Alþýðublaðið - 17.02.1939, Blaðsíða 3

FÖSTUDAG 17. FEBR. 1939
ALÞYÐUBLAÐIÐ
♦------------------------♦
ALÞÝÐUBLAÐIO
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON.
í fjarveru hans:
JÓNAS GUÐMUNDSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
1196: Jónas Guðmunds. heima.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
1 -----------------------♦
Alþfngi.
ALÞINGI er nú sezt á rök-
stólana að nýju, og hefir
kosið sér forseta og aðra starfs-
menn og skipað sér í nefndir.
Er þar flest óbreytt frá því er
var á síðasta Alþingi.
Vel má svo fara, að þing þetta
verði að ýmsu merkilegra en
mörg undanfarin þing hafa ver-
ið. Framundan eru þeir erfið-
leikar, sem fullkomin nauðsyn
ber til að mætt sé með festu og
einbeitni — og samhug ef ár-
angur á að verða.
Má þar fyrst tilnefna sjávar-
útvegsmálin. Það mun ekki of-
mælt, að allir þeir, er við sjáv-
arsíðuna búa — og sjálfsagt
miklu fleiri landsmenn, vænta
þess fastlega, að Alþingi takist,
og það sem fyrst á þingtíman-
um, að finna ráð sem duga til
bjargar útveginum- Ráð sem
tryggja að hann geti aftur kom-
ist á réttan kjöl fjárhagslega —
svo framtíð hans sem aðalat-
vinnuvegur þjóðarinnar, verði
tryggð.
í þeim málum dugir ekki að
binda sig við fordóma eða hvað
mönnum ,,finst“ um eitt og
annað, heldur aðeins að hafa
hugfast, að það er lausn máls-
ins, sem allt veltur á fyrir þjóð-
Ina.
Öllum er ljóst, að viðreisn
sjávarútvegsins verður ekki
gerð án fórna frá öðrum stétt-
um þjóðfélagsins, því væri hægt
að rétta við án þess mundi það
hafa verið gert fyrir löngu. —-
Þjóðin bíður nú eftir aðgerðum
í málinu, aðgerðum, sem trygg-
ing er fyrir að komi að notum
fyrir útveginn, og alla þjóðar-
heildina, er stundir líða, aðgerð-
um, sem fólkið í landinu finnur
að séu einhvers virði.
Þá má og benda á, að ekki
virðist það liggja utan við starfs
svið Alþingis þess, sem nú situr
— að reyna að gera eitthvað til
þess að tryggja lýðræðið í
landinu. Hvarvetna í lýðræðis-
löndum skjóta nú öfga og ó-
heillastefnurnar upp höfðinu.
Þær hafa að vísu gert það áð-
ur. En þá var það með þeim
hætti, að hver maður fékk and-
styggð á þeim. Nú gera þær
það með öðrum hætti. Með þeim
hætti, að dulbúa sig og nota
lýðræðið til þess að grafa grunn
inn undan þjóðfélaginu- —
Njósnastarfsemi er rekin af
öllu kappi. Samtökum alþýð-
unnar sundrað og henni þvælt
út í allskonar öngþveiti, sem
getur haft hinar örlagaríkustu
afleiðingar. Öllum verður að
verða það ljóst, að nú er barizt
með öðrum vopnum en áður
var.
Verði ekki hér við reist-
ar nægilega rammbyggilegar
skorður, má vel svo fara, að
menning okkar glatist jafn-
framt lýðræðinu, sem þessir
flokkar afnema, þegar er þeir
sjá sér fseri á. Hér á landi
starfar nú opinberlega einn
stjórnmálaflokkur, sem sam-
kvæmt stefnuskrá sinni tekur
sér heimild til að grípa til of-
beldis hvenær sem honum
býður við að horfa og vart
kæmi það mönnum á óvart, þó
einhverntíma kæmi það fram í
dagsljósið, að hér störfuðu nú
leynilega flokkar, sem stefna í
svipaða átt.
Enn má benda á, að ekki er
úr vegi fyrir Alþingi sem nú
situr — og þjóðina í heild —
eða þá ábyrgu stjórnmálaflokka
sem fulltrúa eiga á Alþingi, og
fara þar með umboð þjóðarinn
ar, að fara að taka til athug-
unar hvað gert skuli, er sátt-
máli sá, sem við nú höfum við
Dani. getur knúð til endur-
skoðunar. Er þar full nauðsyn á
að allt sé vel athugað og sarn-
starf fengið um þau mál er
bæði varðar oss, er nú lifum, og
eins óbornar kynslóðir þessa
lands.
Þó þessi þrjú viðfangsefni séu
ærið verkefni bíða auk þeirra
óleyst fjölmörg önnur, sem
miklu skiftir að vel takist að
leysa og vafalaust má finna
góðar lausnir á, ef af viti og
samhug er unnið.
Yfir setningu þessa Alþingis
var meiri formfesta og glæsi-
leikur en lengi hefir verið yfir
setningu Alþingis. Er það vel
farið og spáir góðu. og mætti
vel svo fara, að fleira, sem sómi
og heill er að sigldi í kjölfar
þess. En þess er vert að minn-
ast, að þá fyrst er það fengið,
sem þjóðin þarfnast mest, ef
Alþingi ber gæfu til að láta
störf sín bera þá ávexti er til
blessunar verða landi og lýð.
Kanpsýslntíðindi.
6. tbl. Kaupsýslutíðinda, IX.
árg., er nýkomið út. Geir
Gunnarsson, sem nú er ritstjóri
blaðsins og útgefandi, breytti
útgáfufyrirkomulagi þess mjög
um síðustu áramót, svo nú er
það hið eigulegasta rit. Er því
ætlað að flytja hlutlausar og
ópólitískar fregnir af öllu því
helzta, sem íslenzkir kaup-
sýslumenn þurfa að fá vitn-
eskju um. Og ef dæma má eftir
þeim tölublöðum, sem út hafa
komið eftir áramót, virðist
blaðið eiga erindi til allra, sem
við kaupsýslu fást. í hverju
blaði eru hagfræðilegar for-
ystugreinar um ýms markverð
viðskiftamál, og útdráttur af
störfum bæjarþings Reykja-
víkur, þar sem m. a. er hægt að
fylgjast með málum, sem
spretta af vanskilum. Þá flytur
blaðið einnig af og til fregnir
af verðbréfaviðskiftum, stuttar
greinar um ýms atriði, sem
mikilsverð eru fyrir fjárhag
þjóðarinnar og viðskifti ein-
stakra manna. Einnig birtast
þar leiðbeiningar um auglýs-
ingar, um rétta framkomu
gagnvart viðskiftavinum og
um ýmislegt fleira viðkomandi
sölu og atvinnurekstri. Marg-
víslegan fróðleik annan mætti
nefna, sem blaðið flytur, eða er
ætlað að flytja, og sem íslenzkir
framkvæmdamenn hafa ekki átt
greiðan aðgang að til þessa.
Farþegar
með Dettifossi til útlanda í
gær: Runólfur Sigurðsson og
frú, Kristján Einarsson fram-
kvæmdastj., Láretta Hagan,
Sigríður Helgadóttir, Sverrir
Sigurðsson, Gunnl. Briem, Þór-
oddur Jónsson, Bjarni Guð-
mundsson. Geir Sigurðsson
skipstjóri og nokkrir útlend-
ingar.
Það verður að verja lýðræð-
ið áður en það er um seinan.
—--+----
Tímabærar breytingar á hegnfngarlbg-
gjiifinni geta bjálpað verulega tilfpess.
Steincke, dómsmáiaráðherra Dana, um
nauðsyn endurskoðunar á hegningar-
lögrgfjöf iýðræðislandanna.
TC* INS og skýrt hefir verið
■®-‘< frá hér í blaðinu áður
liggur nú fyrir danska þing-
inu frumvarp til breytinga
á hegningarlöggjöf Dana. —
Frumvarpið flytur dóms-
málaráðherrann danski —
Steincke, en hann er sem
kunnugt er Alþýðuflokks-
maður. Er frumvarp þetta
að verulegu leyti fram komið
vegna þeirra atburða, er á
síðustu mánuðum hafa gerst
í Danmörku, og sagt hefir
verið frá jafnóðum hér í
blaðinu.
Ýms atriði hins danska frv.
eru til þess að endurbæta og
fullkomna eldri ákvæði, en
þau veigamestu þeirra eru þó
ný og miða að því að vernda
lýðræðisskipulagið fyrir of-
beldisflokkum, sem hvarvetna
skjóta nú upp kollinum. Miðar
frumvarpið m- a. að því, að
skerpa ýms þau ákvæði hegn-
ingarlaganna, sem fjalla um
njósnir, uppljóstranir á trúnað-
armálum ríkisins, röskun á
fundafriði og hvers konar póli-
tísku ofbeldi, rógburð og meið-
yrði um menn, sem starfa í op-
inbéru lífi og aðra misnotkun
málfrelsisins og prentfrelsisins,
sem lýðræðinu stendur hætta af.
Ýms ákvæði þessa frumvarps
munu nú hafa verið tekin upp
í hegningarlagafrumvarp það,
sem á næstunni mim lagt fram
hér á Alþingi og allir hæsta-
réttardómararnir hér hafa unn-
ið að.
Er hér um svo mikilsvert
mál að ræða fyrir íslendinga,
að Alþýðublaðinu hefir þótt
rétt að birta nokkur ummæli
Steincke, dómsmálaráðherra,
um hið nýja danska hegningar-
lagafrumvarp, sem þegar hefir
verið lagt fyrir danska þingið.
Dffimæll Stelncke.
Við umræðumar um hið
nýja hegningarlagafrumvarp í
danska landsþinginu fór dóms-
málaráðherrann, Steincke, með
al annars svofeldum orðum um
það:
„Við mörg af hinum nýju á-
kvæðum hegningarlagafrum-
varpsins hefi ég haft framtíðina
fyrir augum- Það er alger mis-
skilningur, að þau séu að
nokkru leyti sprottin af augna-
bliksdutlungum eins einstaks
ráðherra eða löngun hans til
þess að takmarka málfrelsi og
ritfrelsi manna. Þessi vandamál
eru einnig uppi á baugi í dag í
öðrum lýðræðislöndum. Þegar
gera verður ráð fyrir því, að
við getum fengið á þing full-
trúa fyrir öfgaflokka, fulltrúa,
sem ekki hafa hinar venjulegu
skoðanir á því, hvað menn megi
leyfa sér að gera, og hvað ekki,
þá er það mjög varhugavert, að
slá enga varnagla við gerðum
þeirra í hegningarlögunum.
Svipuð ákvæði og þau, sem gert
er ráð fyrir í því hegningar-
lagafrumvarpi, sem hér liggur
fyrir, hafa verið samþykt i
mörgum löndum, meira að
segja töluvert strangari, t. d. í
Svíþjóð og Sviss. Ég verð því
algerlega að vísa þeirri ásökun
til baka, að þetta hegningar-
lagafrumvarp sé aðeins heila-
spuni eins einstaks ráðherra,
sem alt í einu hafi orðið hrædd-
ur við það, sem er að gerast úti
í heimi.
Við sknlum ekki sera
sðmn vítleysnrnar oo
nðrir, sem nð harma
nm seinan.
Ég var fullkomlega við því
búinn, að því myndi verða
haldið fram af andstæðing-
um hegningarlagafrumvarps-
ins, að ýms ákvæði þess séu
afturhaldssöm; því að þau eru
það að svo miklu leyti, sem
tilgangur þeirra er beinlínis
sá, að halda aftur af taum-
lausri misnotkun málfrelsis-
ins og þeirra réttinda yfir-
leitt, sem lýðræðið veitir. Ég
var einnig við því búinn, að
andstæðingar frumvarpsins
myndu belgja sig út yfir því,
að sum ákvæði þess myndu
aldrei hafa verið tekin í mál
af Alþýðuflokknum, ef hann
hefði verið í stjórnarand-
stöðu. Það er líka alveg rétt.
Við í Alþýðuflokknum gæt-
um aldrei hugsað okkur að
heyja stjórnmálabaráttuna
með slagsmálum eða inn-
brotsþjófnaði. En það er ekki
mín sök, að tímarnir eru
orðnir þannig eins og þeir
eru. Við höfum aldrei fyrr
en nú haft ástæðu til þess, að
breyta hegningarlögunum —
vegna pólitísks hugarfars,
sem ekki viðurkennir and-
stæðingana sem meðborgara.
Enda þótt stjórnmálabarátt-
an sé nú í hverju landinu á eftir
barátta um lýðræðið, tilveru
þess og framtíð, eru menn hér
heima af smásmugulegum
pólitískum ástæðum í þann
veginn að gera nákvæmlega
sömu vitleysurnar og gerðar
hafa verið annarsstaðar, þar
sem menn harma nú um sein-
an, að lýðræðinu hafi verið
glatað, meðfram af því, að
menn vildu ekki gera þær var-
úðarráðstafanir, sem nauðsyn-
legar voru, gegn þeim, sem vitað
var að voru svarnir fjandmenn
lýðræðisins.
Hér er verið að daðra við
hálf- eða alnazistískan hugsun-
arhátt, og honum beinlínis
haldið á lofti, en hinsvegar
þagað um það, að í mörgum
löndum er nú verið að gera
svipaðar varúðarráðstafanir og
þær, sem þetta hegningarlaga-
frumvarp hefir inni að halda.
Menn taka með ótrúlegasta
skeytingarleysi á mestu alvöru-
málum tímanna, bara til þess
að geta þeim mun betur svalað
sér á ráðherra, sem verður að
- gera skyldu sína, einnlg 4
STEINCKE.
þessu sviði. Ég get ekkert ann-
að en yppt öxlum yfir slíkum
stjórnmálamönnum. Það er að
vísu rétt, að það er tíu sinnum
þýðingarmeira að ráða fram úr
atvinnuleysinu, en að breyta
hegningarlöggjöfinni. En það
síðarnefnda er þar fyrir ekki
þýðingarlaust- Og ef menn
hefðu séð það fyrir árið 1933 á
Þýzkalandi, þá myndi margt
líta öðruvísi út í dag.“
Dimstólaralr vernda
ekki stjirnmilamenn ð
sama bátt og aðra
borgara.
í lokaræðu sinni um hegn-
ingarlagafrumvarpið í danska
landsþinginu minntist Steincke
sérstaklega á blaðaskammirnar
og meiðyrðamálin, og fór meðal
annars eftirfarandi orðum um
þau:
„Við umræðurnar um prent-
frelsið, sem ég átti við blöðin í
fyrra, var minnst á viss atriði,
sem varða hegningarlögin. Af
hálfu sumra blaðanna var þá
sagt við mig: „Til hvers villt
þú.fá ný ákvæði? Stjórnin not-
ar sér ekki einu sinni þau á-
kvæði, sem til eru í núgildandi
hegningarlögum?“ Það er rétt,
að þau eru mjög lítið notuð.
En það kemur til af því, að
dómstólarnir hafa myndað sér
ný hugtök um sérstakan „póli-
tískan heiðarleika“ og sérstakt
„pólitískt málfrelsi“ með þeim
afleiðingum, að stjómmála-
menn, sem vilja nota sér á-
kvæði núgildandi hegningar-
laga til þess að verja æru sína,
njóta ekki sömu verndar og aðr
ir borgarar. Ekki einu sinni
ráðherrar, sem er saklausum
borið það á brýn að hafa mis-
beitt embættisvaldi sínu, njóta
þeirrar verndar laganna, sem
þeir eiga rétt á, því að það er
alltaf viðkvæðið hjá dómstól-
unum, að taka verði tillit til
þess tóns, sem tíðkist í deilum
um stjórnmál. Það hefir oft sýnt
sig — á allt annað en glæsi
legan, en þeim mun greinilegri
hátt, — að ég hefi hér á réttu
að standa. í málaferlum út af
meiðyrðum um stjómmála-
menn, sem að almenningusáliti
myndu vera talin mjög illkynj-
uð, hafa sökudólgarnir verið
dæmdir í skaðabætur, sem þeir
hafa ekld vitað melra af að
öðru meira og meira að verða )
greiða, en óbrotinn alþýðumað-
ur af því að greiða 20—30 kr.
En fyrir samskonar meiðyrði
um dómara, hafa sökudólgamir
fengið margra mánaða fang-
elsi-
Ég geri kröfu til þess að mér
sé trúað, þegar ég segi, að það
sé fjarri mér að vilja leggja
nokkur höft á prentfrelsið og
málfrelsið, svo fremi að þjóðar-
heill sé ekki í veði. Ég hefi
ekki látið neina hræðslu hlaupa
með mig í gönur, en í mótsetn-
ingu við stjórnarandstæðinga
hefi ég lært af vissum viðburð
um, sem einnig önnur lýðræðis
ríki hafa dregið lærdóma af.
Tveir talsmenn einræð-
isins um lííræðil.
Baráttan um völdin hefir
hingað til verið háð á grund-
velli sameiginlegrar menn-
ingar. Ég hefi í fjörutíu ár
tekið þátt í þeirri baráttu,
en aldrei látið mér detta í
hug að beita öðrum vopnum
við andstæðinga mína, en
þeim, sem rhér þætti sann-
gjarnt, að ég sjálfur væri
beittur. En nú líta menn öðru
vísi á þessi mál, í mörgum
stórum ríkjum. í „Mein
Kampf“ segir Hitler t. d.:
„Lýðræðið er í bezta til-
felli ekkert annað en vopn,
sem maður beitir til þess að
lama andstæðingana og skapa
sjálfum sér olnbogarúm til
þess að gera það, sem manni
sjálfum sýnist.“
Og tveimur árum seinna
segir Göbbels:
„Við nazistar höfum aldrei
ætlað okkur að verða arftak-
ar neins lýðræðis. Við höfum
opinberlega lýst því yfir, að
við notuðum okkur aðeins
viss vopn lýðræðisins til þess
að ná völdum, og að við
myndum eftir að því marki
væri náð, neita andstæðing-
um okkar um öll þau vopn,
sem við notuðum á meðan við
vorum í stjórnarandstöðu.“
Undir eins og ég verð var við
slíkan hugsunarhátt í okkar
þjóðfélagi, krefst ég þess, og
verð að krefjast þess — hvaða
flokkur sem í hlut á — að á-
kveðnar ráðstafanir verði gerð-
ar til varnar lýðræðinu. Það er
það, sem stefnt er að með hinu
nýja hegningarlagafrumvarpi,
og með tilsvarandi breytingum
á hegningarlögunum í öðrum
lýðræðislöndum.“
fiumar finnnarsson
heiðraður i Ameriku.
KHÖFN í gærkveldi. FÚ.
/"J.UNNAR GUNNARSSON
rithöfundur var nýlega
gerður heiðursfélagi Mark
Twain-félagsins í Ameríku. —
Félag þetta, sem er eitt af
stærstu og merkustu félögum í
Ameríku á sviði menningar-
mála, hefir áður gert að heiðurs
félögum menn eins og Cecil lá-
varð, Smuts hershöfðingja og
Selmu Lagerlöf-
Enn er ekki fullráðið, hvenær
næsta bók Gunnars Gunnars-
sonar muni koma út. Hún mun
eiga að bera nafnið „Lægð yfir
íslandi,“ og fjallar um ísland
síðari ára, meðal annars fólks-
strauminn úr sveitunum til
kaupstaðanna.
Spurningunni um það, hve-
nær hann muni flytjast til ís-
lands, svarar Gunnar Gunnars-
son á þá leið, að það sé enn ekki
fullráðið, en það muni þó verða
einhverntíma á yfirstandandi
árí.