Alþýðublaðið - 27.07.1939, Blaðsíða 3

FIMMTUDAG 27. JtjLf 1938
ALI>YÐUBLAÐIÐ
♦-----------------------—t
ALÞYÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓBI:
F. R. VALDEMARSSON.
I fjarveru hans:
STEFÁN PÉTURSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir),
4902: Ritstjóri.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
4905; Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
5021: Stefán Pétursson (heima).
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
Lœrdóiurinnfrá
Norðuriðndum.
MARGUR VAR SÁ í hinni
miklu mannþyrpingu á
Arnarhóli í fyrradág, sem fékk
tileini til umhugsunar. Ræður
fulltrúa verkalýðsfélaganna og
Alþýðuflokkanna frá Norður-
löndum voru skýrar og ákveðn
ar. Ásamt Rauðhólaræðu
norska fulltrúans Magnus
Nilssen stórþingsforseta eru
þær fullar sönnur um störf og
stefnu verkalýðshreyfingarinn-
ar og Alþýðuflokkanna þar. Því
er í eitt skipti fyrir öll slegið
föstu af þessum fulltrúum,
fr.ammi fyrir mörgum þúsund-
um athugulla áheyrenda í
Reykjavík, að stefna og starfs-
aðferðir verkalýðsfélaganna og
Alþýðuflokkanna á Norður-
löndum er alveg nákvæmlega
hin sama og Alþýðuflokksins
hér á íslandi. Þar er ekki nokk-
ur minnsti munur á.
Á þessum tímum einræðis og
kúgunar lýsir barátta Alþýðu-
flokkanna fyrir frelsi og menn-
ingu eins og skær viti í niða
næturmyrkri.
Hér hjá okkur hefir baráttu
Alþýðuflokksins frá fyrstu tíð,
eins og baráttu annarra Alþýðu-
flokka á Norðurlöndum, verið
eingöngu beint að því að efla
fjárhagslegt, menningarlegt og
félagslegt sjálfstæði alþýðunn-
ar.
Alþýðuflokknum hefir orðið
mikið ágengt á skömmum tíma,
þrátt fyrir andstöðu' íhaldsins
og klofningsstarfsemi kommún-
ista, sem í seinni tíð eru að
reyna að svíkja sig inn á alþýð-
una undir hinu falska nafni:
„Sameiningarflokkur alþýðu“,
eða „Sósíalistaflokkurinn“. Sá
flokkur ætti að réttu lagi að
heita: Sundrungarflokkurinn, •
því að öll barátta flokksins hníg-
ur að því að sundra alþýðunni.
Gæti hann ekki stundað þá iðju
ákafar, þó að hann væri laun-
aður til þess af íhaldinu.
Bæði andstaða íhaldsins gegn
Alþýðuflokknum og sundrung-
arstarfsemi kommúnista hefir
að nokkru leyti verið byggð á
þeirri fjarstæðu, að Alþýðu-
flokkurinn hér hagaði stefnu
sinni og störfum öðruvísi en
bræðraflokkarnir annars staðar
á Norðurlöndum. Með heimsókn
og yfirlýsingum hinna merku
fulltrúa þaðan er þessi kórvilla
kvéðin alveg niður,
Kommúnistar vita ekkert
hvernig þeir eiga að snúa sér út
úr þessu. Ósannindi þeirra og
f alsanir um Alþýðuflokkinn
annars vegar og þeirra eigin
störf hins vegar eru algerlega
afhjúpuð. í vandræðum sínum
Ijúga þeir því upp einn daginn,
að heimsóknir dönsku fulltrú-
anna standi í svívirðilegu sam-
bandi við heimsókn þýzku kaf-
Saivina Alnýðiflokkaina gerir
lorræna samvinnu rannverolega.
—— ♦----
Ræða Hedtoft - Hansens, fólksþmgmanns og
formanns danska Alþýðuflokksins, á Arnarhóli.
HÉR FER á EFTIR ræ'ða Hed-
toft-Hansen, formanns
danska Alþýðuflokksins, á Amar-
hóli í fyrrakvöld.
Hedtoft-Hansen hóf ræðu sína
á því að þakka fyrir, það tæki-
færi, sem honum hefði gefizt til
þess að kynnast verkalýðshreyf-
ingunni á Islandi. Hann sagði:
Sköpum raunveralega sam-
vinnu.
I Evrópu er um þessar mundir
svo margt, sem skilur þjóðimar
og hindrar skynsamlega sam-
vinnu þeirra, að alla möguleika
fyrir nánari samvinnu þeirra
þjóða^ sem em skyldar að menn-
ingu og stjómmálalegu skipulagi,
verður að nota út í æsar. Út
frá þessu sjónarmiði séð má
segja, að samvinna Norðurlanda
sé miklu þýðingarmeiri nú en
hún hefir verið. Hingað til hefir
bátanna. Síðar, þegar þeir eru
orðnir sér til stórskammar út
af þessu, láta þeir þennan auð-
virðilega landráðaróg niður
falla og skýra frá heimsókn
þeirra í almennum fréttum.
Eftir fundinn í fyrrad. virðast
þeir hafa gefizt upp í bili að
minnsta kosti við það að reyna
að telja mönnum trú um, að Al-
þýðuflokkurinn í Danmörku
hafi aðra stefnu en Alþýðu-
flokkurinn á íslandi, og raunar
viðurkenna þeir, að barátta
þessara flokka sé nákvæmlega
hin sama. Þeir segja í blaði sínu
í gær, að hin snjalla ræða, sem
Hedtoft-Hansén, formaður Al-
þýðuflokksins danska, hélt á
Arnarhóli, hafi verið eins og
samin af Stefáni Jóh. Stefáns-
syni. Betri viðurkenningu um
hina sameiginlegu baráttu Al-
þýðuflokksins á íslandi og á
Norðurlöndum gátu kommún-
istar ekki gefið, en þar með hafa
þeir sjálfir afhjúpað sig sem
svikara.
Morgunblaðið í gær er með
smáhnútur til Alþýðuflokksins
út af fundinum og læzt ekki vita
hvers vegna hafi verið til hans
stofnað. Gefur blaðið helzt í
skyn, að það sé ætlunin að fara
að láta útlendinga ráða baráttu
verkalýðsfélaganna og stefnu
Alþýðuflokksins. Slíkt verður
vitanlega aldrei meðan Alþýðu-
flokkurinn má um það ráða.
Eina hættan á að verkalýðssam-
tökin komist undir erlend yfir-
ráð er sú, að Sjálfstæðisflokk-
urinn haldi áfram að vinna með
kommúnistum í verkalýðsfélög-
unum þannig, að þeir nái þar
völdum og meðtaki línurnar frá
Moskva. Og um Alþýðuflokkinn
er það vitað, að hann hefir sína
ákveðnu stefnuskrá, sem er
fyrst og fremst miðuð við fram-
kvæmd jafnaðarstefnunnar á
íslandi. Frá hinum ágætu gest-
um frá Norðurlöndum stafar
sjálfstæði verkalýðsins á íslandi
sízt hætta. Þvert á móti geta
verkalýðssamtökin mikið lært
af þeim um það, hvernig þau
eigi að varðveita einingu sína
og sjálfstæði, þannig að samtök-
in geti orðið alþýðunni að sem
allra beztu gagni í lífsbaráttu
hennar.
*
þessi samvinna verið lítið meira
en nafnið tómt, en hennar er þó
þörf. Við skulum því innanverka-
lýðshreyfingarinnar, byrja á þvi
að gera þessa samvinnu svo
raunhæfa sem unnt er.
Því næst lýsti ræðumaðurinn í
fáurn orðum danskri pólitík og
þeim vandamálum, sem næst
lægi að leysa. f atvinnulífi Dana
er landbúnaðurinn jafn, þýðingar-
mikill og fiskveiðarnar íslending-
um. Heimskreppan og hervæð-
ingin hefir á síðustu tíu árurn
valdið fáheyrðum erfiðleikum.
Þegar Evrópa tók að fylgja
þeirri heimskulegu pólitík, „að
taka fallbyssur fram yfir smjör“,
þá kom það mjög illa við Dan-
mörku. Útflutningur Dana nam
árið 1929 um 1700 milljónum
króna, en lækkaði niður í 1100
milljónir árið 1932. Maður þarf
ekki að vera hagfræðingur til
þess að skilja, hvílíkum geysi-
örðugleikum þetta hefir valdið,
ekki einungis hinni dönsku
bændastétt, heldur öllum alrnenn-
ingi í Danmörku. Atvinnuleysi’ð
varð stöðugt meira og meira, og
mest var það í janúarmánuði
1933, en þá var það 43,5°/o, þ. e.
a. s. nærri því annar hver
verkamaður í Danmörku var at-
vinnulaus.
Starf A’lþýðuflokksins í Dan-
mörku,'
Ef maður ætlar að dærna um
það, hvað danska stjórnin hefir
gert á þessurn árum, verður
að taka til athugunar þá örð-
trgleika, sem hafa steðjað utan
að og ég hefi nú nefnt. Stjómin,
sem eins og kunnugt er, er skip-
uð fulltrúum róttæka vinstri
flokksins, sem er , frjálslyndur
lýðræðisflokkur, en ekki sósíalist-
iskur, og danska Alþýðuflokks-
ins, og hefir verið undir leið-
Sogn Staunings forsætisráðherra,
hefir komið á hjá sér stórkost-
legri kreppulöggjöf með góðum
árangri. Það vinnzt ekki tími til
jþess í kvöld, að lýsa í einstök-
urn atriðum því, sem þessi lög-
gjöf hefir komið til leiðar, en ég
skal nefna það helzta. Atvinnu-
leysið hefir minnkað, svo að
núna eru færri atvinnulausir en
árið 1929, en það er bezta árið,
sem kornið hefir yfir danskt at-
vinnulíf eftir stríð. Landbúnaðar-
afurðirnar hafa verið hæjkkaðar
í verði, og nemur nú útflutn-
ingsverðmæti landbúnaðarafurða
meim en árið 1929.
Þetta getur nú allt saman verið
gott og blessað, munu menn má-
ske segja. En hvemig hefir farið
um launakjör verkalýðsins og
hina félagslegu umbótalöggjöf?
Einræðisríkin hafa reyndar Hka út
rýmt atvinnuleysinu, en þau hafa
aftur á rnóti hervæðzt, afnumið
bæði persónufrelsi og trúfrelsi,
skorið niður launin og eyðilagt
þjóðfélagslega umbótalöggjöf.
1 Danmörku hefir ekkert af
þessu skeð. Laúnakjörin hafa
verið bætt, hin þjóðfélagslega um
bótalöggjöf hefir líka verið bætt,
og hinir fátæku finna og játa,
að stefna Alþýðuflokkanna bygg-
ist á mannúð og samúð. Skatta-
lögin hafa verið samin með til-
Íi'ti til þess, að þar eigi að taka,
sem eitthvað er til. Skattalögin
em samin eftir grundvallarlög-
málum lýðræðisins, og menntun
alþýðunnar hefir verið bætt með
lýðháskólum. Meðan einræðis-
stefnumar hafa farið sigrandi um
álfuna, höfum við breytt þjóð-
skipula,gi okkar í lýðræðisform.
Eins og kunnugt er, heppnaðist
okkur ekki við síðustu kosningar
að korna á hinni nýju stjómar-
skrá, sem hefði afnumið hin síð-
ustu pólitísku forréttindi og veitt
unga fólkinu kosningarrétt, en
þar sem þetta mál er nú komið
á dagskrá, þá verður það áreið-
lanlega leyst í fylling tímans.
Aðstaðan út á við.
Hvað utanríkispólitíkinni viðvík
ur, þá höfum við lært það af
reynslunni, hvernig fer fyrir smá-
þjóðunum, sem fylgja hinni
grimmúðlegu stórveldastefnu, og
haldið áfram hlutleysispólitík
okkar, sem nú er orðin sameig-
inleg á öllum Norðurlöndunium.
Á sama hátt á að líta á ekki-
árásarsamning þann, sem nú hef-
ir verið gerður við Þýzkaland.
Allar tilraunir, sem gerðar eru
til þess að leggja þetta, sem
samþykkt var af hinum fjórum
stóm flokkum í þinginu, út á
■ánnan hátt, er marklaust fálrn út
í loftið.
Þessa faunhæfu stefnuskrá höf-
urn við haft í Danmörku. Við
hvprjar kosningar höfum við auk-
ið atkvæðatölur okkar. Þó heppn-
aðist ándstæðingum okkar með
lýðskrumi við síðustu kosningar
: áð hindra það, að við bættum
við atkvæðatölu okkar. Við urð-
um að sætta okkur við að tapa
30,000 atkvæðum. Þó vitum við,
að þetta er aðeins stundarél. Okk
ar flökkur er stærsti flokkurinn
í landinu. Á bak við okkur stóðu
við síðustu kosningar 43°/o þeirra
manna, sem greiddu atkvæði við
þjóðþingskosningamar, og það er
óhætt að segja, að danski Al-
þýðuflokkurinn sé mergurinn í
danska lýðræðinu. Andstæðingar
okkar eru klofnir. Það em svo
að segja allar stefnur frá íhalds-
mönnum til nazista og kommún-
ista, og þeir eru aðeins sam-
mála urn eitt, sem er fremur ó-
frjótt: að skemma stjórnina og
saka hana urn allt, sern aflaga
fer nrilli himins og jarðar. En
aftur á móti eru þeir sammála
um allt annað og geta engar
athugasemdir gert við hina já-
kvæðu pólitík okkar.
Ofbeldisstefnurnar: nazismi
og kommúnismi.
Mönnum em kunnir hinir póli-
tisku flokkar í Danmörku, en
það mætti máske segja örfá orð
um þær öfgastefnur, sem á síð-
ustu tímum hafa vakið töluverða
eftirtekt. Um danska nazismann
er það að segja, að það hefir
máske áður verið til fólk, sem
áleit, að sú stefna ætti eitthvert
erindi. Eftir að þetta fólk hefir
nú feiígið fulltrúa í ríkisþinginu,
em ekki margir eftir, sem taka
stefnuna alvarlega. Hún hefir
svift af sér sau'ðargærunni og
kemur þá í ljós, að þetta er
hlægileg eftirherma þýzka naz-
ismans. Þeir þjást af foringja-
dýrkun, emkenningsbúningaæöi
og heil-kveðjum, en þeir hafa
enga stefnu og eru sneyddir raun
hæfri pólitískri hugsun.
Um dánskan kommúnisma er
hasgt að segja hið sama, að hann
er auðsætt kreppufyrirbrigði, og
Úlvera kommúnistaflokksins bygg
ist alveg á atvinnuleysinu. Fylgi
hans minnkar, þegar atvinnuleysið
minnkar og fylgi hans vex, þegar
atvinnuleysið vex.
Áður fyrr svívirtu kommúnist-
ar Alþýðuflokksmenn fyrir að
vera sósíalfasistar og auðvalds-
bullur. Nú eru þeir hættir þvi.
Eftir skipun frá Moskva prédika
þeir nú stöðugt samfylkingu. 1
innanríkismálum reka þeir yfir-
boðspólitík í endurbótamálum, og
í utanríkismálum boða þeir sam-
vinnu við Moskva. Já, félagar,
fleiri útskýringar á þessum flokki
eru varla nauðsynlegar. Þið þekk
ið líka þessa pilta hérna hjá ykk-
ur. Ég hefi nefnilega komizt að
því, að blaðsnepill kommúnist-
anna hérna hafi skýrt frá því,
að þýzku kafbátamir, sem vom
hér, hafi kornið hingað í þeim
tilgangi að staðfesta vináttu okk-
ar Staunings við HitlerH Það eru
til svo heimskulegar ásakanir, að
þ'ær hitta fyrst og harðast þann,
sem varpar þeirn fram! Ég þori
að fullyrða, að hið íslenzka komm
únistablað er orurselt þessari sök.
Kveðja frá dönskum flokks-
bræðrum.
Með þessum orðum ber ég ykk-
ur kveöju danskra Alþýðuflokks-
manna. Ég er ekki bókmennta-
fræðingur og vantar því skilyrði
til þess að geta að fullu og öllu
metið kraftinn og fegurðina í ís-
lenzku sögunum, sem venjulega
er umræðuefni útlendinga, þegar
þeir tala um hið fagra og sögu-
ríka land ykkar. En þessar sög-
ur fjalla allar um það Island,
sem var. 1 dag höfum við einn-
ig áhuga á íslandi, eins og það
er.
Ég hefi á þessum stutta tínía,
sem ég hefi verið hér, fengið
góða hugmynd um íslenzka al-
þýðuhreyfingu. Hin sterka tryggð
ykkar við hugsjónir lýðræðisins,
hin Jtröf iuga frávísun ykkar á öll-
um tilraunum til samvinnu við
einræðisstefnurnar og vilji ykk-
ar til þess að reka raunhæfa
pólitík. Allt eru þetta einkenni,
sem þið hafið sameiginleg með
hinni sterku, lýðræðissinnuðu
verkalýðshreyfingu í Finnlandi,
Noregi, Svíþjóð og Danmörku.
Allt þetta hefir sannfært mig urn,
að íslenzki Alþýðuflokkurinn hef-
ír í ölluin atriðum sömu stefnu
og hinir Alþýðuflokkamir á Norð-
urlöndum. Ég var svo hamingju-
samur að þekkja hinn mikla leið-
toga ykkar, Jón heitinn Bald-
vinsson. Hann heimsótti okkur
alltaf í Kaupmannahöfn og gaf
okkur gott tækifæri til að fylgj-
ast með þróuninni hér. Jón Bald-
vinsson var bæði sósialisti og
lýðræðissinni, og ég veit, að hann
óskaði þess að halda við og auka
þá samvinnu, sem verið hefir um
áraraðir milli íslenzka Alþýðu-
flokksins og AlþýÖuflokkanna á
hinum Norðurlöndunum. -
Stefna Jóns Baldvinssonar.
Dvöl mín hér á landi og sam-
ræður mínar við félaga mína í
alþýðuhreyfingunni hafa staðfest
það hugboð mitt, að hugsjónir
Jóns Baldvinssonar lifa í ís-
ienzkri alþýðuhreyfingu. Ég hefi
þess vegna þá trú, að mikil og
glæsileg framtíð bíði íslenzkrar
alþý'ðuhreyfingar, ef hún hefir
þessar hugsjónir í heiðri. Hví-
líka framtíð getur ekki alþýðu-
hreyfingin átt í landi, sem er
svo auöugt að möguleikum sem
ísland!
Við getum verið sammála um
það, að jafnvel þótt á mangan
hátt sé dimmt yfir Evrópu um
þessar mundir, þar sein beitt er
harðstjóm og ofbeldi og þar sem
miðaldaskoðanir eru ríkjandi, þá
skulum við á Norðurlöndum sam-
eina kraftana, hver þjó'ð í sínu
landi, um þai^ að vemda og
styrkja þaö lýðræði, sem er
nauðsynlegt skilyrði fyrir fram-
kvæmd hins sameiginlega áhuga-
máls okkar, sósíalismans. Margir
félagar okkar í stóru löndunum
hafa láti'ð lífið fyrir hugsjónir
okkar. Það getur verið mikils-
vert að deyja fyrir hugsjónir,
en fyrir komandi kynslóðir get-
ur það verið jafnmikilsvert að
fá a'ð lifa og starfa fyrir þær.
Auk hetjuskapar þess, sem
sýndur er á vígvellinum, og oft
er meir og minna blekking, er
til annar hetjuskapur, sá hetju-
skapur, sem birtist í viljafestu
og þolgæði við dagleg störf. Við
höfum allir þörf á þeim hetju-
skap við dagleg störf, það á við
bæði urn einstaklinginn og heild-
ina. Ég hefi komizt að raun um,
að þessi afstaða einkennir al-
þýðuhreyfinguna á íslandi, og ég
óska henni allra heilla í störfum
og sigmm framtíðarinnar.
Hraðferðir B. S. A.
Alla daga nema mánudaga.
um Akranes og Borgarnes. — M.s. Laxfoss annast sjó-
leiðina. Afgreiðslan í Reykjavík á Bifreiðastöð ís-
lands, sími 1540.
BifreiðastBð Akureyrar.
VIRGINIA
CIGARETTUR
2 O STK.
PAKKINN
KOS
KR.