Alþýðublaðið - 17.10.1939, Blaðsíða 3

ÞRIÐJUDAGUR 17. OKT. 1939.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
♦—---------------------
ALÞÝBUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON.
í fjarveru hana:
STEFÁN FÉTURSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
j4906: Afgreiðsla.
15021 Stefán Pétursson (heima).
! alþýðuprentsmiðjan
»-----—----------------♦
Vonir komm-
únista.
ÞAÐ eru ekki margar vik-
ur síðan kommúnistar
þóttust vera að berjast fyrir
lýðræði og friði á móti stríði
og fasisma og fyrir sjálfstæði
smáþjóðanna á móti yfirgangi
árásarríkjanna. Og þá vantaði
ekki heldur, að þeir tækju
munninn fullan, þegar talað
var um frelsi og sjálfstæði
íslenzku þjóðarinnar. Það var
engu líkara en að þeir ætluðu
að rifna af vandlætingu yfir
öllum öðrum flokkum, sem þeir
töldu vel á veg komna með að
selja landið í hendur Hitlers.
Margir höfðu í einfeldni
sinni orðið til þess að leggja
trúnað á þennan belging kom-
múnista, um frelsi, frið, lýð-
ræði og sjálfstæði á undan-
förnum árum, ekki sízt eftir að
þeir breiddu yfir nafn og núm
er og endurskírðu flokk sinn í
fyrrahaust. En svo kom vin-
áttusamningur Stalins og Hitl-
ers og stríðið sem óhjákvæmi-
leg afleiðing hans. Og aldrei
hefir nokkur flokkur afhjúpað
fals sitt eins ægilega og kom-
múnistar í sambandi við þá við-
burði, sem síðan hafa skeð. Nú
tala þeir ekki lengur um lýð-
ræði, heldur um ,,bolsévisma,“
ekki um baráttu gegn stríði og
fasisma og stuðning við lýðræð-
isríkin gegn þýzka nazisman-
um, heldur um baráttu gegn
,,auðvaldsríkjunum“ Englandi
og Frakklandi og ekki um sjálf-
stæði smáþjóðanna, heldur
„innlimun þeirra undir bolsé-
vismann“, eins og þeir orðuðu
það í fögnuði sínum, þegar
Sovét-Rússland réðizt með
Hitler-Þýzkalandi á Pólland og
lagði undir sig helminginn af
íbúum þess. Og nú ganga þessir
vinir smáþjóðanna og verðir ís-
lenzks sjálfstæðis um götur
Reykjavíkur þessa síðustu daga
og hælast yfir því í viðtölum
yið menn, að Sovét-Rússland
muni á næstunni ekki aðeins
leggja undir sig Finnland, held-
ur og Svíþjóð og Noreg, og
harma það bara sáran, að það
skuli ekki ná til okkar hér úti
á íslandi fyrir enska flotan-
um!
En að sjálfsögðu má slíkt
þugarfar ekki sannast opinber-
lega á kommúnistaflokkinn. —
Þess vegna lætur blað hans,
Þjóðviljinn, sér nægja það,
lofsyngja frelsið, sem Pólverjar
hafi öðlast við innlimunina í
Sovét-Rússland og Eystrasalts-
þjóðirnar við nauðungarsamn-
ingana, sem þær urðu að und-
irskrifa í Moskva. Um Finn-
land er hinsvegar farið sem fæst
um orðum. Bersýnilega treystir
kommúnistablaðið því ekki, að
við íslendingar séum enn, sem
komið er, meðtækilegir fyrir
þann fagnaðarboðskap, að Finn-
mál, sem
nú talað
iklð er
EIRTÍMAR, sem við nú
lifum á, ættu að verða,
ekki sízt verkalýðsstéttun-
um góð bending um það,
hvernig haga eigi baráttunni
fyrir bættum kjörum, hvað
kaup og vinnutíma snertir,
aukin lýðréttindi og bætta
þjóðfélagsaðstöðu. Nútíminn
er sannkallaður skólatími
fyrir alla. Daglega klingja í
eyrum okkar fréttir um það,
hvernig hinn minni máttar
verður að lúta í lægra haldi
fyrir hinum sterkari, hvern-
ig utanstefnutíminn gengur
aftur í sögu þjóðanna. Naz-
isminn tók þessa aðferð upp
í nútímanum og síðustu dag-
ana hafa hinir rússnesku
kommúnistar stefnt til sín
hverri smáþjóðinni á fætur
annarri og sett henni skil-
yrði og úrslitakosti, ef ekki
yrði orðið við þehn, skyldu
þær útþurrkaðar með öllu og
nafn þeirra afmáð!
Þessi andi er ríkjandi í
smáu sem stóru, og gagn-
vart atvinnurekendunum
hefir alþýðan álíka aðstöðu
og smáríkið gegn hinum
nazistisku og kommúnist-
isku stórveldum. Þeir, sem
hvorki eiga vörn né skjól í
eigin afli eða hjá góðum
vinum, eru miskunnarlaust
kúgaðir.
í tæpan aldarfjórðung hefir
íslenzk alþýða unnið að því
sleitulaust að byggja upp sam-
tök sín, og henni til heiðurs má
segja það, að henni hefir tekizt
að byggja upp svo góð samtök,
að þau eru miklu sterkari en
samtök þau, sem alþýða í öðr-
um löndum hefir byggt upp á
fyrsta aldarfjórðungi starfsemi
sinnar. En þó að svona vel hafi
tekizt til að byrja með, þá má
enginn Nerkamaður, sjómaður
eða verkakona gleyma því
nokkru sinni, að þetta er aðeins
byrjunin, og að það veltur á
því hvernig starfsemin gengur
nú og í framtíðinni, hver ár-
angurinn verður. Fyrst og
fremst verður að gæta þess, að
fylkingarnar riðlist ekki, enda
á þess ekki að vera nein þörf,
þar sem allir verkamenn hafa
sömu "htagsmuni, og hér á landi
getur ekki verið um nema eina
stefnu að ræða í verkalýðsmál-
um, hina lýðræðis og umbóta-
sinnuðu baráttu. Upp úr verka-
lýðssamtökunum hér óx Al-
ar eigi nú einnig að öðlast
frelsið úr föðurhendi Stalins,
hvað þá heldur Svíar og Norð-
menn. Og sem sagt: Sjálfir get-
um við hvort sem er ekki orðið
slíkrar sælu aðnjótandi fyrr en
sovétflotinn er orðinn eitthvað
stærri! „Varnarbandalagið“
verður að nægja okkur þangað
til!
En við vitum nú þegar í
stríðsbyrjun ofurlítið um það,
hvað fyrir þessum trúboðum
Stalins vakir hér á landi. Og
það eru sannast að segja engar
smáræðis vonir, sem þeir gera
sér. Landsstjóraembættinu mun
að vísu enn ekki hafa verið
ráðstafað. En við förum nú að
minnsta kosti að skilja það,
hvað Einar Olgeirsson átti við,
þegar hann var svo kurteis og
hugulsamur í útvarpsræðu sinni
á tuttugu ára fullveldisafmæli
íslenzku þjóðarinnar, að bjóða
okkur upp á vernd Sovét-Rúss-
lands!
----------*---------
þýðuflokkurinn, það var ekki
Alþýðuflokkurinn, sem skapaði
þau. Samtökin efndu til flokks-
stofnunarinnar af brýnni þörf.
Verkamennirnir sáu að barátta
þeirra fyrir bættu kaupi og
bættum skilyrðum við vinn-
una gat ekki borið árangur
nema með því, að þeir ættu
pólitískt baráttutæki, sem þeir
gætu beitt í löggjafarmálunum.
Og þetta tókst. Með stefnu og
baráttu Alþýðuflokksins hefir
verkalýðurinn í landinu skapað
sér réttindi og umbætur, sem
hann hefði aldri getað aflað sér
með verkalýðsstarfseminni
einni saman, réttindi, sem
breyta mjög aðstöðu hans í
þjóðfélaginu til batnaðar og
gera hann lagalega jafn-
réttháan og atvinnurekandann.
Með því er skapað sjálfstæði
meðal. alþýðunnar gagnvart
öllum, en eldri menn muna vel
tvenna tímana hvað það snert-
ir. En samt sem áður vegna
mismunandi kjara er aðstaða
verkamannsins og atvinnurek-
andans ólík, og við sjáum dags
daglega hvernig atvinnurek-
andinn notar sér þá aðstöðu.
Gegn því, að sú aðstaða þrengi
enn kjör hins vinnandi fjölda
er baráttu samtakanna stefnt.
Kaupið «b verkameuB-
irnir.
Hér skulu aðeins nefnd tvö
dæmi, sem nærtækust eru:
Þegar gengislögin voru 1 und-
irbúningi, og sýnt var, að ekki
yrði komizt hjá því að lækka
gengi íslenzkrar krónu, átti það
að bitna á verkalýðnum. Kaup
hans átti að lækka sem svaraði
lækkun krónunnar. eða sem
svaraði verðhækkuninni, sem
hlaut að verða bein afleiðing af
gengislækkuninni. Það voru til
menn og þeir valdamiklir, sem
töldu að lítil aridstaða ýrði gegn
þessu vegna ástandsins í sam-
tökum alþýðunnar, sundrung-
ar, sem geisaði innan þeirra. En
þessi tilraun mistókst að mestu.
Láglaunamenn fengu þýðingar-
mikla tryggingu gegn verð-
hækkuninni. —- Inn í lögin
tókst að setja ákvæðin um
kauphækkunina samkvæmt
föstum reglum, sem miðast við
dýrtiðaraukninguna. Hátekju-
menn, og að vísu margir að
auki, sem ekki hafa meira en
þurftarlaun, en eru þó fasta-
launamun. urðu áð taka við
dýrtíðaraukningunni, án þess
að bætur kæmu í staðinn. Þetta
tókst vegna þess að alþýðan
átti sitt baráttutæki, Alþýðu-
flokkinn. Honum tókst þó ekki
að framkvæma þessa stefnu að
fullu. Vitanlega hefðu iðnaðar-
menn átt að fá kauphækkun
eftir sömu reglum sem hinir,
sem höfðu 3600 króna árslaun
eða minna, því að dýrtíðin er
það mikil hér í Reykjavík til
dæmis, að 4800 krónur (400 kr.
á mánuði) nægja ekki, þó að
fjölskyldan sé ekki stór.
Það hefir verið ráðizt á Al-
þýðuflokkinn af dæmafárri ó-
svífni fyrir það, að honum
skyldi ekki hafa tekizt að fá
allt það fram, sem hann stefndi
að, en ekki er hægt að taka til-
lit til þeirra árása. Þessi spurn-
ing nægir til þeirra manna, sem
hafa stýrt þessum árásum: Hvað
hafið þið gert til að gera Al-
þýðuflokkinn sterkari?
• Allir kannast við hlutverk
Héðins Valdimarssonar, sem
ekki hefir gert annað síðastlið-
in tvö ár en að reyna að rífa Al-
þýðuflokkinn niður.
Samningar sjómanna.
Hitt dæmið er frá síðustu
samningum sjómanna við út-
gerðarmenn um stríðsáhættu-
þóknun og stríðstryggingar. —
Fulltrúar frá öllum stéttarfé-
lögum sjómanna tóku þátt í
þessum samningaumleitunum.
Sumir þeirra hafa ekki áður
staðið í miklu stímabraki um
kaup og kjör sjómanna og
það kom þeim líka nokkuð á
óvart, hve harða baráttu varð
að heyja um hvert eitt og ein-
asta atriði.
Atvinnurekendurnir höfðu í
þessum samningum bókstaflega
ekkert annað sjónarmið en sina
eigin hagsmuni eða félaga
sinna. Þeir vildu ekki láta
nema það allra minnsta í
hverju máli, sem minnsta á-
hættuþóknun, sem lægsta
slysa- og líftryggingu og þeir
börðust hart fyrir því, að á-
hættusvæðin væru ekki talin
nema sem allra minnst og
komu þeir með sjónarmið t. d.
hvað þetta snertir, sem bók-
staflega náðu ekki nokkurri átt.
Fulltrúar sjómanna höfðu vit-
anlega eingöngu hagsmuni sjó-
manna fyrir augum. Var það og
ekki sjálfsagt? Sjómennirriir,
sem nú eiga að sigla skipunum,
leggja mest í hættu, limi sína og
líf. Hver er hins vegar áhætta
skipafélaganna eða útgerðar-
mannanna?
Við samningaborðin var háð
barátta, stéttabarátta. Sjómenn
fengu meira fram en kröfur
þeirra við síðustu launadeilu
stefndu að. Þrátt fyrir það
fengu fulltrúar sjómanna ekki
allt það fram, sem þeir höfðu
farið fram á. Allir vissu það af
frásögnum blaðanna, hve erfið-
lega þessir samningar gengu og
samkomulag náðist ekki fyrr en
sáttasemjari ríkisins hafði tekið
við málinu og ríkisstjórnin og
þar á meðal Stefán Jóh. Stef-
ánsson hafði haft afskipti af
því.
Það átti að bera hagsmuni
sjómanna fyrir borð — það á
alltaf að bera hagsumni hinna
vinnandi manna fyrir borð.
Sjónarmið atvinnurekandans
vill ráða. Sérstaða hinna ríkari
gerir kröfu til þess að setja
verkalýðnum skilyrði og úr-
slitakosti. Hvernig halda menn
að þessi barátta hefði farið, ef
sjómannasamtökin hefðu verið
eins sundruð og t. d. verka-
mannasamtökin hér í Reykja-
vík?
Eftir á koma sömu mennirn-
ir. sem áðan voru nefndir, með
ósvífnar árásir. Því er t. d.
haldið fram í málgagni Iiéðins
Valdimarssonar, að Sigurjón Á.
Ólafsson og þar með auðvitað
allir aðrir fulltrúar sjómanna,
þar á meðal Ólafur Árnason há-
seti á togaranum Geir, sem er
varagjaldkeri Sjómannafélags-
ins og tók þátt í þessum samn-
ingum, hafi svikið sjómenn, af
því að þeir eigi ekki sjálfir að
sigla!
Og það er eftirtektarvert, að
þeir tveir menn í sjómgnna-
stétt, sem hæst hafa tekið und-
ir þessar árásir kommúnista-
blaðsins eru: annar kommúnisti
af sauðahúsi Héðins Valdimars-
sonar, en hinn kosningasmali
fyrir íhaldið, annar bátsmaður
og hinn netamaður, báðir með
svolítið hærri laun en algengir
hásetar og eru reiðir yfir því,
að áhættuþóknunin skyldi vera
jöfn fyrir alla, en ekki því
hærri sem launin voru hærri.
Samkvæmt þeirra skoðun og
annarra, sem líkt hafast að, er
líf láglaunamannsins langt frá
því að vera eins mikils virði og
laun þess, sem hærra kaup hef-
ir.
*
Með þrautseigu starfi að upp-
byggingu sterkra alþýðusam-
taka er hægt að bæta kjör al-
þýðunnar og gera öryggi henn-
ar meira. Öðruvísi hefst það
ekki. Það tekst ekki með
aðferð kommúnista, gífuryrðum
þeirra, upphlaupum og ópum.
Enda felur stefna þeirra og
starfsaðferðir í sér eyðileggingu
á þeim samtökum, sem þeir ná
tökum á. Það er staðreynd
sönnuð af reynslunni hér á
landi og annars staðar. Getur
verkalýðurinn þá vænst um-
bóta á kjörum sínum frá ílokki
atvinnurekenda? Reynslan er
líka þar fyrir hendi. Á síðast-
liðnu ári gerði þessi flokkur
bandalag við kommúnista. Var
það af umhyggju fyrir sám-
heldni verkamannarúéttarinn-
ar? Og til hvers leiddi það
bandalag? Hvernig er Hlíf í
Hafnarfirði komin? Hvernig er
ástandið í Dagsbrún?
Reynsla verkalýðsins af ald-
arfjórðungsstarfi í verkalýðsfé-
lögunum vísar honum leiðina.
Og nútíminn kennir honum að
standa saman gegn yfirgangi og
valdboði, hann kennir honum
að öflug verkalýðsstarfsemi og
ákveðin pólitísk barátta á
grundvelli jafnaðarstefnunnar
er eina líf hans, eina vörn hans,
eina vopn hans í sókn fyrir
betri kjörum.
Danmörk,
Færeyjiar, Grænland, nefnist
nýútkominn bæklingur, þýddur
úr dönsku eftir útgáfu Föroya
skipara og navigatörfélag. Fjallar
bðkin um hrakfarir þær, sem
færeyskir fiskimenn hafa orðið
fyrir af völdum Grænlendinga.
Bókin er prentuð í Steindórs-
prenti h. f.
SemEibeða komnp
únista úti um
land illa tekið.
VetkallSsféliigln viija
ekkert hafa saman vlð
kommúnista að sælða.
1r OMMÚNISTAR reyna
nú sem mest beir
mega að véla verkalýðsfélög
inn í samband það, sem þeir
eru að reyna að stofna gegn
Alþýðusambandi íslands.
Hefir Benjamín Eiríksson,
sem á að heita undirbúnings-
framkvæmdastjóri þessarar
sambandsstofnunar, farið
víða um landið undanfariö
og nú síðast um vestanvert
landið.
Honum hefir ekkert orðið á-
gengt, enda vilja menn, sem
minnst hafa saman að sælda
við kommúnista. Hefir Benja-
mín því tekið upp á því, að
„breiða yfir nafn og númer,“
og haldið því fram, að hér væri
alls ekki um kommúnistasam-
band að ræða.
Bæði á Patreksfirði og í
Stykkishólmi, en á þessum
stöðum var hann síðast, var
honum vísað kurteislega á bug.
Hér í Reykjavík er sömu
sögu að segja. Verkalýðsfélögin
telja það ireppilegast, að ekki
sé hægt að tengja nafn þeirra
á nokkurn hátt við starfsemi
kommúnista. Þeir hafa t. d.
um langan tíma gert allt, sem
þeir hafa getað, til að fá
Sveinafélag málara til að
samþykkja að ganga í samband-
ið og þær tilraunir báru þann
árangur k fundi Málarasveina-
fél. í síðustu viku, að það var
fellt með yfirgnæfandi meiri-
hluta að ganga í kommúnista-
sambandið. Þannig mun kom-
múnistum verða tekið í nær
öllum félögum, sem þeir leita
til. Munu þau fáu félög, sein s.
1. vetur glæptust á því að veita
kommúnistum brautargengi í
þessari sambandsstofnun nú
| fara að endurskoða fyrri af-
stöðu sína.
ffiróttaVélag kvenna.
Leikfimi byrjar 20. október í Austurbæjarbarnaskólanum.
1. fl. kl. 8—9 e. h. þriðjudaga og föstudaga.
2. fl. kl. 9—10 e. h. þriðjudaga og föstudaga.
Handbolti. — Badminton.
Kennari verður ungfrú Sonja Björg Pálsson. Upplýsingar
hjá formanni, Unni Jónsdóttur, Skólavörðustíg 21 A, sími
3140, næstu daga kl. 6—8 e. h.
NB. Félagar vitji félagsskírteina hjá gjaldkera, frú Ellen
Sighvatsson, Lækjargötu 2.
Yðnr er knnnugt.
1, Að útvegun erlendra vara og allir aðdrættir til lands-
ins eru miklum erfiðleikum bundnir.
2, Að læknar og aðrir heilsufræðingar telja mjólk og
mjólkurafurðir einhverjar þær hollustu fæðuteg-
undir, sem völ er á.
3, Að mjólklsa er nú frábær að gæðum, bseðfi
hvað nærlngargildi og bætiefni snerfir.
Dragið því ekki stundinni lengur að
stóranka neyzln yðar á ofangreindsma
fæðutegundum. Yður er ftað sjálfum
fyrir beztu, og hagsmunir fijóðarinnar
krefjast fiess.