Alþýðublaðið - 13.06.1939, Blaðsíða 2

WH0JUDAGINN 13. JÚN! 1939.
AtiÞfWBUMB
Óáranin f fflðnnnn;,
áfrnm 09jnrðeplnm.
Qamall lesandi Alþýðu-
bla'ðsins hefir sent því eft-
irfarandi hugvekju til birt-
ingar.
AÐ mun ekki ofmælt, þó
sagt sé, að í 50 ár hafi ei
geisað jafnmargir og illkynjaðir
sjúkdömskvillar sem nú,, í mönn-
um ,dýrum og jarðeplum. Og er
þetta því tilfinnanlegra, þar sem
samtímis gengur yfir landið alls
konar óáran, svo sem aflabrestur,
bf lágt verð afuröa og þar af
leiðandi atvinnuleysi alþýðu um
alt land. Pað sorglega er, að í
kjölfari aukinna samgangna við
hin svo kölluðu menningarlönd
hafa allar áður nefndar pestir
fiutzt inn í landið, og eru óneit-
anlega dýrir fylgifiskar.
Sauðfjársýkin hefir meira og
minna lagt ýms blómlegustu hér-
uð landsins í auðn, og þó ekki
séð fyrir endann á afleiðingum
hennar. Ofan á þessa áþján hafa
svo þing og ríkisstjóm orðið að
ieggja þungbæra skatta á sí-
hnignandi framleiðslu lands-
manna og efna- og atvinnulitla
alþýðu i landinu, ofan á vægast
sagt, hátt lögboðið verð á kjöti
mjólk og öðrum landbúnaöaraf-
ur&um. Og tel ég það nokkra
menningarmynd og hluttekningar
vott, hvað menn við slæmar á-
stæður bera þetta möglunarlít-
ið. Mun það ýkjalaust, að búið
sé að verja, beint og óbeint, einni
miljón króna til varnar og hjálp-
ar bændum nefndra héraða.
Jarðeplasjúkdómar. Afleiðing
af nefndu ástandi hefir svo orðið
sú, að starfsfúst alþýðufólk í
kauptúnum landsins hefir við
þröngan kost og erfiða aðstöðu
hafizt handa með miklum áhuga
fyrfr aukinni jarðeplaframleiðslu
þótt skilyrðin séu víða slæm, lítil
lönd og óhagstæð. Enn því lofs-
verðari framtakssemin. En þar
sem skipulag, varúð og forsjá
þess opinbera var vægast sagt,
litil, fluttust með útlendu útsæði
inn í landið allskonar jarðepla-
sjúkdómar, sem svo urðu til þess
ar rýra framleiðsluverðmætin og
draga úr hinum lífsnauðsynlega
áhuga fyrir síaukinni framleiðslu.
þessarar hollu og ódýru fæðu.
Skal þess getið, að að tilhlutun,
að ég hygg, BúnaÖarfélag Is-
lands, hafa í gegnum útvarpið
verið fluttir nokkrir fræðandi fyr-
irlestrar um varnir gegn nefnd-
um sjúkdómum, en þar sem þeir
eru maigir, og óljós einkenni,
eftir jarðvegi og öðrum ástæðum
er lítil von um útrýmingu, fyr
en það opinbera sér skyldu sína
í því að útvega nógu marga
reynda og hæfa leiðbeinendur á
hverjum þeim stað, þar sem fram
leiðslan er yfir eitthvert hámark,
ræktendum að kostnaöarlausu.
Skal eftirlitið falið í því, að fylgj
ast með vexti plantnanna, sjúk-
dómum, ef myndast, uppskeru,
áburði og frágangi garða. Enn-
fremur útsæðisval og geymslu
þess.
Þýzk-rússneska pestin. Hún er
einn fylgifiskur aðfluttrar menn-
ingar, og eru áður nefndir kvillar
sem smávægilegir bamasjúkdóm-
ar hjá henni, svo er hún illkýnjuð
og siðspillandi, og þótt við sé
bætt áður nefndum sjúkdómum
berklum og krabbameini, þá mun
Kún að smithættu og illum áhrif-
um valda þjóðinni langmestri
bölvun í nútíð og framtíð. Því
þótt líkamlegir sjúkdómar séu
oft erfiðir og valdi þjóðum ómet-
aniegu og óbætanlegu tjóni, þá
er þó meiri von um lækningu
þeirra en þýzk-rússnesku pestar-
innar, þar sem hún er sálræn og
samsett af margs konar sálrænni
kynvillu, sem engin nútíma sál-
fræðileg þekking nær til.
Erfiðasti og illkynjaðasti þáttur
veikinnar er, að sjúklingamir eru
sér þess alls ekki meðvitandi, að
neitt sé athugavert við framkomu
þeirra, og era i því sambandi ná-
skyldir þeim sjúklingum á Kleppi
sem halda að þeir séu einhver
stórmenni heimsins, þótt þeir
vegna geöveilu hafi aldrei átt
þess kost að vinna nokkurt ær-
legt handtak sjálfum sér eða öðr-
um að gagni. En sá er munurinn
á Kleppssjúklingum og hinum
áður nefndu, að flestir þeirra
sætta sig við, þótt þeim sé engin
eftirtekt veitt, en ef þeir aftur á
móti sýna uppivöðslu, truflun og
niótþróa era þeir ýmist settir í
lokaðan klefa, fjötraðir eða
deyfðir, og er það óneitanlega
sárt fyrir skyldmenni og aðstand-
endur, að horfa upp á slíkt, þótt
hver hugsandi maður sjái, að
ekkert annað er hægt að gera.
! þessu tilfelli sjá menn ástandið
í' réttu ljósi, og er því ekki um
neina smithættu að ræða eða sið-
spillandi áhrif. En alt öðru máli
er áð gfigna um þá, er með þýzk-
rússnesku sýkina ganga. Þeir
ganga lausum hala. Peir eru í
blindni teknir alvarlega sem
hverjir aðrir heilbrigðir menn.
Pví miður er hann stór, sá
hópur manna, sem heldur, að
hver sá sem ver öllu sínu viti
og störfum í að rægja og rífa
niður menn og málefni, sem miða
til heilla og hamingju fyrir nútíð
og framtíð, þótt þeir hafi hvorki
í orði eða verki sýnt nokkra já-
kvæða hneigð til nytja, hvort
heldur sjálfum sér eða öðrum,
séu þeir líklegustu til að vera
boðberar eða bjargvættir einstak-
linga og þjóða.
En konan hafði sett disk á borðið og í diskinum var vatn.
Á diskbarmana setti hún mörg blóm og á vatninu flaut stórt
túlípan-blað. Á þessu blaði réri Þumalína milli blómanna
og árarnar voru tvö hvít hrosshár.

in| ■ //Uu'it jih iiiÍi'ii :

WM

Og Þumalína gat sungið og Eina nóttina, þegar hú nlá í fallega rúminu sínu, kom ljótur
fallegri rödd hefir aldrei froskur hoppandi inn um gluggannn.
heyrst,

í
> '
m-mm wmm
»1 ÉmÉ

■*/■• l ‘I: J

Og hann hoppaði upp á borðið, þar sem Þuma- Svo tók froskurinn valhnotuskelina, sem
lína svaf undir rósablaðinu sínu: Þarna er á- Þumalína svaf í, og stökk með hana út um
gætt konuefni handa syni mínum, sagði gluggann og niður í garðinn.
froskurinn.
Hraðferðir
Allar okkar hraðferðlr til Akurevrar eru um Aki
FRÁ KKYKJAM: Alla máuud., miðvikud. og fostud.
FRA AKUREYRI: Alla mánudaga, fimtud. og laugardagá.
^»qranes annast sjóleldlna. Ný|as*
^udðar bifreiðar með útvarpí.
| STE9NDÓR sinar: 1580, 1581, 1582, 1583, 1584. J
Samhliða þessu lætur lögreglu-
vald þjóðarinnar starfsemi þessa
óáreitta, og telja því lítið hugs-
andi menn nefnda framkomu ekki
i einungis óskaðlega, heldur holla
og þjóðpriflega, og á þennan hátt
útbreiðist pestin frá manni til
manns. Pað veldur ekki lítilli út-
breiðslu veikinnar, þegar sýkil-
berarnir eru látnir ná yfirtökum
og kúgunaraðstöðu í því ófull-
nægjandi atvinnulífi, sem til er í
landinu, eins og með vinnustöðv-
(unina í Hafnarfirði í vetur, að-
gerðaleysi lögregluvaldsins og
hinum eftirminnilega smánarlega
úrskurði félagsdóms.
En svo ég hverfi aftur að sjúk-
.dómseinkennum þýzk-rússnesku
pestarinnar, sem eru mörg, vil ég
hér nefna nokkur: glötun sið-
ferðilegrar dómgreindar, skyldu-
rækni, þegneðlis, heilbrigðrar fé-
lagshyggju, löghlýðni, lýðræðis-
kendar.
Eitt af hinum geigvænlegu á-
hrifum er,- hve hinum reynslulitla
og þar af leiðandi skamt hugs-
andi æskulýð, er mikil hætta bú-
in af pestinni, hann brestur eðli-
lega dómgreind reynslunnar um
gildi hinna siðferðilegu lögmáia í
öllu einka- og félagslífi.
Eitt er ótalið í sambandi við
sýldl þennan, og það er, að hann
er arfgengur, og er hér óhrekjan-
leg sönnun, sem er sú, að eitt af
svo kölluðum höfuðskáldum okk-
ar íslendinga hefir framkallað af
sinni eigin sál og líkama persón-
tur í tuga-, ef ekki hundraða-tali,
í hinum svo kölluðu bókmentum
sínum, sem allar eru gegnsýrðar
af pestinni, og má það merkilegt
heita, hvað fáir hafa veitt því
eftirtekt. Pó vil ég undanskilja
Arnór Sigurjónsson fyrverandi
skólastjóra frá Laugum, sem sá
þetta, en því neyðarlegra, að
hann skuli nú sjálfur hafa orðið
pestinni að bráð.
Aftur á móti rak einn af okkar
þektustu stjórnmálamönnum
augun í, að nefndir persónugerv-
ingar vora illa til fara, án þess
þó að hann sæi sjúkdóminn, og
má það merkilegt teljast, þar
sem skáldinu hefir verið veitt úr,
að ég hygg, Bókmenta- eða
Menningarsjóði tslands á annnn
tug þúsunda krónur fyrir nefnd
afkvæmi úr hinni bókmentalegu
útungunarvél sinni, og hefði ó-
neitanlega verið gaman að senda
lesendum kopíu af nokkram sýk-
illberum úr nefndum bókmentum,
én vegna tíma og rúms læt ég
það bíða betri tíma.
Með óþreyju munu margir bíða
eftir að sjá, hvað hin nýmynd-
aða ríkisstjórn gerir í þessu máli,
því að á því veltur að mörgu
Teyti framtíð og velferð lándsins.
; Hafnarfirði, 1. júní 1939.
Gamall og nýr áhoríandi.
Kaupum tuskur og strigapoka.
W Húsgagnavinnustofaa ’Wí
Baldursgötu 3Ö. Siai 41§8.
mffAÐURINN SEM HVARF
54.
að ég hefi fengið sönnunargögn fyrir því hver þér eruð, og
hver sendi yður til mín.“
„Ég geng hiklaust að þessu,“ svaraði Blake djarflega og það
birti yfir svip hans. Hann var örugur um að Tinker mundi
ekki bregðast.
„Hvað er langt síðan þér hafið séð hundinn?“
„Ekki síðan ég hvarf — og lét breyta mér.“
„Hm. — Fyrst þér hafið ekki séð hundinn allan þennan
tíma, hvernig getið þér þá verið vissir um það að hann sé
þarna ennþá.“
„Hann verður að vera þar. — Hann hlýtur að vera þar,
nema nema hún hafi láfið drepa hann“, svaraði
Blake. En þð var ekki laust við að það kendi nokkurs skjálfta
í röddinni.
„Tinker er lifandi,“ skaut Charlotta inn í. „Ég spurði um-
sjónarmanninn nýlega hvernig hann hefði það.“
„Svo það eruð með öðrum orðum þér, sem eruð í vitorði með
frú Blake.“
Ríkisstjórinn snéri sér að Charlottu hörkulegur á svip um
leið og hann sagði þetta.
Hún svaraði eins hvasst og hann sjálfur:
„Það var ég, sem varð fyrst til að ákæra hana.“
Nokkra stund virti ríkisstjórinn þau fyrir sér, þögull og þung-
búinn á svip. — Svo studdi hann á hnapp og einkaritarinn
kom samstundis í ljós í dyrunum.
„Færið mér loðfrakkann minn og linan hatt, og biðjið svo
Murray að ferðbúa sig og koma og fylgja mér.“
Samstundis og Murray lögreglumaður kom á vettvang var
lagt af stað. Ríkisstjórinn gaf einkaritra sínum nokkrar fyrir-
skipanir, og tók svo við forustunni. Jim og Charlotta gengu
þögul á eftir honum. Murray var sýnilega vanur því að vera
kallaður í óvænt. ferðalög, því hann spurði einskis og andlit
hans var jafn svipbreytingarlaust eins og það væri höggvið
í stein.
Þau óku í bifreið ríkisstjórans til flugvallarins. Þegar þang-
að kom, stigu þau út úr bifreiðinni og til mikillar undrunar
fyrir Charlottu gengu þau að stórri flugvél, sem lögreglumað-
urinn valdi. Hún leit spyrjandi á Blake.
„Ríkisstjórinn ber sýnilega lítið traust til okkar,“ svaraði
Jim hinni þögulu spurningu brosandi. „Hann vill sýnilega nota
eigin flugvél í ferðina og sinn eigin flugmann. Hann ætlar sýni-
lega ekki að eiga það á hættu, að verða brottnuminn/
„Nei, það er áreiðanlegt, að ég ber ekki mikið traust til yð-
ar,“ greip ríkisstjórinn fram í, þurlega.
Blake brosti vingjarnlega og svaraði:
„Það verður ábyggilega lögð þung ábyrgð á herðar Tinker
gamla.“
„Já, því er ekki hægt að neita,“ svaraði ríkisstjórinn og gat
ekki gert að því að brosa að þessari hugsun.
FLUGVÉLIN klauf loftið með geysihraða. Ekkert sást til
jarðarinnar, nema ljósadýrðin undir fótum þeirra. Char-
lottu hafði ekki komið til hugar að hann mundi festa hugann
við það eitt augnablik, þessi viðburðaríka nótt og það sem beið
framundan virtist vera ærið viðfangefni fyrir hugsanir hennar,
enda voru allar tilfinningar hennar í ákaflegri æsingu og henni
fanst fyrst í stað að hún þarfnaðist helzt þess, að geta hniprað
sig einhversstaðar saman úti í horni til að brjóta heilan um ein-
hverjar leiðir út úr þessum ógöngum, — ef Tinker bryggðist
trausti þeirra. Hún gat ekki varist kvíðafullri angist, er henni
flaug sá möguleiki í hug. En eftir nokkra stund hafði fegurð
þeirrar veraldar sem streymdi fram hjá, langt, langt niður í
djúpinu — undir fótum þeirra, gagntekið hug hennar. — Það
var eins og jörðin kallaði hana burt frá þessu undarlega æfin-
týri til hins kyrláta hversdgslífs mannanna. Hér og þar mynd-
uðu ljósin niðri í sortanum reglulegar raðir og hringi, það voru
götur hinna ýmsu borga og þjóðvegir milli þorpa. Þau flugu
yfir Kingston, Newburgh, — Poukeepsie, — Tarrytown. —
Sváfu mennirnir þarna niðri í djúpum og tryggum friði. —-
Mundu þeir eiga því að venjast að vegna til bjartra og rólegra
daga, án allra geðshræringa og óvæntra æfintýra. Höfðu menn-
irnir þarna fundið þær konur. sem þeir elskuðu og var Jim ef
til vill undantekning. Var hún ef til vill eina konan, sem hafðí