Alþýðublaðið - 27.12.1939, Blaðsíða 2

MIÐVIKUDAGUR 27. DES. 1939.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
70) Og þannig leið heilt ár. Allir við hirðina kunnu lag gervi-
fuglsins utan að. En það þótti þem einmitt allra bezt, því að þá
gátu þeir sungið með. 71) En eitt kvöldið, þegar gervifuglinn var
að syngja, heyrðist einkennilegt hljóð innan í fuglinum. Og hann
þagnaði. 72) Keisarinn stökk á fætur úr rúminu og lét kalla i á
líflækni sinn. En hvað gat hann gert? 73) Þá var sóttur úrsmiður.
Og eftir langan tíma gat hann gert við fuglinn. En hann sagði,
að „gangverkið“ væri slitið og það mætti ekki láta fuglinn syngja
nema einu sinni á ári. 74) En tónmeistarinn hélt ofurlitla ræðu
og sagði, að fuglinn væri jafngóður og áður, og þá var hann
auðvitað jafngóður og áður.
UMRÆÐUEFNI
DAGSINS
Gjafir til Mæðrastyrksnefndar.
Systtir 5 kr. Mágiur og Ámi 10
kr. Helga Einarsd. 5 kr. Einar
Guðmtmdsson 20 kr. únefndur
20 kr. Margrét Árnadóttir 10 kr.
Guðlaug Gu'ðlaugsd. 3 kr. Ó-
nefndur, áheit, 5 kr. María 2 kr.
Kr. J. 5 kr. N. P. 10 kr. Jón
25 kr. ónefndur 25 kr. Áfengis-
verzlun rikisins 300 kr. J. M. 10
kr. A. J. 15 kr. S. 30 kr. G. P.
10 kr. N. N. 15 kr. S. F. 50 kr.
Óneíndur 10 kr. Nafnlaust 5 kr.
S. J. 10 kr. Áheit 5 kr. J. F. 10
kr. Dóra 5 kr. M. G. 5 kr. Safn-
að af frú S. J. 10 kr. Starfsfólk
rafmagnsveitunnar 131 kr. S. L.
H. 50 kr. N. N. 100 kr. Systkini
5 kr. Ónefndur 1 kr. D. J. 10 kr.
S. I. S. og starfsfólk 111 kr. B. 2
nafnlaust 10 kr. ónefnd 10 kr. ó-
nefnd 5 kr. Olíuverztan Islands
300 kr. Starfsfólk útvarpsins 8
kr. Gömúl kona hangikjöt o. fl.
Heymarlaus fcona kjöt o. fl. mat-
væfi, Einar Guðmundsson ýms
smávara. Vigdís böggull. Heiga
Símonardóttír bögguill. H. K.
böiggull, Guðlaug fataböggull, Ó-
nefndur böjggull. ónefndur bögg-
ull. Frá drenig einir skór. Hansi
frakki, Dosta böggull, Óli og
Siigga böggull, Helga böggull.
N-.t N. böggull, S. J. böggull, N.
N. fataböggull, Telpa böggull, Ó-
nefndur böggull. Verzlun Þórðar
Péturssonar & Co. skófatnaður.
Nanna jólapakki E. A. rófur og
kartöflur. Liverpool sælgæti. —
Kærar þakkir. — Nú er alveg
komið að jólum og síðustu for-
vöð fyrir þá, sem ætla að gefa
gjafir, sem hægt verður að útbýta
fyrir hátíðina.
Skrifstofa Mæðrastyrksnefndar-
innar, Þingholtsstræti 18, sími
4349.
Litla bókin mín.
í fyrra komu út nokkrar smá-
bækur undir þessu nafni. Voru
þær ákaflega vinsælar meðal
barna og seldust vel. Nú eru
þrjár sTíkar bækur komnar út til
I viðbótar. Töfrapípan, Litli græni
' froskúrinn og Siglt í strand og
aðrar sögur. Sögurnar eru þýdd-
ar af Marteini Magnússyni kenn-
ara, en útgefandi er Steindórs-
pnent h.f.
Fyrstu stríðsjólin. Hvernig
Rússar héldu upp á jólahá-
tíðina. Á að breyta nafni
lands vors. Viltu heita
„Týlingur“ og tunga þín
„týlíska“ eða segja að þú
sért „týlískur“?(!) — Finnsk
börn og íslendingar. Hjálp
við náungann. Blaðamanna-
félagið og skemmtanalífið.
Stórbyggingar og geymsla
jarðmatar.
—o—
ATHUGANIR
HANNESAR Á HORNINU.
—o—
FYRSTU stríðsjólin eru nú
þegar liðin. Enginn gat
vænst þess að hernaðaraðgerðirnar
lægju niðri um hátíðina, Ég minnist
þess,- að Franco, hinn trúaði, kaþ-
ólski fasistaforingi á Spáni hélt
upp á jólahátíðina 1937 með ægi-
legri loftárás á Madrid og fleiri
borgir og myrti við það tækifæri
þúsundir manna.
VIÐ GÁTUM VEL búizt við því,
að innrásarherinn í Finnlandi
reyndi að halda upp á jólahátíðina
með líkum hætti. Og það var líka
þannig, því að bæði á aðfangadags-
kvöld og á jóladaginn gerðu Rúss-
ar hvað eftir anað loftárásir á ó-
víggirtar borgir.
SIGURÐUR ÓLASON lögfræð-
ingur skrifaði fyrir nokkru grein
í Vikuna, þar sem hann leggur til
að nafni lands vors sé breytt. Ég
er í einu og öllu andvígur þessari
tillögu og skil raunverulega ekki
hvers vegna maðurinn er að koma
með slíkar tillögur. Um þetta fékk
ég bréf fyrir nokkru frá Sigtr.
svohljóðandi:
„Á AÐ BREYTA NAFNI land-
ins? nefnist grein, sem birtist í
Vikunni nýlega. Greinarhöfundur
leiðir rök að því, að nafnið ísland
hafi í öndverðu verið valið af ó-
vildarhug til landsins til að níða
landið og fá menn til að trúa, að
fólksflutningar hingað væru fá-
vizka ein, vegna þess, að í raun
og veru væri landið óbyggilegt.
Er greinarhöfundur þeirrar skoð-
unar, að eigi verði lengur unað við
nafngipt ,,búskussans“ Flóka og
annarra óvildarmanna landsins,
þar sem nafið ísland sé' bðæi
ljótt, rangt og skaðlegt og eigi
mikinn þátt í rangsnúnum hug-
myndum erlendra þjóða um land-
ið og gefi hugmyndini um Eski-
móana á íslandi byr undir báða
vængi. Eftir að hafa nefnt nokkur
dæmi utan úr heimi um nafn-
breytingar landa og borga stingur
höfundur upp á því, að landinu
verði gefið hið forna nafn Thule
og færir hann söguleg rök fyrir,
að Island sé raunverulega hið
forna Tule og sé því ekki
um annað að ræða en að
taka upp á ný fornt og virðulegt
heiti landsins. Bendir höf. á að
Iokum, að gott tækifæri sé að
skipta um nafn í sambandi við
skilnaðinn við Dani í náinni fram-
tíð.“
„ÞETTA ER í fám orðum skoð-
un greinarhöf. Hvað sem annars
kann um mál þetta mega segja, er
tillagan athyglis-' og umræðuverð.
Ég er höf. sammála um, að nafn-
ið ísland hefir átt og á mikinn þátt
í að gefa erlendum mönnum rang-
ar hugmyndir um land okkar og
er víst, að nafnið hefir einangrað
okkur meira en landfræðileg af-
staða gefur tilefni til. Við reyn-
um að brjóta múrveggi fáfræðinn-
ar um ísland — útvarp til útlanda
— landkynning o. s. frv. En höf-
um við gert okkur ljósa þá hættu,
sem siglir í kjölfar almennrar ev-
rópeiskrar viðurkenningar á því,
að ísland sé ekki síður land sólar
en ísa?“
„Á UNDANFÖRNUM ÁRUM
hafa stórþjóðirnar fórnað heiðri
sínum og blóði sona sinna til að
brjótast til yfirráða í öðrum lönd-
um. Heill kynflokkur er á flótta
frá einu landi til annars, leitandi
að einhverjum grið'astað. Viðburð-
ir síðustu mánaða hafa sannfært
um, að baráttan um hráefni og
landrými verður grímulausari og
harðvítugri með degi hverjum. —
Það skyldi þó aldrei vera, að bú-
skussin Flóki væri þess valdandi,
að landræningjarnir úti í Evrópu
hafa enn ekki komið auga á, að
hér á íslandi gætu milljónir
manna lifað? Hér mætti til dæmis
sannarlega finna stað „guðs út-
völdu þjóð“-----Ég geri ráð fyr-
ir, að þótt ástæður þess, að við
fáum enn .að vera í friði, séu með-
al annars aðrar en nafn landsins,
þá leiki það ekki á tveim tungum,
að nafnið ísland hefir verið okkur
vörn gegn erlendri ásælni og því
sjónarmiði beri ekki að gleyma,
þegar mál þetta er rætt.“
„ÞÁ ER ÉG ÞEIRRAR skoðun-
ar, að umdeildara sé meðal fræði-
manna að nafnið Thule eigi við
ísland, en Sigurður Ólason vill
vera láta, auk þess, sem nafnið fer
illa í íslenzku máli (Týlingar, týl-
iska o. s. frv.) Að mínu viti gæti
aldrei komið til mála, að þurrka
nafnið ísland út, enda myndi vafa-
laust aldrei fást samþykki alls al-
mennings til þess, enda þótt sterk-
ari rök lægju til en hingað til hef-
ir verið bent á. Hitt er það, að
komið gæti til mála, að nefna
landið tveim nöfnum — Island •—
Thule — sbr. Finnland-Soumi —
ef brýn nauðsyn þætti til þess.“
ATHUGULL skrifar: „Einhvers
staðar sá ég ritað um að íslend-
ingar ættu að taka við börnum frá
Finnlandi og á þann veg, að sýna
í verki þá samúð, sem öll þjóðin
hefir með Finnum í þeirra hörm-
ungum. Þessi tillaga er góð, en
vafasamt hvort unnt er að koma
henni í framkvæmd. En mér datt
í hug. hvort ekki væri unnt að fá
þá, sem ennþá hafa atvinnu, og
sæmilega komast af, að taka til sín
fátækt barn eða gamalmenni í há-
degisverð á sunnudögum í vetur.
Myndi af þessu verða mikill
styrkur fyrir foreldra, sem lítil
eða engin efni hafa sökum lang-
varandi atvinuleysis. Gamlir fá-
tækir einstæðingar þurfa og hjálp-
ar við, og mörgum þeirra myndi
þykja vænt um að fá hádegisverð
á sunnudögum hjá einhverjum
góðum vini.“
„FYRIR nokkru stóð Blaða-
mannafélagið fyrir kvöldskemmt-
un að Hótel Borg — og þótti sú
skemmtun takast ágætlega. En
ekki gátu allir, sem vildu, komist
þangað, vantaði peninga til
skemmtana. Eru það vinsamleg til-
mæli mín til Blaðamannafélagsins
að það endurtaki þessa skemmtun
fyrir þá, sem atvinnulausir eru og
ekki hafa ráð á að sækja skemmt-
anir. Tel ég víst, að hóteleigandi
gæfi kaffi og kökur handa þeim,
sem boðnir væru — og ef svo yrði
— þá myndi það í fyrsta skipti,
að þeir fátæku fengju tækifæri til
að kynna sér hina veglegu sali
Hótel Borg, og hóteleigandi myndi
sýna fádæma gestrisni og rausn.
Skemmtikraftar myndu að sjálf-
sögðu fást. Listamenn vorir eru
flestir engir ríkir menn, og þeir,
sem árum saman hafa barizt við
fátækt og skilningsleysi, geta
manna bezt skilið tilgang slíkrar
skemmtunar. Ef ekki þykir heppi-
legt að halda þessa skemmtun að
Hótel Borg, þá mun vera hægt að
halda hana í einhverju samkomu-
húsinu. Aðalatriðið er, að þeir,
sem nú eiga erfiðast, fái tækifæri
Haukur snorrason,
fulltrúi Vilhjálms Þórs á
heimssýningunni í New York,
kom hingað með Kötlu síðast,
en Katla kom frá Ameríku hlað-
in vörum.
Alþýðubla'ðið náði tali af Hauki
'|og spurði hann .frétta
af sýnin.gunni. Hauikur sagði m.
a.
Sýningunni var lokað 31. okt.
Voru þá fliestar þjó'ðir búnar að
lioka sýnigum sínum, Island og
Japan höfðu liengst opið.
Aðsókn að sýninigu Islands var
geysimikii eða rúmar tvær millj-
ánir. Var t. d. rmeiri aðsákn að
sýningu o'kkar en að sýningu
Dana og Finna.
Dómar voru ágætir um sýn-
ingu okkar í amerískum blöðium.
í blaði, sem Norðmenn gefa út
til þess að gleyma áhyggjum, at-
vinnuleysi og fátækt eitt kvöld —
og myndi með því Blaðamannafé-
lagið vinna mikið gagn og þarft.“
„FYRIR ALLLÖNGU átti ég tal
við þig um nauðsyn á kartöflu-
geymslum og hafði þá aðallega í
huga íbúa hinna myndarlegu sam-
bygginga við Hringbraut, Ásvalla-
Brávalla- og Hofsvallagötur. Ný-
lega var ég á gangi úti á Gríms-
staðaholti og sá þá mann vera að
þvo kartöflur, sem höfðu verið i
lélegri geymslu og voru að mestu
eyðilagðar. Maður þessi hafði ekki
geymslu í húsnæði sínu og geymsl-
an, sem hann fékk fyrir kartöfl-
urnar var nú svona. Þúsundir
króna virði í skemmdum garðamat
árlega, leiðindi og vonbrigði er
annars vegar — en framkvæmda-
leysi og deyfð hins vegar. Væri
ekki úr vegi að þú hreyfðir þessu
í blaðinu, enda þótt þú getir ef til
vill sjálfur geymt garðmat þinn ó-
skemmdan. Virðist sjálfsagt, að við
slíkar stórbyggingar, sem ég hefi
nefnt, séu sérstakar geymslur —
(jarðhús) fyrir garðmat. Myndi af
því verða mikill sparnaður fyrir
íbúana og hægðarauki. Mér er
kunnugt um, að Elliheimilið lét
gera fyrir nokkrum árum jarðhús,
þar sem geymd eru mörg tonn af
kartöflum, gulrófum og ýmiskon-
ar öðrum garðmat yfir veturinn
alveg óskemmt. Væri ekki úr vegi
að þú fengir að sjá þessa geymslu,
ef þú telur málið þess virði.“
ÉG HEFl ÁHUGA fyrir þessu,
eins og ég hefi áður sagt, og mun
kynna mér málið nánar.
í Amieríku var t. d. sagt, að ís-
lienzka sýningin væri betri en
sýniing Norðmanna.
Mangir háttstandandi gestir
heimsottú sýningu okkar, svo
sem Fri'ðrik ríkiserfingi og Ing-
rád kona hans, Ólafur rikiserfingi
Norömanna og toona hans, auk
þess fjöldi mikilsmetirma Amer-
íkumanna. Mai"gir gestanna, sem
heimsiáttu sýningiuna, hafa síkrifað
Vilhjálmi Þör og farið lofsain-
legum orðum um sýningtuna.
Fjölda margir íslendingar úr
Bandaríkjunum heimsóttu sýning-
una. Höfðiu sumir þeirra ekki hug
mynd um, ao ísiendingar hefðu
þarna nokkra sýningu, en komu
í danska sýninigarskálann og
spurðu hvort þar væri nú ekkert
íslenzkt. Var þeim þá vísað á
Frh. á 4- síöu.
Gamlir Islendingar grétn af hrifn-
ingn, er Deir sán sýningn okkar.
Viðtal við Hauk Snorrason um
heimssýniuguna fi Mew York.
JOHN DICKSON CARR:
Morðin í vaxmyndasafninn.
13.
eruð, sagði Bencolin. Ég skal fræða hann. Upphaflega báruð
þér doktorsnafbót. Þér áttuð að kenna bókmenntafræði í Ox-
ford í Englandi.
— Það skal játað, sagði Galant.
— En þér voruð andstæðingur þjóðfélagsins. þér voruð
mannhatari.
— Það skal ennfremur játað.
— Jæja, sagði Bencolin hugsandi — þá skulum við athuga
sálarlíf þessa manns. Við skulum segja, að hann sé fram-
úrskarandi gáfum gæddur. Við skulum ennfremur gera ráð
fyrir því, að hann sé afburðavel lærður. Og hann fer að líta
á heiminn, sem einhvern vandskapnað. Og til þess að svala
hatri sínu á meðbræðrum sínum fer hann að grafast fyrir fortíð
vina sinna.
Galant sat steinþegjandi og strauk kettinum.
Því næst, hélt Bencolin áfram — hóf hann baráttu sína
gegn þjóðfélaginu. Það var drengskaparlaus rógsherferð, til
þess að byrja með. Hann hafði njósnara á hverju strái. Hann
náði á sitt vald einkabréfum og myndum og allt var undir-
búið. Hann hóf styrjöldina aðeins gegn æðstu mönnum þjóð-
félagsins. Hann gróf upp fortíð þeirra, leitaði uppi
hneykslissögur um menn, breiddi þær út og ýkti þær. Svo beið
hann hinnar réttu stundar. Ef kona af háum stigum var komin
að því að gifta sig, sendi hann henni hótunarbréf, þar sem
hann hótaði því að birta fortíð hennar. ef hann fengi ekki svo
og svo mikið af peningum. Eins var um menn, sem voru að
búa sig undir að taka að sér mikilsverð embætti. Ég hygg,
að þetta hafi ekki einungis verið vegna peningana. Að vísu
græddi hann ógrynni fjár á þennan hátt. En aðalatriðið fyrir
honum var að sýna mátt sinn. Hann hafði gaman af því að
geta sagt við valdamestu menn þjóðarinnar: — Sko til, þarna
getið þér séð, að ég get rifið yður niður til grunna, fellt allar
skýjaborgir yðar í rúst, ef ég kæri mig um og þér verðið ekki
þægur ljár í þúfu. Þér haldið, að þér getið komist upp í hæsía
valdaþrepið. Reynið það, ef þér getið.
Chaumont stóð, eins og hann væri dáleiddur. Hann dró
fram stól og fékk sér sæti.‘ Hann starði á Galant, en Bencolin
hélt áfram og talaði lágt.
— Skiljið þið nú, herrar mínir? Slík er dýrð þess manns.
sem teflir blindskák við djöfulinn. Lítið á hann núna. Hann
mun neita því, sem ég segi, en þið getið séð það á svip hans,
að ég segi satt.
Galant yppti öxlum. Það var bersýnilegt, að hann hafði
dulda nautn af því að heyra talað um glæpi sína.
— En það er ekki allt búið ennþá hélt Bencolin áfram.
Ég minntist á drengskaparlausa rógsherferð. Þegar hann hafði
tekið við mútum af fórnardýrum sínum og lofað þeim, að sjá
þau í friði eftirleiðis, þá sveik hann það. Hann lét ekki af
hendi sönnunargögnin, þó að búið væri að borga fyrir þau.
Hann einmitt birti þau. eins og hann hafði hótað. Því að hann
vildi koma sem flestum mönnum á kaldan klaka. En það var
aldrei hægt að hegna honum. Hann hafði lag á því að koma
málum sínum þannig fyrir, að ekki væri hægt að klófesta
hann. Hann skrifaði fórnardýrum sínum aldrei bréf og ógnaði
þeim aldrei, nema þegar engin vitni voru viðstödd. En þetta
hefir hefnt sín. Það er aldrei tekið á móti honum í sölum
heldra fólksins, þar sem hann í raun og veru er upp runninn.
Og þess vegna þarf hann að hafa varðmann nótt og dag.
— Fyrir þetta, sem þér hafið nú sagt, tók Galant til máls,
gæti ég dregið yður fyrir lög og dóm.
Bencolin hló, en þó ofurlítið þreytulega. og drap fingrunum
á arinhilluna.
— En þó hygg ég, að þér gerið það ekki, haldið þér það?
Ég þykist viss um, að þér séuð að bíða eftir tækifæri til þess
að gera upp við mig á annan hátt.
— Ef til vill. Það gæti verið nógu gaman.
— En í kvöld, hélt Bencolin áfram — kem ég til þess »ð
ræða við yður um síðasta afrek yðar.
— Einmitt það.
— Já, ég þekki þetta vel. Hér í París hefir verið stofnaður
dálítið sérkennilegur félagsskapur. Það er kallað „Félagsskap-
ur svartgrímumanna.“ Hugmyndin er að vísu ekki ný, það eru
til álíka félög annars staðar. Nöfnum félagsmanna er haldið
stranglega leyndum.
Galant varð einkennilegur á svipinn. Hann hafði ekki bú-
izt við því, að Bencolin hefði hugmynd um þetta. En það fór
hrollur um hann.
— Jæja, sagði hann — nú held ég, að þér séuð búinn að
tapa glórunni. Hvað ætti svo þessi félagsskapur að hafa á
stefnuskrá sinni?
— Þetta er félagsskapur manna og kvenna. Það eru konur,
sem eru óhamingjusamar í hjónabandi sínu. Sumt eru gamlar
konur, sem eru að leita sér að ævintýrum. Og karlmennirnir
eru líka ævintýramenn. Konurnar leita sér að mönnum, sem