og fór nú hroil-
ur ttin hana, og hvemig á ég, sieftu er álitin dauð, að
‘láta sjá mig affcur sem eiginfcona kon'ungs ykfcar?
guðlast á máli útvarpsráðsins,
að trufla að einhverju leyti
hina lögbundnu og friðhelgu ró
oddborgarans.
Aðalpersónan, fégráðugur og
ruddalegur spákaupmaður, sem
allir kaimast við, talar að vísu
ekki í neinum kirkjumessustíl,
fremur en í veruleikanum.
En ef útvarpsráð gerir kröfu
til þess, að persónur í skáld-
verkum eigi ekki að vera sjálf-
um sér samkvæmar, þá er það
tvímælalaust í andstöðu við
alla þá, sem nokkuð fást við
samningu skáldverka.
Hvað klámi og klúryrðum
viðkemur, þá hefi ég ekki rek-
ist á neitt slíkt í þessu umdeilda
leikriti. Hið eina, sem nokkuð
hnígur í þá átt, er það, að höf-
uðpersónan fær velútilátið
kjaftshögg, þegar hún er í þanh
veginn að viðhafa ósæmilegt
orðbragð. Og finst háttvirtu út-
varpsráði nokkuð athugavert
við þess konar refsingu? (Vel á
minst; Voru hinar endalausu
„jómfrúræður“ í fyrra vetur
eins konar „resept“ upp á
hvernig menn eiga að tala, án
þess að vera klúrir?)
Að síðustu vil ég gefa þá yf-
irlýsingu, að ég get ekki ætlast
til minna af dagskrárstjórn
stærsta menningartækis þjóð-
arinnar en að hún kunni að
gera einhvern greinarmun á
siðrænni hugsun og ósiðrænni.
Og hygg ég að öllu heiðarlegu
og sanngjörnu fólki þyki ekki
til of mikils mælst.
......... ^ ■
Rvík, 14/1 ’39.
ÓI. Jóh. Sig.
Meiri hveitinppsbera i
Amerikn en nokkrn
sínni ðður.
LONDON í gærkveldi. FÚ.
IKANADA og Bandaríkjun-
um eru horfur taldar þær,
að hveitiuppskera á yfirstandr
andi ári verði meiri en nokkru
sinni, ef að líkum lætur, og er
það höfuðorsök þess, að fulltrú-
ar hveitiræktarlandanna hafá
komið saman á fund til þess að
ræða um þessi mál, en eins og
áður var getið varð það að ráðí
á fundinum, að boða til alþjóða-
ráðstefnu um málið.
Tilkynning frá Oddi.
Ég hefi komið að Viðvík. Nú
er búið að fína þar vel til, þilja
í hólf og gólf með fínu timbri
og málningu. Það var ekki gert
svona fínt fyrir mig. Jæja, mér
líður vel hjá Guðmundi. Við
köllumst á með eyrum og pöt-
um með höndum og hnjám,
stöppum og steppum, brosum
og hlæjum. Þetta er nú okkar
málfæri sem við skiljum báðir,
og fer vel á með okkur, þótt
kvenmannsleysi ami nokkuð
á köflum, því við förum sjald-
an á kvennafar, og aldrei
nema veiði sé vís og veðrátta
sæmileg, eins og góðum sjó-
mönnum sæmir. Okkur er illa
við þjóðstjórnarbröltið og vilj-
um ekki taka þátt í því. Af-
sögðum það, þegar Jónas nefndi
það við okkur. Við erum á móti
lækkun krónunnar, því þá
hækkar maturinn, og á móti
tollum, því þá hækkar tóbak-
ið. Oddur Sigurgeirsson hjá
Guðmundi Sigurðssyni við
Sundlaugaveg.
Botnvörptungamtr
Maii og óli Gnairða koiúu í giær-
mtorgiuw aif vteiðuim tíl Hiafniari-
fjarðar mieð ógætatn afia. Skipin
fórtu áleiðis tiJ Englawdis í gær.
F0.