Alþýðublaðið - 12.08.1939, Blaðsíða 2

LAUGARDAG 12. ÁGÚST 1939
ALÞYÐUBLAÐHD
en hvorugur hinna bræðranna taldi hann sem — Hvert ætlið þið að fara? spurði hann —
bróður, því að hann var ekki eins lærður og fyrst þið eruð í sparifötunum. — Við ætlum
þeir, og þeir kölluðu hann bara Hans klaufa. til hirðarinnar til þess að tala við konungs-
dótturina.
Hefirðu ekki heyrt það, sem allir tala um? — Ekki má það nú minna vera, sagði Hans
Og svo sögðu þeir honum það. klaufi. — Ég verð sannarlega að fara líka.
Og bræðurnir hlógu og riðu af stað.
í sama bili kom þriðji bróðirinn, því að þeir voru þrír —
Næsta hraðferð
til og frá Akureyri um Akranes
er á morgun sunnud. og Mánud.
Stefndðr.
Hraðferðir B. S. A.
1;
Alla daga nema mánndaga.
um Akranes og Borgarnes. — M.s. Laxfoss annast sjó-
leiðina. Afgreiðslan í Reykjavík á Bifreiðastöð ís-
lands, sími 1540.
Bifreiðastðð Akureyrar.
Drengjamót Ármanns
fer fram dagana 14., 15. og
16. þ. m. Þátttakendur eru beðn_
ir áð gefa sig fram í dag eða
morgun við stjórn Ármanns.
Sænsk blöð
, láta í ljós beyg um, að niður-
suðu.vei'ksmiðjurnar sænsku neyð-
ist til þess að segja upp starfs-
fóiki, ef ekki rætist úr um veiði
sænskra síldveiðiskipa við ts-
land. FÚ.
Samkeppni stálsmiðanna
heitir mynd, sem Gamla Bíó
sýnir um þessar mundir. Er hún
um samkeppni milli stálverk-
smiðja vestan hafs og fremur
ómerkileg. Aðalhlutverkið leik-
ur Victor Mc. Laglen.
Kaupið Alþýðublaðið!
UMRÆÐUEFNI
Þjóðdansarnir og vikivak-
arnir, hinir íslenzku og þeir
sænsku. Hvort er betra —
jazzinn eða þjóðdansarnir.
Áskorun til forystumanna í
skólamálum. Klukkan í Eim-
skip. Leikvöllurinn fyrir-
hugaði við Verkamannabú-
staðina. Enn um birtingu
nafna afbrotamanna.
ATHUGANIR
HANNESAR Á HORNINU.
ÞAÐ ER EINKENNILEGT, að
við íslendingar, sem höfum varð-
veitt svo margt frá gömlum tíma,
skulum ekki hafa varðveitt þjóð-
dansa okkar eða vikivakana. Þeir
voru þó einu sinni uppáhalds-
skemmtun yngri kynslóðarinnar.
Ungmennafélögin, og þó sérstak-
lega Ungmennafélagið Velvakand;
■— hér í Reykjavík, hefir þó reynt
að endurvekja vikivakana, en svo
virðist, sem það hafi alls ekki tek-
izt, að minnsta kosti hafa þeir
enn ekki náð til almennings.
ALLS STAÐAR þar, sem maður
kemur og ungt fólk er að skemmta
sér, er jazzinn aðalskemmtunin,
svo göfgandi og siðbætandi, sem
hann er! Engin hlý gleði og kát-
ína fylgir þessum leik, aðeins sviti
og æstar tilfinningar. Frá mínum
bæjardyrum séð, sem oftast er á-
horfandi, er jazzinn fremur and-
styggilegur, og að minnsta kosti
laus við alla fagnandi gleði. Ég
hefi hins vegar fengið tækifæri til
að kynnast nokkuð þjóðdönsum —
og þá aðallega sænskum þjóðdöns-
um. Get ég varla hugsað mér heil-
brigðari gleði en þeir skapa. Ég
tel, að ef okkur tækist að skapa
hér almenna þjóðdansa með söng
yndislegra, rómantískra og glað-
værra kvæða, þá væri stórt spor
stigið í uppeldi hinnar ungu kyn-
slóðar.
ÉG HYGG, að ástæðan fyrir því,
að ungt fólk hefir ekki gert þjóð-
dansa að eign sinni hér á landi,
sé aðallega sú, að það þekki þá
ekki. Ég fékk tækifæri til að sjá
það eitt sinn í sumar, hve gjör-
samlega sænsku þjóðdansarnir her-
tóku unga íslendinga af báðum
kynjum, sem fengu að taka þátt
í leiknum, og ég spurði nokkra
þeirra, hvort þeim þætti betra
þessir þjóðdansar eða jazzinn. —
,,Blessaður vertu, þjóðdansarnir eru
margfalt skemmtilegri," var venju-
legasta svarið, sem ég fékk.
HVERNIG á að fara að því áð
kenna ungum íslendingum þjóð-
dansa? Ég er hræddur um, að viki-
vakarnir séu ekki nógu góðir, ó-
breyttir, en betri þjóðdansa en þá
sænsku, get ég varla hugsað mér.
Geta alþýðuskólarnir, ungmenna-
félögin og auk þess hin pólitísku
samtök ungra manna, ekki tekið
að sér að kenna íslenzkum æsku-
lýð þessa dansa — og gera þá að
aðalskemmtiatriði sínu? Alþýðu-
skólarnir hafa einmitt ágætt tæki-
færi til að gera þetta, þeir eiga í
DAGSINS.
sameiningu að fá kennara til að
kenna dansana, og svo eiga öll ung-
mennafélögin að vinna við hlið
þeirra að iðkun dansanna, þegar
kennslunni er lokið.
ÉG HAFÐI í SUMAR tal af vel-
menntuðum Svía, sem kunni alla
þjóðdansana. Hann sagði við mig
eitthvað á þessa leið: „Þjóðdans-
arnir hafa haft stórkostlega þýð-
ingu fyrir okkur Svía á uppeldis-
sviðinu. Þú sérð, að þjóðdansarnir
eru samdans, sífelld skipti, allir
eitt. Þeir eru alger mótsetning við
jazzinn. Hann elur á útúrboruhætt-
inum, einangruninni. Pilturin'n og
stúlkan halda tvö saman allt kvöld-
ið og kynnast jafnvel ekki öðrum.
í okkar dönsum kynnast allir, allir
dansa við alla. Þú skilur, hvaða
þýðingu þetta hefir. Þetta eykur
samhygðina, samtök fólksins, það
eykur á kynninguna, skapar vin-
áttu. Og er það ekki einmitt þetta,
sem allar þjóðir þurfa að efla?“
VILJA NÚ EKKI forystumenn
okkar í skólamálum taka þetta til
íhugunar? Vilja skólastjórar al-
þýðuskólanna ekki taka höndum
saman og hrinda þessu máli fram
á leið. Er ekki hægt að endurnýja
vikivakana, bæta þá og fylla? Er
ekki hægt að fá góða menn til að
samræma til dæmis sænsku þjóð-
dansana og íslenzku vikivakana,
fá hingað góða kennara frá sænsku
lýðháskólunum, því að þeir hafa
einmitt haft forystu á hendi um að
kenna öllum sænskum æskulýð
þjóðdansa? Mér þætti gaman að fá
bréf frá góðum mönnum um þetta
efni.
HVERNIG ER með klukkuna í
Eimskipafélagshúsinu? Kemur hún
ekki aftur? Hún kom oft í góðar
þarfir — og ég veit, að hún yrði
aftur boðin velkomin í fordyri
Eimskipafélagshússins af fjölda
mörgum mönnum.
UNDANFARNA DAGA hafa
verkamenn bæjarins unnið að því,
að malbika Hringbrautina meðfram
Verkamannabústöðunum. En ekki
hefir verið snert á því að búa út
barnaleikvöllinn fyrirhugaða milli
Ásvallagötu og Hringbrautar. Þar
mun sama svaðinu ætlað að vera
í vetur og verið hefir undanfarin
ár, og gert hefir það að verk-
um, að næstum ómögulegt hefir
verið að komast í húsin, sem
þarna standa umhverfis. Hve lengi
á þetta að ganga svona til?
SJÓMAÐUR SKRIFAR MÉR:
„Margur hefir undrað sig á vinnu-
brögðum lögreglunnar hvað snertir
þá starfsaðferð að leyfa ekki að
birt séu nöfn sumra þeirra manna,
er fremja lagabrot, en láta birta
nöfn annarra, er sams konar eða
minni afbrot fremja, í öllum blöð-
um og útvarpi. Skulu hér nefnd
tvö dæmi: Fyrir nokkru var nafn
bílstjóra nokkurs útbásúnað í öll-
um blöðum og útvarpi í tilefni af
því, að hann hafði keypt sígarett-
ur og eitthvað annað dót á óleyfi-
legan hátt, erlendis frá. Litlu síðar
var framið glæpsamlegt athæfi á
almennum samkomustað, er varð
af stórslys. En nafn þess manns, er
þetta illræði framdi, má almenn-
ingur ekki fá vitneskju um, eftir
fyrirskipun lögreglunnar!"
SJÓMAÐUR heldur áfram: „Vill
ekki lögreglan leggja slík vinnu-
brögð niður? Annaðhvort ætti hún
að nefna nöfn allra þeirra manna,
sem lögbrot fremja eða þegja yfir
þeim öllum. í þessum efnum á eng-
inn „mannamunur" að komast að.
Svo er eitt enn, Hannes minn,
sem mörgum hefir sárnað í sam-
bandi við frásögn á nefndu illræði,
og það er þetta: Hvaða ástæðu
hafði lögreglan til þess, að leyfa
útvarpinu að taka það fram sér-
staklega, er það sagði frá þessu, að
maðurinn, sem illræðið framdi —
hefði verið sjómaður? Hvaða nauð-
syn ber til þess, úr því lögreglan
ætlar sér að láta þegja um nafn
mannsins, að nefna það eitt — úr
hvaða stétt hann sé?“
ÉG HEFI áður minnzt á þessa
framkomu lögreglunnar og for-
dæmt hana — og ég vona, að slíkt
endurtaki sig ekki. Það var sann-
arlega ástæða til þess að nafn
”bombukastarans“ á Þingvöllum
væri nefnt.
llannec á horninu.
Helgríman.
EINHVER var svo hugulsam-
ur að senda mér nýlega
úrklippu úr „kristilegu“ blaði,
sem gefið er út hér í höfuð-
staðnum. Er þar minnzt grein-
ar, er ég ritaði síðastliðinn vet-
Tir í Alþyöublaðihu. í þeirri grein
er vikið nokkrum orðum að á-
kveðinni tegund manna, er læt-
ur allmíkíð á sér bera, bæði á
stjórnmála- og fjármálasviðinu.
Nefndi ég menn þessa „helgrímu-
menn“, vegna þess, að engu er
líkara, en að þeir vilji steypa
einhverri helgrímu yfir andlegar
sjónir manna til þess að geta
gengið af sjálfstæðri dómgreind
þeirra og rökvísi dauðri.
Þessi tegund ofstækismanna er
alltof kunn hér á land'i, bæði
í stjórnmála- og trúmálalífi þjóð-
arinnar, til þess að nokkra
minnstu þýðingu hafi að bera
á móti því, að hún sé til. I
grein minni var varað við þess-
um mönnum, — að vísu alveg
hispurslaust og með ákveðnum
orðum — en algerlaga öfgalaust
og án allra stóryrða. En í
gxiein hins „kristilega“ blaðs er
sagt, að grein mín hafi verið
„barmafull af beizkju” — og er
I þvi sambandi farið ósæmilegum
orðum um Guðspekinga, án
þess að neinn þeirra sé und-
antekinn. Það er nú ævinlegaein-
n*. á 4. sfðu.
QHÁRLES NORDHOFF og JAMES NORMAN HALL:
Uppreisnin á Bounty.
41. Karl ísfeld íslenzkaði.
Við námum ekki staðar til þess að svara spurningu hans,
en hlupum eftir ganginum og upp stigann. í fátinu, sem á mér
var, rann ég í stiganum og snérist í axlarlið. Ég klifraði upp
stigann aftur og hljóp að skipsstiganum. Þar greip Churchill
í mig: — Þér eruð of seinn, Byam, sagði hann. Þér getið
ékki farið hér eftir. — Hvers vegna? Ég vil fara, hrópaði ég
og ýtti honum frá mér, svo að hann missti takið. Ég var því
nær örvita, því að ég sá, að skipsbátnum var ýtt aftur með
skipinu, en einn uppreisnarmanna hélt fangalínunni. Burkitt
og Quintal héldu Coleman, ryðmeistaranum. Hann vildi óður
og uppvægur fá að fara í bátinn. Morrison slóst við marga
menn, sem reyndu að varna því, að hann kæmist að skips-
stiganum. Við vorum of seint á ferli, báturinn var hlaðinn
nærri því að efsta borði, og ég heyrði Bligh hrópa: Ég get
ekki tekið fleiri, þið skuluð fá að njóta réttlætis, ef við ná-
um nokkru sinni til Englands.
Þegar skipsbátnum hafði verið ýtt aftur með skipinu, kast-
aði einn skipverja fangalínunni ofan í bátinn. Þeir, sem eftir
voru á skipinu, söfnuðust nú út að borðstokknum, og það
var með naumindum, að ég gat komizt út að borðstokknum.
Ég varð nærri því veikur af tilhugsuninni um það, að ég var
orðinn eftir meðal uppreisnarmannanna. Norton stóð í barka
skipsbátsins og hélt í fangalínuna, Bligh stóð á þóftu aftar-
lega í bátnum. Sumir stóðu, aðrir sátu. Það var mikið um hróp
og köll, og Bligh tók drjúgan þátt í þeim hávaða, þegar hann
hrópaði skipunarorð til bátverja sinna, og blótsyrði og formæl-
ingar til Christians og manna hans.
Sumir uppreisnarmanna voru þögulir og horfðu hugsandi
niður í bátinn, en aðrir gerðu gys að Bligh, og ég heyrði einn
þeirra hrópa:
— Vittu, hvort þú getur lifað á hálfu pundi af yamsrótum á
dag, gamli þrjóturinn þinni Fryer hrópaði: — í hamingju
bænum, Christian, fáið okkur vopn og skotfæri! Hugsið yður,
hvar við lendum! Gefið okkur færi á að bjarga lífinu.
— Þið fáið engin vopn! var hrópað ofan af þiljunum.
— Þið þarfnizt ekki vopna!
— Notið spanskreyrinn á þá, bátsmaður!
Við Morrison fórum að leita að Christian og fundum hann
við dyrnar á einni káetunni, þar sem hann gat ekki sést frá
bátnum. Við báðum hann að fá Bligh vopn og skotfæri.
— Nei, svaraði hann — þeir fá ekki nein skotvopn.
— Látið þá að minnsta kosti fá kylfur, herra Christian,
sagði Morrison — ef þér viljið ekki, að þeir verði drepnir um
leið og þeir stíga fæti á land. Minnist þess, hvernig fór fyrir
okkur á Namuka.
Christian samþykkti þetta þegar í stað. Hann skipaði Churc-
hill að sækja kylfur og sverð í vopnakistuna, og stuttu seinna
kom hann aftur með fjögur sverð, sem látin voru ofan í bátinn.
Morrison hafði notað tímann á meðan og farið undir þiljur og
sótt meira af matvælum. Hann og John Millward komu upp
með töluvert af söltuðu svínakjöti, nokkrar vatnsflöskur og
vín, og var öllu þessu komið ofan í bátinn,
— Bölvaðir heiglarnir, hrópaði Purchell, þegar sverðin voru
rétt ofan í bátinn. — Ætlið þið ekki að láta okkur hafa annað
en þetta.
— Ættum við að láta vopnakistuna síga niöur í bátinn til
þín, timburmeistari, sagði William Brown háðslega. McCoy
ógnaði timburmeistaranum með byssunni — og sagði: Gættu
að þér, annars fylli ég magann á þér af blýi.
— Við skulum láta rigna yfir þá nokkrum skotum.
Burkitt lyfti byssunni og miðaði á Bligh. Alexander Smith
stóð við hlið hans, greip um hlaup byssunnar og sveigði hana
upp í loftið. Ég er sannfræður um, að Burkitt ætlaði að skjóta
Bligh. Þegar Christian komst að þessu, skipaði hann svo fyrir,
að Burkitt væri tekinn höndum. Byssan var tekin af honum.
Hann sýndi mikill mótþróta, og fjórir menn urðu að afvopna
hann.
Meðan á þessu stóð, rak Fryer eftir Bligh að komast burtu,
áður en öllum yrði slátrað. Bligh gaf nú skipun um, að leysa
frá. Árar voru lagðar út, en báturinn var svo hlaðinn, að hann
virtist þá og þegar mundu sökkva. Stefnt var í áttina til Tofoa,
sem var í þrjátíu mílufjórðunga fjarlægð. Hæfilegt hefði verið
að tólf menn væru í bátnum, en þeir voru nítján, auk matarins,
vatnsins og útbúnaðarins.
— Hamingjunni sé lof fyrir það, að við komum of seint,
Byam!
Morrison stóð við hlið mér.
— Er yður alvara? spurði ég.
Hann stóð þögull andartak, eins og hann væri að hugsa ftg
um. Svo sagði hann; —• Nei, ég held að óg hefði viljað frettta