Alþýðublaðið - 29.10.1939, Blaðsíða 2

SirNNUDAGUR 29. OKT. 1939
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Drír forvígisBeni verkalýissamtakanna nn Algýinblaðið.
Jón Axel Pétursson:
Swerð og skjoMnr samtakaona
ILÍFI OKKAR mannanna
eru tuttugu ár ekki langur
tími. Er því ekki hægt að segja
annað um „blaðið okkar“, Al-
þýðublaðið, en að enn sé það á
æskuskeiði. Þegar hins vegar
athuguð er saga íslenzkra al-
þýðusamtaka og þátttaka blaðs-
ins í baráttu fyrir bættum kjör-
um alþýðunnar í landinu, er
það ljóst, að enginn venjulegur
unglingur hefir verið þar að
verki, svo öflugt hefir það verið
í þeirri baráttu.
Hvað hefir það þá gert?
Þannig spyr vafalaust margur,
sem utan við samtökin hefir
staðið og sem svipaðan ára-
fjölda hefir að baki sér sem Al-
þýðublaðið.
Frá mínu sjónarmiði — frá
sjónarmiði hundraða og þús-
unda í alþýðusamtökunum hef-
ir Alþýðublaðið verið sverð og
skjöldur samtakanna. Á þeim
árum, sem þau voru að festa
rætur, varði það þau og hlúði
að þeim. Það varði þau fyrir
alls konar ágangi andstæðing-
anna, hlúði að þeim með þvi að
auka skilning alþýðunnar á
gildi samtakanna og taldi kjark
í þá, sem veilir voru. Skilnings-
leysið, tortryggnin og vanmátt-
arkenndin voru daglegir draug-
ar, sem heyja þurfti baráttu við
og sem því miður glíma þarf við
enn.
En rás viðburðanna verður
ekki stöðvuð. Alþýðusamtökin
hafa vaxið og dafnað þrátt fyrir
mörg áföll fyrr og síðar og að
sama skapi hefir einnig vaxið
og dafnað sverð þeirra og
skjöldur. Svo óaðskiljanlegt
hefir þetta hvorttveggja verið,
að vöxtur annars hefir verið
vöxtur hins.
Margar stórorustur hafa al-
þýðusamtökin háð á undanförn-
um árum, stundum með meiri
ímynduðum heldur en raun-
verulegum styrkleika, en í far-
arbroddi hefir blaðið okkar allt-
af staðið og með fullum styrk-
leika sótt og varið af hinni
mestu djörfung.
Mér eru sérstaklega minnis-
stæðar margar deilur sjómanna
við atvinnurekendur um kaup
og kjör og seinna meir um rétt-
inn til að njóta svefns eitthvað
í líkingu við það, sem á sér
stað hjá öðrum mönnum, Blöð-
in, sem nú þykjast full af um-
hyggju fyrir þessum sömu
mönnum, spöruðu þá ekki stór
orð og mörg í þágu andstæðinga
sjómannanna og eitt stóð Al-
þýðublaðið og sótti rétt og varði
rétt sjómannanna 1 þessu sem
öðru. Sigrar þeirra voru sigrar
þess.
Eg minnist enn fremur
margra átaka verkamanna- og
verkakvennfifélaganna við at-
vinnurekendur, reglulegar stór-
orustur stundum; ég man ekki
til þess að talað hafi verið máli
verkamannanna, túlkaður mál-
staður þeirra og réttmæti
þeirra krafa, er þeir báru fram,
nema í Alþýðublaðinu. Sífelld-
ur jarmur „heldri blaðanna“
(eins og hin blöðin oft voru
kölluð) um ósvífni, freklegar
kröfur leiðtoganna á hendur
atvinnurekendum og annað
þess háttar var hið venjulega,
sem þau lögðu til málanna. Iljá
þeim voru það alltaf leiðtogarn-
ir, sem vildu hærra kaup, bætt
kjör og betri aðbúð — en verka-
mennirnir kærðu sig ekki hót
um það — vildu það jafnvel
ekki. Við þessi og þvílík rök og
bardagaaðferðir var að glíma
samfara skilningsleysi hjá sum-
um, sem barizt var fyrir. Sí-
felldar, stöðugar tilraunir til
að /eina'ngra forystutnennina,
sem Verkamenn höfðu sjálfir
valið til að bera fram kröfur
sínar, og tortryggja þá hjá
verkamönnunum sjálfum. En
Alþýðublaðið sótti og varði. Þá
minnist ég margra smáfélaga,
sem háð hafa harðvítuga bar-
áttu fyrir tilveru sinni og
bættum kjörum meðlima sinna.
Málstaður þeirra hefir verið
málstaður Alþýðublaðsins —
sigur þeirra sigur þess. Stundum
hefir því í seinni tíð verið fljót-
lega gleymt af þeim sömu fé-
lögum, en það hefir engu breytt
— áfram hefir baráttan haldið.
Ótrauð og skelegg barátta
blaðsins fyrir hagsmunamálum
alþýðunnar hefir oft skaðað
blaðið fjárhagslega, en í það
hefir aldrei verið horft. Mál-
staðurinn — réttlætið — hefir
ráðið, þótt stundum hafi verið
svo þröngt í búi, að þar hefir
engu mátt bæta við. Fæsta af
þeim, sem í sjálfri baráttunni
hafa staðið hverju sinni, hefir
grunað það, hversu langt hefir
verið gengið í því af andstæð-
ingunum, að reyna að hnekkja
blaðinu með því meðal
annars að skaða það fjárhags-
lega, bæði á einn og annan
hátt og draga þar með ef unnt
væri dug úr því. En allt hefir
komið fyrir ekki — þótt oft
hafi þrengt að blaðinu, þá hefir
alltaf tekizt að finna nógu
marga, sem vildu líf þess og á-
framhaldandi baráttu fyrir
réttlætinu, svo allar slíkar kúg-
unartilraunir hafa með öllu
mistekizt.
íslenzk alþýðusamtök og
blaðið þeirra — Alþýðublaðið
— hafa gengið gegnum marga
eldraun á liðnum tveimur ára-
ATUTTUGASTA afmælis-
degi Alþýðublaðsins þyk-
ir mér hlýða að minnast þess,
hvaða þýðingu blaðið á þess-
um tveim áratugum hefir haft
í menningar- og launabaráttu
s j ómannastéttarinnar.
Þegar blaðið hóf göngu sína
sunnudaginn 29. okt. 1919, er
tugum. Þau hafa staðið af sér
mörg óveður á því tímabili.
Meðlæti og mótlæti hefir skipzt
á þar eins og annars staðar. Nú
gengur á ýmsu í heiminum —
það, sem áður var sannleikur,
er nú af sumum talið lygi —
það, sem áður var ranglæti, er
nú af öðrum talið réttlæti. Þar,
sem áður voru fagrar bygging-
ar, listaverk og starfandi menn
og konur, eru nú brunarústir og
lemstrað fólk. Svo uggvænt er
nú um að litast. Á slíkum tím-
um veltur á miklu, að rétt og
vel sé á málunum haldið. Hér
eins og þar er leikinn herrann
og þrællinn. Enga heitari ósk
Alþýðublaðinu til handa á ég
en þá, að það verði alþýðusam-
tökunum, alþýðunni í landinu,
það sverð og sá skjöldur, sem
það hefir verið í tuttugu ár, og
að það ávallt setji ofar öllu
sannleika og réttlæti, Þá mun
ekki þurfa að spyrja að leiks-
lokum.
mér að nokkru minnisstætt.
Vikublaðið Dagsbrún hafði þá
verið eina málgagn Alþýðu-
flokksins og verkalýðsfélag'-
anna. Öllum leiðandi mönnum
hreyfingarinnar var ljóst, að
lítið vikublað vóg skammt í bar-
áttunni gegn blaðakosti borg-
araflokkanna í þeirri baráttu,
sem hafin var. Mörgum fannst,
að í stórt væri ráðist, og ekki
ber því að neita, að margir voru
örðugleikarnir fyrstu árin, því
enginn aufúsu gestur þótti blað-
ið innan hrings atvinnurekend-
anna og kaupmanna, en til
þeirra var leitað um auglýsing-
ar í blaðið. Var mér manna
kunnugast um þá andúð, er
fram kom í þessum viðskipt-
um, sem afgreiðslumaður
blaðsins fyrstu 7 árin. Þrátt
fyrir það komst blaðið yfir alla
byrjunarörðugleika og hefir
hindrunarlaust komið út fram á
þennan dag. Það er ekki mark-
mið þessarar greinar að rifja
upp þá sögu.
Á fyrstu árum verkalýðs-
hreyfingarinnar, eftir að Al-
þýðuflokkurinn var stofnaður,
sló oft í kekki milli hennar og
atvinnurekenda. Á styrjaldar-
árunum 1914—1918 skapaðizt
afskapleg dýrtíð. Launþegar á
sjó og landi fengu kaup sitt
seint og illa hækkað og þar á
ofan drógst atvinnurekstur til
sjávarins allmikið saman, þrátt
fyrir geysiverð á afurðum. Átti
mikinn þátt í því sala togar-
anna 1917. Þannig stóðu sakir
er útgáfa Alþýðublaðsins hófst.
Sjómannastéttin hóf launabar-
áttuna og stóð í framlínu þeirr-
ar sóknar fyrir verkalýðinn í
landinu yfirleitt. Hljóðalaust
var sú barátta ekki rekin.
Verkföll — og verkbönn skipt-
ust á, og var oft heitt í um-
ræðum um deiluatriðin. Blöð
borgaraflokkanna héldu fram
málstað atvinnurekenda og oft-
ast meira af kappi en forsjá.
Sigurjón A. Ólafsson:
Eina blaðið, sem þorði
að taka svari sjómanna
ila lil morguns [>vi
rtATELAtt
jjora pao a morqun
remum Jeqiofsemn
4r gefum vafrvqqf
lusaíe y^arme\pezi
mfaanlequm kprum
REYKJAVÍK

Þetta er
torstjórinn
sem gaf hverjum starfsmanni verksmiðjunnar líftryggingu.
Hann vissi, hvaða gjöf var framtíð þeirra fyrir beztu og
margfalt betri en peningar.
Ef þér viljið gefa ættingja yðar eða bezta vini góða gjöf,
þá gefið honum líftryggingu frá „Sjóvátrygging“.
LÍFTRYOOINGARDEILD
Tryggingarskrifstofa:
Carl D. Tulinius & Co. h/f.
Aust. 14, sími 1730.
Aðalskrifstofa:
Eimskip, 2. hæð,
Sími 1700.