Alþýðublaðið - 28.11.1939, Qupperneq 2

ÞRIÐJUDAGUR 28. NÓV. 1939.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
131) Einn, tveir, þrír, og 132) þarna stóðu allir hundarnir. 133)
Hjálpið mér nú, svo að ég verði ekki hengdur, sagði hermaðurinn.
BAKARAR
Stofnfundur „Sultu og efnagerðar“ bakarameistara í
Reykjavík og Hafnarfirði verður haldinn fimmtudag 30. þ.
m. kl. 5 e. m. að Hótel Borg.
Lagt verður fram til samþykktar frumvarp að lögum
fyrir félagið.
!,.• , NEFNDIN.
Orðsending
t!l kaupenda út um land.
Munið, að Alþýðublaðið á að greiðast fyrirfram
ársfjórðungslega. — Sendið greiðslur yðar á
réttum gjalddögum, svo sending blaðsins trufl-
ist ekki vegna gréiðslufalls.
Þeir, sem óska, geta fengið blaðverðið krafið
með póstkröfu.
<C>
Vestir-Isleidlagar miii-
ast Bagnars E. Kvarai.
----♦---
Listamannafél. „Skandinaveme11
hefir opnað listsýnihgu í Char-
jottenborg í Kaupmannahöfn. Af
fslendinga hálfu taka pátt í sýn-
ingunni þeir Svavar Guönason
með 13 myndir, Porvaldur Skúla-
son með fjórar, Sigurjón Ólafs-
son með þrjár. (FO.)
VESTUR-Í SLENDIN GAR
minntust Ragnars E.
Kvaran landkynnis á áhrifarík-
an hátt. Var fjölmenn minning-
arathöfn um Kvaran heitinn
haldin í Sambandskirkjunni í
Winnipeg 1. október og voru
þar fluttar þrjár ræður um
hann, af þeim dr. Rögnvaldi
Péturssyni, S. Thorvaldsson
varaforseta sameinaða Kirkju-
félagsins og séra Jakobi Jóns-
syni.
Vestanblöðin íslenzku skýra
frá þessari athöfn og birtir
Heimskringla ræ'ðurnar þrjár.
í sama blaði birtust eftirfarandi
ummæli eftir dr. Rögnvald
Pétursson, þegar látið barst
honum til eyrna:
„Sú sorgarfregn var símuð
hingað frá Reykjavík á laugar-
daginn var, 2. þ. m, að séra
Ragnar E. Kvaran væri dáinn.
Kom fregnin öllum að óvörum.
Hið síðasta er Reykjavíkurblöð
gátu hans var, að hann væri að
búa sig í fyrirlestraferð til
Noregs.
Ö n n u r sorglegri frétt en
þessi hefir mér ekki borizt síð-
an Þorsteinn Erlingsson dó.
Eftir símskeytinu að dæma,
andaðist hann 24. ágúst af af-
leiðingum af uppskurði.
Fjölhæfari mann en hann gat
ekki. Hann var glæsimaður á
velli, gáfumap fjö.lbreyttar,
viðmótið ástúðlegt, hluttekn-
ingaríkur í kjörum annarra,
einarður, hreinskilinn og hinn
ágætasti vinur. Söngmaður var
hann hinn mesti, eins og þeim
er kunnugt sem honum kynnt
ust hér, fyrirlesari og ræðu-
maður, sem ávalt var unun á að
hlýða.
Síðustu samfundir voru á
heimili hans í Reykjavík, 4.
október 1937. Ekki kom mér
þá til hugar að það yrði síðasti
samfundur. Var þá svo fyrir
gert að hann kærhi vestur __ á
þessu vori í sambandi við fs-
lands sýninguna í New York.
Hann var skrifari sýningarráðs-
ins. En ekki má sköpum renna.
Mun heilsumissir hans hafa
valdið því að ekkert varð af
vesturferðinni.
Með burtför hans harma ég
missir eins míns bezta vinar.
Er ég ekki einn um það mál,
því hið sama munu allir hans
mörgu vinir hér vestra segja.
Sem stendur fæ ég ekki
orðum komið að þessari harma-
fregn; hún lamar okkur öll.“
í ræðu S. Thorvaldsson segir
meðal annars:
„Fréttin um lát séra Ragnars
E. Kvaran heima á ættjörð-
inni vakti söknuð í brjóstum
vorum hér vestra. Hann var
fæddur í þessu landi, í þessari
borg, svo Canada á ekki síður
en Island á bak að sjá einum
af sínum beztu og ágætustu
sonum. En þótt að hugsunin um
það, að hann sé horfinn sjónum
vorum, sé söknuði og sársauka
blandin, minnumst við þess á-
valt með fögnuði, að hann
varði þjóðfélagi voru glæsileg-
asta tímabili sinnar starfsríku
æfi. Starf hans innan kirkju
vorrar, hefir fest djúpar rætur
í hjörtum samverkamannanna
og allra sem nutu hans leið-
sagnar, meðan hann dvaldi hér.
Skoðanir hans voru ekki myrk-
ar, framsetningin lipur og
hrein og oft skáldleg og aðlað-
andi, svo allir fylgdust með. Á-
hrifin urðu vegna þessara miklu
hæfileika hans djúp og varan-
leg. Einlægni hans í skoðunum
—• frumleiki í hugsun, viðkvæm
réttlætistilfinning og víðtæk
þekking, myndaði hið andlega
umhverfi, hvar sem hann var
staddur og snerti viðkvæma
strengi í hjörtum þeirra, er
hann umgengust eða á mál
hans hlýddu.
Ræður hans voru þrungnar
af djúpri trúarmeðvitund og
sannf ærðust samverkamenn
hans um að hann var trúmaður
þó máske ekki í venjulegum
skilningi. En hann var einlægur
lærisveinn hinnar frjálslyndu
kirkju. Ég minnist að hann
sagði oss frá því að það, sem
hann skoðaði grundvöllinn að
trúarlegri starfsemi í kirkjufé-
lagi voru vestra sem annars-
staðar, væru orð meistarans
frá Nazaret: „Til þess er ég
fæddur og til þess kom ég í
heiminn, að ég beri sannleikan-
um vitni.“ Og göfugri orð ætl-
um vér ekki hafi verið töluð
á þessari jörð.“
—o—
Þá segir séra Jakob Jónsson
meðal annars í langri og snjallri
ræðu:
„Listamaður var séra Ragnar
aðallega með þrennu móti. Rit-
list, sönglist og leiklist íslend-
inga vestan hafs og austan áttu
einn af sínum beztu fulltrúum
þar sem hann var. Hann ritaði
fagurt mál, lipurt í lestri, ljúft
í framburði. Ræður hans og
ritgerðir voru yfirleitt þannig
byggðar, að huga lesandans var
stefnt beint að ákveðnu marki
og vissri niðurstöðu. Tel ég
víst, að seinni tímar munu
vitna í sumar bókmenntagrein-
ar hans, til dæmis um Galdra-
Loft, sem meistaraverk í sinni
röð. — Stjórnmálagreinar hans
voru og ritaðar af skarpri hugs-
un og með æsingalausri fram-
setningu. Þar fylgdi hann jafn-
aðarstefnunni að málum, eins
og margir prestar vorrar kyn-
slóðar.
Söng séra Ragnars ætla ég
ekki að fara að lýsa fyrir yður,
sem heyrðuð hann, né heldur
hinum orðlagða framburði
hans í ræðustól. Leiklist hans
og leikstjórn kynntust mörg af
yður líka af eigin raun. Sumir
þeirra sem tóku þátt í sjónleikj-
um með honum hafa lýst því
fyrir mér, hvernig hann hafi
svo að segja getað leikið hvert
hlutverk leiksins einn, til leið-
beiningar þeim, er var að æfa
það. Eftir að hann kom aftur
til íslands, mun hann hafa
helgað leiklistinni flestar tóm-
stundir sínar.“
—o---
Þetta sýnir hve geysimiklum
vinsældum Ragnar E. Kvaran
átti að fagna meðal Vestur-ís-
lendinga, en sömu vinsældirnar
ávann hann sér hér heima eftir
að hann settist hér að.
Samningur milli Vetka-
kTennafóiagsins Framtið-
in, Hafnarflrði, og siid-
arsaltenða, Hafnarfirði.
1. gr.
Ákvæðisvinnulaun við; síld-
arsöltun skulu vera:
Fyrir að kverka og salta
hverja tunnu síldar kr. 1,00.
Fyrir að kverka og krydda
hverja tunnu síldar kr. 1,18.
Fyrir að kverka og sykur-
salta hveria tunnu síldar kr.
1,18.
Fyrir að kverka og maga-
draga hverja tunnu síldar kr.
1,80.
Fyrir að kverka og tálkn-
draga hverja tunnu síldar kr.
2,25.
Fyrir að slóg- og tálkndraga
hverja tunnu síldar kr. 2,50.
Fyrir að hausskera og krydda
hverja tunnu síldar kr. 1,62.
Fyrir að hausskera og sykur-
salta hverja tunnu síldar kr.
1,62.
Fyrir að hausskera og slóg-
draga hverja tunnu síldar kr.
2,35.
Fyrir að hausskera og slægja
hverja tunnu síldar kr. 2,70.
Fyrir að flaka og salta hverja
tunnu síldar kr. 7,70.
Fyrir að roðfletta og „pilla“
hverja tunnu síldar kr. 9,00.
Fyrir að rúnnsalta hverja
tunnu síldar kr. 0,75.
Hænsnafóðnr
Bætiefnarík varp-blanda
Hf. FISKUR
Sími 5472.
#################################
Fyrir að kverka og salta smá-
síld, hverja tunnu síldar kr.
3,60.
Ef síld er þvegin hækka
verkunarlaun 10 aur. á tunnu.
Ef síld er flokkuð, hækka
verkalaunin 50 aura á tunnu.
Fyrir óþekktar verkunarað-
ferðir skal semja sérstaklega.
2. gr.
Öll almenn ákvæði samnings
Verkakvennafélagsins Framtíð-
in við atvinnurekendur í Hafn-
arfirði dags. 2. febrúar 1938
gilda einnig hvað þennan samn-
ing snertir.
3. gr.
Samningur þessi gildir frá og
með 15. september 1939.
Hafnarfirði, 16. nóv. 1939.
Jón Gíslason.
Gunnar Ásgeirsson.
Beinteinn Bjarnason.
F. h. Verkakvennafélagsins
Framtíðin.
Guðríður Nikulásdóttir,
Guðrún Magnúsdóttir,
Þóra Bachmann.
Verkalýðurinn métmalir:
Verbakonnr i Hafn-
arfirði mótmœla fri.
Bjaraa Snæbjðrnss.
Verkalýðsfélögun-
UM, sem mótmæla frum-
varpi Bjarna Snæbjörnssonar
fjölgar nú óðum. Alþýðublað-
inu hafa nú borizt mótmæli frá
verkakonum í Hafnarfirði.
Hefir félagið nýlega sam-
þykkt svofellda ályktun:
„Fundur í V.K.F. Framtíðin,
Hafnarfirði, haldinn 20. nóvem-
ber 1939, mótmælir harðlega
framkomnu frumvarpi frá
Bjarna Snæbjörnssyni alþing-
ismanni um breytingu á lögum
um stéttarfélög og vinnudeilur
og telur að slíkt frumvarp, ef
að lögum yrði, myndi skerða
mjög sjálfsákvörðunarrétt
verkalýðsfélaga um séi in»ri
mál“.
CHARLES NOBBHOFF og JAMES NORMAN HALL:
Uppretsnin á Bonnty.
129 Karl ísfeld íslenzkaði.
hönd mína með báðum höndum. Tárin streymdu niður kinnar
hans, og fyrst í stað gat hann ekki komið upp orði.
•— Maimiti, hrópaði hann. Taurua, Balhadi! Komið þið
hingað, það er herra Byam!
Þrjár eldri konur nálguðust mig og horfðu á mig með miki-
um efasemdum. Svo hrópaði ein upp yfir sig, vafði örmunum
um háls mér og kjökraði. Það var Taurua, kona Youngs And-
lit hennar var nú orðið hrukkótt og hárið tekið að grána. Ég
hafði ekki séð hana frá því hún var seytján ára. Kona Smiths
var orðin nærri því blind. Hún þreifaði sig áfram í áttina til
mín. Ég þekkti hana naumast aftur. En Maimiti þekkti ég
aftur. Hún hafði ennþá sömu andlitsdrættina og þegar ég
hafði séð hana sem kornunga stúlka heima hjá Hitihiti. Hún
var nú um fertugt og töfrar hennar og virðuleiki höfðu þrosk-
ast með aldrinum.
Ég skal ekki fara út í aukaatriðin. Mér var ómögulegt að
greina sundur alla þá Christiana, Smith-a, Young-a, McCoy-a
og Quintal-a, sem buðu mig velkominn. Þar var enn fremur
Mary Christian, seytján ára stúlka, sem var jafnfögur og
móðir hennar hafði verið á sama aldri. Þar voru sex Young-ar
og jafnmargir Quintal-ar og Sarah og Daníel McCoy, sem
voru nærri því jafngömul og elzti sonur Christians. Hraust-
legri og glæsilegri unglinga hafði ég aldrei séð og þetta virtist
hin hamngjusamasta fjölskylda. En ég undraðst það, að að-
eins Alexander Smith skyldi vera eftir af öllum þeim, sem
farið höfðu með Christian á Bounty. Smith nefndi þá ekki á
nafn, og það var auðséð, að hann vildi ekki tala um þá, meðan
börnin voru viðstödd.
Það var nú komið að sólsetri, og farið var að matbúa kvöld-
verðinn. Ég hafði sagt Cobden liðsforingja, að ef til vill yrði
ég um nóttina í landi, og að hann skyldi bíða mín þar til
morguninn eftir. Smith bauð mér að vera gestur sinn og þáði
ég það með þökkum. Maturinn var framreiddur samkvæmt
siðvenju Tahiti-búa, maturinn var steiktur á heitum steinum.
Við borðuðum steiktan grís, yamsrætur, kartöflur og drukk-
um tært lindarvatn. Við Smith borðuðum einir, því að þeir
höfðu haldið þeim sið, að karlmenn og konur mötuðust sam-
an. Litlu dæturnar hans, Dinah og Rachel, matreiddu handa
okkur. Þegar maturinn var framreiddur, bað hann sömu borð-
bænina og ég hafði heyrt ungu mennina þylja.
Þegar við höfðum matazt, reikuðum við út, til þess að njóta
kvöldsloftsins. — Þetta var dásamlegt kvöld. Máninn var á
fyrsta kvartili og varpaði bjarma sínum yfir umhverfið. Við
gengum fram á fjallsbrúnina, settumst þar og nutum útsýnis
yfir hafið langt fyrir neðan okkur. Smith var ennþá sami sjó-
maðurinn, rekkjunautur minn og káetufélagi. Venjur sjó-
mennskunnar voru honum svo rótgrónar, að það var naumast
að ég gæti fengið hann til þess að setjast við hlið mér. Ég
skýrði honum frá því, sem við hafði borið í Evrópu síðustu
tuttugu árin, ég sagði honum frá styrjöldum okkar við Dani,
Hollendinga, Spánverja og Frakka, og að við hefðum sigrað
allsstaðar á sjónum. Hann hlustaði á mig með mikilli athygli,
og þegar ég skýrði honum frá orustunni við Kaupmannahöfn,
þar sem 9 brezk skip hefðu barizt við 18 skip og sigrað, stökk
gamli maðurinn á fætur stórhrifinn, kastaði hattinum sínuaa
upp í loftið og hrópaði húrra fyrir Englandi.
— Ég hefi saknað alls þessa, herra Byam, sagði hann og
hrissti höfuðið dapur í skapi. Svo settist hann aftur. Nú var
hann orðinn laus við tregðuna. Og þegar hann hætti að líta á
mig sem tiginn mann, byrjuðum við að tala saman, eins og
í gamla daga, og við ræddum um Bounty. Hann var nú orð-
inn jafn málreifur og honum hafði áður verið tregt tungu að
hræra. Ég skýrði honum frá verkefni mínu hér í Suðurhöf-
um, og hvernig það hefði verið hreinasta tilviljun, að ég kom
auga á eyjuna.
— Þetta er Pitcaireyjan, sagði hann, þegar ég spurði hann,
hvað eyjan héti. Ég veit það, af því að Christian sagði okkur
það. Munið þér eftir því, að hann hafði eitt af sjókortum
Carteres í Bounty? Þegar hann fór frá Tahiti, kallaði hann
okkur saman og sagði, að hann ætlaði sér að leita þessarar
eyjar. Enginn okkar hafði nokkru sinni heyrt getið um þessa
ey, en þegar við höfðum hlustað á fyrirætlanir Christians
vorum við allir sammála um það, að þar yrðuin við að fela
okkur. Við sigldum fram og aftur í meir en vikur áður en
við fundum eyjuna. Lega eyjarinnar hafði verið rangt merkt
á kortinu. Herra Christian þóttist nærri því viss um, að eyjan
væri alls ekki til, þegar við loks komum auga á hana. Það
var ég, sem sá hana fyrst. Við vorum í góðu skapi þann
daginn, og vorum ennþá hamingjusamari, þegar við komura
í land og sáum, hvað staðurinn var viðkunnanlegur.
Okkur gekk erviðlega að koma alifuglunum, grísunum og
geitunum í land. Svo ákvað herra Christian að sigla skútunni
beint á hamrana. Sumir voru á móti þessu fyrst, en Christian
barði niður allar mótbárur. Annað hvort urðum við að géra
það, eða leita að annarri eyju. Þegar allir voru erðnir sam-