Alþýðublaðið - 14.02.1939, Blaðsíða 3

ÞRIÐJUDAG 14. FEBtt, 1939
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Hátiðahðldin af tilefii iiálfrar aldar af-
mæU Ármanns vorn hin myndarlegustn
og bentn æsknlíðnnm á heilbrigðar leiðir
4------------------------*
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VALÐEMARSSON.
t fjarveru hana:
JÓNAS GUÐMUNDSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
1196: Jónas Guðmunds. heima.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
i-------------------------♦
Eitt ofbeldis-
verkið enn.
EINS og frá var skýrt hér í
blaðinu í gær, greiddu
kommúnistarnir í Hafnarfirði
íhaldinu þar í bæ launin fyrir
það, að fá að vera í stjórn Hlíf-
ar með því að reka 12 Alþýðu-
flokksmenn úr félaginu.
Allir verða að játa, að hér er
um eitt hið mesta ofbeldisverk
að ræða, sem enn er þekt í ís-
lenzkri verkalýðshreyfingu og
er verknaður þessi bæði brot á
lögum félagsins og lögum Al-
þýðusambandsins, sem Hlíf
hefir hingað til tilheyrt-
Allir þessir menn eru og hafa
verið með ötulustu brautryðj-
endum verkalýðshreyfingarinn-
ar í Hafnarfirði, hafa bygt upp
Verkamannafélagið Hlíf og al-
þýðusamtökin þar yfirleitt. Þeir
hafa alltaf og allsstaðar verið
á verði þegar ganga átti á hlut
verkalýðsins og þeir hafa beitt
sér fyrir því að byggja upp þau
atvinnufyrirtæki í Hafnarfirði,
sem fjöldi bæjarbúa hefir lífs-
uppeldi sitt af.
Þessum mönnum sparkar nú
„stjórn" félagsins, sem er ein-
lit kommúnistastjórn, og fær
það síðan samþykt á fundi í fé-
laginu með atkvæðum íhalds-
manna og kommúnista.
Og hver er svo ástæðan fyrir
því, að þessum mönnum er vik-
ið úr félaginu? Jú, hún er sú,
að þeir séu ,,atvinnurekendur“.
Atvinnureksturinn er allur í
því fólginn, að þeir eru sumir
hluthafar í nýju togarafélagi,
sem stofnuð var í Hafnarfirði
í vetur til þess að kaupa togara
til Hafnarfjarðar og skapa
þannig atvinnu fyrir 30—40
fjölskyldur í Hafnarfirði. Eng-
inn þessara manna getur vænst
þess að fá vexti af því fé, sem
þeir hafa lagt í fyrirtækið —
hvað þá meira. Þeir gera þetta
einungis til þess að auka at-
vinnulífið í Hafnarfirði —
forða bæjarbúum frá atvinnu-
leysi og bænum frá fátækra-
framfæri þess fólks, sem
þarna fær atvinnu.
Ekki er að efa, að þau hand-
bendi kommúnistanna hér í
Reykjavík, sem nú eru kölluð
„stjórn“ í Hlíf, gera þetta eftir
skipun hinna reykvísku yfir-
boðara og „samkvæmt samn-
ingi“ við íhaldið í Hafnar-
firði, eins og áður er sagt, og
sést því af þessu, hvers vænta
má í framtíðinni, ef svona held-
ur áfram- Samvinna íhaldsins
og kommúnistanna hefir þegar
borið þann árangur, að eng-
inn Alþýðuflokksmaður get-
ur lengur verið óhultur í fé-
lögum þeiin, sem kommúnist-
arnir stjórna, og því er ekki ann
að fyrir þá að gera en fara úr
félögunum og lofa íhaldi og
kommúnistum að ráða sínum
ráðum þar saman.
*
Sú ábyrgð er mikil, 'sem
Sjálfstæðisflokkurinn hefir bak-
að sér með samvinnu sinni við
kommúnista. Hér er að hefjast
nákvæmlega sama baráttan og
hófst í Þýzkalandi fyrir valda-
töku nazista þar. Kommúnistar
og nazistar hjálpast að því að
lama alþýðuhreyfinguna og
kljúfa hana í tvær fjandsam-
legar fylkingar. Sú baráttuað-
ferð leiddi þar til þess, að
þýzka þjóðin glataði lýðræði
sínu og frelsi. Kommúnistarnir
áttu þar alla sök, því „sá veld-
ur mestu, sem upphafinu veld-
ur.“
Hve lengi á að halda áfram á
þessari braut? Á að bíða þess
að ófyrirleitnir ofbeldismenn
fái að vaða uppi svo enginn geti
lengur óhultur verið í félags-
skap verkamanna fyrir þeim?
Mönnum, sem þannig haga
sér, fylgja Sjálfstæðismenn að
málum. Þeir bera því alla á-
byrgðina á því, sem kann að
gerast, þegar íslenzk alþýðu-
hreyfing er klofnuð í tvær
fjandsamlegar fylkingar, eins
og varð í Þýzkalandi.
Kommúnisminn er eins og
aðrar einræðisstefnur, pest í
þjóðlífinu. Þá pest á að upp-
ræta og um það eiga allir, sem
vilj a viðhalda lýðræðisskipulag-
inu að taka höndum saman.
íslandskvöld í K.höfn.
Þann 20. þ. m. verður ís-
landskvöld mikið haldið í Pal-
adsleikhúsinu í Kaupmannahöfn
að viðstöddum ríkiserfingja-
hjónunum, Stauning forsætis-
ráðherra, Sveini Björnssyni
sendiherra og fleiri kunnum
mönnum dönskum og íslenzk-
um. Verður þar sýnd hin nýja
kvikmynd, er Dam skipherra
hefir tekið af íslandi- Stauning
og Sveinn Björnsson flytja ræð-
ur, frú Anna Borg leikkona les
upp, ungfrú Elsa Sigfúss og
Stefano Islandi syngja, en Har-
aldur Sigurðsson og hljómsveit
Konunglega leikhússins skemta
með hljóðfæraleik. (FÚ).
Útbreiðið Alþýðublaðið!
Nl.
Fyrri idiaigilnn í iþróttahúsin'u
sýnídú 10 Ármenningar islenzka
glimú, og tókust margar glím-
Urniár mjög vel. í s'uimum glím-
unum var fuHmikið kapp, sern
gerði þær þunglamaliegri og
ljótari; á það ekki við á sýning-
arglímunii. Stjórn flokksins vrr
ekld nógu örugg og hafði þaið
sín áhrif á glimuna..
Síðari dagiinn var kappgllma
í öðruni flokki, fyrir pilta undir
70 kg. þunga. Var kept uni Stef-
ánsi hornið, og hlaut þáð Sigurð-
ur Haillbjörussion í 3. isiiinin og tii
fullrar eignar. Þrenn feguirðlair-
glímuvie'rðlauu voru veiitt, og
liilutu þiau Krisitján Bl. Guðmunds
sioin 1. vefðiaUn, Sigufður Hall-
bjömsison, 2. verðlaun og Þoirikiell
Þorkelsson 3. vierðlaun. Keppiemd-
úr voru 5. Vegna ofuirkapps var
þessi glíma ekki eins 'skiemtilieg
eð|a ilistræn og skyildi, og væri
æ’sikiilegt aið þiessir lungu menn
legðlu nneíra alúð við æfingar,
temdu sér fagra framikomu og
meiri leikní í sófcn og vöm* má
þá öefað vænta mifcils af þeim.
Fjónar ræður voru fluittar í siaan
bandi við þessar sýniingar. Her-
mia'nn Jónásison fohsætisriáiðherra
og Jafcob Möliler fo'rsleti bæjar-
stjórnar tölúðu uim íþróttir,
giMi þeirra fyrir eiusfaklinga og
þjóð, og lýs'tiu starfi Ármauns i
þáigu þess miikla máls og þökk
uðiu það.
Læknarnir Halldór Hainsien dr.
mied. og Jóhann SæmUnldsision
tryggiingailæknxr, flluttu mjög left-
irtiekta'rvlerð erinidi lum byggingu
maun’sins, hiei>lbrigð,fe- og men.n-
ingármél.
Siðásiti dagur hátiðairinnair var
suunudagskvöMið 5. þ .m. Var þá
haMið isamisæti áð Hótell Borg.
Formalður félagsins Jenis Guð
björnsson setti hófíið mieð stuttri
ræðu, mi'ntist hann amnars að-
al stofmanida félágsiras, formialnnis
og lieiðtoga um mörg ár, Péturs
Jónsisonar blikfcsmiðs.
Eyjólfur Jóhan'n'sison framkvatj.
hé’lt ræðiu fyiir minni félagsáras.
I þieirri ræðiu lieiddi hann full
rök að stiofnun og fyrsta 17 ára
stárfstímabili félagsins og rakti
fsögu þiesis í isitórum idráttium. Var
ræða Eyjólfs ýtarleg og iskýr.
enda vel tekið af öllum viðstödd-
um.
Að ræðu Eyjó-lfs loikihmi var
sungið afmæliskvæði eftir frk.
Rain'n'veigu Þorstemsdóttur.
Jiems' Guðbjöm'sison form. Ár-
míalnns hólt þá stutta ræðu og
afhenti öllum heiðursgestuim fé-
lagsins heiðiurskriosis, siem gerður
Ivar í tilefni afmælisins og fraun-
vegis vlerður veittur öllum hieilð-
ursfélögum, lét félagið emnfriemur
gerá öirahur heiðursmierki af 2.
qg 3 gráðu, sem vieita skal við
hiátíðlieg tækifæri. Þessir heið-
ursfélajgar hlutu heiðiursknosisinn:
séra Helgi Hjáiknarsson, Sigurjón
Pétursson, Guðímumduii* Gúð-
munidsson, Hallgrímur Benedikts-
son, Hálldór Hansen. Fjarvierandi
vom: Guðmuimdur Þorbjáiniattlsíon
GuðmiuUdUr Stiefámsson og Matt
hías Einarssion lækrnir. Látnir
hieiðursfélagár eru: Jóinaitan Þor-
steinsson og Páll Erlixigsisioin 'siuud
kennari. Þá voiú 2 hieiðúrsfélág-
air kjömir við þietta tækifæri:
Hermann Jóiniasson forsætiisráð-
herrn og Bieniedifct G. Waiage for-
seti !. S. í.
Heiðnrsmerki af ainnari gráðu
voru þesisir siæmdir: Eyjólfur Jó-
bannsson, Guðmundur Kr. Gúö-
miundsson, Eggert Kristjánislson,
Jón Þorstein'sison, Ágúst Jóhaínxxies
son, Magnús Stiefánisison, Bjöm
RögnVáld&sion, Jakob Möllier og
Erliendur Péturssiou form. K .R.
og vafcti það mikin'n fögnUð. Kom
þar g.einlega í ljós að þrátt fyrir
harða fcepni á íþróttalieifcvangi,
bera Ármlenniingar mesta virðingu
og vinathug til K. R. og fortn.
Þórarinn Magnússon,
varaform. Ármanns.
þess, er slíkt vel farið og svo
sienx sönnunx íþró ttamönnum sæm-
* ir.
Næst töluðu: séra Þorgrixnur
Sigurðsson fyrir minln'i íslanids,
Guðmunduir Kr. Guðnxundsson fyr
ir nxinini I. S. !., séra Bjarni Jons-
san fyrir rninni kvenna, Þórair-
i:nn Magnús'son fyrir 'ixiinui hieið-
ursjgestisiims iséra Hielga Hjálmars-
sonar, séra Helgi Hjálmairasointal
aðii um glím'una frá fyrri tíð og
gildi hiennar til aukinma dáða iog
maninkosta fyrir þá einstafcliimga,
sem hana iðka, niefmdi hainm niofcfc-
'Ur dæmi rnáli sínu til sönmuinar.
HallgrímUr BeniedifctsisOn nxælti
íyrir minni Péturs heitinis Jóins-
somar blifcfcsmiðs.
Næs’tur tók til máfe forseti í.
S. I. Ben. G. Waage, Færði hamn
GlímUfélaginu Árma'ún þáfckir
salmhandsms og kveðjur og af-
híenti formanni Ármanns íslienzfc-
am borðfáina úr tré, stendur istöng
in á útsikioriinni vörðu, sem sikai
tá'kna starf Ármalnns á liðnluml
árum, fáninn ter hágliega útskior-
inn af Rikharði Jóinisisyni. Sem
gjöf frá sér piersónuliega færði
hajnjn þieisn Jiens Guðbjörnsisyni
fomi .Ámxaxuxs og Þóriami Maign-
ússyni varáform. eirskildi og
þakkaði þeirn unnin störf í þágu
íþróttanna.
S efán Runólfsson rafvliiki flutti
oddsen hefir bent á nauðsyn-
ina, sem til þess bæri, að taka
þegar að undirbúa val á forseta
sem öðrum þjóðum þætti fram-
bærilegur, er öll pólitísk tengsl
væru rofin við núverandi sam-
bandsþjóð íslendinga.
Ég hygg að þetta séu þau
atriði, sem athyglisverðust eru
og fram hafa komið í sambandi
við þetta mál á síðustu mánuð-
um. Þó skal það ekki fullyrt,
því að sá, sem þetta ritar, hefir
engin gögn við hendina, eins og
getið hefir verið um, en skrifar
þessar línur einungis í því
skyni að koma af stað umræð-
um um málið, sem vissulega
væri ógáfulegt að lengur drag-
ist.
En við athugun á þessum at-
riðum kemur hitt og annað upp
í hugann.
Fyrst og fremst verður að
telja það vafasamt, að afstaða
þingflokks Sjálfstæðismanna,
eftir því sem formaður flokks-
ins lýsir henni, sé í samræmi
við afstöðu þess hlut þjóðarinn-
ar í heild, sem fylgir Sjálfstæð-
isflokknum að málum. Það er
alkunnugt um alla flokka á
þingi, að þeir gripu til þess úr-
ræðis fyrir nokkrum árum,
að samþykkja tillögur, sem
hnigu í þá átt, sem að ofan
getur. Ekki er grunlaust um,
að til þessa hafi verið gripið
frekar til þess að fá frið fyrir um
félagiuu kvæði. Sigurjón Péturs-
so.n hélt ræö'u og færði félaginu
að gjöf manmaraplötiu mjéð upp-
hlieyptri íslándsmynd úr silfri,
Skal það verða verðlaiuniagripur-
fyrir ikarlá 1 fimlieifcuim' (innain'-
félags). Erlendur Péturssooi flutti
mjög snjiailla ræðu til Ámilaimis
og íþróttamanná og afhiemti for-
mainlni Ánmanins stórán blóanst-
urvasa úr íslenzkum leir með Ár-
mánxxs og K. R. mierkjum, ártali
og árnaðarósfcum. í vaisapiúm
voru lifandi blórn, sem' Eriiendur
hvað eiga að votta vináittu K.
R.-ingá til Ármienninga. Var því
teki'ð mieð miklum fögnuði.
Kristimi Pétursson þaikfcaði Ár-
mamini fyrir aiuðsýnda vináttu og
virðingu til sín og isinina ættingja
og látins föðurs.
Eirikur Magnús.sion form. Ægis
þakkaði góða sanxvininlu og færöi
félaginn að gjöf haglega útsökorna
bréfapresisU.
Ólafur Sigurðsision form. Vals
ámaði Árimanini allra heilla og
færði féiaiginu leirskjöld m|eð upp-
hlieyptu Valsmerfci.
Áðiur hafði félaginu boríststöng
á Ármamnsfániárán frá 1. fl. karla,
silfurbifcar frá gömilum félaga og
hagliega útsfcorið hoðhlaiupskefli
frá Hafíifirðingum fyrir komuna
þangað á síðastá haiusti.
Að lokum þakfcaði Jens Guð-
bjömsison roeð ræðu gjafir og
góð oi'ð töliuð til félagsinis og síns
piersónuliega og las upp moItkUr
skeyti, en þau höfðu horizt hvaða
næfa af land'iinu í tugatali.
Stóð þá upp Sigurjón Pétorjs-
sion og rnælti niofctou.r orð fyrir
minni formanns Armaninis tog
hyltu menn hann rnieð ferföldu
húrra.
Staðxð var upp frá borðum kh
tæpliega' 11, ðen þá hófst dainz.
siem stóð til fcl. 3 um nóttina'.
Fór þá hver heim til sín nxleð
ánægjuliegar enldurmlinininigar eft-
ir þieslsa1 ágætu hátíð.
Ármienningur.
Geri við saumavélar, allskOB-
ar heimilisvélar og skrár. H.
Saxxdholt, Klapparstíg 11, símí
2635.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
ræðum um sambandsmálið, en
af því, að þingflokkarnir teldu
þetta mál hugsað til nokkurrar
hlítar. Og’ víst er um það, að
frá því árið 1918 hefir sáralítið
verið um málið rætt á opinber-
um vettvangi og þjóðinni hefir
aldrei verið gefinn neinn kostur
á að láta í ljós vilja sinn um
þessi efni. Það má því telja
sennilegt, að þótt formaður
Sjálfstæðisflokksins hafi notað
tækifæri fullveldisafmælisins til
þess að minna á þessa umræddu
þingsamþykkt, þá sé þó líkt á-
statt um flokk hans eins og aðra
stjórnmálaflokka í landinu, að
afstaða þeirra sé að miklum
mun óákveðnari í málinu en yf-
irlýsingin gæti gefið tilefni til
þess að ætla.
Ummæli forsætisráðherra,
sem getið hefir verið um,
benda þá og einnig í þá átt, að
sá flokkur, sem hann veitir for-
ystu, sé ekki búinxx að taka
neina úrslitaafstöðu til málsins.
Og að lokum benda ummæli
G. Th. — um nauðsynina á því
að undirbúa forsetavalið — til
þess, að jafnvel þeir nxenn, sem
tekið hafa alveg ákveðna af-
stöðu til málsins, séu þó í hinu
mesta öngþveiti með grundvall-
aratriði. Því að það verður að
teljast nærri því hjákátlegt öng-
þveiti, að mæla með því að
rifta öll forn tengsli við Dani,
(Frh. á 4. síðu.)
Ragnar E, Kvaran:
Sambandssáttmál-
Inn ofj árið 1940.
---4---
SENNILEGA hlusta engir
á þessu landi eins mikið
á útvarp og þeir, sem á sjúkra-
húsum liggja, en hafa þó
heilsu til þess að hlusta.Og hafi
þeir þá jafnframt þrótt til þess
að velta því fyrir sér, er þeir
heyra, fer svo stundum, að þeir
verða eins og áttaviltir. Fárra
daga dvöl á sjúkrahúsi hefir
farið svo með mig, að mér virð-
ist sem ég viti naumast hvaðan
á mig stendur veðrið. Kvölds
og morgna hlýðir maður á frá-
sagnir um þau átök milli stór-
velda, sem virðast eins og fyrir-
boðar eða undirbúningur þess,
að milljónum manna ljósti sam-
an í ófriði- Álfan virðist vera
að búa sig undir að skipa sér
ný landamæri og afstaða land-
anna innbyrðis virðist á hverf-
andi hveli.
Jafnframt þessu minnist mað
ur þess, að þrátt fyrir hátíða-
höld, margar ræður og langar
ritgerðir í tilefni af nýafstöðnu
fullveldisafmæli okkar eigin
þjóðar, er sem kynlega hljótt
hafi verið um það, hvað for-
ráðamenn þjóðarinnar hugsi
sér um afstöðu íslands til ann-
ara þjóða á næstu árum. Allir
vita, að á næsta ári gefst ís-
lendingum þess kostur að krefj-
ast endurskoðunar á sáttmálan-
um við sambandsþjóðina, og
þeir vita það jafnframt, að
leiði sú endurskoðun ekki til
samkomulags, er sáttmálinn
sennilegá úr sögunni. Nú skyldu
menn ætla, að áður en komið
væri að slíkum úrslitaráðstöf-
unum, væri talið eðlilegt, að
bíða ekki fram til síðustu stund
ar að ræða þessi mál eitthvað
á opinberum vettvangi. Orðin
eru þó til alls fyrst, og það væri
fjarstæða að hugsa sér, að þjóð-
in væri þegar búin að gjörhugsa
svo málið, að umræður væru
henni héðan af gagnslausar. *
Hitt væri ef til vill nær sann-
leikanum, að aldrei hafi stór-
pólitískt mál verið eins lítið
rætt og eins lítið hugsað hér
á landi eins og það, hvernig
hentast væri fyrir íslenzku
þjóðina að snúast við viðfangs-
efninu, sem allir hafa þó vitað
að taka átti einhverja afstöðu
til þegar á árinu 1940.
Fyrir mann, sem ekki hefir
nein gögn til þess að styðjast
við, fyrir ástæður, sem þegar
hefir verið getið um, verða þrjú
atvik efst í huganum í sam-
bandi við þetta mál.
1. Ég minnist þess ekki, að
komið hafi fram neinar ský-
lausar bendingar um það í sam-
bandi við fullveldisdaginn, hver
væri afstaða mismunandi stjórn-
málaflokka til sambandsmáls-
ins, eins og það horfir við 1940,
nema frá formanni Sjálfstæðis-
flokksins, sem tók það skýrt
fram, að flokkur hans (þ. e.
þingflokkur Sjálfstæðismanna)
hefði áður tekið þá afstöðu
(jafnframt öðrum þingflokkum
landsmanna) ■— að krafist
skyldi endurskoðunar á sam-
bandslögunum þegar á næsta
ári og að til þess væri ekki ætl-
ast, að sú endurskoðun leiddi
til breytinga á sáttmálanum við
Dani, heldur frekar til hins, að
sáttmálinn yrði með öllu úr
sögunni 1943.
2. Forsætisráðhex-ra varaði
við því í ræðu sinni á fullveld-
isdaginn, að stjórnmálaflokk-
arnir færu í nokkuð kapp um
„yfirboð“ í sambandi við það
vandamál, sem leysa ætti 1940
og næstu ár á eftir.
3. Einn af þingmönnum Sjálf
stæðisflokksins Gunnar Thor-