Alþýðublaðið - 05.05.1927, Blaðsíða 2

3
ALÞYÚUtJLAUÍÖ
| 4LÞÝBUlílLABIB|
« kemur út á hverjum virkum degi. t
ÍAfgreiðsia í Alpýðuhúsinu við f
Hverfisgötu 8 opin frá kl. 8 árd. ►
til kl. 7 síðd. f
< Skrifstofa á sama stað opin kl. ►
j 9Vs—10Vs árd. og kl. 8—9 síðd. £
1 Simar; 988 (afgreiðslan) og 1294 ►
1 (skrifstofan). |
| Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á ►
j mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15 t
i hver mm. eindállia. í
Prentsmiðjas Alpýðuprentsmiðjau
(í sama húsi, sömu símar).
Alplng|I.
íhaldið leitar lags að læðast
aftan að kjósendum.
Sumarkosninga-draugurinn
gægist upp aftur.
Það píndist upp úr Jóni Þor-
lákssyni í gær við stjórnarskrár-
'umræðurnar í n. d., að ef stjórn-
arskrárbreýting yrði samþýkt, pá
myndi hann í fylsta máta nota
sér af því til að láta kosningar
fara fram sem allra fyrst í sumar.
Þar með er aöalástæöa íhaldsins
til stjórnarskrárbröy'iingaleikdas
komin í ljós. Stjórnin og flokk-
ur hennar ætlar mað þessu móti
að bola alþýðunni frá því að geta
tekið þann þátt i kosningunum,
sem hún á sjálfsagða kröfu.til að
geta gort óhindruð, og þinglið í-
haldsins veit, að því vissara er
fall þess við kosningarnar, sem
þjóðin veit meira um garðir þess
á þinginu og því betri tíma sem
hún fær til að átta sig á þeim.
Einnig kom berlega fram, þótt
Jón Þorl. væri loðinn i máli, eins
og hann grípur jafnan til, þsgar
hann vill komast hjá að segja
já eða nei, að stjórniii situr um
fcækifaai til að rjúfa þing, ef
stjórnarskrárfrumv. fellur, svo að
hún geti samt lá ið þingkosningar
'fara fram í vor. — Kosningalyg-
ar „Mgbl.“ eru líka byrjaðar.
Meðps deild.
IStjórnarskráin.
Lok 3. umr. um hana urðu þau
í gær, að brt. þær, er Jakob flutti,
Voru samþyktar, en hinar á'llar
feldar eoa teknar aftur. Þax1 á
meðal voru tillögur þær, er Héð-
inn Valcimaroson flutti, ailar fe.'d-
ar. Með því að voita alþjóðarat-
kvæði löggja argiidi greiddu einlr
tveir a.tkv., en 20 á móá, og einir
þtíi' viiuU hröimila, áð ákveða m-.gi
með éiníöldum lögum, að þing-
ánean í íérstckum kjördæmum séu
valdir með hlut a'l .kosningum, en
20 greiddu aíkvæði ggn því. Til-
lögur þær, sem samþykiar voru
til viðbótar frv., eru þ ) til mik lla
bóía, en sá hængur er á, að þær
eru ekki þar með orðt^iý að lög-
um, og þar sem vi anl :gí er orðið,
að aöaki gangur íhaidsiiðsins með
stjómarskaá’-breytingu er sá, að
fá tækifæri til að flýta kosning-
unum, áður en þ ;óðin heíir fengið
íul ar fregnir af götðum þess, og j
íæta þær á þann tíma, sem al-
þýðunni er eríiðastur, þá eru
langmestar líkur til þess, dð það
felii stjórnarskrárbreytinguna á
næsta þingi, ef með henni fengist
ella réttarbót fyrir alþýðuna, ef
þvi tækist að vinna kosningamar
með prettum, þótt því sé það ekki
unt á heiðarlegan hátt.
Breytingar þær, sem samþyktar
vom við frv., eru þessar: Sveitar-
styrkur svifti rnenn ekki kosn-
ingarétti né kjörgengi. 25 ára
aldur veiti kosningarétt og kjör-
gengi við landskjör eins og við
kjördæmakjör. Báðar kosninga-
réttarbæturnar voru samþyktar í
senn með 14 atkv. gegn 13 að
viðhöfðu naínakalli. Voru íhalds-
menn einir á móti, en hinir með.
(Bernharð var þá farinn burt af
þinginu, svo sem sagt er frá í
bæjarfréttunum, og eru þá að eins
14 stjórnarandstæðingar eftir í n.
d.). Kjörgengið var samþ. með
14 gegn 12 atkv. Landskjörnir
þingmenn séu kosnlr til fjögurra
ára eins og hinir og nái þingrof
til þeirra. Falli umboðin niður við
aðrar kosningar hér frá. Með lög-
um megi ákveða, að varaþing-
menn séu kosnir fyrir Reykjavik á
sama hátt og er við landskjör.
Af stjórnarfrv. er eftir þinghald
annað hvert ár, — sem má þó
brevta með almennum iögum aft-
ur í áriegt þinghald —, og þar
með tveggja ára fjárlög. Þannig
var frv. endursent e. d. með 20
atkv. gegn 7. Þessir sögðu nei:
Héðinn, Jakob, Ben. Sv., 'Halld.
Stéf., Sveinn, J. Ól. og Bj. Línd.
en hinir játuðu aliir.
Með því að festa það ákvæði í
stjórnlarskránni, að reglulegt þing
skuii að ein(s haldið annað hvert
ár, svo að þvi ákvæði megi elcki
breyía með einföldum lögum,
greiddu íhaldsmenn einir ajkvæði,
aðrir en Árni og Magnús dóscnt.
Þá var ói. Th. eidd kominn til
aíkvæðagreiðslunnnar. Með till.
Sveins um, að breyta megi sam-
komustað alþingis urðu 7 „Fram-
sóknar“-fiokksmenn, M. T. og Ben.
Sv. Hinir á móti, þar á meðal
Ingólíur, Kl. J. og P. Þ. Með tiil.
Tr. Þ. um, að til stórvirkjana
fossa þuríi samþykki tveggja
þinga, greiddu atkv.: Héðinn, Ja-
kob, Ben. Sv., Hákon og „Fram-
sóknar“-flokksmenn aðiir en Kie-
rnenz, Ásg. og Halld. Staf., sem
voru á móti ásamt M. T. og 12
íhaidsmönnum. Féil sú till. þannig
með lö.atkv. g gn 11. — M. T.
tók aftur tili. sína um, að þing
skuii byrja 20. september.
Við umræðumar sýndi Héðinn
fram á, hvernig Jón Þorláksson
og iið hans helir hrakið fjölda
manns á sveiiaa með hinum
gei.i egu to’laálögum, sem hann
er pottur og panna í að skelia á
bak íálækrar aiþýðu.
Gin- og klaufna-sýkin o. fl.
Frv. um varnir gegn gin- og
klauma-sýki var afgreitt til e. d.
Voru samþ. brt. við það um, að
jaínan megi flytja inn ull til
verksmiðja undir öruggu eftirliti.
Þá var það felt úr frv., að stjórnin
þurfi að hafa dýralækninn í
Reykjavík mseð í ráðum um fram-
kyæmd laganna. Dagskrártill. um
að vísa málinu til bráðabirgða-
ríkisstjórnarinnar til frekara und-
irbúnlngs og samræmingarviÖ Lög-
gjöf annara þjóða var feld. Hafði
landbn. fyrst flutt dag&krártillög-
una, en tekið hana aftur, en nú
tók Sigurjón hana upp. — Veð-
málafrv. „Fáks“ var vísað til 3.
umr.
EM deSId.
Frvc um söiu á prestssetrinu
Hesti í Ögurþingum og fr\c um
friðun hTeindýra voru afgr. sem
lög frá alþingi. Frv. um viðauka
við veðlögin voru endursend n.
d„ en frv. um bæjarstjórn á Norð-
fvrði var felt, og er það í þriðja
sinn, sem því frv. er banað í þeirri
deild. Berklavarnafrv. var tekið út
af dagskrá.
Karl Marx.
1818 — 5. maí — 1927.
í dag eru liðin 109 ár frá því,
að faðir jafnaðarstefnunnar, Karl
Marx, fæddist. Um 40 milljónir
manna um heim allan fylkja sér
nú undir fána þann, sem hann
hóf í nafni jafnaðarstefnunnar,
bróðurkærleikans, . hinnar heii-
brigðu skynsemi. Marx varð eins
og öll mikiimenni, sem eigi beygja
kné sín fyrir myrkravaldi aftur-
haldsins, að lepja dauðann úr
krákuskel valdhafanna. Ofsóttur,
útlægur og friðiaus skógarmaður
iét hann raust sína háa og hvella,
boðbera nýrrar dagsbrúnar, gjalla
yfir mannkyninu. 1848 gaf hann
út. í samráði við samherja sinn,
Engels,, ávarpið, sem birti heim-
inum kenningar jafnaðarstefn-
unnar, „Kommúnistaávarpið". 1859
kom út aðalrit hans, „Auðmagnið"
(„Das Kapital"), þar sem gerð er
vísindaleg grcin fyrir hinni efna-
legu söguskoðun, imdirstöðuatriði
jafnaðarstefnunnar.
„Öreigar í öllum lönduml
SameinistS“
Það voru eggjunarorð Marx.
Verkalýðuiinn heiir hlýtt skipun
hans. Hann er sameinaður og ber
fram kröfuna:
„Yiirráðin til aiþýðunnar!"
V.
Dómur er fallxnn í vínsmygls-
má i ólafs Ó’afssonar i Fischers-
sundi, brúsamáiinu, sem sagt var
frá hér i biaðinu fyrra miðviku-
dag. Var hann dæmdur í 30
daya einfalt fangelsi og 600 kr.
sekt, en til vara í 30 daga fang-
e!si að auki, ef sektin ekld er
greidd. Er 'dómurinn fyrir inn-
iiutning áíengis til sölu. Játaði
hann, að hann heiði fengið það
í þeim ti gangi. Einnig já'aði hann
að ha‘a áður selt áfengi. Guð-
rún Jónsdóttir, Bergþórugötu 10,
sem ólögleg vínsala komst upp
!um í vetur, bar þá einnig fram,
að Ólafur hefði selt sér áfengi.
Hann var þá erlendis, þegar hún
gerði þá játningu, en nú kann-
aðist hann við að hafa selt henni
það í fyrra, en keypt áfengið af
einhverri „skipsjómfrú“ á „Lyru“,
en til hennar hefir ekki náðst. —
Bátsmaðurinn á „Lyru“ kvaðst
hafa tekið við kassa í Færeyjum,
án þess að vita, hvað í honum
væri, en svo farið að gruna
á leiðinni, hvers kyns var, því
að brúsinn var í kassanum, og
gutlaði á honum. Þó fékk hann
Ólafi kassann án þess að s&gja
tollverði eða lögreglu til um grun
sinn. Slapp hann með 100 kr. sekt
fyrir hlutdeild í innflutningnum,
og greiddi hana þegar.
ísienzk utanrikismál.
Nýlega hefir staðið deila milli
„Morgunblaðsins" og „Alþýðu-
blaðsins" um Islenzk utanríkismáL
Skal ég ekki leggja neinn dóm
á það, hvort blaðanna hefir þar,
rétt fyrir sér, enda skortir mig
mjög til þess skilríki. En ég vil
láta þess getið, að ég hefi komist
að því, að norskir stjórnmálamenn
rnunu líta svo á, sem eigi geti
þeir haft sendiherra í Reykjavík,
svo sem nú er farið utanríkis-
málum vorum. Hefi ég í ræðu og
riíi hér hvatt til þess að skipaður
veröi norskur sendiherra I höfuð-
stað fslands, en mér verið tjáð,
að slíkt muni eigi fært sakir
Dana, samkvæmt samningunum
frá 1918.
En hvernig er meðferð íslenskra
utanrikismáia? Það mun vera ó-
kunnugt öllum almenningi, og
vildi ég og fleiri gjarnan fá upp-
lýsingar um ýmiss atriði. Nú reka
íslendingax erlendis sig á pað,
að fæstir vita um sjálfstæði ís-
lands, og langflestir líta á það
sem nafnið eitt. Ég skýrði frá
því í fyrra, að dansk-íslenzki
ræðismaðuiinn í Björgvin heíir
ekkert það, er bendi á ísienzka
ræðismensku, annað en fána og
skjaldarmerki. Hann heíir dönsk
vegabréf, danska stimpla, sem á
stentíur að eins „Kongeriget Dan-
mark“. Sumir danskir ræðismenn
haía ekkert, sem bendir á starf
þeiria í þágu íslen.ka rildsins.
Nú þætti mér íróðlegt að fá
svar við eltir farandi spu ninguzn:
1. Eru aldr danskir ræðismenn
íslenzkir ræðismenp?
2. Hvað ber þeim að hafa, sem
vitni um starf þeirra í I>águ rik-
isins íslenzka?
3. Hver litur eftir því, að þeir
uppíylii skyldur sinar gagnvart
íslendingum og hvernig er eltir-
litið?
4. Má það ekki skoðast sem
brot á sambandslögunum af Dana
hálíu, ef þcir ekki sjá um það, að
sendimenn þeiria hafi þau tákn
islen .krar ræðismensku, sem þeim
ber að hafa?