Alþýðublaðið - 17.02.1939, Blaðsíða 2

FÖSTUDAG 17. FEBR. 1939
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
UMRÆÐUEFNI
Hvernig á gamli bóndinn að
fara að því að lifa? Óhæfar
matvörubúðir og eftirlitið
með þeim. Tóbaksnautnin.
Akstur yfir polla. Leynivín-
salan og bílstjórarnir. Efni
blaðanna.
ATHUGANIR HANNESAR
Á HORNINU.
GAMALL bóndi, nú orffinn
verkamað'ur hér í Reykjavík,
kom að máli við mig nýlega og
sagði: „Getur þú ekki sagt mér
hvernig ég á að fara að því að
lifa. Síðan atvinnubótavinnan
byrjaði hefi ég fengið vinnu í 3
vikur. Þegar ég fékk kaupið greitt
fyrir síðustu vikuna, höfðu 4 kr.
verið teknar af því í sjúkrasam-
lagið.“
Hann hélt áfram: „Nú hefi ég
aldrei getað greitt í S. R. og get
það auðvitað ekki framvegis.
Þannig geta þeir haldið áfram að
taka 4 krónur þegar ég íæ at-
vinnubótavinnu, segjum 3 vikur á
hverjum 4 mánuðum, en með því
kemst ég aldrei til réttinda í sam-
laginu. Er því ekki algerlega rangt
að taka þessa peninga af mér?“
©
Honum lágu þungt orð til bæj-
arstjórnarmeirihlutans yfirleitt
fyrir stefnu hans. „Ég hefi verið
fylgjandi þeim flokki alla tíð —
en ég get það ekki lengur, þó að
ég væri drepinn. Það er hart að
komast að raun um það á gamals
aldri, hve hrapallega manni hefir
skjátlast.“
*
JNT.'.N." skrifar:
„Ég vildi mjög gjarnan fá upp-
lýsingar um, hvort heilbrigðis-
nefnd hafi nokkuð eftirlit með
matvörubúðum. Mér er kunnugt
um búð, þar sem bæði eru seld
brauð og matvara, og kaupmaður-
inn sefur í litlu herbergi innar af
búðinni, og verður hann að fara
með skólp og annað því um líkt í
gegnum búðina, þar sem enginn
annar útgangur er úr henni; þar
er hvorki vatn né salerni.“
♦
„Það er hægt að ímynda sér
hvernig loftið muni vera í þess
konar búðum á morgnana.
Fæst heilbrigðisnend ekkert við
það, að athuga hreinlæti í búðum
hér eins og annars staðar?“
Heilbrigðisnefnd á að hafa eftir-
lit með matvörubúðum, og ef hér
DAGSINS.
er rétt lýsing gefin, verður
telja þessa búð óhæfa.“
að
„Karl í koti“ skrifar mér:
„Tóbaksnautn virðist alt af að
færast í vöxt, og er það mjög illa
farið. Menn byrja á henni af óvita-
skap, því að þeir halda að ekki
þurfi neina sjálfsafneitun til að
hætta við hana, en reynslan sýnir
hið gagnstæða. Viltu nú ekki gera
svo vel að fá upplýsingar hjá
lækni, hvort til séu nokkur lyf,
sem gera mönnum auðveldara að
losa sig við tóbaksnautnina? Ef
svo er, væru mér þess konar upp-
lýsingar mjög kærkomnar.“
„Mér finst dónaskapur að aka
hratt bílum framhjá gangandi
fólki, þegar pollar sitja í hinum
ógeðslegu hvörfum, sem víða gefur
að líta hér í bæ, og vildi ég biðja
þig að ávíta bílstjóra fyrir það í
blaði þínu. Að vísu eru ákaflega
margir, sem aka hægt undir slík-
um kringumstæðum; annars eru
alt of margir, sem láta vaða með
súðum.“
*
„Góðtemplar" skrifar mér:
„Eru bílstjórarnir í bænum
verndaðir af lögreglunni sem
leynivínsalar?“
*
„Ég er að spyrja vegna þess, að
á laugardagskvöldið gekk ég fram
hjá einni bifreiðastöð, þar sem
stóð hópur ungra mana við dyrn-
ar, og voru að þrefa um hvort
þeir ættu heldur að fá sér brenni-
vín eða whisky, en í sama bili og
ég hélt mig vera að sleppa fram-
hjá þessum mönnum, kallar einn
til mín og biður mig að lána sér
túkall, hann hafi aðeins tíkall, en
það nægi ekki, því það kosti 12.
Varð ég við bón hans og lánaði
honum þessar 2 krónur og spurði
hann hvort ,að fengist á stöðinni,
áfengið. „Já,“ sagði hann, „eða þá
í einhverjum bílnum, því þeir hafa
það allir.“ Á næsta horni stóð lög-
regluþjónn að tala við unga og
laglega stúlku, um leið og hann
auðsjáanlega leit eftir að alt væri
í reglu.“
*
Ég veit ekki um þetta — en
margir gruna bílstjóra um áfeng-
isútveganir — eða samband við
leynisala.
*
„Guðlaugur" skrifar mér:
„Gætir þú ekki — „Ég þúa
landshöfðingjann og guð almátt-
ugan,“ er haft eftir Eyjólfi heitn-
um ljóstoll — komið því til leiðar
við Alþýðublaðið, að það flytji
ekki framvegis annan eins þvætt-
ing og neðanmálssaga sú er. sem
nú um langt skeið hefir verið að
birtast þar. Ég held að ég tali fyrir
munn nokkuð margra lesenda
blaðsins, þó ég taki svo til orða.
Hitt veit ég líka, að til eru svo
lítilþægar sálir á lesmál, að þær
segja þegar blað kemur inn úr
dyrunum: „Er sagan núna?“ Þetta
á ekki fremur við um Alþýðu-
blaðið en önnur blöð.“
*
„En mætti ekki mælast til þess
af blöðunum, að þau stuðluðu
fremur að því að bæta bókmenta-
og lessmekk fólksins en að spilla
honum? Sama er að segja um mál-
ið. Nú eru þessar neðanmálssög-
ur, margar hverjar, nauða illa
þýddar. „Kynjalandið“ er kannske
ekki sú versta hvað það snertir.
Nei, við lesendur viljum hafa nyt-
samt — og eins og gamla fólkið
sagði — uppbyggilegt efni í blöð-
unum. Eitthvað til umhugsunar
eða fróðleiks, ritað á hreinu, góðu
máli, og ef ádeila er, þá með prúð-
um rithætti, en ekki þessum
strákslega kjafthætti, sem er í
öðrum blöðum en Alþbl. Við vilj-
um líka — eldra fólkið — gjarnan
eitthvað af gömlum sagnafróðleik
þjóðlegum. Eg sakna „Heyrt og
séð“, þó pistlar Hannesar bæti þar
nokkuð úr.“
*
Það er gott að fá svona gagn-
rýni, og vildi ég gjarnan fá fleiri.
Hún getur verið góð leiðbeining
fyrir blaðamenn. Ég veit um
fjölda fólks, sem þykir „Kynja-
landið“ ágæt saga og hefir þakkað
Alþýðublaðinu fyrir að birta hana.
— Næst birtum við einhverja
skemtilegustu og mest spennandi
sögu, sem skrifuð hefir verið á
síðari árum.
Hannes á horninu.
Farþegar
með Brúarfossi vestur og
norður um land: Ólafur Ólafs-
son læknir, Guðrún Kristjáns-
dóttir, Ragnheiður Ólafsdóttir,
Gunnar Björnsson, Eyþór Tóm-
asson, Hólmfríður Tómasdóttir,
Laufey Sveinsdóttir, Gunnar
Stefánsson, Bjarni Bjarnason.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
Kosningar i fastar
nefndir á alpingi fi gær.
I
GÆR voru fundir í Sam-
einuðu Alþingi og báðum
deildum. Á dagskrá voru
nefndakosningar.
Kaupsjfsluniaðurinn -
spyr ekki viðskiftamenn sína, um hvort þeir hafi sömu
stjórnmálaskoðanir og hann sjálfur, þegar hann selur
þeim vöru sína, hvort sem það er nú hattur á höfuðið,
skór á fæturna eða matföng fyrir heimilið eða annað,
þá lætur hann sér nægja, að viðskiftavinurinn hafi gjald-
geng' aaynt til að greiða fyrir vöruna.
Kaupsýslumaðurinn hefir að sjálfsögðu, svo sem allir
aðrir, sínar eigin stjórnmálaskoðanir, en stjórnmála-
skoðanir hanr standa ekki í neinu sambandi við verzlun
ha^is og Mrura því ekki viðskiftamöguleika hans.
Þegar . aupsýslumaðurinn auglýsir, gerir hann það í
ákveðnum tilgangi. Hann vill kynna fólki hvaða vörur
hann hafi að selja og við hvaða verði. Hann þarf að aug-
lýsa í því blaði, þar sem auglýsing hans nær til flestra
og með beztum árangri. Hvaða stjórnmálaflokki blaðið
tilheyrir, skiftir hann engu máli í þessu sambandi. Hann
veit að velgengi verzlunar hans krefst þess, að hann afli
sér viðskiftavina og selji. —
Alþýðublaðið er lesið á flestum heimilum í Reykjavík
og Hafnarfirði, auk þess sem það hefir fjölda lesenda um
land alt og í kaupstöðunum, sennilega fleiri en nokkurt
annað íslenzkt blað.
Hinn duglegi og framsýni kaupsýslumaður sér því hag sinn
í því að skifta við það.
Sameinað Alþingi:
í sameinuðu þingi eru kosnar
3 fastar nefndir: Fjárveitinga-
nefnd, skipuð 9 mönnum, utan-
ríkismálanefnd, skipuð 7 mönn-
um, og allsherjarnefnd, skipuð
5 mönnum.
í fjárveitinganefnd voru
kosnir:
Jónas Jónsson, Haraldur
Guðmundsson, Helgi Jónasson,
Bernharð Stefánsson, Bjarni
Bjarnason, Pétur Ottesen, Þor-
steinn Þorsteinsson, Jón Pálma-
son, Jakob Möller.
í utanríkismálanefnd voru
kosnir:
Ásgeir Ásgeirsson. Jónas
Jónsson, Bjarni Ásgeirsson, Ól-
afur Thors, Bergur Jónsson, Jó-
hann Jósefsson og Garðar Þor-
steinsson.
Varamenn í utanríkismála-
nefnd voru kosnir: Páll Zóp-
hóníasson, Gísli Guðmundsson,
Haraldur Guðmundsson, Pálmi
Hannesson, Magnús Jónsson,
Thor Thors og Bjarni Snæ-
björnsson.
Við kosningu í utanríkis-
málanefnd kom fram listi frá
kommúnistum með nafni Héð-
ins Valdimarssonar. Fékk sá
listi 4 atkyæði-
í allsherjamefnd voru kosn-
ir: Einar Árnason, Jörundur
Brynjólfsson, Finnur Jónssoon,
Páll Zóphóníasson, Thor Thors,
Þorsteinn Briem og Magnús
Jónsson.
Efri deild:
Fjárhagsnefnd: Bernhard
Stefánsson, Erlendur Þorsteins-
son, Magnús Jónsson.
Allsherjarnefnd: Sigurjón Á.
Ólafsson, Ingvar Pálmason,
Magnús Gíslason.
Mentamálanefnd: Jónas Jóns
son, Siburjón Á. Ólafsson, Árni
Jónsson.
Iðnaðarnefnd: Erlendur Þor-
H. R. Haggard:
Kynjalandið.
136
þeirra, taugin, aem þau voru buuídin saimain 'með,
lenti á spjótskaftinu, og þarna héngu þ>au.
, Alt þetta sá Leonard simátt og simátt; hanm vairö .
þesis líka, var, að aimaöhvort vatr Júana dauð eða
mie'ðvitundarlaus1; í svipiruni gat hamn ekkl sagt, hvort,
heldur va,r.
— Hvaið ætlarðu að fara að gera? spurði hann
Otiur, sem va;r við isröndima, eitthvað fimnxtám fet
fyrir ofan þau.
— Höggva mér spor og draga þig upp, Baais, svar-
aði dve:',guíinn g'.að!egia.
— Þaið verður ejkkii auðveit, svaraði Leonard og
teiit um öxl sér á löngu brekikuinia fyrir meðan þaui,
og ef við renmum eðai ólin slitnar.
— Talaðu ekki um áð nenna. Baas, svaraði dverg-i
lUrinm og fór a,ð höggva f ísinm með þunga prests-
hníSnuTn; og af óiiinmi er þáð að siegjla, áð fyrst hún
var nógu stenk handa Vatnabúamum til þess að drusia
mér ínam og aftur um tjörnimá, þá er, hún nógU: stenk
ha|nda ykkur báðum, þó a'ð hún haíi orðiið ,'fyrir dá>-
iitlu sliti. Ég vildi bara að ég hefði áðra ól, því
ajð þá væfi þetta ekki mikill vaindi,
Svo haimáðist Otiur við að höggva í hörðu <s-
dkorpunai. Fyrstu tvö sporim hjó hanm frá hrekku-
bnin.immi og Já á kviiðmium. Svo fcoimu örðugleikar,
■sem ómöguLegt v'iirtist a& yfirstfga, því að hann gatj
ekki högg|við i ístinm, þegla'r hanm hafði ektoert til áð
styöja sig við.
— Hvað ætlarðu nú að gera? sagði Leomard.
— Vertu rói’egur, Baas, og lofaðu mér áð híugsa:
■m.ig umi, og Otur setti'sit niður og þaigði eitt auigma-'
bljlk. s
— Nú yeit ég, hVa'ð ég á aið garia, siagði hanmi
rétt á eftiir, stóð upp, fór úr geitaþskinniskápunni,
og iskair ixana 1 (siun:0u;r í ístrimla; hver istrimill var hér-
urni’bid tvieir þuml. á breidd og siex þumlumgair á
iliengd. Þes'sai strimla batt hunm trauistlega sa'miam,, oig
bjó til úr þeim haiganlega taug, svo liauga, að- hún
náði þajngað siem þau Leonarid og Júanmta hén|gu á'
Veilkaj spjótskaftinu. Svo tók hamrn stafinin, sem á-
va|tt hafði orðið honuim áð svo imiiikiu gangi, yddi
halnn að neöan, raik han(n eims Lamgt. pg banin gat nið-
iur í ismjóiinm og jörðimaí við rö'mdiiina á ísnum og batt
faugina við hanin. ;
— Nú er ölliu óhætt, Ba/as, sagði hanjn, þvi áð ég
get byrjað að, neðam.
Og án. þess áð segjia niéitt frtekara iiendi hamm isér
niiður þaingáð til hanm hekk við hliðáina á þeim.
— Er Hjainðíkomaim dauið, Baaisi, spuröi hainm og lieít
á föila audfitið og lakuðu auguin á Júöunu, eða isefujr,
hún aðpimis.?
— Ég helid að hún, aé í öngviti, Öúgði Leonardi,
iem í guiðs bæiniuim vertu fljötur, Otur, því að ég er
frjó'sa, á þeasium ís. Hviað ætlarðu nú áð geru?
— Þaið 'sfeal ég segja þér, Baais, bmda um miiíið á
þér enidanin á tauginn, sem ég hjó ti'l. úr fcápunni,
leysa svo ól.ina, isem þið Hárðkorianin eruð bundin sami-
an með og fara aftur upp á brúnLna. Þegar ég er þang-
áð feomimni, get ég dnegið hama upp á ólinmfi, þv’í
að ólin er 'sterk, og Hj'arðkonan panmur vel á isnum;
og þú getur ikomið á eftir hen;n;i.
— Gott og vel, sagði Leouand.
Svo tókst dvergmum, haUgandi á unrnari hemdinnii
o;g imeð þeiíitri aðstoð, semi' Leomard gat gefið hiomum
áð binda endanmi. á tauginsxi, sem hann haíði búi ð
til úr skininfatiniu, undir hanidieggima á Leomiard; þar
næsit fór hann áð leysa ólina, sem hélt þeiro Leon'aihd
og Júömlnu saman. Og mú kom örðugasta og hættu-
Iegasta atriðið, því áð Leonand 'sem hélt sér um
veika spjótskaftið með anmari hendinmi, varð að halda
Júönmiu meðvitundarlausri imieð h'innfi, en Otuir flýtti
sér að draga sig upp áð ísbrúniinmi og hélt óJiitnmi
mxilli tanmanma. Spjótið bognaði bræðilega, og Leorn-
ard þorði ekki að reyna sérlaga mjikið á geitarskinns-
taugina, sem dvergiuinn var að draga sig upp á
upp eftir ísmum, því a,ð ef hún skyldi bila, þá urðu
þau öll að h.rapa ofan í slakkanm fyrir neðam, og
deyja, þar aumkvunarlegum idaiuða, með því að ómögu-
legt vatr aö komast upp án þess að hafa hæfilegar taugar,
og Isöxi. Með þvi ajð hanmi vár nú orðinn, yeikbturðai
og freðinm;, fanst hoinuim margair stundir líða áður
eu Otur komst upp á brúnina og kallaðí til bams
a,ð sleppa Júönnu.
Hamm gerði semi homiuim var boðið, og dvergur-
imn settist á smjóinn, spynnti. fáiuinum í ísröndina,
mieytti a,llra sinna krafta og tók að draga harna upp
Þó ,a(ð h,amin væri ster'kur, var öllu til skiia haldið, að
ha|Rin gæti það, og sánmLéikurinm vur sá, að ef hún
hefði legiíð á nokk’u öðru en is, þá hiefði hainm alls
ekki geíalð pað. En áð lokum tókst bomuiin það, og
Leonaird létti fyrir brjósti qg þa'kkaði sínum siæla,
þiegafr hamin sá hana Iagða óhulta á smjóinn.
Nú l'eysti Otur í 'skymdi ólinal af Júömnu og sietti'
á hafna íykkju, og fleygði henmi ofan til Lennairds;
Leonr^rd aineygði henmi miður fyifir axlir 'sér, tó'k spjót-
ið upp úr sprumgu'njni, sem þ,a|ð stóð í og lagði af
sUf'i upp eftir. Fyrst þiegar hann hreyfði sig, famn
h.Efcnin til sárrar fcvalar, og það vair engin furðia, því
fið b’.óðið úr sárunum, siem hamn hafði fengið af að
mudidast við íSinin á himni afarhröðu ferð sinmi, hafði/
storknatð, limir hans höfðu frosið við ísimrn, og það var
lemginn hægðairlei'kur að losa þá við bamm. Þó áð kvöl-
in væri isár, þá haffði hann gott af benni því áð það
vaikti hið dofnaða þnek h,ams og hleypti í baaiu svo
miklu fjöri, a!ð hamm dró isig upp eftir gei'tarskinmis-
táuginmi af öllum sínumi mætti, en Otur togaði í þá
óliinai, sem var undir hönidumum' á honum.
Þ4ð var heppni' fyrir hanm„ að dvergurimm hafðíi
verið svo varkár að fleygja ofan til hans þessairi síð-
ári ól„ því að imnam skamms losnaði stafur Oturs,
sem |ékki hajfði neina veralega festu í freðinni jörð-
steinsson, Pétur Ottesen, Bjarni
Snæbjörnsson.
Sjávarútvegsnefnd: Ingvar
Pálmason, Sigurjón Á. Ólafs-
son, Jóhann Jósefsson.
Lndbúnaðarnefnd: Páll Zóp-
hóníasson, Erlendur Þorsteins-
son, Þorsteinn Þorsteinsson.
Samgönguinálanefnd: Páll
Hermannsson, Páll Zóphónías1
son, Árni Jónsson.
Neðri deild:
Fjárhagsnefnd: Sveinbjörn
Högnason, Steingrímur Stein-
þórsson, Ásgeir Ásgeirsson, Ól-
afur Thors, Stefán Stefánsson.
Samgöngumálanefnd: Þor-
bergur Þorleifsson, Helgi Jóns-
son, Vilmundur Jónsson, Gísli
Sveinsson, Eiríkur Einarsson.
Landbúnaðarnefnd: Bjarni
Ásgeirsson, Steingrímur Stein-
þórsson, Emil Jónsson, Jón
Pálmason, Pétur Ottesen.
Sjávarútvegsnefnd: Bergur
Jónsson, Gísli GuÖmundsson,
Finnur Jónsson, Sigurður Krist
jánsson, Sigurður Hlíðar.
Iðnaðamefnd: Bjarni Ásgeirs
son, Pálmi Hannesson, Emil
Jónsson, Sigurður Kristjáns-
son, Jóhann Möller.
Mentamálanefnd: Bjarni
Bjarnason, Pálmi Hannesson,
Ásgeir Ásgeirsson, Gísli Sveins
son, Jóhann Möller.
Allsherjarnefnd: Bergur
Jónsson, Sveinbjörn Högnason,
Vilmundur Jónsson, Thor
Thors, Garðar Þorsteinsson-
Frá Frmsóknarflokknum
kom fram ósk um að mega setja
aðra þingmenn til bráðabirgða
í nefndir þær, er þeir Þorberg-
ur Þorleifsson og Bergur Jóns-
son eiga sæti í, og var samþykt
að Bjarni Ásgeirsson kæmi í
stað Bergs Jónssonar í sjávar-
útvegsnefnd, og Jörundur
Brynjólfsson í allsherjarnefnd,
en í stað Þorbergs Þorleifsson-
ar kæmi Gísli Guðmundsson í
samgöngumálanefnd.
Fundir þingdeildanna verða
framvegis kl. IV2 e. h., en ekki
kl. 1 eins og verið hefir undan-
farin ár.
í dag eru fundir í báðum
deildum.
Engin stjðrnarskifti
i Noregi í ár.
KHÖFN í gærkveldi. FÚ.
OÁSÆTISRÆÐA Noregs-
■*•■■■ konungs í þingbyrjun
þykir ekki benda til þess, að
von sé stjórnarskifta þar í landi
á þessu ári.
Hægri flokkurinn og Bænda-
flokkurinn krefjast þess, að
landvarnirnar séu auknar, en
samtímis tók Mowinckel fyrr-
verandi forsætisráðherra það
fram fyrir hönd stjórnarand-
stöðunnar, að enginn grund-
völlur væri fyrir stjórnarskifti
meðan stjórnin sýndi sama
góða vilja, eins og hún hefði
gert undanfarið.
! „Berlinigske T.derde“
í Kaupmanna'höfn í gær
(kvöldblaðið) sikrifar dr. Niels
Niielsteni langa grcin um bóikimd
„íslamd. Ljósmyndir af landi log
þjóð“, isem IsiafoMarprentsmilðja
hefir giefið út. Segir hainin meðal
aninars, að bókiin tafei ölliu þtví
fram, sem' hingað til hafi yerið
gefið út á tslandi af því tagi, og
að hin jarðfræðilega tsilaindslýs-
ing Pálma Hannessonar sé til-
valinin gruixdvöllur teisltuibókar
um þiéssi «fnJ. FtÞ