Alþýðublaðið - 25.09.1939, Blaðsíða 2

MÁNUDAGUR 25. SEPT. 1939
ALPYÐUBLAÐIO
UMRÆÐUEFNI
Svanirnir.
Svo sýndist henni mörg skip vera fram undan, en þegar
hún kom nær, sá hún, að þetta voru bara ský.
Og loks sá hún landið, sem þau ætluðu til. Þar voru stór, blá fjöll og sedrusviðarskógar,
borgir og hallir. ;
Löngu áður en sólin hneig, sat hún á fjalli einu, fyrir fram m gjá, sem var vaxin grænum
vafningsviðar j urtum.
— Nú skulum við sjá, hvað þig dreymir í nótt, sagði yngsti bróðirinn — um leið og hann
sýndi henni svefnherbergi hennar.
Knattspyrnukappieikur
milli Fimleikafélags Hafnar-
fjarðar og Knattspyrnufélags-
ins Haukur fer fram í dag
kl. 4VÍ2. Bæði félögin hafa æft
af kappi undanfarið, og er ó-
víst, hvort þeirra sigrar.
Kommúnisminn í andaslitrun-
um,
Blaðið New Leader í New
York skýrir frá því, að komm-
únistastjórnin í Moskva hafi
numið burtu úr deild sinni á
heimssýningunni í New York
kvikmynd eina, er þar hefir
verið sýnd undanfarið til
þess að „agitera“ gegn nazism-
anum. Mörg hundruð þúsund
bækur og ritlingar gegn naz-
ismanum hafa verið innkallað-
ar og andnazistaáróður lagður
niður. Um kommúnismann,
sem heild, segir blaðið: ,-,Komm-
únisminn í heiminum hefir
endað í svívirðingu. í Rúss-
landi hefir hann snúizt upp í
nazisma. í Frakklandi, þar
sem kommúnisminn var mjög
sterkur, er hann; að deyja í
hinum andstyggilegu faðmlög-
um Hitlers og Stalins.“
Farsöttartilfelli
í ágústmánu'ði voru sem hér
isegir (tölur í svigum frá Reykja-
vík, nema annars sé getið):
Kverkabólga 413 (117). Kvefsótt
441 (126). Blóðsótt 2 (2). Barn-
fararsött 1 (0). Gigtsótt 5 (0).
Iðrakvef 390 (55). Influenza 3
(SuðurL). Kveflungnabólga 18
(4). Taksótt 6 (0). Heimakoma 5
(0). Þrimlasótt 1 (0). Kossageit
6 (1). Munnangur 10 (1). Hlaupa-
bóla 12 (1). Ristill 2 (1). - Far-
sóttatilfellin í mánuðinum voru
samtals 1315. Þar af í Reykja-
vik 308, á Suðurlandi 282, Vest-
urlandi 101, NorSurlandi 527,
Austurlandi 97. (Landlæknisskrif-
stofan. — FB.).
Agnar Kofoed Hansen
kom heim með Esju, eftir
nokkurra mánaða dvöl erlendis.
Hann á, eins og Alþýðublaðið
hefir áður skýrt frá, að taka við
daglegri stjórn lögreglunnar,
halda uppi aga o;g koma nýrri
skipan á starf lögregluþjónanna.
Nokkrum börnum,
sem hafa góða söngrödd, verð-
ur bætt við í barnakór. Upplýs-
íngar í dag í síma 3749.
Togarinn Helgafell
skráði á ufsaveiðar í morgun
og fer væntanlega í dag.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
Sparnaðurinn. Kvikmynda-
húsin að hætta; skattgreiðsl-
ur þeirra. Kona skrifar mér
um sláturkaupin. Greinar
sendar blöðunum ög réttur
höfundanna gagnvart rit-
stjórunum. Opinber um-
gengni. Dæmi úr Þórsmörk.
Misnotkun á ríkisútvarpinu.
—o—
ATHUGANIR
HANNESAR Á HORNINU.
FVRIB NOKKRU birti ég bréf
um ýmsar sparnaðartillögur. Var
þar meðal annars lagt til, að kvik-
myndahúsunum yrði lokað. Einn
af framkvæmdastjórum kvik-
myndahúsanna hefir s.krifað mér,
og segir hann, að ráðstafanir til
að loka kvikmyndahúsunum séu
alveg óþarfar, því að svo líti út
sem kvikmyndahúsin þurfi að loka
innan skamms tíma, vegna þess að
þau fá engar myndir.
EN JAFNFRAMT ÞVÍ að
skýra frá þessu, minnir hann mig
á, að kvikmyndahúsin bæði
greiði í skatta samtals um 300
þúsund krónur á ári — og að það
vérði því fleiri en kvikmynda-
húsin sjálf, sem missi spón úr
askinum sínum, ef þeim verður
lokað — eða þau verði að hætta
sýningum.
„KONA“ skrifar mér á þessa
leið í gær: „Þú ert að hvetja fólk
til að kaupa slátur. Það er ekki
nema gott um það að segja, því
að slátur er góður matur og sað-
samur, en getur þú frætt mig
á því, hvernig á því stendur,
að slátur er dýrara hjá Sláturfé-
laginu en t. d. hjá Nordalsíshúsi.
Þar kostar slátur með öllu kr. 3,50,
en hjá Sláturfélaginu kostar það
2,60 án mörs, en hann kostar kr.
1.50 kg. Það munar 60 aurum —
og þó fær maður ekki nýrun frá
Sláturfélaginu. Ég hefi keypt slát-
ur hjá báðum — og tala því af
reynslu."
ÉG GET EKKI svarað þessu. Ég
hélt, að slátur kostaði alls staðar
jafnt. Ef-Sláturfélagið vildi svara
þessu þréfi konunnar, þá er sjálf-
sagt að þirta svar frá því.
GRÉTAR FELLS rith.öfundur
skrifar mér eftirfarandi: „Af því
að þú, Hannes minn, ert þlaðamað-
ur og af því, að ég held, að þú
sért maður sanngjarn, langar mig
til að leggja undir úrskurð þinn
það, er nú skal greina:“
„SVO ER MÁL með vexti, áð ég
hefi árum saman verið skilvís
kaupandi blaðs eins hér í höfuð-
staðnum, og hirði ég ekki að nafn-
greina blaðið, enda skiptir það
ekki máli, hvað blaðið heitir. Ég
sendi því grein í sumar til birt-
ingar. Mér var dálítið umhugað
um greinina, því að hún var að
nokkru leyti varnargrein. Leið nú
og beið og ekki kom greinin. —
Skrifaði ég þá ritstjóranum og bað
hann að senda mér greinina aftur,
DAGSINS.
ef hann vildi ekki birta hana.
Ekkert svar. Átti ég þá nokkru
seinna viðtal við ritstjórann í
síma. Kvað hann greinina hafa
týnzt í fjarveru sinni (sumarfríi).
Ég átti afrit af greininni og sendi
ritstjóranum með tilmæli um
birtingu. Leið nú langur tími og
«kki kom greinin. Átti ég þá enn
á ný símtal við ritstjórann. Sagð-
ist hann ekki mundu taka greinina,
þar eð svo langt væri liðið frá til-
efni hennar. Bað ég hann þá að
senda mér greinina aftur (afrit-
ið) — og lofaði hann því. Grein-
in er ókomin enn, og þó langur
tími liðinn frá samtali okkar.“
„FJARRI SÉ ÞAÐ MÉR að
fjargviðrast yfir því, þótt ritstjóri
einhvers blaðs vilji ekki birta
grein, er ég sendi honum. Hitt
þykir mér verra, að grein skuli
týnast, að bréfi er ekki svarað og
loforð ekki efnt. Það þykja mér
„þunnar trakteringar.“ Og nú
spyr ég þig, Hannes minn: Hafa
skilvísir kaupendur blaða engan
rétt gagnvart ritstjórum þeirra?
Og hafa ekki ritstjórarnir gott
af að minnast þess við og við,
að ef kaupendunum finnst, að þeir
séu álitnir óþarfir til alls annars
en að borga blöðin, þá geti farið
svo, að þeir komizt að þeirri nið-
urstöðu, að þeir geti sér að skað-
lausu komizt af án blaðanna?"
ÉG ÁLÍT, að Grétar Fells hafi
mætt ókurteisi í þessu tilfelli —
og sjálfsagt er að skila aftur
handritum að greinum, ef þær
eru ekki teknar og um það er
beðið. Annars ættu allir, sem
senda blöðum greinar, að láta
fylgja fxjímerkt umslag, svo að
hægt sé að endursenda greinina,
ef hún er ekki tekin.
„MUMMI" skrifar mér þetta
bréf: „í pistli þínum 2. sept. telur
„Dvalinn“, að umgengni manna
hér í bænum og nágrenni hans sé
mjög ábóta vant, sem helzt sé í
því fólgin, að menn gangi örna
sinna í garðskrókum, hálfsmíðuð-
um húsum o. s. frv. Síðar í þessum
hugleiðiiigum sínum segist hann
verða að geta þess, „ferðafólki til
yerðugs hróss“ — að nú orðið komi
það sjaldan fyrir, að gengið sé
illa um tjaldstað eða þar sem mat-
azt sé. Þessar hugleiðingar „Dval-
ans“ urðu til þess að minna mig
á mjög leiðinlegt atvik, sem bar
fyrir sjónir mínar í sumarfríi
mínu í s.l. mánuði."
„VIÐ VORUM 15 í hóp, á leið
inn í hinn undurfagra stað, Þórs-
mörk. Þegar komið var inn í Stór-
enda, sem af mörgum er talinn
einhver fegursti blettur hér á
landi, var stigið af hestbaki í smá-
rjóðri, þar sem ætlazt er til, að
hestarnir séu skildir eftir, svo
hinn mikli og fallegi gróður, sem
þarna er alls staðar í kring, verði
ekki skemmdur af þeirra völdum.
Þarna í rjóðrinu rákum við fljótt
augun í mjög vandað skilti, sem á
var letrað með smáletruðum stöf-
um eitthvað á þessa leið: Hér er
griðastaður fyrir alla. Gerizt ekki
griðníðingar með því að ganga illa
um staðinn. Bannað er að skilja
eftir pappírsrusl, tómar dósir,
kveikja upp eld á hlóðum — o. fl.
var þarna skráð til bendingar um
að ganga vel um staðinn. En svo
kemur undrið: Upp við sjálfan
staurinn, sem spjaldið er fest á,
hafði verið komið fyrir mjög hag-
anlegum hlóðum, sem auðsjáan-
lega höfðu verið óspart notaðar, og
eldiviðurirm auðvitað tekinn þar,
sem hendinni var næst. Töluvert
hefir þetta fólk, sem þarna var að
verki, þurft að leggja á sig til að
ná í efni í hlóðirnar, þar sem
ekkert grjót var sjáanlegt, fyrr en
töluvert langt frá staðnum, sem
þær höfðu verið hlaðnar. Enn
fremur var allur staðurinn útat-
aður í bréfarusli og ýmiss konar
óþverra."
„JÁ, þvílíkt menningarleysi,
Hannes minn, eða hvað finnst þér?
í ferðamannahópnum voru nokkr-
ir útlendingar, en ég held, að þeir
hafi ekki getað lesið letrið á spjald
inu og sett þessa umgengni í sam-
band við það, sem þar stóð, ef ég
hefði orðið var við það, myndi ég
hafa roðnað upp í hársrætur fyrir
það eitt að vera íslendingur. Ég
veit eklti, Hannes minn, hvernig
hægt er að bæta úr slíku siðleysi
og ómenningarbrag, sem hér átti
sér stað. Við, sem sáum þetta, og
þrifum þarna til, voi’um sammála
um, að ef hægt væri að hafa upp
á þessum dánumönnum, sem
þarna voru að verki, væri sjálfsagt
að fá nöfn þeirra birt opinberlega
— öðrum til viðvörunar, en því
miður veit víst enginn okkar um,
hverjir það voru.“
SiWIB 1SSE38 ’ZW'Z®
LOÐDÝRAÞVÆLAN í útvarp-
inu undanfarið hefir verið alveg ó-
þolandi. Slík fréttamennska er al-
ger misnotkun á því. Aðalatriðin
var hægt að segja á 4—5 mín-
útum, en í staðinn var þvælt aftur
og fram um þetta í ca, 20 mínútur.
Hannes á horninu.
Hvitkál
lækkað verð.
- nýkomin.
Símar 1678 og 2148.
Fjarnarbúðin. — Sími 3570.
Auglýsið í Alþýðublaðinu!
GHARLES NORDHOFF og JAMES NORMAN HALL:
Uppreisnin á Bonnty.
78. Karl ísfeíd íslenzkaði.
Við ultum líka, héldum dauðahaldi í boltana 1 veggjunum.
Oft hentumst við til og særðumst þá á höndum og fótum. Auk
þess rigndi stöðugt á okkur, ef dropi kom úr lofti, og jók það
vanlíðan okkar að miklum mun. Við sváfum, eða réttara sagt,
reyndum að sofa á blautum trjám.
Við höfðum verið í marga daga á sjónum, þegar við frétt-
um það, að Pandora væri ekki ein á ferð. Resolution fylgdi í
kjölfarið, litla skonnortan, sem Morrison og félagar hans höfðu
smíðað. Edwards hafði búið það út sem hjálparskip fyrir
freigátuna, og annar stýrimaður á Pandira, Oliver, hafði þar
yfíirstjórn. Að öðru leyti var skipshöfnin á Resolution: eitt
liðsforingj aefni, einn bátsstjóri og sex hásetar. Þetta var lag-
legasta skip og það sigldi framhjá freigátunni hvernig sem
veður var. Oft hafði Morrison ástæðu til þess að kvarta und-
an því að hafa verið tekinn fastur í Papara. Það hefði verið
einhver munur að fá að sigla heim á þessari hraðsigldu skútu.
Brátt fór að bera á því, að Henry Hillbrandt væri að gefast
upp. Hann var að eðlisfari þunglyndur maður, og það var ber-
sýnilegt, að kvíðinn við hinn yfirvofandi herrétt ,var að verða
honum ofurefli. Ég minnist kvöldsins, þegar hann gerði þetta
uppskátt 1 fyrsta sinn. Það hafði rignt um morguninn og okkur
var kalt og líðan okkar var ömurleg. Undir miðnætti vakh-
aði ég við rödd Hillbrandts. Það var kolniðamyrkur í klef-
anum. Hann þuldi bænir í hálfum hlóðum og virtist aldrei
ætla að láta staðar numið, Enda þótt sjómenn séu oft óheflaðir,
skiþta þeir sé sjaldan af bænakvaki annarra, heldur virða trú-
hneigð þeirra. Enda þótt ég sæi ekkert í myrkrinu, vissi ég, að
allir lágu vakandi í klefanum og hlustuðu á bænirnar. í að
minnsta kosti hálftíma hélt hann áfram að biðja guð að forða
sér frá hengingarólinni. Hann sagði það sama upp aftur og aft-
ur. Að lokum heyrði ég rödd Millwards: — í hamingjubæn-
um, Hillbrandt, hættu þessu.
Hillbrandt hætti.
— Hver var þetta, varst það þú, Millward?
— Já ég vil ekki hlusta á meira bænakvak.
— Nei, greip annar fram í. Þú getur beðið í hljóði, ef þú
ert neyddur til þess, Hillbrandt, en lofaðu okkur að vera í friði.
Allt í einu fór Hillbrandt að gráta: — Við erum glataðir,
sagði hann. — Við erum allir glataðir. Það á að hengja okkur.
Við eigum allir að dingla í ólarenda. Hugsið ykkur það.
— Fjandinn hafi þig! Geturðu ekki haldið þér saman? heyrði
ég Burkitt segja. — Kyrktu hann Summer, ef hann þegir ekki.
Summer var bundinn við hlið Hillbrandts. — Já, það skal
ég glaður gera, sagði hann. — Ég skal spara böðlinum það
skítverk.
Eitt var það, sem aldrei var rætt í klefanum, en það voru
örlög okkar, þegar við kæmum til Englands. Okkur fannst
öllum, að undanteknum Hillbrandt og Skinner, að áhyggjur
okkar væru nógu miklar á líðandi stund, og því ástæðulaust
að hafa áhyggjur af því, sem framtíðin kynni að bera í skauti
sínu.
Við vissum lítið um umheiminn um þessar mundir. James
Good var hinn eini fréttamaður okkar. Iiann skýrði okkur
frá því, að Edwards skipstjóri sigldi í vesturátt og kæmi við
á öllum eyjum, sem á vegi hans yrðu, til þess að leita að
Bounty. Við sáum örlítið brot af veröldinni út um sprungur í
veggjunum. Ég taldi dagana. Við höfðum farið frá Tahiti 9.
maí 1791. Þann 19. sama mánaðar komum við auga á eyju
eina og þekktum hana þegar 1 stað. Það var Aitutahi, eyjan,
sem Bligh fann eftir að Bounty lagði af stað frá Tahiti. Við
vorum mög eftirvæntingarfullir þennan dag. Skipið lagðist við
akkeri mjög nærri landi, bátur var settur á flot, og í hann fór
liðsforingi og fimmtán menn með honum.
— Þeir koma áreiðanlega með Christian og félaga hans
hingað í nótt, það þori ég að ábyrgjast, sagði Coleman.
— Þvættingur, Coleman, sagði Stewart. — Christian dytti
aldrei í hug að setjast að á stað, sem Bligh þekkti.
— En_hann ætlaði samt sem áður að setjast að á Tupuai,
sagði Norman, enda þótt hann vissi, að Bligh þekkti eyjuna.
Hann hefði setzt þar að, ef eyjarskeggjar hefðu ekki verið
svona harðir í horn að taka.
— Hvað álítið þér, Byam? spurði Stewart.
Mín skoðun var sú, að Christian myndi aldrei setjast að á
ey, sem Bligh þekkti. Samt sem áður biðum við þess með mik-
illi óþreyju, að skipsbáturinn kæmi aftur. Freigátunni var
siglt fram og aftur með ströndinni allan daginn, og undir
kyöldið saum við skipsbátinn leggja frá landi. Ég sá hann vel,