Alþýðublaðið - 08.11.1939, Blaðsíða 3

MIÐVIKUDAG 8. NÓV. 1939
M&ymiELbMB
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON.
í fjarveru hans:
STEFÁN PÉTURSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötií):
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: V. S. Vilhjálms (heima)
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
5021 Stefán Pétursson (heima). j
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN

Það er hagur allrar ÞJóðarinn^
ar að Sæhprgu verði haldið Mi
---—„--
Vátryggingafélögin og ríkisvaldið eiga að
taka höndum saman við Slysavarnaféiagið.
Iftir I JéH I. lerg-
GÆR voru tuttugu og tvö ár
liðin frá bolsévíkabylting-
unni á Rússlandi. í því tilefni
birti Þjóðviljinn leiðara, sem
byrjaði á eftirfarandi örðum:
„Hve dásamlegt væri ekki að
lifa á íslandi, ef ekkert atvinnu-
leysi væri þar til, enginn kvíði
fyrir morgundeginum út af
vinnuvöntun og Skorti, síhækk-
andi, öruggt kaup, síbatnandi
afkoroa verkamanna; bænda og
fiskimanna, ókeypis öll læknis-
hjálp, spítalavist og lyf, án þess
að þurfa að greiða til sjúkra-
samlags, ókeypis sumardvöl
fyrir alþýðufólk að Laugar-
vatni, Þrastalundi, Laugum,
Reykholti, opinn aðgangur að
öllum menntastofnunum eftir
vild og styrkir til að nema þar
o. s. frv. Þannig er lífið í Sovét-
ríkjunum í dag.“
Já, hve dásamlegt hlýtur ekki
lífið i Sovétríkjunum að vera,
fyrst Þjóðviljinn lýsir því
því þannig! Og hve dásamlegt
væri það ekki fyrir okkur ís-
lendinga, að vera „innlimaðir
þegjandi og hljóðalaust undir
bolsévismann“, eins og Halldór
Kiljan Laxness komst að orði
um íbúana á Austur-Póllandi á
dögunum, til þess að verða allra
þessara gæða aðnjótandi! Því
miður ber bara fréttunum ekki
alveg saman við þessa dásam-
legu lýsingu Þjóðviljans. í gær,
sama daginn og hann flutti
hana, barst hingað eftirfarandi
fregn, og var birt í útvarpinu,
um ástandið, sem skapazt hefir
á Austur-Póllandi við það, að
það var „innlimað þegjandi og
hljóðalaust undir bolsévism-
ann“:
„í þeim hluta Póllands, sem
Rússar fengu, hefir verðlag á
matvælum hækkað storkost-
lega, svo og á öðrum nauðsynj-
um. í sumum tilfellum nemur
verðhækkunin 200—300%. Skó
fatnaður hefir hækkað í verði
um 900%.“
Hve dásamlegt! Þannig er líf-
ið í þessum nýfrelsaða hluta
Sovétríkjanna í dag. Þar verður
vissulega „enginn kvíði fyrir
morgundeginum ..... út af
skorti“ fyrst Um sinn. Þannig
fer „afkoma verkamanna og
bænda síbatnandi“ um leið og
þeir hafa verið innlimaðir í
Sovétríkin. „Því er“ að vísu
„um kennt“, eins og sagt var í
frétt útvarpsins, „að flutninga-
kerfi Póllands sé ekki komið í
lag eftir styrjöldina“. En þá
hlýtur flutningakerfi hinna
eldri hluta Sovétríkjanna, sem
frelsuð voru fyrir tuttugu og
tveimur árum, að hafa verið
nokkuð lengi að komast í lag
eftir bolsévíkabyltinguna, því
að verðlagið á lífsnauðsynjum
þar er í dag nákvæmlega það
sama og það, sem hinir nýfrels-
uðu íbúar Austur-Póllands hafa
IAMKVÆMT skýrslum, sem
Siysavarnaféiag íslands hefir
i.átið gera um skipska'ða hér við
land á fyrstu 10 ára starfsiemi
pess hafa 129 skip yfir 12 smá-
lestir að stærð farist hér við
landið. Verðmæti þessara akipa
með útbúnaði er talið að nemi
20 millj. kr. eða um 2 millj.
að meðaltali á ári.
Sennilega eru það ennþá fleiri
bátar undir 12 smálestum að
stærð, sem einnig hafa farist hér
við landið á þessu árabili og
verðmæti þeirra með útbúnaði
hefir eflaust numið hundruðum
þúsunda króna. Félagið hefir þó
ekki getaÖ aflað upplýsinga um
það ennþá.
Þessar fjárhæðir eru svo mik 1-
ar að þær hljóta að vekja at-
hygli, sérstaklega á erfiðleikatiim-
um þeim er nú virðast framund-
an. En einkum eru þær athyglis-
verðar fyrir þá, sem hafa fjár-
málastjóm landsins með höndurn.
Með komu bjiörgunarskipsins
Sæbjöiig og starfsemi þess, er
gerð tilraun af hendi Slysavarna-
félags íslands til þess að draga
úr skipssköðunum í framtíðinni.
Það er auðvitað of snemmt að
fullyrða nokkuð um árangur þess
arar tilraunar fyrir framtíðina. En
það má benda á, að síðan skipið
kom og tók til starfa hefir það
veitt 43 skipum og bátum hjálp
og aðstoÖ.
Á s. 1. vetrarvertið fórst enginn
bátur eða strandaði frá verstöðv-
unurn á Suðurlandi og hefir slikt
ekki komið fyrir urn rnörg und-
anfarin ár. En hvort heldur Sæ-
björg hefir komiÖ í veg fyrir
fleiri eða færri skipskaða eða
ekki á s. 1- vetrarvertíð, þá hef-
ir aÖstoð skipsins við marga báta
verið mikilsverð á ýmsan hátt,
þótt ekki verði farið frekar út í
það hér.
Auk sjómanna sjálfra og að-
standenda þeirra er það vitan-
lega mestur ávinningur fyrir vá-
tryggingarfélög þau er bátarnir
eru tryggðir hjá, að þeim er
hjálpað. En það em fleiri en
þau sem eiga hlut að máli. Skip-
skaði veldur venjulega afla- og
veiöarfæratj'óni■ Það er almenn-
ingshagur ef hægt er að fyrir-
byggja slíkt.
Á aðalfundi Slysavamafélags-
ins 28- febr. s. 1. mintist íorseti
féí. hr. Friðrik Ólafsson skóla-
stjóri á, að sú leið sem farin var
á árinu 1938, að eyða sjóðum fé-
lagsdeildanna til reksturs skipsins
gæti ekki orðið til frambúðar.
nú orðið aðnjótandi. Það, sem
skeð hefir með verðhækkuninni
í Austur-Póllandi, er því ekkert
annað en þetta: að verðlagið þar
hefir verið fært til samræmis
við verðlagið annars staðar í
ríki Stalins. Því þannig er lífið
í Sovétríkjunum í dag. Þar
verða verkamenn og bændur að
vinna mánuðum saman fyrir
einu pari af skóm.
Hve dásamlegt! Það er virki-
lega engin furða, þótt Þjóðvilj-
inn þrái þá stund, að einnig ís-
land verði „þegjandi og hljóða-
laust innlimað undir bolsévism-
ann“, til þess að það geti orðið
slíks paradísarástands aðnjót-
andi!
Sæbjörg.
Það yröi að finna nýjar takju-
öflunarleiðir, annað hvort hjá
rikinu, opinbemm stofnunum eða
almenningi, eða öllum þessum að
ilum í sameiningu, eigi félagið
sjálft að halda áfram að kosta
útgerð skipsins. Hann fór jafn-
framt fram á að aðalfundur vildi
ákveða hvaða leiðir hann vildi
heimila stjórninni að fara í þess-
um efnum, en um það var enginn
ákvörðun tekin á fundinum.
24. júní s. I. var bátaábyrgðafé-
lögunum hér við Faxaflóa , ritað
bréf og þar farið fram á, aÖ þau
styrkíu œkstur skipsins árlega eft
ir því sem efni og ástæður leyfðu
Svör við þessum málaleitunum
hafa félaginu ekki borist ennþá,
enda ekki við því að búast, þar
sem ákvörðun um það verður
ekki tekin fyr en á aðalfundi
þeirra, sem ekki verður fyr en
á næsta ári.
Þá hafa einnig farið fram við-
ræður við forstöðumann Trygg-
ingarstofnunar ríkisins um aukinn
styrk til reksturs skipsins, en um
það er heldur ekki hægt að taka
ákvörðun fyr en síðar.
TH almennings hefir verið leit-
að á þann hátt, að með aðstoð
góðra manna liafa verið stofn-
aðar fleiri slysavarnadeildir það
sem af er árinu en nokkru sinni
áður og hafin undirbúningur að
stofnun enn fleiri siysavama-
deilda. Félagsstjórnin hefir þann-
ig -reynt fyrir sér um tekjuöflun
handa félaginu á ýmsan hátt, þó
fenn sé í nokkurri óvissu um á-
rangurinn.
Vegna hinna miklu skipsskaða
hér við land á undanförnum ár-
um, era iðgjöld tryggmgafélag-
anna mjög há, 6—8%, og hefir
ekki af veitt. Eitt bátaábyigðar-
félagið er þó undanskilið. Það er
bátaábyrgðarfélag Vestmannaeyja
sem er fjárhagslega vel stætt.
Þó era tryggingaiðgjöld þess
lægri en í nokkru öðru bátaá-
byrgðarfélagi landsins, eða 4»/o.
Það vita þó flestir, að hvorki
sjósókn né siysahætta er minni
við Vestmanníaeyjar en í öðram
verstöðum landsins nema síður sé
Hver er þá ástæðan eÖa ástæÖ-
urnar fyrir þessum mismún? Ef-
laust era þær fleiri en ein. En
sjálfsagt hefir það hjálpað til,
að Vestmannaeyjingar hafa þá
sérstöðu, að þar hefir verið sér-
stakt björgunarskip um allmargar
undanfarnar vertíðir, sem hefir
veitt bátum er þaðan hafa geng-
ið marigvíslega hjálp og aðstoð
og bjaigað fjölda mannslífa. Það
yirðist ekki ólíklegt að þetta sé
ein aðalástæðan.
Björgunarskip Slysavarnafélags
ins hefir veitt bátum úr öllum
landsfjórðunum hjálp og aðstoð
siðan það kom. Ef hægt er að
halda skipinu úti, er sennilegt
að svo verði einnig framvegis.
Er þau 22 bátaábyrgðarfélög sem
starfandi eru í landinu, auik báta-
ábyrgðarfélagsins í Vestmanna-
um, ásamt samábyrgðinni og
Tryggingarstofnun ríkisins, teldu
sér fært að kosta útgerð skips-
ins megin hluta ársins, held ég
að það yrði þeim ávinningur,
sjóðir þeirra mundu eflast á
skömmum tíma, svo hægt mundi
að lækka iðgjöldin von bráðar.
Það er ekki sársaukalaust fyrir
félagsstjórnina, að verða neydd
til þess að segja skipverjum á
björgunarskipinu upp störfum
þeirra og eiga þar með á hættu
að missa þá alveg frá þeim störf-
um, er þeir hafa rækt með miklum
dugnaði og atorku, samfara sér-
stökum áhuga og lipurð við alla
er þeir hafa haft eitthvað sam-
við að sælda, og með því verið
félaginu og starfsemi þess til
sóma og álitsauka.
Ég er sannfærður um, að blöð
landsins eru svo vinveitt Slysa-
varnafélaginu og starfsemi þess,
að þau láta ekki sitt eftir ligigja
til hvatningar rikisstjórn og al-
þingi í þessum efnum, svo þetta
eina björgurarskip sem fengið er
með frjálsum samtökum fölksins
í landinu, til starfrækslu einhvers
mesta menningar- og mannúðar-
starfs, sem stofnaö hefir verið
til, geti haldið áfram hinni vin-
sælu starfsenri, Öllum tii gagns
og gleði.
Með því er líka á mjög aug-
ljósan hátt aðsíandendum þeirra
sem á hafinu starfa á hinum
miklu hættu tímum, .sýnd velvild
og nærgætni í viðkvæmu máli.
Það er skynsamlegt og vinsælt
að styrkja starfsemi Slysavarna-
félagsins, því hún miðar að auk-
inni velmegun, menningu og
mannúðar landsmanna.
Félag nngra Jafnaðar*
12 ára i dag.
F
ELAG UNGRA JAFN-
AÐARMANNA er tólf
ára í dag. Það var stofnað árið
1927, fyrir forgöngu nokkurra
ungra áhugsamra Alþýðu-
flokksmanna.
Félagið hefir alla tíð verið
mikill styrkur fyrir Alþýðu-
flokkinn og haldið uppi merki
Alþýðuflokksstefnunnar af hug-
dirfsku og áhuga. Höfuðverk-
efni félagsins hefir verið frá
istofnun þess, að vera skóii fyrir
Alþýðuflokkinn, þannig, að
innan vébanda þess þroskuðust
og æfðust þeir kraftar, sem
síðan tækju við störfum innan
Alþýðuflokksins og verkalýðs-
félaganna og nú eru bæði hér
í Reykjavík og víðs vegar úti
um land F.U.J.-félagar í fremstu
víglínu fyrir Alþýðuflokkinn
og verkalýðsfélögin. Það er
sérstaklega erfitt hér í Reykja-
vík, þar sem svo mikið los er
á hugum ungs fólks að koma á
fót virkri og fastri fræðslu-
starfsemi. Það virðist eins og
svo margt glepji unga fólkið og
dragi það burt frá hinum já-
kvæðu og hagkvæmu verkefn-
um. Við þessa erfiðleika hefir
F.U.J. einnig haft að stríða, —
ekki síður en aðrir félagsskap-
ir, sem hafa reynt að efna til
fræðslustarfsemi innan félags.
En því hefir þrátt fyrir það
orðið ákaflega mikið ágengt,
þegar litið er yfir starf þessara
12 ára, þó að hverjum einum,
sem staðið hefir í starfinu þá
og þá, hafi lítið fundist ganga
meðan hann var að starfa.
Sundrungin innan verkalýðs-
hreyfingarinnar á undanförn-
um árum hefir vitanlega snert
Félag txngra jafnaðarmanna, en
samt sem áður mjög lítið og
er F.U.J. að því ileyti alveg
einstætt um æskulýðssamtök
Alþýðuflokkanna á Norður-
löndum, því að þau hafa öll á
tímabilum yfirgefið alþýðu-
flokkana, þó að nú sé svo kom-
ið, að æskulýðssamtök al-
Matthías Guðmundsson,
núverandi formaður F. U. J.
þýðuflokkanna séu orðin svo
voldug og sterk, en æskulýðs-
samtök kommúnista ómerkileg-
ar eftiröpunarstofnanir.
Félag ungra jafnaðarmanna
hefir alla tíð haldið tryggð við
Alþýðuflokkinn og grundvall-
arskoðanir hans og gerir það
enn, Það hefir líka allt af verið
hinn rauði þráður í starfsemi
þess: að starfa með meginsveit
verkalýðshreyfingarinnar og
vera 1 samræmi við stefnu
hans, því að sá félagsskapur,
sem ekki gerir þetta, er ekki
aðeins ónýtur fyrir verkalýðs-
hreyfinguna, heldur beinlínis
skaðlegur. —< Þetta hefir líka
reynst þannig.
Allir jafnaðarmenn um land
allt fagna F.U.J, á þessum af-
mælisdegi þess og þakka því
vel unnið starf á liðnum árum.
Þeir brýna félagið jafnframt til
vaxandi baráttu fyrir stefnu
sinni nú, því að nýr þáttur er
hafinn í baráttu Alþýðuflokks-
ins. Hann hefir sigrast á sundr-
unginni og er nú aftur hraðvax-
andi, en einmitt um leið ríður
honum á að fá nýja krafta, —
þróttmikla og skelegga, sem
eru þess albúnir, að taka upp
bdráttu, hvenær sem er og
hvar sem er. í samvinnu með
hinum eldri félögum á Félag
NÝJASTA BÓK JAK. THOR.
(Frh. af 2. síðu.)
virkilega fylgzt með skáldinu,
segir að lokum: Já, ég get ekki
láð Þoiigrími gamla það, þó að
hann hengdi sig. Ég undrast frek-
ar hitt, að forráðamenn þjóðar-
innar, sem horfa — vonandi
skelfdir og með fullri alvöru —-
á það öfugstreymi, sem þarna er
átakanlega lýst, skuíi ekki í sínu
getu- og ráðaley.si fara og gera
slíkt hið sama og gamli maður-
inn.
Loks er það síðasta sagan,
Dæmdur maður. Hún virðist ekki
vera skáldsaga, heldur sönn,
menningarsöguleg mynd úr lífi
þjóðarínnar. Það var eitt sinn,
þe^ar höfundurinn var barn, að á
hehnilið, sem hann var á, kom
pósludnn — og í fvlgd með hon-
um og í hans gæziu þjófur npkk-
ur, sem var á leið í tugthúsið
í Reykjavík. Þessi afbrotamað-
ur hafði brotizt í ófærð alla leið
horðan af Melrakkasléttu til að
komast eftir skipun réttvísinnar í
svarthol höfuðstaðarins til áttá ,
mánaða vistar. Og hann hafði,
eins og Jakob Thorarensen segir,
stolið „fullum ellefu krðnum í
skíru silM“. Fólkið á bænum ótt-
aðist yfirleitt slíkan afbrotamann,
og það var horft á hann eins og
kynjadýr, eins og þrælfjötrað
Katanesdýr, sem óhætt væri að
skoða, þrátt fyrir þess ótótlega
og í alla staði ó,guðlega eðli.
A'ðeins húsfreyjan fann til með
þessum manni, og svo — bömin.
Þau táraðust í laumi frammi í
göngum yfir örlögum þessa
rnanns. Öðrum fundust þau eðli-
leg og í fyllsta máta makleg af-
leiðing af dýrsins dárlegu ó-
stjórn og skaðsemi. ... En þó
að Jakob Thorarensen^ táraðist
þarna ásamt öðrum börnum, þá
neitar sér nú ekki, þegar hann
segir söguna, hið „svala og
bjarta" í hans eðli. Hann segir:
„Þannig var liðná • öl’din; húri
lét mönnum ekki haldast uppi
neinar yfírtroðslur laganna Jg
gat verið nokkuð „stif í sér“,
þegar því var að skipta."
Þó að skáldið geti ekkert þess-
arar aldar, þá liggur samanburð-
uri'nn við þá liðnu mjöig svo
beint við fyrir lesandann.
En er nú ekki ósainræini hjá
höfundinum í samþykki hans á
gerðum liðnu aldarinnar og svo
því, hve greinilega hann skemmt-
ir sér yfír ósigrum menningarinn-
tar r sögunum Eliiglöpin og For-
boðnu eplin? Nei, hann er ekki í
þeim sögum að mæla bót því af
lakara tæi hins framstæða eðlis,
sem kemur fram hjá þeim köri-
unum, Þorbergi og Sakaríasi. En
hann segir aðeins við hina
„Hrein,s“-gljáu og „Perliu“-hvitu,
— við gervimennina, sem eru
eins og kalkaðar grafir, en berja
sér á brjóst eins og Faríseinn
forðum:
Vei yður, þér hræsnarar! . . .
Og enn fremur: Heldur leirugt
gef mér gull en gylltan leir.
Þessi orð gætu einmitt verið
einkunnarorð alls þess, sem Ja-
kob Thorarensen hefir skrifað, en
Svalt og bjart væri tilvalið nafn
á skáldritum hans í heild.
Guðm. Gíslason Hagialin.
ungra jafnaðarmanna, að sjá
svo um, að Alþýðuflokkurinn
hafi allt af nóg af slíkum kröft-
um.
Heill Félagi ungra jafnaðar-
manna!
DRENGJAFÖT.
Klæðið drenginn
smekklegum fötum frá
Sparta, Laugavegi 10.
Sími 3094.
Útbreiðið Alþýðublaðið.
$