Alþýðublaðið - 02.09.1939, Blaðsíða 2

LAUGARDAGUR 2. SEPT. 1939
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Svanirair.
ww:W’^ítí!'K'íX,ílrlíl,«ií‘
í býtið um morguninn gekk drottningin til laugar, sem var
öll úr marmara og prýdd mjúkum hægindum og fögrum
ábreiðum. Hún tók þrjá froska, kyssti þá og sagði við einn
þeirra: — Setztu á höfuð Lísu, þegar hún laugar sig, til
þess að hún verði heimsk eins og þú! Setztu á enni hennar,
sagði hún við annan froskinn, svo að hún verði ljót eins og
þú og faðir hennar þekki hana ekki! Hvíldu við brjóst
hennar, hvíslaði hún að þriðja froskinum, — gerðu hana
svo illa innrætta, að hún kveljist af því!

Svo fleygði hún froskunum út í tært vatnið, sem varð óðara grænleitt á litinn, kallaði á
Lísu, færði hana úr fötunum og lét hana stíga niður í laugina,
og um leið og hún fór í kaf, settist einn froskurinn á hárið á Jhenni, annar á ennið og
þriðji á brjóst hennar, en þetta virtist engin áhrif hafa á Lísu.
UMRÆÐUEFNI
DAGSINS.
Aihiugasemd.
• Að gefnu tilefni skal það tekið
fram út af ummælum í ritdómi
um sögu alþýðufræðslunnar á Is-
landi eftir G. M. M., að Sigurjón
Á. Ólafsson flutti ásamt öðrum
þingmönnum Alþýðuflokksins
frumvarpið um ríkisútgáfu skóla-
bóka og var meira að segja fyrsti
þingmaður, sem hreyfði í því
máli. Var það að vísu allt ann-
ars eðlis en það frumvarp urn
/ríkisútgáfu námsbóka, sem náöi
samþykki þingsins og gekk í
gildi sem lög 23. júní 1936. Það
frumvarp var gert algjörlega eft-
Sr tillögum Vilmundar Jónssonar
sbr. grein hans í Alþbl. 24. okt.
1935.
Hinir dönsku blaðamenn,
sem nýkomnir eru frá ís-
landi, hafa í viðtali við danska
blaðið ,,Social-Demokraten“
látið í ljós mikla hrifningu sína
yfir framförum þeim, sem vart
verði á íslandi. Þá róma þeir og
mjög hina íslenzku gestrisni.
(FÚ.)
Hringferð um Grafning
(berjaför). Ferðaféíag Islands
fer skemmti- og berjaför um
Grafning næst komandi sunnu-
dag. Lagt af stað kl. 8 árdegis.
Farmiðar seldir á Stéindórsstöð
frá kl. 1—7 á laugardag. Ekið
austur Mosfellsheiði, suður með
Þingvallavatni um Hestvík, Haga-
vík og Grafning niður með Sogi
og Álftavatni, suður fyrir Ing-
ólfsfjall og heimleiðis um Hellis-
heíði. Berjaleyfi innifalið í far-
gjaldinu.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
Lokun sölubúða kl. 6 á föstu-
dögum, og afstaða verka-
manna til þess. Búðirnar
þurfa a. m. k. að vera opnar
til kl. 7. Bréf frá bónda fyrir
norðan um útvarpið og í-
þróttirnar. Þjóðdansarnir og
alþýðuskólarnir. Slæm úni-
gengni í Reykjavík og um-
gengni vega- og símavinnu-
manna.
ATHUGANIR HANNESAR
Á HORNINU.
ENN LIGGUR FYRIR bæjar-
stjórn að taka ákvörðun um breyt-
ingar á reglugerðinni um lokun
sölubúða. Ég mun ekki gera hér að
umtalsefni nema eina breytingu,
sem talað er um, að nauðsynlegt
sé að gera, og hún er sú, að fram-
vegis skuli einnig loka búðum kl.
6 á föstudögum. Ég verð fyrir hönd
verkamanna í bænum að telja þetta
mjög óheppilegt, og hafa margir
verkamenn ýmist sent mér orð um
þetta bréflega eða hringt til Al-
þýðublaðsins og sent mér skilaboð
um þetta.
ÁSTÆÐAN FYRIR ÞVÍ, að
verkamenn telja það mjög óheppi-
legt fyrir sig, ef framvegis á einn-
ig að loka • sölubúðum á föstudög-
um kl. 6, er sú, að flestir þeirra
eða allir, sem á annað borð fá
nokkurt kaup, fá útborgað á
föstudögum um 6-leytið flestir, og
ástandið er nú svo á fjölda mörg-
um heimilum, að það er beðið eftir
þessum aurum með allslaust heim-
ili og farið með þá beint í búðina
til að kaupa fyrir þá nauðsynjar.
Menn geta ef til vill sagt, að það
geti beðið til morgunsins, en það
segja þeir einir, sem ekki þekkja
allsleysið í allri sinni nekt.
ÞÁ ER EINNIG þess að gæta, að
fjölda margir yerkamenn stjórna
innkaupum sínum sjáifir, og þá
sérstaklega á ýmsum helztu mat-
vörunum, enda á konan oft mjög
erfitt með að komast í búðir, get-
ur það jafnvel ekki af mörgum
ástæðum. Hvenær á sá verkamað-
ur, sem hefir á annað borð ein-
hverja vinnu, að komast í búð?
FASTAVINNUVERKAMENN
eru sambærilegir við fastafólk í
verzlunum. Verkamennirnir byrja
vinnu kl. 7 eða 8. Flestir verzlun-
armenn byrja ekki vinnu fyrr en
um kl. 9. Hvers vegna geta búðir
þá ekki einn dag í viku verið opn-
ar til kl. 7? Það er hins vegar
óþarfi, að þær séu opnar til kl. 8.
ÉG VIL NÚ mælast til þess, að
þetta mál sé athugað gaumgæfi-
lega, áður en nokkur ákvörðun er
tekin í því, og ég vil ekki trúa því
fyrr en ég sé það, þrátt fyrir allt,
að ekki sé hægt að fá bæjarstjórn-
ina eða meirihluta hennar til að
taka líka tillit til verkamannanna í
þessu máli, sem alls ekki getur
haft nein útgjöld í för með sér
fyrir bæinn, en því segi ég þetta,
að á því stranda oftast hagsmunir
verkamanna í Reykjavík.
,,DVALINN“ skrifar mér um
þjóðdansana, sem ég gerði að um-
talsefni fyrir nokkru. Hann segir:
„Fyrir nokkru minntist þú á þjóð-
dansana í einum af pistlum þínum.
Ég hefi verið að vonast eftir, að um ;
þá yrði rætt meira, en svo hefir
ekki orðið ennþá. Tel ég mjög illa
farið, að sá vísir til þeirra, sem
kominn var, virðist alveg vera að
kulna út. Ungmennafélögin ætl-
uðu að taka þá upp á arma sína,
en hafa ekki haft mátt til þess.
Hver orsökin er, skal ég ekki full-
yrða, en þó held ég helzt, að þeir
hafi verið yfirleitt of margbrotnir
til þess að þeir gætu orðið almenn-
ingseign fljótlega, en þó var annað
verra, að þeim var sí og æ verið
að breyta, svo að lokum víssi ná-
lega enginn. hvað rétt var, og þeir
komust aldrei í neinar fastar skorð-
ur og áhuginn dvínaði.11
„NÚ SÝNIST MÉR, að helzt
væri það verk héraðsskólanna
(Vökumanna?), að blása lífsanda í
þá að nýju og taka málið þá á-
kveðnari og fastari tökum en Ung-
mennáfélögin gerðu. Sannarlega
veitti ekki af að hamla dálítið á
mót) tízkudansinum, sem alla virð
ist æíla að æra. Ég er ekki að lasta
hann í sjálfu sér, en of mikið má
að öllu gera, því að svo virðist,
að ómögulegt sé að ná ungu fólki
saman nema með dansi, að minnsta
kosti ekki innanhúss. Fyrir nú ut-
an það, að fjöldi ungs fólks þykist
ekki geta dansað nema vera „hív-
að“. En það er hægt að skemmta
sér við fleira en drykkju og dans!“
ÞÁ SKRIFAR „Dvalinn" mér
| enn fremur: „Svívirðing og ómenn-
ing má það teljast, sem mjög verð-
ur vart við hér í bænum og um-
hverfis hann, Virðist það vera. á-
stríða hjá vissri tegund manna —
helzt munu það vera unglingar •—
að ganga örna sinna. hvar sem af
drep er, í húsum ef þau standa
auð eða eru í smíðum, garðkrók-
um, undir steinum í nágrenni bæj-
arins o. s. frv. Svo hefir það oft
verið í Beneventum —- ég hefi ekki
komið þar í súmar — að nálega
hefir ekki verið stígandi niður
fæti þar á milli klettanna. Gætu
ekki kennararnir brýnt fyrir
börnum betri umgengni? Eða hvað
er annað til ráða gegn slíkum ó-
fögnuði?“
„ÚR ÞVÍ ÉG FER AÐ MINN-
AST Á umgengni er rétt að geta
þess, íerðafólki til verðugs hróss,
að mjög sjaldan kemur það fyrir,
að gengið sé 'illa frá tjaldstað eða
þar, sem matast hefir verið, nú
orðið. En því miður verður það
ekki hægt að segja um suma flokka
vegavinnumanna og símamanna.
Séð hefi ég tjaldstaði þeh'ra, er
þeir voru farnir, að líkast hefir
verið sorphaug: pappírsrusl og
pokadruslur, skóræflar og hey-
ruddi, pappakassar og spýtnabrak,
allt hefir verið hvað innan um
annað, Slíkt er til hins mesta
vanza, og væri hægur vandi fyrir
verkstjórana að sjá um, að tjald-
stæðin væru hreinsuð um leið og
skilið er við þau“,
*ÉS< -MU '
„N ORÐLENDIN GUR“ skrifar
mér:,,,Það virðist vera orðin hefð,
að fyrir þér sé kvartað um allt
milli himins og jarðar. Að vísu
virðast flestar þessar raddir ganga
aðeins út yfir sjónarmið íbúa höf-
uðstaðarins, og mér finnst þar af
leiðandi of lítið gæta vilja þeirra.
sem úti á landinu 'búa. En í trausti
þess, að vilji okkar hér í norðrinu
eigi jafn greiðan gang að pistlum
þessum, langar mig til að biðja
þig fyrir eftirfarandi:11
„TIL AÐ BYRJA MEÐ vil ég
þakka þeim, er stofnað hafa til
þess, að útvarpað hefir verið ýms-
um íþróttamótum sem skemmti-
dagskrárlið, og okkur, sem búum
hér og þar úti um landið, þannig
gefinn kostur á að fylgjast með
einum vinsælasta skemmtiskrárlið,
sem hægt er að bjóða mönnum upp
á. Vil ég þar sérstaklega nefna til
knattspyrnukappleikina, sem út-
varpað hefir verið. Það er ekki
svo lítill fengur fyrir okkur, sem
aldrei höfum tækifæri til að íylgj-
ast með leikni hinna beztu manna
okkar í þessari alheims íþrótt, að
fá þó að minnsta kosti að heyra,
hvernig hver flokkur eða einstak-
lingur stendur sig í keppninni.11
: , amm
„ÉG SÉ, að í pistlum þínum 15.
júlí s.l. var sagt frá því, að þess-
um dagskrárlið hefði hrakað.
Þetta er því miður satt. Við feng-
um einn leik, þegar Þjóðverjarnir
komu, hálfan er Englendingarnir
voru hér í sumar, en engan af
leikjum nágranna okkar Færey-
inganna. Þetta er ákaflega leitt,
þegar þess er gætt, að hér er mik-
ill meirihluti þjóðarinnar, sem úti-
lokaður er frá þessu. Að endingu
er það svo von mín, að þeir, sem
þessum málum ráða, sýni meiri
skilning á þessu hér eftir en hingað
til.“
ÁSTÆÐAN fyrir því, að mest
ber á sjónármiðum Reykvíkinga í
dálkum mínum er sú, að hér er ég
kunnugastur og einnig langflestir
bréfritarar mínir. Bréf frá mönn-
um utan Reykjavíkur eru mér
mjög kærkomin — og ég tek þau
ekki síður til athugunar en bréf úr
Reykjavík.
Hannes á horninu.
flr
Fatabððinni.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
CHARLES NORDHOFF og JAMES NORMAN HALL:
Uppreisnin á Bounty.
59. Karl Ísfeíd ísleazkaði.
Ég heilsaði upp á Coleman, bátsmanninn frá „Bounty“, og
því næst þýzka smiðinn, Hillbrandt. Timburmennirnir Nor-
man og Mclntosh voru viðstaddir. Sömuleiðis rakarinn, Dick
Skinner. Allir þessir unnu af kappi undir stjórn Morrison’s,
sumir knúðir af þránni eftir að komast til Englands, aðrir af
sektarmeðvitundinni og óttanum við að eitthvert brezkt skip
myndi ef til vill ná í þá, áður en þetta litla skip þeirra yrði
tilbúið.
Um sólarlag hættu skipasmiðirnir vinnu. Ég lét Tehani fara
heim með Hina og taio mínum, en fylgdi sjálfur Morrison til
húss hans við rætur One Free Hill.
Stewart dundaði í garðinum í rökkrinu. Hann hafði um-
breytt hinum villta garði í fagran og skrautlegan reit. Götur
lágu um hann í allar áttir. Og meðfram þeim öllum uxu
fögur blóm. Stewart rétti úr sér, skóf moldina af höndunum
og bauð mig velkominn,
— Byam, þú borðar auðvitað kvöldverð með mér? Og þú
líka, Morrison? í þessum svifum kom Ellison yfir hæðina.
Stewart geðjaðist vel að honum og hrópaði: — Tom! Viltu
ekki gista hér í nótt, þetta verður alveg eins og í gamla daga.
— Að mér heilum og lifandi, herra Stewart, sagði hann
hlæjandi. Ég er hvort sem er hálfhræddur við að fara heim.
— Hvað er að? spurði Morrison.
r— O, það er kerlingin aftur. í gærkveldi sá hún, að ég
kyssti systur hennar. Ég get svarið að það var ekki gert í
vondri meiningu, en haldið þið að hún geti tekið þetta skyn-
samlega? Hún hafði næstum slegið systur sína í rot með
þvottaprikinu og hefði farið eins með mig, ef ég hefði ekki
lagt á flótta.
Stewart hló. — Ég efast ekki um að þetta hefðir þú átt
skilið.
Peggy kallaði og bauð okkur inn og hálftíma síðar sett-
umst við að kvöldverði, sem þrælar Tipan báru fyrir okkur.
Borðstofa Stewarts var í stóru laufþöktu húsi. Hún var skreytt
með körfum, sem hengdar voru upp fullar af blómum af ýms-
um lit. Maður stóð í hverjum enda hennar og hélt á kyndli,
sem lýsti hana alla upp með iðandi bjarma. Peggy var farin
til þess að borða kvöldverð með þernum sínum, og Tipan
vildi heldur borða einsamall.
— Hve langan tíma tekur það að ljúka við smíði skipsins?
spurði ég Morrison.
— Hálft ár — ef til vill lengur. Manni miðar hægt með
svo lítilfjörleg verkfæri.
— Þú vonast eftir að komast til Batavia á bátnum?
— Já, og þaðan getum við fengið skiprúm heim með Hol-
lendingum. Fimm okkar eiga að gera þessa tilraun — Nor-
man, Mclntosh, Muspratt, Byrne og ég. Stewart og Coleman
kjósa heldur að bíða ensks skips hér.
— Sömuleiðis, skaut ég inn í. — Mér vegnar ágætlega í
Tantira, og þykir vænt um að geta unnið að orðabókinni.
— Hvað mig snertir, sagði Stewart, — þá er ég ánægður
með Tahili og hefi enga löngun til að drukkna!
— Drukkna — hvaða þvættingur! sagði Morrison óþolin-
móður. — Þetta litla skip væri nógu traust, þótt sigla ætti því
umhverfis jörðina!
— Þú hefir ekki sagt herra Byam um okkur, greip Ellison
fram í. — Við ætlum að setja á stofn svolítið konungsríki
fyrir okkur sjálfa. Við erum ófyrirleitnir piltar, og enginn
okkar myndi sleppa við gálgann, ef Englendingar hefðu hend-
ur í hári okkar! Herra Morrison hefir lofað að setja okkur á
land á einni eða annarri eyju vesturfrá.
— Það er það bezta, sem þeir geta gert, sagði Morrison. —
Ég ætla að reyna að finna eyju með góðlyndum íbúum. Tom
verður með, Millward, Hillbrandt og enn fremur Summer.
Churchill verður hér eftir, þó að augljóst sé, að hann verður
hengdur. Dick Skinner hefir komizt að þeirri niðurstöðu, að
það sé skylda sín að ganga yfirvöldunum á hönd og taka út
refsinguna fyrir glæp sinn. Að því er Thompson snertir, þá
er hann fremur dýr en maður, og viljum við því ekki hafa
hann um borð.
— Hvar er Burkitt? spurði ég.
— Hann og Muspratt búa á Papara, svaraði Stewart, —
hjá höfðingja Teva-kynþáttarins.
— Þeir buðust til að hjálpa okkur við starfið, bætti Morri-
son við, — en hvorugur þeirra er nokkuð lagtækur.
Mér þótti gaman að frétta af „Bounty“-mönnum, sem flestir
voru mér geðþekjúr. Við töluðum saman langt fram á nótt,
meðan menn Tipan kveiktu á einu blysinu eftir annað. Tunglið
kom upp í því að ég kvaddi vini mína og rölti heimleiðis eftir
auðri ströndinni.
Morguninn eftir fékk ég ástæðu til þess að hugsa um það,
sem Morrison hafði sagt um Thompson, sem var kjánalegastur
og klúrastur af áhöfn „Bounty“. Hann og Churchill höfðu