Alþýðublaðið - 29.07.1939, Blaðsíða 3

LAUGARDAG 29. JÚLÍ 1939
ALÞYÐUBLAÐIÐ
ALÞYÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON.
í fjarveru hana:
STEFÁN PÉTURSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritgtjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
5021: Stefán Pétursson (heima).
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
Að tyggja upp á
rnssaesku.
IIIN siðlausa framkoma komm
-*■•*■ únista undanfarna daga í
sambandi við heimsókn Staun-
ings og komu hinna dönsku,
norsku og sænsku fulltrúa hing-
að á fyrsta fulltrúafundinn, sem
Alþýðuflokkamir og verkalýðs-
samtökin á Norðurlöndum hafa
haldið hér á landi, hefir vakið
svo almenna fyrirlitningu, að
jáfnvef flokksbundnir kommún-
istar hafa ekki treyst sér til þess
að mæla henni nokkra bót.
Stauning og hinir dönsku Ai-
þýöuflokksfulltrúar voru ekki
einu sinni komnir hingað, þegar
blað kommúnista byrjaði á þeim
smekklegu dylgjum, að hann og
Hedtoft-Hansen kæmu hingað
raunverulega í erindum þýzku
nazistastjórnarinnar og það væri
engin tilviljun, að þeir kæmu
hingað um leið og hinir þýzku
kafbátar! Hedtoft-Hansen svaraði
þessum fíflalegu aðdróttunum
örfáum hógværam orðum í riæðu
sinni á fundi Alþýðuflokksins á
Arnarhóli síðastiiðið þriðjudags-
kvöld í sambandi við nokkur orð,
sem hann lét falla um starfsemi
kommúnista í Danmörku. Hann
sagði: „Þið þekkið líka þessa
pilta heima hjá ykkur. Ég hefi
nefnilega komizt að því, að blað-
snepill kommúnistanna hémahafi
skýrt frá því, að þýzku kafbát-
arnir, sem voru hér, hafi komið
í þeim tilgangi að staðfesta vin-
áttu okkar Staunings við Hitler!
I’að eru til svo heimskulegar á-
sakanir, að þær hitta fyrst og
liatðast þann, sem varpar þeim
frain. Ég þori að fullyrða að
hið íslenzka kommúnistablað er
ofurselt þessari sök“.
Út af þessari maklegu en hóg-
væru ráðningu stökk kommúnista
blaðið á ný upp á nef sér og
bar nú Hedtoft-Hansen, að vísu
ekki lengur þýzkan erindisrekst-
'ur, en í stað þess „stórdanskan
hugsunarhátt" á brýn og taldi
hann hafa með ummælum sín-
um blandað sér inn í íslenzk
mál! En enginn maður með heil-
brigðri hugsun mun hafa tekið
svo heiinskulega ásökun sem ann
að en nýjan vott um hina algera
vöntun á velsæmi, sem einkennir
alla framkomu kommúnista bæði
hér og annars staðar, og allra sízt
mun nokkurn hafa órað fyrir því,
að það ætti eftir að henda ann-
að blað Sjálfstæðisflokksins hér
að leggjast svo lágt, að iepja
upp þessi strákslegu hrópyrði
Moskóvítanna í garð hins danska
Alþýðuflokksforingja, sem nú
heimsækir Island í fyrsta sinn.
En menn læra alltaf eitthvað
nýtt. Nú sjá menn það síðan
í gær, að velsæmistilfinning Vís-
is er ekki mikið meiri en Þjóð-
viljans. Hann þykist að vísu ekki
vllja „tyggja upp á dönsku". En
hann blygðast sín bersýnilega
ekkert fyrir það að tyggja upp
á rússnesku þær aðdróttanir
Moskóvítablaðsins í garð Hed-
toft-Hansen, að hann hafi með
ræðu sinni á Amarhóli blandað
'sér inn í „pólitískar flokkadeilur
í þessu landi“. Og að sjálfsögðu
lætur Vísir tækifærið ekki hjá
líða til þess að bera Alþýðu-
flokknum hér það á brýn, að
hann hafi notað sér heimsókn
hinna dönsku, norsku og sænsku
Alþýðuflokksfulltrúa til þess að
„fá erlenda stjómmálamenn til
að koma fram á sjónarsviðið og
taka afstöðu til íslenzkra flokks-
deilna“.
En jafnvel þótt Vísir sýni með
slíkum ummælum í garð.Alþýðu-
flokksins, hvað fyrir honum vakir
'með því að tyggja upp róg komm-
únistablaösins um Hedtoft-Han-
’sen, mun enginn Islendingur, sem
heldur í heiðri gestrisni og góða
sambúð við bræðraþjóðir okkar
á Norðurlöndum, telja það sam-
rýmanlegt þjóðlegum dyggðum
og þjóðlegu velsæmi, að ráðast á
svo dólgslegan hátt á hinn við-
urkennda danska Alþýðuflokks-
foringja fyrir það eitt, að hann
hefir með nokkrum hógværam
orðum svarað þeim ósæmilegu
aðdróttunum, sem hann verður
fyrir af kommúnistum, þegar
hann stígur hér á land í fyrsta
sinn.
Siík framkoma mun vera eins-
dæmi á Norðurlöndum, ef komm-
únistar eru undan skildir, sem
hvergi kunna manna siði. Og
málstaður Vísis er því verri, sem
honum sjálfum er fullkomlega
ljóst, hve gersamlega ástæðulaus
árás hans er. Því hann segir í
lok gieinar sinnar: „! þessu sam-
bandi er vert að minna á, að
Hedtoft-Hansen er, þegar öllu er
á botninn hvolft, áreiðanlega sízt
minni Dani, en Stefán Jóhann og
félagar hans era góðir íslending-
ar“. En ef Vísir segir sannfær-
ingu sína í þessum orðum —
hvað eiga þá aðdróttanir hans í
sambandi við fund AlþýÖuflokks-
ins á Amarhóli að þýða?
Alþýðuflokkarnir á Norður-
löndum era sér þess allir með-
vitandi, að þeir eru þjóðlegir
flokkar, hver í sínu landi. En
það útilokar ekki, að þeir hafi
bróðurlega samvinnu í baráttunni
fyrir bættum kjörum hins vinn-
andi fólks um öll Norðurlönd,
heimsæki hverjir aðra og haldi
sameiginlega fundi í því skyni. 1
Danmörku, Noregi, Svíþjóð og
Finnlandi, þar sem slíkar heim-
sóknir og slíkir fundir eru orðnir
svo að segja. vikulegir viðburðir,
heimskar enginn sig á því að
saka Alþýðuflokkana um vöntun
á þjóðlegri hugsunarhætti þess
Vegna. En hér á landi er
annað aðalblað Sjálfstæðisflokks-
ins svo viðkvæmt í þessum efn-
um, að það þykist nauðsynlega
I u 'a að vernda sjálfstæði
þjóðarinnar gegn slíkri „íhlutun
um íslenzka flokkapólitík", eins
og það kemst áð orði, og það
sýnir þessa þjóðlegu viðkvæmni
sína með því að lepja upp aum-
ustu sorpgreinamar úr blað-
snepli þeim, sem haldið er út
hér frá Moskva!
Póstferðir 29. júlí.
Frá Reykjavík: Mosfellssveitar-,
Kjalarness-, Reykjaness-, Ölfuss-
og Flóa-póstar, Þingvellir, Þrasta-
lundur, Hafnarfjörður, Austan-
póstur, Grímsness- og Biskups-
tungnapóstur, Akranes, Borgar-
nes, Stykkishólmspóstur, Norðan-
póstur, Álftanesspóstur, Dettifoss
til Grimsby og Hamborgar. Til
Reykjavíkur: Mosfellssveitar-,
Kjalamess-, Reykjaness-, Ölfuss-
og Flóa-pöstar, Þingvellir, Þrasta-
lundur, Hafnarfjörður, Fljótshlíð*
arpóstur, Austanpóstur, Akranes,
Borgarnes, Álftanesspóstur, Norð-
anpóstur, Snæfellsnesspóstut,
Stykkishólmspóstur.
Náin samvinna Alþýðufiokksins og
verkalýðsfélaganna knýjandi nauðsyn.
----+---
Án hennar hefðu sigrarnir ekki unnizt i Dan-
mörku, sagði Ernst Berg i ræðu sinni á Arnarhóli.
HÉR fex á eftir ræða Ernst
Berg, ritara danska Alþýðu-
sambandsins, á fundi Alþýðu-
flokksins á Arnarhóli síðast liðið
þriðjudagskvöld:
„íslenzkir verkamenn, félagar!
Ég færi ykkur hjartanlegustu
jafnaðarmannakveðju frá hinum
félagsbundna danska verkalýð.
■Tvær orsakir liggja til þess, að
við Hedtoft-Hansen komum til
Jslands. I fyrs-ta lagi sú, að Danir
veiia verkalýðshreyfingunni á ís-
landi mikla athygli, og hin or-
sökin er sú vinátta og það sam-
starf, sem ríkir milli Alþýðu-
flokksins og Alþýðusambandsins
í Danmörku.
I föðurlandi okkar höfum við
orðið að heyja harða baráttu
fyrir því að ná þeim áhrifum,
sem við höfum nú. Og við höf-
um orðið að heyja baráttuna í
sameiningu. Þar sem verkalýðs-
hreyfingin hefir ekki lengur
neina möguleika til þess að hafa.
úrslitaáhrif í hinu mikla tafli
heimsstjómmálanna lítumí • við
með enn meiri athygli til hinna
No rðurían da nna.
Við Norðurlandabúar höfum
annan hugsiunarhátt en þjóðir ein-
ræðisríkjanna. Við viljum ekki
vera þrælar, kúgaðir af einræöi
fasismans, heldur frjálsar þjóðir,
sem ráða ríkjum hver í sínu
landi.
Einnig þið, íslenzku verka-
menn, megið vera vissir um það,
að hinn stéttvísi verkalýður
heimsins lítur' til ykkar í þeirri
von, að þið verðið sterkur þáttur
í hinni sósíalistisku verkalýðs-
hreyfingu á Norðurlöndum. Þið
vitið og eigið að vita það, að
máttur verkalýðshreyfingarinnar
er kominn undir vilja verkalýðs-
ins til þess að rísa upp og heyja
í sameiningu sigursæla baráttu.
Það er gömul kenning, en ei
að síður sönn, að verkalýðurinn
verði sjálfur að brjóta af sér
okið. Atburðirnir úti 1 heiminum
sýna okkur deginum ljósara, að
órjúfanleg samtök verfialýðsins
era lífsnauðsyn.
Þannig er það líka óhjákvæmi-
leg nauðsyn (og það er ekki
aðeins formsatriði), að verka-
lýðshreyfingin og Alþýðuflokkur-
inn séu tengd órjúfandi bönd-
um.
Án þessarar nánu samvinnu
þefðum við í Danmörku ekki get-
að framkvæmt hið mikla starf
dkkar.
Flokkurinn viðurkennir, að
verkalýðshreyfingin er nauðsyn-
legur styrkur í hinni pólitísku
baráttu, og við, sem tilheyram
verkalýðshreyfingunni, vitum, að
aðstaða okkar er komin undir
pólitískum áhrifum verkalýðsins.
Kringumstæðurnar á íslandi og
í Danmörku eru ekkí líkar; en ég
álít, að undirstöðuatriðin, sem ég
hefi reynt að leggja áherzlu á,
séu hin sömu. Verkalýðurinn get-
ur aðeins með eigin dugnaði og
með einhuga starfi sigrað í
baráttunni. Og jafnvel þótt það
kunni að kosta harða baráttu hér
á Islandi að kenna verkalýðnum
þessi einföldu grundvallarsann-
indi, þá vonum við í Danmörku,
að dagur sigursins muni einnig
renna upp hér á landi.
Við dáumst að þessu landi,
þessari stórkostlegu öfgafullu
náttúru. Með brennandi þrá bíð-
um við eftir því, að verkalýður
ykkar fái þá aítetöðu, sem honum
Ernst Berg í ræðustólnum á Arnarhóli.
ber. Því að um okkur hér á
Norðurlöndum og hina norrænu
samvinnu gildir það, að engin
festi er sterkari en veikasti lið-
urinn.
Æskan á íslandi er hraust og
karlmannleg, og hún getur orðið
brjóstfylking jafnaðarstefnunnar
á íslandi.
Jafnvel þótt hin atvinnulegu
og pólitísku skilyrði séu erfið á
okkar tímum, verður að leysa
vandamálin markvíst og með hug
rekki — og ef til vill einmitt
vegna þess, að stórveldin stíga
nú hinn brjálaða dauðadans her-
væðingarinnar, verðum við Norð-
urlandabúar að standa einhuga í
baráttunni fyrir því að vernda
hinar mikilfenglegu hugsjónir
frelsisins og jafnaðarstefnunnar.
Með þessu hugarfari ber ég
hinum íslenzku félögum kveðju
frá hinum skipulagða verkalýð
Dana, sem telur hálfa milljón
manns og vona, að samvinnan
okkar á milli styrkist.
Sá dagur hlýtur að koma, og
hlýtur að koma fljótt, að verka-
lýðurinn á Islandi fái þá aðstöðu,
sem honum ber, og noti hana í
þágu framtíðarinnar og jafnaðar-
stefnunnar á grundvelli lýðræðis-
ins.“
félaganna, haldið i Khöfn,
iýsir fylgi við lýðræðið.
.. ♦-i----
SJö íslenzkar konur sóttu métiö.
— ♦-------
Samtal við frú Jónínu Jónatansdóttur.
\ LÞJÓÐASAMBAND
kvenréttindafélag-
anna hélt alþjóðlegt mót
í Kaupmannahöfn dag-
ana 8.—16. júlí, og voru
þar mættar um 1500 kon-
ur frá samtals 20 löndum.
Frá íslandi voru mætt-
ar 7 konur, þær frú Jón-
ína Jónatansdóttir, frú Að-
albjörg Sigurðardóttir, frú
Ingibjörg Benediktsdóttir,
frú Guðrún Ryden, frú
María Knudsen, frú Þóra
Vigfúsdóttir og frú Katrín
Pálsdóttir, og komu þær
s.l. mánudag heim frá
Kaupmannahöfn,
Hefir Alþýðublaðið náð
tali af frfi Jónínu Jónatans-
dóttur og spurt hana tíð-
inda af mótinu, og fára þær upp-
lýsingar, er hún gaf Alþýðublað-
inu, hér á eftir.
Þessi alþjóðafélagsskapur
kvenna var stofnaður, þegar bar-
áttan um kosningarétt kvenfólks-
ins stóð sem hæst. Nú hefir
kvenfólkið að vísu víðast hvar
fengið kosningaréttinn, en samt
sem áður eru mörg kvenréttinda-
mál, sem félagsskapurinn á ó-
leyst enn og mun berjast fyrir
á komandi áram.
Kvenréttindafélag Islands hef-
Frú Jónína Jónatansdóttir.
ir urn fjöldamörg ár verið þátt-
takandi í þessum alþjóðafélags-
skap kvenna, og fulltrúarnir, sem
nú voru að korna heim af kvenna
mótinu, eru allir í Kvenréttinda-
félagi Islands og fóra út sem
fulltrúar þess.
Aðalumræðuefni mótsins aö
þessu sinni var það, hvort al-
þjóðasamband Kvenréttingafélag-
anna ætti að taka afstöðu til
pólitískra mála, og segja álit sitt
á lýðræði og einræði, og var það
í fyrsta skipti, sem rætt hefir
verið tun víðtækari málefni, en
þau, sem eingöngu snerta sérmál
kvenna.
Voru umræður um þetta mál
mjög fjörugar og skiptust fund-
arkonur- i tvo svipaða hópa um
það. Svissnesku fulltrúamir vildu
að mótið lýsti yfir fullu fylgi
sínu við lýðræðið (Sviss er eitt
af þeim fáu löndum i Evrópu,
sem ekki hefir veitt konum kosn-
ingarétt), en þeir ensku vildu aft-
ur á móti eingöngu halda sér
við sérmál kvenna.
Forseti alþjóðasambandsins,
Mrs. Corbett Ashby frá Englandi
sagði, að ef kvennasambandið
v.æri ekki ákveðið með lýðræð-
inu, heldur tvístígandi mílli lýð-
læðis og einræðis, þá væri fram-
tíð þessarar alþjóölegu- kvenna-
hteyfingar í yfirvofandi hættu.
Atkvæðagreiðslan um þetta fór
þanrig aö hollustan við lýðræð-
ið sigraði með 138 atkvæðum
gegn 108.
Annað mál var einnig mikið
rætt á mótinu, sem ef til vill er
skemmtilegt fyrir karlmennina að
heyra um,og það var, hvort kon-
umar ættu að leita samvinnu við
karlmennina til að koma fram
ýmsum réttindamálum kvenna.
Voru umræður um þetta mál
mjög fjörugar, og að lokum var
kamþykkt nær einróma að leita
samvinnu við karlmennina.
Forseti alþjóðasambandsins var
endurkosin Mrs. Corbett Ashby,
en jafnframt vora í aðalstjórnina
kosnar m. a. tvær frá Danmörku
og ein frá Noregi og SvíþjóÖ,
og hafa Norðurlöndin tiltölulega
mjög marga fuíltrúa í stjórn sam
bandsins.
Allar umræður á mótinu fóru
fram bæði á ensku og frönsku,
og urðu því oft nokkuð lang-
dregnar, þar sem flytja varð-all-
ar ræður tvisvar af þeim ástæð-
um. Stóðu fundir alltaf yfir frá
ki. 91/2 f. h. til kl. 6 e. h. og
stundum lengur, en þá tóku oft-
ast nær við veizlur, svo að það
var nóg að gera hjá þátttakend-
unum þennan tíma, sem mótið
stóð yfir.
„Islenzku fulltrúunum var kom-
ið fyrir hjá ýmsum einstakling-
um í Kaupmannahöfn, og voru
móttökur þær, sem við fengum
í Kaupmannahöfn hinar prýðileg-
ustu, og' stöndum við íslenzku
konumar í mikilli þakkarskuld
við þær dönsku fyrir alla þá
velvild og gestrisni, sem okkur
var sýnd“, sagði frú Jönina.
Flestar íslenzku konumar voru
á peysufötum á mótinu. Vöktu
búningamir mjög mikla eftirtekt,
og sögðu blöðin, að íslenzku kon-
urnar bæra, ásamt þeim- ind-
versku, sérkennilegustu og skraut-
legustu búningana.
Þessi för frú Jóninu Jönatans-
dóttur til Kaupmannahafnar er
sú fyrsta, sem hún hefir farið
þangað, og þótt hún sé nú fullra
sjötíu ára að aldri, tók hún þátt
í öllum fúndum mótsins.
Maður fellur Ar reiða
og slasast.
ÞAÐ slys vildi til laugardags-
kvöldjjJS 22. þ. m., að
Kristján Þórðarson formaður á
vélbátnum Víkingi frá Ólafsvík
féll úr reiða niður á þilfar báts-
ins, er hann lá við bryggju í
Reykjavík.
Gekk Kristján úr liði á axl-
arlið hægra megin og brákaðist
nokkuð. Var hann fluttur í
Landsspítalann í Reykjavík og
gert að meiðslunum, en síðan
var hann fluttur heim til sín.
Hefir hann verið rúmfastur síð-
an, en engan bata fengið. (FÚ),