Alþýðublaðið - 16.12.1939, Blaðsíða 3

laugabdagur íe. dez. 1939.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
•—— ----------;--—-------«
ALÞYÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON.
í fjarveru hana:
STEFÁN PÉTURSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
49.03: V. S. Vilhjálms (heima).
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
5021 Stefán Pétursson (heima).
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
*-------------------—----•
Mitfii 09 kaap
Éaldið.
JöfINGAÐ ti'l hefir ekkert blað,
sem, stendur að stjorninni,
dregið það í efa, að kaupgjafd
verkamanna, sjómanna og ann-
arra láglaunamanna í landinu
yrði að bækka verulega um nýj-
árið vegna þeirrar miklu verð-
hækkunar á lífsnauðisynjum, sem
orðið hefir af völdum striðsins.
Það fer því ekki hjá því, að
það hljóti að koma mönnum dá-
lítiö einkiennilega fyrir sjönir, að.
eitt stjiómarbiaðið, Tíminn, skuli
nú, þegar aðéins örfáir dagar eru
eftir af þingtímanum og þar af
leiðandi er komið fast að“ því, að
þingið verði að taka ákvörðun
um ikauphækkuniina, koma með
aörar eins bolialeggingar um
dýrtíöina óg iuutpgjaldiö og þær.
sem liann birti nafnláusar í leiö-
arastað á fimintudaginn í þessari
viku. Því það er með bezta vilja
ómöguiegt að koma auga'á ánn-
an tilgang með slíkum skrifum en
þann, að reyna á síðustu stundu
að spilla fyrir því, að þær breyt-
ingar verði gerðar af þinginu á
kaupgjaldsákvæðum gengislag-
anna, sem allir hafa hingað til
viðunkenmt að, væri knýjandi
nauðsynleg vcgna verðhækkunar-
innar af völidum stríðsins og
verkamenn eiiga siðferðislega
kröfu tii, eftir að þeim grundvelli
hefir verið gersamlega burtu kipt,
siem kaupgjálidsákviæði geingislag-
anna byggðust á.
Eysteinn Jónsson viðskiþta-
málaráðherra skrifáði fyrir sluttu
síðan grein í Tímann um kaup-
gjaldsmálin, þar sem fariið var
sanngjörnum og velviljuðum iorð-
um um þessa sjálfsögðu kröfu
verkamanna og annarra láglauna-
mianna og ekki talin nein tvímæli
á þvi, að kaupgjaldið yrði að
hækka vegna verðhækkunarinnar
af völdumi stríiðsins. En nú kemur
þessi nafnlausi leppalúði í Tím-
anum með vangaveltur um það,
að „þegar styrjöldin hófst, hafd
það verið almennt viðkvæði, að
menn ættu að spara meira en
þeir hefðu gert undanfarið“ og
„sé liins vegar heimtað, að kaup-
gjaldið ied|gi að hækka í hlutfalli
við dýrtíöina, verði vitanfega
íökkert úr þeim spárnaði.“
Gagnvart sliikum bollaiegging-
um verðúr manni á að spyrja:
Ætlast þessi spamaðarpostuli í
Tímanum til þess, að sparað
verði með þeim hætti, að neita
verkaroönnum, sjiómönnum og
táglaunamönnum yfirleitt um
launahækkun á sama tíma og all-
ar innfluttar niauðsynjar þeirra
stórhækka í vierði og aflar stétt-
ir, sem eitthvað hafa út að flytja,
hafa vaxandi tekjur af verð-
hækku'ninni á 'erlendum markaði?
Ætfast hann til, að verkaimenn
sætti sig við kaupgjafdsákvæði
geniglslaganina óbreytt á sama
ttma og farið er í kring um
verðlagsákvæði þeirra, að því er
innlendar afurðir, mjólk og kjöt,
snerlir, með þvi að hækka stór-
kostlega verðið á hinum og þess-
ú'm mjóikur- og kjötafurðum, svo
sem smjöri og pylsum? Eða hvað
er það annað, sem greinarhöf-
undurinn er að fara fram á?
Hann siegist óttast það, að
kauphækkun hafi aukna dýrtíð í
för með sér. Það „þarf að gera
sér íulla greiim fyrir því,“ segir
hann, „hváða áhrif kauphækkanir
hafa á dýrtíðina. Reynslan virð-
isit yfirleitt sú, að aukin dýrtíð
fylgi á eftir kauphækkU'n.“ En
beíir hann þá aldrei hugleitt það,
hvaða láhrif dýrtíð hiýtur að
hafa á kaupgjaldiö? Harðsvíraðar
sérhagsmunaklíkuT og ábyrgðar-
fausír eða skilningslausir spekú-
íantar geta gert ti'fraun til þess
að halda kaupinu niðri, þrátt
fyrir vaxándi dýrtíð, en sú' tilraun
er fyrirfram dæmd til þess að
misheppnast. Og þá er aðeins mn
þetta að ræða: Hvort hyggilegra
er og farsælla fyrir þjöðina, að
fara einhverja líka leið og þá,
sem hin félagslega þroskaða sam-
bandsþjóð okkar, Danitr, hafa far-
ið ,að hækka kaup verkamanma
rneð vissum millibilum til sam-
ræmis við verðhækkunina á lífs-
nauðsynjíum og tryggja þjóðinni
þar með frið og eininigu á erfið-
um og hættúlegum tímum, eða að
stofna til verkfalla oig innan-
landsófriðar um þessi mál, sem
enginn veit hvaða afleiðingar
kynni að hafa, mieð því að neita
verkamönnununi um sjiálfsagðan
Ojg siðferðilegan rétt þeirra, sem
þ-ó fyrirsjáanfegt er, að neyöin
fyrr eða seinma myndi knýja þá
til að gera gildandi.
Hér hjá okkur fara verkamenn
ekki fiekar eu í Danmörku fram
á annað en það, að fá þá dýrtíð,
: sem þegar er orðin, upp bætta
með kauphækkuin. Og að vitna
glqgn slíkri kröfu í þá reynslu,
„að aukin dýrtíð fylgi á eftir
kauphækkun", eins og hinn nafn-
liáúsi greinarhöfundur Tí'mans
gerir, lýsir sannast að segja
furðulegum hugsunarhætti. Hér
er um það að ræða, að Ikaup-
hækkun fari á eftir aukinni dýr-
tíð og miðist við haha. Ef verð-
l»a|ginu á lífsnauðsynjum yrði í
framtíðimii hálidið niðri, þyrfti
því enginn að kvíða áframbalid-
andi kauphækkunum. En að
krefjast hins, að kaupgjald verka-
manna, sjómanna og annarra lág-
launamanna haldist óbreytt, þó
að bæði erlendar og irnllendar
vörur iséu sprengdar upp i verði
hvað eftir annað, viku eftir viku
og mánuð eftir miánuð, sýnir svo
kafdrifjaða og ósvífna yfirstéttar-
hyggju, að maður iskyldi ekki
hafa ætiað, að slíkur hugsunar-
háttur kæmist að í iblaði íslenzkra
bænda.
Jölairé
00 kransar.
Fáum jólatré þann 20.
þ. m. Tekið á móti pönt-
unum í Góðtemplara-
húsinu, sími 3355, eftir
kl. 3. -— Tryggið yður
í tíma að þér getið haft
JÓLATRÉ
á jólunum.
Dívanviðgerðir. Sama trausta
vinnan og verðið óbreytt til
áramóta á Freyjugötu 8. Sími
4615.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
Starfsemi Meomngar- og fræðslusambands alþýðu.
5 bækur á 2. pns. blaðsiður
fyrir aðeins 10 krónur aiiar
■--——
Meðal þessara bóka era tvær, sem hlot-
itt haSa heimsfrægð á síðustn árnm.
ÞRÁTT FYRIR hina gífurlegu verðhækkun, sem orðið
hefir á pappír síðan stríðið hófst, er Menningar- og
fræðslusamband alþýðu staðráðið í því að standa við lof-
orð sín og gefa út 5 bækur, —— samtals á 2. þúsund blað-
síður — þar af tvær með mörgum myndum, fyrir aðeins
10 krónur, á þessu starfsári.
Meðal þessara bóka eru tvær af þeim ensku bókum, sem
mesta athygli hafa vakið á síðustu árum: BORGARVIRKI eftir
A. J. CRONIN í þýðingu Vilmundar Jónssonar landlæknis og
„HRUNADANS HEIMSVELDANNA“ eftir DOUGLAS REED í
þýðingu Magnusar Ásgeirssonar. Hinar bækurnar eru: „UNDIR
ÖRLAGASTJÖRNUM“ eftir STEFAN ZWEIG, „FLUGLISTIN“
eftir norska prófessorinn EDGAR SCHIELDRÖP, en fimmta bókin
í SJÁVARHÁSKA“, sem kom út á sjómannadaginn í vor.
er
Alþýðublaðið hefir snúið sér
til útgáfustjórnar MFA og feng-
ið eftirfarandi upplýsingar
um starfsemi sambandsins á
þessu ári.
„Eins og kunnugt er, hóf sam-
bandið starfsemi sína á sið-
astliðnu ári með útgáfu fjög-
urra bóka, sém seldar voru áll-
ar fyrir 8 kr. til áskrifenda.
Bækur þessar voru Svartfugl,
eftir Gunnar Gunnarssón,
Sælueyjan, eftir August Strind-
berg, Verkalýðshreyfing nú-
tímans, eftir Finn Moe, og
Lönd og ríki, eftir J. H. Horra-
bin, en sú bók er nú notuð í
sambandi við fræðsluflokka út-
varpsins. Náðu þessar bækur
þegar svo miklum vinsældum,
að þær máttu teljast uppseldar
fyrir jól í fyrra.
.Útgáfustarfsemi sína í ár hóf
sambandið með bókinni „í
sjávarháska“, frásagnir af
mestu sjóslysum á 20. öld. Þessi
bök náði óvenjulegri útbreiðslu,
sérstaklega meðal sjómanna-
stéttarinnar og varð til þess að
auka að miklum mun tölu
fastra félaga MFA.
í sambandi við þessa aukn-
ingu bættust við margir nýir
umboðsmenn, svo að MFA hefir
nú umboðsmenn í hverjum
kaupstað, hverju kauptúni og
mörgum sveitum landsins,
Vantar það að vísu umboðs-
menn í sumar sveitir, en á samt
fleiri og færri félaga í hverri
sveit.
Vegna þessarar hækkunar á
félagatölunni sá sambandið sér
fært að auka útgáfustarfsemi
sína að verulegu leyti á þessu
ári, án þess þó að hækka árs-
gjaldið að sama skapi. Það á-
kvað að ráðast í útgáfu tveggja
stórra og frægra bóka, sem
hvor um sig höfðu vakið hina
mestu athygli um víða veröld
á síðustu árum.
Hin fyrri þeirar er skáldsag-
an Borgarvirki eftir skozka
lækninn og rithöfundinn A. J.
Cronin, sem var fyrir nokkrum
árum í tölu þekktra lækna í
London, en er nú talinn með
allra fremstu rithöfundum á
enska tungu. — Sú bók er nú
nýkomin út, og hefir eftirspurn
eftir henni verið svo mikil, að
erfitt hefir verið að anna henni.
Hin bókin er ekki síður fræg
á sínu sviði. Það er „Hrunadans
heimsveldanna“ („Insanity
Fair“). Höfundur hennar er
blaðamaðurinn Douglas Reed,
sem var fréttaritari enska stór-
blaðsins „Times“ í Berlín og
Vínarborg á árunum 1928 til
1938. Fyrir þessa bók ávann
hann sér heimsfrægð. Á einu
ári hefir hún verið þýdd á flest
menningarmál og hvarvetna
hlotið þá dóma, að hún sé hin
veigamesta og bezt ritaða bók
af öllum þeim sæg bóka, sem
heimskunnir blaðamenn hafa
ritað á síðustu árum. í Englandi
einu hafa komið út yfir 50 út-
gáfur af bókinni og út um allan
heim hefir hún verið meðal
þeirra bóka, sem mesta athygli
hafa vakið og mest hafa selst.
Það hefir sízt dregið úr frægð
bókarinnar og höfundarins, að
styrjöldin, sem hann sagði fyrir
og varaði við, er nú skollin á
og það varð mjög með sama
hætti og hann spáði. — Þótt
„Hrunadans heimsveldanna“
fjalli um heimspólitík og sé í
raun og veru einhver hin ljós-
asta frásögn, sem til er um allan
aðdraganda þeirrar styrjaldar,
sem nú er háð, þá er hún jafn-
framt listaverk vegna stílsnild-
ar höfundarins og af þeim á-
stæðum fékk MFA Magnús Ás-
geirsson skáld til að taka að sér
þýðingu hennar. Er þýðingin
gerð með leyfi höfundarins og
þess útgáfufyrirtækis í Eng-
landi, sem á útgáfuréttinn, og
hefir höfundurinn sjálfur lofað
að skrifa sérstakan formála
fyrir íslenzku útgáfuna. Er þó
vafasamt hvórt hann nær hing-
að í tæka tíð, vegna stríðsins.
Þessar tvær heimskunnu
bækur, Borgarvirki og Hruna-
dans heimsveldanna, eru vitan-
lega aðalbækur sambandsins í
ár og er hvor þeirra um sig í
raun og veru virði þeirra 10
króna, sem félagar greiða í árs-
tillag. — En auk þeirra fá þeir
þrjár bækur: „í sjávarháska“,
sem út kom í vor og áður er
getið, og tvær aðrar, sem nú
eru í prentun. Hefir útgáfa
þeirra tafizt vegna samgöngu-
vandræðanna, sem af stríðinu
stafa. þar sem pappír sambands-
ins kom tveimur mánuðum síð-
ar en til var ætlazt. Þessar bæk-
ur, sem enn eru ótaldar, eru
„Undir örlgastjörnum11, eftir
Stefan Zweig í þýðingu Magn-
úsar Ásgeirssonar og „Fluglist-
in“, eftir Edgar Schieldrop.
„Undir örlagastjörnum“ er
fjórar ritgerðir um örlaga-
stundir í mannkynssögunni,
ritaðar af hinni. frábærustu
snilld, eins og vænta má af
þessum heimsfræga hÖfundi.
Mun hver þeirra verða ógleym-
anleg hverjum lesanda, eins og
fegursta og stórfenglegasta
kvæði, og má fullyrða að Magn-
ús Ásgeirsson hafi farið um
þær SÍnum beztu skáldahönd-
um.
Síðast en ekki sízt — munu
margir hina yngri félaga MFA
segja :— er að telja bókina
„Fluglistin“ eftir Edgar Schiél-
drop. Það er bók, sem allir geta
lesið til ánægju og gagns, því
að þó að flestir hér hafi séð
flugvélar og margir flogið, er
það varla ofmælt að allur al-
menningur hér á landi muni
vera næsta ófróður um þessa
fögru og gagnlegu list, sem
mannkynið nam ekki til fulls
fyrr en nú á vorum dögum, þótt
það hafi um hana dreymt frá
örófi alda.
Þessar fimm bækur, á ann-
að þúsund blaðsíður alls, tvær
þeirra með fjölda mynda, hafði
MFA lofað félögum sínum og
kaupendum fyrir 10 króna ár-
gjald, það loforð var gefið löngu
áður en stríðið skall á. En þegar
verð á pappír og öðru til bóka-
útgáfu hækkaði, svo sem raun
varö á — sú hækkun mun nú
nema allt að 100% —, varð það
auðvitað tvísýnt, hvort auðið
yrði að standa við það loforð,
Hefir sá vafi einkum valdið því
að óvenjulega hljótt hefir verið
um útgáfu MFA síðustu mán-
uðina, enda ollu samgönguerf-
iðleikar því, að pappír tíl út-
gáfunnar seinkaði svo, að til
vandræða horfði.
Nú er að vísu nokkurnveginn
tryggt að pappírinn fáist. En
útgáfan mun verða MFA miklu
dýrari en ráð var fyrir gert.
Þrátt fyrir þá gífurlegu veið-
hækkun, sem orðin er, mun
MFA hvorki draga úr útgáfu
sinni né hækka ársgjaldið. Hins
vegar valda pappírsvandræðin
því, að færri munu geta notið
þeirra vildarkjara, sem MFA
býður, en ella hefði orðið. Og
eftir viðtökurnar, sem Borgar-
virki hefir fengið, þá fáu daga,
sem liðnir eru síðan hún kom
út, er allt útlit fyrir að reyndin
verði hin sama og í fyrra, að
miklu færri fái bækur MFA en
vilja. Reynt verður þó að
tryggja, að allir, sem þegarjiafa
gerzt félagar og pantað bæk-
urnar, geti fengið þær, og verða
þeir látnir sitja fyrir, en viss-
ara er þeim að vitja bókanna,
og þá fyrst og fremst Borgar-
virkis, sem allra fyrst.“
Ekkert áfengi pegar lifs-
nauðspjar era skamtaðar.
A morgun verður safnað undirskriftum kjósenda hér í bæn-
um og víðar um landið undir áskorun til Alþingis og ríkis-
strjórnar, um að hafa útsölustaði áfengis lokaða á meðan stríðið
stendur.
ÞaS er Umdæmisstúkan nr. 1 sem g'engst fyrir þessu, en
vér undirritaðir, formenn þeirra félaga, sem stóðu að Bind-
indismálavikunni hér í Reykjavík 5.—11. október í haust,
heitum á alla góða menn og konur að skrifa fúslega undir á-
skorunina, því að það er ekki sæmandi, að hér sé selt áfengi
takmarkalaust, þegar dýrtíð og vandræði kreppa að á allar hlið«
ar, og orðið hefir að grípa til þ’eirra ráða að skammta mönnum
helztu lífsnauðsynjar. (
Jóhanna Egilsdóttir
form. VKF. Framsókn.
Jón E. Bergsveinsson
framkvæmdastjóri Slysavarna-
félags íslands.
Helgi Tómasson
skátahöfðingi.
Stefán Jónsson
varaformaður UMFÍ.
Runólfur Pétursson
formaður Iðju.
Ragnhildur Pétursdóttir
formaður Bandalags kvenna.
Sig. Þorstelnsson
þingtemplar.
Ben. G. Waage
forseti ÍSÍ.
Sigurður Thorlacius
form. Sandbands ísl. barna-
kennara.
Björgvin S. Sighvatsson
forseti SBS.
Sigurjón Á. Ólafsson
formaður Sjómannafélags
Reykjavíkur.
Sig. Guðnason
varaformaður Dagsbrúnar.
Leikfélag Reyk|avíkifir.
„SHERLOCK HOLMES,,
Sýning á morgun klukkan 8.
Síðasta sinn fyrir jól. Lækkað verð.
Aðgönguiniðar seldir frá kl. 4 til 7 í dag og eftir kl. 1 á morgun.
Fðrnmean er iélnbékii.
Förumenn er vinsælasta bók ársins.
Magnús Magnússon ritstjóri skrifar um bókina: „Auk
þess, sem bókin er vel skrifuð sem skáldverk, hefir hún og
menningarsögulegt gildi, því að hún bregður upp glöggri
mynd af sumum þáttum í lífi, menning og háttum þjóðarinn-
ar á liðinni öld.
Förumenn er nýstárlegasta bók ársins.
Fæst nú í vönduðu shirting- og skinnbandi og munu síðari
bindi fást í samskonar bandi.