Alþýðublaðið - 23.01.1939, Blaðsíða 3

MÁNTJDAG 23. JAN. 1939
ALÞYÐUBUVÐI0
Eftír kosningarnar í Dagsbrðn.
♦
4-----------------------1
ALÞtDUBLAÐIÐ
RITSTJÓRIi
F. R. VALDEMARSSON,
f fjarveru hans:
JÓNAS GUÐMTJNDSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SfMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Rítstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
1196: Jónas Guðmunds. heima.
4003: V. S. Vilhjálms (heima).
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐ J AN
Kosnioðin í Dags
brðn.
HINNI svokölluðu stjórnar-
kosningu í Dagsbrún lauk
á föstudagskvöldið og talningu
á laugardagskvöld.
Úrslitin urðu þau, að listi
kommúnistanna fékk flest at-
kvæðin og skipa þeir næsta ár
stjórnina og trúnaðarráðið í fé-
laginu. — Er nánar skýrt frá
kosningunni á öðrum stað hér
í blaðinu.
Síðan H. V. hóf klofnings-
starfsemi sína í Alþýðuhreyf-
ingunni hefir Dagsbrún verið
svo að kalla eina vígi hans og
kommúnistanna. ,,Ég á Dags-
brún“ var viðkvæðið hjá H. V.
þegar hann var á ferðalögum
sínum út um land. í Dagsbrún
var það sem hinar vanhugsuðu
klofningstillögur hans voru
fyrst samþykktar. Stjórnar-
kosningin sýnir, að um 43% af
þelm sem atkvæði greiddu
fylgja H. V. Er hann og hans
flokkur því í algerðum minni-
hluta í félaginu.
En hvernig er svo sigurinn
fenginn?
Til þess að reyna að tryggja
sér völdin í félaginu lét H. V.
9trika út af kjörskrá félagsins
yfir 150 menn, sem nærri allir
voru Alþýðuflokksmenn, og
taka inn. í félagið í staðinn hátt
á annað hundrað menn, sem
hann lét safna saman og vissi
að voru honum fylgjandi. •—
En þetta var ekki nóg, heldur
lætur hann reka alla þá menn
úr félaginu, sem líklegastir
voru til að taka við stjórn fé-
lagsins og sem Alþýðuflokkn-
tun fylgdu Og mest og bezt
höfðu undanfarin ár starfað í
félaginu.
Með þessu hugðist hann að
lama svo Alþýðuflokkinn, að
hann gæti ekki náð völdunum
í Dagsbrún. Og þetta hefir
tekist. Þetta er „lýðræði" kom-
múnismans.
En kosningin í Dagsbrún
sýnir þó annað jafn greiniléga.
Hún sýnir það, að þeir sem
mest vinna á bardagaaðferðum
H- V, og kommúnistanna eru
Sjálfstæðismenn. Hún sýnir, að
þar sem klofning er komin í
Alþýðuhreyfinguna er) það í-
haldið sem mest hagnast.
Verkamennirnir, sem áður
treystu samtökum sínum missa
trúna á þeim og treysta nú
meira á íhaldið. Kosningaáróð-
ur þess var líka með þeim
hætti, að teljast verður fyrir
neðan allt sem sæmilegt er.
Ef þið kjósið með okkur
mun „brautryðjendunum ekki
gleymt“, sagði íhaldið í þess-
um kosningum. Og það er vitað
að íhaldsmenn sendu heim til
fjölda Alþýðuflokksmanna með
þau skilaboð, áð ef þeir kysu
m«ð þeim skyldu þöir fá vinnu.
Margir munu hafa trúað þessu
og kosið með íhaldinu af þeim
ástæðum. AuðVitaíð verða öll
slík loforð svikin, en með því
reikna ekki þeir fátæku og at-
vinnulausu verkamenn sem létu
á þann veg ginnast til fylgis
við íhaldið- —“ Svipuðum að-
ferðum beitti H. V. nema hvað
hann misnotaði enn meira þá
aðstöðu sem hann og hans menh
höfðu í kjörstjórn og stjóm fé-
lagsins.
Þessi Dagsbrúnarkosning
er mjög þýðingarlítil fyrir
alþýðusamtökin í heild. Hún
skaðar Dagsbrún sjálfa mest
Þeir „sigrar“ sem kommúnistar
og íhaldið fengu þar eru fengnir
með þeim hætti að ekki er hægt
að tala um að þeir séu fengnir
í frjálsri kosningu- Þetta eru
stolnir sigrar, píndir fram með
ofbeldi, kúgunum, hótunum og
loforð, sem ekki verða efnd. —
En hverjum sem um þessi mál
hugsar í fullri alvöru, hlýtur
að verða Ijóst af þessu hvert
stefnir hér í Reykjavik, ef
svona heldur áfram.
Bardagaaðferðir kommúnist-
anna framkalla hér, alveg eins
og allsstaðar annarsstaðar —
nasismann.
Lítið á hinn mikla mun á
þessari kosningu og kosningun-
um í nágrannalöndum okkar.
Þar er það hin hæga skyn-
sama þróun undir forystu Al-
þýðuflokkanna sem allsstaíðar
sigrar-
Hér gerist hið gagnstæða.
Því meiri öfgar því fleiri at-
kvæði. Þar er íhaldið vanmátt-
ugt meðal fólksins, hér er það
sterkt — jafnvel í verkalýðsfé-
lögunum þar sem það ætti ekki
að þekkjast og þekktist ekki
meðan kommúnistanna gætti
þar að engu.
*
Kosningin í Dagsbrún er að
einu leyti merkileg. Hún sýnir
greinilegar en áður hefir sést,
hve sáralítið af Alþýðuflokks-
mönnum hefir fylgt H.V. yfir
til kommúnista-
Við þær tvær kosningar, sem
á s.l. ári fóru fram í Dagsbrún,
ruglaði íhaldið báðar kosning-
arnar vegna þess, að það tók
í bæði skiftin þátt í þeim á
ENSKUR blaðamaður rítaði í
janúarhefti „World Review"
grein um deilumál Frakka og ít-
ala. Fer hér á eftir lauslegur út-
dráttur úr henni, og kemur þar
Ijóslega fram hverjum augum
frjálslyndir menn meðal Englend-
inga líta á þetta brölt Mussolinis
og baráttuaðferðir einræðisherr-
anna.
Eftir að Þjóðverjar höfðu
lagt undir sig Austurríki, spáðu
því glöggir menn, að Ítalía
myndi hætta að hyggja á yfir-
ráð í Dónárlöndum, en reyna
heldur að auka veldi sitt handan
Miðjarðarhafs. Þetta hefir
ræzt. Það er bersýnilegt, að nú
eru það Afríkulönd, sem hillir-
uppi í stórveldisdraumum Mus-
solinis. Þess mátti sjá merki
snemma á síðasta ári, en varð
enn Ijósara undir árslokin. Ör-
lög Tékkóslóvakíu urðu honum
næg sönnun þess, að ekki yrði
honum auðið að etja kappi við
vin sinn Hitler um að ’sölsa
undir sig auðlindir Suðaustur-
Evrópu, Þó virtist hann um
stund ekki ætla að gefast upp
með góðu. Þeir fóru í krók, vin-
irnir, um kröfur Ungverja til
Rutheniu. Mussolini studdi þá,
en var dreginn upp á króknum,
vægðarlaust. Eftir það sá hann,
að honum tjóaði ekki að leita
þann hátt að styðja hina flokk-
ana, Alþýðuflokkinn í fyrra
skiftið, en kommúnistana í
seinna skiftið. Nú kom það
hreint fram í fyrsta sinn og
sýnir þá að það á um 30% af
atkvæðum í félaginu.
Við fyrri kosningar fengu
kommúnistar einir allt að 400
atkvæði, ef þeir lögðu kapp á
kosningu. Öll þau atkvæði fær
H. V. nú og — að eins 260
atkvæði í viðbót. Það mætti
ætla, að þessir 260 hefðu fylgt
honum frá Alþýðuflokknum,
og er það ekki mikið í
félagi, sem hann hefir verið
formaður í nú í 13 ár, og sem
telur á 18. hundrað manna. En
það er langt frá því að svo sé.
Síðan H. V. sveik Alþýðuflokk-
inn, hefir hann tekið inn í fé-
lagið á annað hundrað manna,
sem allflestir fylgja honum. —
Þegar svo tekið er tillit til
þess, að H. V. er búinn að láta
reka 150 Alþýðuflokksmenn úr
félaginu síðan í fyrra, sést, að
það er ekki nema örlítið brot
60—80 menn innan Dagsbrún-
ar, sem fylgt hafa H- V. yfir til
kommúnistanna. H. V. var á
sínum tíma svo hræddur við
kommúnistana í Dagsbrún, að
hann lét reka Brynjólf Bjarna-
son og fleiri foringja þeirra. í
haust var hann svo hræddur við
Alþýðuflokkinn, að hann lét
reka flesta þá, sem vitað var
um að stilt mundi verða í stjóm
á móti honum.
Ef brottrekstramir, lögleys-
urnar og ofbeldið hefði ekki
verið tekið í þjónustu komm-
únistanna, var Dagsbrún að
fullu og öllu töpuð þeim. Þetta
vissu þeir líka og þessvegna
beittu þeir ofbeldinu. — En —
sá sigur er aðeins stundarsigur
— fyrir ofbeldið og frekjuna
hefnist áreiðanlega fyr en varir.
Eimskíp.
Giullfkws væn'tánlejgtur til
Vestmanraaieyja sfðdegiis á miorg-
Un, GoöafosB er á Siglufirðí, Brú-
arfiosis foom að vestan kl. 10 f. þ.
i dag, LagárBcteis er á AJftrneyri,
Dettifoss fór frá Hamborg áleiðis
yfirráða í þá átt. Nokkruin vik-
um síðar komu fram kröfur ít-
ala um Túnis, Korsíku og
Nizza.
Það er öllum þegar ljóst, að
kröfurnar um Korsíku og Nizza
eru gerðar til þess eins að reyna
að fá fremur einhverju ágengt
af kröfunum til Túnis. Þær
geta fasistarnir rökstutt á sinn
hátt, en hinar með engu móti.
En til þess að átta sig á þessu
máli er nauðsynlegt að líta á,
hvernig afstaða þessara frænd-
þjóða, Frakka og ítala, er til
hinnar sólríku nýlendu á norð-
urströnd Afríku,
Þegar ég kom til Túnis í
haust, var þar sama ástandið og
í Súdetahéruðunum nokkrum
mánuðum áður en Hitler sendi
Tékkum úrslitakosti. Þar var
sami þindarlausi áróðurinn, út-
valdir erindrekar gengu ber-
serksgang, notúðu alla árekstra
og átyllur, raunverulegar og í-
myndaðar, til þess að vekja
taumlausar æsingar. Þessi
starfsaðferð er svo kunn, að ekki
þarf að lýsa henni. Fasistar
hagnýttu hana fyrst, dr. Göb-
bels endurbætti hana, og hún
er notuð með jafngóðum ár
angri af ítölum, Þjóðvtrjum og
AÐ má fullyrða, að aldrei
við nokkrar kosningar í
neinum félagsskap hafi verið
beitt eins gífurlegu ofbeldi eins
og við kosningarnar í Dagsbrún
núna fyrir helgina. Og í raun og
veru var varla hægt að vinna
þær.
Þrír andstæðingar áttust við
í þessum kosningum- Þeir
höfðu ekki allir sama rétt við
samningu kjörskrárinnar. Einn
þeirra bjó hana út, setti sína
menn inn, hvernig svo sem á-
statt var fyrir þeim, en þeir,
sem hann taldi andstæðinga
sína, voru strikaðir út.
Eitt ljóst dæmi um þetta kom
íyrir síðasta kvöldið sem kosn-
ingarnar stóðu.
Maður nokkur kom og vildi
fá að kjósa. Honum var tilkynt,
að hann hefði verið strikaður
út í haust, þar sem varla gæti
talist að hann væri verkamaður
og hann hefði ekki verið búinn
að borga árstillag sitt fyrir 15.
október. Maðurinn hafði sem
sé verið rekinn úr félaginu á-
samt um 30 öðrum mönnum,
sem líkt stóð á fyrir. En nú var
séð um það, að kommúnistar
fengju vitneskju um að þetta
væri fylgismaður þeirra og þá
breyttist um tón. Hann fékk að
kjósa eftir að hafa greitt
skuld sína.
Hvar atkvæði þessa manns
hefir fallið skal ekki rætt um,
en hitt er augljóst, að atkvæði
hans var ekki löglegt. Hann
hafði mist félagsréttindi sín og
til þess að fá þau aftur, varð
hann að sækja að nýju um fé-
lagsréttindi og verða samþykt-
ur af trúnaðarmannaráði. Hvor-
ugt var gert. Hann var aðeins
af kjörstjórn færður inn í bæk-
umar og fenginn atkvæðaseð-
ill.
Annð dæmí: Maður nokkur
hefir dvalið hér í bænum og
unnið, en verið íélagi í vferka-
lýðsfélagl úti á landi. Nú geta
slíkir menn látið færa sig á
milli félaga, en áður verða þeir
að færa sönnur á, að þeir séu
JapÖnum þegar þeir hyggja á
ný landrán.
Meðal ítalskra alþýðumanna,
sem ég kyntist, varð ég yfir-
leitt ekki var við neinar æsing-
ar. Ég býst við að afstaða þeirra
hafi yfirleitt verið svipuð og
fram kom í þessum orðum þjón
ustustúlku, sem ég talaði við.
Ég spurði hana, hvaða skoðun
hún hefði á þessum áróðri.
„Einu vandræðin hér í Túnis
eru þau," svaraði hún, „að alt
er gert að pólitík. Okkur ítöl-
um fellur vel við Frakka- Við-
viljum aðeins fá-að vinna."
ítalirnir eru flestir innfædd-
ir í Túnis óg einnig fóreldrar
þeirra. Þeir finna ekki meira
til hins ítalska þjóðernis síns
en t d.. ítalir í Bandaríkjunum
eða í Suður-Afríku, áður en
fasisminn tók að blása þá út af
kynþáttarhroka. Þeir mundu
fúsir til að gerast franskir rík-
isborgarar ef trúnaðarmenn
Mussolinis ekki öftruðu þeim.
Ef fasistar í Túnis éru spurð-
ir um, hvað valdi þessum upp-
steit gegn Frökkum, svara þeir,
að ítalska stjórnin eigi engan
þátt í honum, heldur sé þetta
sjálfsvörn ítalska þjóðarbrots-
ins gegn kúgun Frakka. Þetta
er hin mesta staðleysa.
Það er að vísu rétt, að Frakk-
ar hafa á síðari árum gert ýms-
ar ráðstafanir til þess að vernda
sína sigin hagsmuni- Þeir hafa
skuldlausir við þoð félag, sem
þeir voru í áður. Þessi maður
var tekinn inn í Dagsbrún á
síðasta degi kosninganna, án
þess að hann sýndi nokkur
skilríki fyrir því að hann stæði
ekki í óbættum sökum við félag
sitt og fenginn kjörseðill. Þann-
ig var um nokkra fléiri og síð-
ustu tíma kosninganna komu í-
skyggilega margir með félags-
númer yfir 2300.
Þá fengu andstæðingar kom-
múnista engan aðgang að kjör-
skránni og var beinlínis neitað
um að fá að vita, hvort menn
væru á kjörskrá. Hinsvegar
hafði kosningaskrifstofa kom-
múnista, sem var á sjálfum
UTAF smágreinum, sem
hafa hér í blaðinu við og
við undanfarið um Súðina og
strönd hennar, hefir Ingvar
Kjaran skipstjóri á Suðinni
komið að máli við Alþýðublað-
ið og látið í ljósi óánægju sína
út af þessum skrifum,
Ingvar Kjaran sagði meðal
annars í viðtali blaðsins við
hann:
„Ég get ekki litið á þessi
bréf, sem Hannesi á horninu
hafa borist öðruvísi en sem per-
sónulega árás á mig, þar sem
vitað er að öll farþegaskip sem
sigla hér við land, hafa orðið
meira og minna fyrir svipuð-
um óhöppum og Suðin, þótt
strandferðaskipin séu að sjálf-
sögðu langsamlega mest útsett
fyrir hættuna, þar sem þau
verða 'alltaf að sigla við lands-
steinana í hvaða veðri sem er.
Út af því að einn af greinar-
höfundunum í Alþýðublaðinu
bannað ítölum að ganga í ein-
kennisbúningi fasista, bannað
þeim kröfugöngur í áróðurs-
skyni fyrir Ítalíu, takmarkað
innflutning og fjölgun ítalskra
skóla og stofnana. En þetta hef-
ir verið sjálfsvörn gegn yfir-
gangi ítala.
Sannleikurinn er sá, að nú-
verandi ástand er afleiðing af
ákveðinni áróðurspólitík, sem
er skipulögð í Róm og fram-
kvæmd undir stjórn ítalska
ræðismannsins í Túnis, Hann
er persónulega ábyrgur fyrir
Mussolini og líkist meira lands-
stjóra en sendiherra annars rík-
is.
Ræðismaðurinn hefir um sig
her af starfsliði og stjórnar með
því nýlendubúunum, hinum ít-
ölsku, eftir ýmsum leiðum.
Þeir eru, svo að segja allir með
tölu, knúðir til að vera í alls
konar fasistafélögum. Með
fundahöldum, fvrirlestrum og
áróðursgreinum í blöðum eru
þeir espaðir upp og blásnir út
af ættjarðargorgeir, Þar er því
í raun og veru um engar sjálf-
stæðar skoðanir að ræða eða
hugsunarfrelsi. ítalskir ný-
lendubúar í Túnis þora ekki
fremur að segja það, sem þeim
býr í brjósti, en landar þeirra
heima á Ítalíu-
Ekki skortir fasistana áhrifa-
rík ráð til þess að leiða þá á
réttar brautir, sem ekki eru
kjörstaðnum, fullkomna kjör-
skrá og skrifstofunni veittu
forstöðu menn úr stjórn félags-
ins.
Þá gerðu kommúnistar allt
sem þeir gátu á kjörstaðnum til
að tefja eftir að þeir voru orðn-
ir hræddi, og eftir að úrskurð-
að hafði verið, að kosningu
væri lokið, var kommúnistum
hleypt inn til að kjósa.
Sjá allir hvílíkt ofbeldi hér
hefir verið framið og að enginn
félagsskapur getur staðist með
slíku stjórnarfari.
En þetta er eðli kommúnista.
Þannig starfa þeir í öllum grein-
um, jafnvel í hvaða smámálum
sem er.
segir, að Súðin hafi ávalt
strandað í björtu veðri, þá eru
það hrein ósannindi, að undan-
teknu því er hún kenndi grunns
við Skagaströnd, en það var
kompásskekkju að kenna eins
og réttarskjölin bera með sér,
en ég vil taka það fram, að
kompás Súðarinnar er. alveg
sérstaklega hætt við skekkju,
sökum þess hve raflagnirnar
eru óþéttar fyrir ellisakir.
Viðvíkjandi dýptarmæli skíps
ins, þá kom hann að vísu um
borð fyrir 4 árum, en var efckí
nothæfúr fyr en ifyrix rúmu
ári, Vottorð um þetta hvort-
tveggja liggja hér fyrir yður.
Vottorðin eru svohljóðandi:
„Ég undirritaður hefi leið-
rétt áttavitana í E.s. Súðinni
síðan árið 1933, og hefi ég iðu-
lega á þessum árrnn orðið var
við, að rafmagn hefir leitt út á
(Frh. á 4. síðu.)
sanntrúaðir eða viilast út af
línunni. ítalskir skólar, spítalar
og góðgerðastofnanir eru í orðí
kveðnu opnar öllum ítölum. En
einhvern veginn er það svo, að
andfasistum verður ekki gang-
an greið þar inn. Og þegar góð
tækifæri bjóðast er líklegt, að
sanntrúaðir fasistar lemji þá
rækilega til þess að snua þeira
til réttrar trúar.
Um 14 000 börn sækja ít-
alska skóla í Túnís, og mikill
hluti þeirra hefir ókeypis skóla-
vist. Auk þess eru þau flutt í
bílum 1 skóla og úr, fá ókeypís
mat, læknishjálp og lyf og jafn-
vel fatnað. Mussolini horfir í
engan kostnað til þess að ala á
þjóðernistilfinningunni. Margt
af því, sem gert er fyrir ný-
lendubúana, er aðdáunarvert
frá félagslegu sjónarmiði, en
tilgangurinn er of auðsær. Ef
þessu fóllii væri ætlað að verða
franskir borgarar, myndu fas-
istarnir ekki leggja svo mikla
rækt við það. En með þessum
aðferðum er reynt að mynda
ríki í ríkinu, sem aðeins að
nafninu hlýðir frönskum lög-
um. Og fyrir þessar aðgerðir
gæti Mussolini gert sér vonir
um að fá ómetanlega liðveeizlu
frá hinum ítölsku íbúum. ef
I hann þyrði að ráðast með her
inn í Túnis.
En það er ekki líklegt að
(Frh, á 4, síðu.)
til HuTl í idag, Selfosts er á lieið
ttil útlamda frá NorðfirM,
Mussoliní ogTunis
Súðin og sögurnar
um strönd hennar.
-----4----
Viðtal við Ingvar Hjaran skipstjóra.
————.