Alþýðublaðið - 10.02.1939, Blaðsíða 3

FÖSTUDAG 10. FEBE. 1933 ALÞÝÐUBLA0I0
Þýzka nazismann dreymlr um
að dr ottna yfir ðllum helminum
..n-,n. ,
En heima fyrir verður stöðugt erfiðara að
ráða við andana, sem hann hefir sært fram.
♦................. ..........♦
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON.
í fjarveru hans:
JÓNAS GUÐMUNDSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innL frétllr).
4902: Ritstjóri.
1196: Jónas Guðmunds. heima.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
4905: Alþýðuprentsmiðjan,,
4906: Afgreiðsla.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
I---------—------------------♦
Fisksalan til
Spánar.
RÍKISSTJÓRNIN hefir nú á-
kveðiö að leitaÖ verði siamn-
inga vi’ð Franoo-Spáin Uim toaup
á íslenzkum fiiski og Sölusam-
bandið' mtuin einnig sernda tnianln
til Spánar í sömlu eriindum'- Er
ákvteÖiÖ ojÖ þaÖ verði fxár Helgi
P. Briem verzlun'a'rerindreki, sleimi
fer á viegum ríkiststjórnta’riirmar en
Krisitján Eiinars'son, framkvœmd-
arstjóri, sem fer á vegum Sölu-
Samhandsm’S í þesisia sendiför.
HingtaÖ tii hafa engin viöskifti
farið. fram milli Mendiinga og
og p'osts hiutia Spánar sem upp-
reásnpirmenin hafa ráðiið yfir.
Hinsvegiar hefir málumi skip-
ast svo á Spáni, við fall Barce-
lona og hénaðlainina umhverfis
haná í bendiur Fmnoo, að þar
með er sá hlu'ti Spánjair, sem við
mesitu hefir tekiö pf islenzíkum
saltfiski ekki lengur í hönidium
stjómarinuar þar, heldur á vaidi
Fpanco.
Er því svo komið nú að öll
mestu fis'knieyzluhéruöiln og fíisk-
neyzluborgimar eru á valdi uipp-
peisniarmanina.
fsliand er einita síöasrt allra
ianda i Evrópu að taká; upp
síamniinga við Franoo-Spán um1
verzlamiarviöskifti, er þó vart
jnokkur þjÓÖ í Evtrópu, siem rneira
Þ undir þvi en við, aö maikaður
okkar geti haidtet þair og auk-
M upp í það, sem hann áður
vpr.
Má með réttn telja, aö þess
hafi ekki verið full þðrf á sil’ð-
aisita ári að IdtaÖ væd samniinga
við þiann hlute Spánar er Eranoo
hafði þá á váldi sinu, vegna þess,
að þá voru enn mörg sitærstu
tiskneyzluhéruö og bcrgir. Spán-
ar á valdi stjórnariinnar. Nú væri
það hinisvegar alger fásinna áð
leitá þangaö ekki eftir verzkunar-
viöskiftum. SkæÖiustu keppiniaut-
ar okkar, Norðimenn hafa þeg-
ar gert út viöskiftafuUtrúa tiJ
Fminioo-Spánar, sömiuleiðils Dan-
ir, Sviar, Holliendingar, Engleníd-
ingar og fleiri þjóöfiir. ViÖ stæð-
um því hrapálilega illa aö vígi,
ef hér yröi mikið fiskiár ogiekki
tæikist að koma fram sölum til
Spániar. Afleiðingin fyrir isllenzka
sjómenn og útgerðiaimienin yrði
engin öranur en siú, ef þaö yrði
ekki gert, að aðrar þjóöir sætu
aö þeim tmönkuöum, sem við áðiuir
höfðum, en í&lendingar yrðu að
þnéngjia sér innt á markaði, sem
eru miklu óhienitiuigri fyrir oltkar
fisikframieiö.slu, og þar með væri
fyrirbygt að jafngott verð fengist
fyrir fiskiran.
ÞaÖ er því fyrst og fremst til
hágsbóte fyrir sjómenn, útgerð-
ahmienn og vetkafólk, sem at-
vinptiu helir við selitfiskframleiöslu
og verkun, að samningair náist
iuim verulegar sölluir tíl Spániar.
En blað kommúnista er alt-
ffE siamt viÖ' sig. Um þessa ráð-
stöfun rikilsstjómiarinnar segir
„Þjóðviijinn":
„Meö þessari ákvörötun um að
tafca upp vjöskifli viö hina spönsku
Jandráöamenn liefir rikisisitjóimiini
fyrst og fremist reynt að leggja
sitt lóö á vogarskállina gtegn lýð-
ræðinu".
Þarna kemur vel í Ijós um-
hyggjan fyrir afkomU hinnar íls-
Jenzku alþýðu viið sjóvarsiöuna.
Ekki er á það minst, að auövitaö
getur Franoo trygt sér fisk frá
’SÖnum löndum þó ístendingar
seldu þangaö ekkent, en það yröi
eins og áöur er sagt aöeinsí til
þess, aö viö yrðum aö leite1 til
annara óhagstæðári mairkaðs»
Janda.
Auk þess ber þieisisi afistaða
blaðsins g einitega með isér hræsn
ina og tvöfeldnina sem altaf ein-
kennir islfcrif þesis. ÞaÖ legsit gegn
því að viö reynium aö tryggja
okkar framleiðsluvörum mailkaði
þar sem þieir fyr og síöar hafai
reymst okkur beztir, en hiefir hins-
vegar ekkert við þáð að athtuga
þó félagar kommúniste í Rúss-
landi selji ,árkióvinum“ þeirra
— Þýzkalandi, Japan og
ítalíu — vörux fyrir hundruð
miljóna, vörur sem auk þess er
hægt aö nota heinlinis til bem-
aöar gegn þeim þ jóöium sem Rúss
ar anmiars láte líta svo út sem
þeir vilji hjálpa s. s. Kínverjnm
nú og Abessiniiumönnumi áður.
Okkur íslendingum, sem erum
hlutlaus þjóð í öllum heimiaiði,
her iekki að skifta okkur
af innanliainds deilumálumi annara
þjóða. ViÖ eigum að láte þær
sjálfar um þau miál og viljum
heldur engin •af'skifti þedrra af
okkar málum hér heima fyrir.
Hitt er í rauninni reginhneyksli
er islenzkt hlað neynir
eftir mætti aö spilla íyrir sölu
á þeini vöru, sem lamgimestur
Muti þjóðarinnar hiefir beiint og
óbeimt lifsuppeldi sitt af, en þaö
viröist tOgangurinn vera hjá ÞjóÖ
viljanum meÖ skrifum sirwjm um
þessi mál.
ÞaÖ er vonandi aö fðr siendi-
mannanna takist vel og okkur
lánist aö ná aftur þeim viöskilft-
Um ViÖ Spán, er viö áöur höfð-
tim. '
Sænsk oagnrýni 2 krist-
indimskennslnnni i
barnaskólnnnm.
FRUMVARP lupn' bneytingu
kristindómiskenslu i ibanna-
skólum hefir veriö flutt í efri
déild sæns'ka ifkisþingsinis og
þykir talsvert nýmæli.
Fluitningsmaðurinn, dr. E.
Brahdt, siem sjálfur hefir veriö
skólaeftirlitsmaöur í 25 ár, held-
ur þvi frann, aÖ kristindómisnámið
sé með svo úreltu sniði, aö það
geti hvorki þroskaö siðferði né
tnúarlif hamsinis. Kveðst flutn-
ingsmiaÖur vite af reynslu, áð
þetta sé skoðun flestra barna-
kennam. ,
Fraimfarir telur hann það, að
kvierið hefir verið Lagt ndöur, þó
að biblíúsögurnar taki ekki að
hans dómi kverinu fram aö sann-
leiksgildi eða fagurfræði. Telur
hainn þar tíl dæmis kenninguna
Um’ upprum® Krists, upprisu og
himlnaför, sem bömin séu látin
hálda aö séu sögutegar staö-
neyndir likt og mannSrynissagiaai,
en þeim ekki sagt blátt áfram>,
að þette séu heligisagnir.
Dr. Brandt kveðst ekkert hafia
á móti biblíusögum sem kenslur
bók. ef þær ’séu útskýröar á
þennasn hátt.
AÖ slðusitu leggur hajnm til, aö
gildandi lagiaákvæði um kriisítin-
dómiskenslu verði enöurskoðuð.
FÚ.
Kvenréttindafélag fslands
heldur afmælisfagnað í Odd-
fellowhöllinni 14. þ. m. kl. 7^
e. h. Félagskonum er heimilt
að hafa með sér gesti.
Merkileg bók um
nazismann eftir
fyrrv. trðnaðar-
mann Oitlers I
Danzig.
AÐ skeður ekki á hverjum
degi, að menn, sem hafa
verið svo að segja inni í því
allra helgasta hjá Hitler og fé-
lögum hans, fletti opinberlega
ofan af því, sem hugsað er og
ráðgert bak við tjöldin í „þriðja
ríkinu“. En þegar slíkt kemur
fyrir, ætti sannarlega ekki að
vera ástæðulaust, að eftir því
væri tekið, allra sízt, þegar svo
vel vill til, að um menn er að
ræða, sem hafa haft dómgreind
til þess að skapa sér sínar eigin
skoðanir um það, sem þeir voru
heymar- og sjónarvottar að- En
það hefir hinn fyrrverandi for-
seti senatsins í Danzig og trún-
aðarmaður þýzku nazistastjórn-
arinnar, Hermann Rauschning,
bersýnilega gert. Og nú birtir
hann, eftir að hann hefir sagt
skilið við húsbændur sína og
bjargað sér til útlanda, stóra
bók: „Die Revolution des Ni-
hilismus" (Bylting níhilism-
ans), Europa-Verlag, Ziirich,
sem án efa er einhver lang-
merkilegasta bókin, sem nokk-
um tíma hefir verið skrifuð um
nazismann.
Enðar nazisminn i ai-
gerri villimennskn?
Rauschning var einn af þeim
þýzku íhaldsmönnum, sem und-
ir lok Weimarlýðveldisins
gengu nazismanum á hönd í
þeirri von, að hann myndi þýða
endurreisn hins gamla Þýzka-
lands á grundvelli gætinnar og
siðaðrar íhaldsstefnu. En fimm
árum seinna flýði hann frá
Danzig, þar sem hann hafði
verið forseti senatsins í umboði
nazista, eins konar forsætisráð-
herra, í þrjú ár. Þá voru allar
þær vonir brostnar, sem bundu
hann við nazismann. Hann var
fyrir sitt leyti orðinn sannfærð-
ur um það, að stjórn Þýzka-
lands væri komin í hendumar á
klíku, sem til þess að halda
völdum myndi fóma öllu því,
sem heilagt hefði verið haldið
af mentuðum íhaldsmönnum
hins gamla Þýzkalands: trú,
rétti, æru og öllum öðrum
I gömlum siðferðishugmyndum.
ÍRauschning er nú ekki í neinum
efa um það, að nazisminn sé í
| þann veginn að eyðileggja öll
andleg og siðferðisleg verðmæti
þýzku þjóðarinnar. „Önnur bylt
ingin“, sem oft hefir verið tal-
að um eftir að Hitler brauzt til
valda, og Röhm á að hafa gert
tilraun til að hleypa af stað
í júní 1934, muni fullkomna
það niðurrsfsverk, sem þegar
hafi verið unnið. Sú bylting,
segir Rauschning, verður ægi-
leg þjóðfélagsbylting, en ekki
gerð af marxistaflokkunum,
sem fyrir löngu hefir verið
tvístrað af ógnarstjórninni,
Hitler, „spámaður“ nazismans,
heldur af hinum upp æsta múg,
sem nazisminn tældi til fylgis
við sig með róttækum loforð-
um, en er nú vonsvikinn, af því
að ekkert hefir verið haldið af
þeim- Þessi múgur, sorinn úr
öllum þeim flokkum, sem naz-
isminn kepti við um völdin og
sigraði, þekkir enga samábyrgð
og hefir enga sameiginlega
hugsjón né stefnuskrá. Hann
getur ekkert bygt upp, heldur
aðeins rifið niður. Bylting
hans verður bylting níhilism-
ans — gereyðingarinnar, tor-
tímingarinnar á öllum félags-
legum og menningarlegum
verðmætum.
Eftirtektarverðustu kaflarnir
í bók Rauschnings eru þó ef til
vill þeir, sem fjalla um utan-
ríkispólitík nazismans, og það
því fremur, sem ástæða er til
að ætla, að höfundurinn sé fyr-
irætlunum nazistaforingjanna
á því sviði sérstaklega vel
kunnugur. Því að hann hefir
sem eins konar staðgengill Hit-
lers í Danzig gengið út og inn
hjá honum og oft verið stefnt
á fund hans alla leið Suður í
Berchtesgaden.
Fyrirlitningin fjrrir Frakb
lanfli og Engiandi.
Það er algerlega rangt, segir
Rauschning, að álíta að stefna
nazismans í utanríkispólitík-
inni sé enn sú sama og Hitler
setti fram í bók sinni „Mein
Kampf“, enda þótt sú bók sé
stöðugt prentuð óbreytt í millj-
ónaupplögum. í viðtali við
þektan blaðamann í febrúar
1936 lýsti Hitler því yfir, að
hann myndi ekki hika við að
leiðrétta það, sem hann hefði
skrifað fyrir fimtán árum síð-
an, en hann ætlaði sér ekki að
gera það á prenti eins og aðrir
rithöfundar væru vanir að
gera, heldur í hinni stóru bók
sögunnar sjálfrar. „Mein
Kampf“ er orðin úrelt bók, seg-
ir Rauschning, og það eru alt
aðrar fyrirætlanir, sem nú eru
á döfinni á meðal nazistafor-
ingjanna-
En hvaða fyrirætlanir eru
það?
í fyrsta lagi álíta nazistafor-
ingjarnir ekki lengur nauðsyn-
legt að leggja út í neitt stríð
við Frakkland til þass að fá
talar fyrir himun truuðu.
frjálsar hendur til að gera hvað
sem þeim sýnist í Austur-Ev-
rópu og annars staðar í heim-
inum yfirleitt. Nazistaforingj-
arnir telja sér trú um það í
dag, að Þýzkaland þurfi ekkert
sérstakt tillit lengur að taka til
Frakklands og Englands, það
séu „þreytt“ ríki, sem innan
skamms hafi leikið stórveldis-
hlutverk sín í sögunni á enda.
Þessi skoðun hefir verið sett
fram í eins konar kenningu, ef
svo mætti að orði kveða, af
þýzkum uppgjafaherforingja,
Haushofer að nafni. Samkvæmt
henni á brezka heimsveldið að
fyrsti vottur upplausnarinnar,
þess þegar byrjuð. Sú jafnrétt-
isstaða, sem brezku samveldis-
löndunum var veitt af móður-
landinu 1926, á að hafa verið
fyrsti vottur upplausnarinnar
og afsláttarpólitík Englands
gagnvart Japan, Ítalíu og
Þýzkalandi síðan 1931 aðeins
áframhald á þróirn, sem innan
skamms hljóti að enda með því,
að sjóveldi Englands fari veg
allrar veraldar eins og sjóveldi
Feneyja í lok miðaldanna.
Þessari líkingu Englands við
Feneyjar fyrr á öldum er nú
sérstaklega oft hampað af naz-
istaf oring j unum.
Frakkland skoða þeir nú
þegar í dag ekki lengur sem
fyrsta flokks stórveldi og benda
á Munchensáttmálann síðastlið-
ið haust því til sönnunar.
Frakkar, segja þeir, eru „deyj-
andi þjóð“, „þjóð, sem ekkert
takmark hefir og þar af leið-
andi enga þýðingu“. Hlutverki
þess í veraldarsögunni hefði
verið lokið með heimsstyrjöld-
inni 1914—1919. Nú sé það að-
eins annars flokks stórveldi,
sem Þýzkaland þurfi ekkert að
óttast og geti rólega látið vesl-
ast upp. Ef til vill sé við tæki-
færi hægt að taka af þessu ríki,
sem nú þegar hefir helmingi
lægri íbúatölu en Þýzkaland,
Elsass-Lothringen eða ein-
hverjar af nýlendum þess, en
það séu svo óveruleg viðfangs-
efni, að það sé engin ástæða til
þess að eyða tíma eða orku í
þau að sinni. Nazistar eru full-
komlega sannfærðir um það,
segir Rauschning, að England
og Frakkland séu yfirleitt ekki
fær um það að heyja stríð. En
þeir draga þó ekki þá élyktun
af þeirri skoðun, að Þýzkaland
eigi að ráðast á þau til þess að
hirða reyturnar. Þvert á móti
geti Þýzkaland rólega látið þau
eiga sig í þeirri fullu vissu, að
fyrr eða síðar hljóti „hin ungu
og uppvaxandi stórveldi“, eins
og þau eru kölluð, Þýzkaland,
Ítalía og Japan, að skifta ný-
lenduríki þeirra upp á milli sín.
Borgarastríð og striðs-
hétanir, en ekki stðr-
veldastjrrjSlð.
Nazistaforingjarnir eru því
þeirrar skoðunar, að Þýzkaland
geti rólega snúið sér að öðrum
og meira aðkallandi viðfangs-
efnum. Úr mörgum, ef ekki
flestum þeirra, telja þeir örugt
að hægt sé að leysa án stór-
veldastyrjaldar, með því að
reka nazistiskan undirróður í
löndunum í kringum sig, stofna
til innanlandsóeirða og borg-
arastyrjalda í þeim, hóta stríði
og beita yfirleitt öllum sömu að
ferðum og í Tékkóslóva-
kíu og á Spáni. Á þann
hátt vonast þeir til þess að
geta kúgað flest smáríki Ev-
rópu undir raunveruleg yfirráð
Þýzkalands og jafnvel náð
verulegum ítökum i' öðruro
heimsálfum.
Fyrst þegar löndin í Suðaust-
ur-Evrópu hafa verið kúguð til
fylgis við Þýzkaland, gera naz-
istaforingjamir ráð fyrir að
reka sig á stórveldi, sem sterk-
ari vopnum verði að beita við:
Rússland. En Rússland er.
samkvæmt kenningum þeirra,
ríki, sem í sinni núverandi
mynd á engan rétt á sér, og
þeir telja það eitt af hlutverk-
um Þýzkalands að liða það
sundur í mörg „sjálfstæð"
þjóðríki undir þýzkri „fór-
ystu“. Ukraine er aðeins hugs-
uð sem eitt þeirra, enda þótt
nazistaforingjarnir líti að vísu
langmestum girndaraugum á
hin auðugu héruð hennar af
öllum hinum fyrirhuguðu hjá-
lendum Þýzkalands, sem nú
eru innan landamæra Sovét-
Rússlands.
, j dag eignm við Dýzka*
iand, ð morgnn alian
heiminn“.
En framtíðardraumur þýzka
nazismans er þó hvergi nærri á
enda með sundurlimun Rúss*
lands. Hann ætlar sér ekki að-
eins yfirráðin á meginlandi Ev-
rópu, heldur yfirráðin yfir öll-
um heiminum. „I dag eigum við
Þýzkaland, á morgun allan
heiminn“ — þannig hljóðar
viðlagið í þýzkum nazistasöng,
sem mikið er sunginn upp á
síðkastið í hinu stórþýzka ríki
Hitlers. En það er heimsveldi
af nýrri tegund, sem vakir fyrír
nazistunum. Það á ekki aðeins
að vera viðskiftaheild undir
hernaðarlegri yfirstjórn og
vernd móðurlandsins eins og
brezka heimsveldið, heldur
bygt upp á sama hátt og naz-
istaríkið sjálft, á blindu fylgi
við „foringjann'*. Og Þýzka-
land á að vera „foringinn“ og
öll önnur lönd að lúta boði þess
og banni. En hvert land á inn á
við að vera skipulagt að hætti
nazismans og undir eftirliti
hinnar alvöldu þýzku nazista-
lögreglu — Gestapo.
Að Frakkland og England
muni verða að gera sér það að
góðu að gerast fylgihnettir
Þýzkalands, þegar hér um bil
öll Evrópa og auk hennar hinar
auðugu nýlendur Hollands og
Belgíu væru komnar undir yf-
Frh. á 4, síðft.