Tíminn - 21.09.1918, Qupperneq 3

T I M IN N
199
Alþýðuskóli Húnvetning-a
á Hvammstanga.
Námstími frá 1. n'óv. til 1. apr., en einstakir nemendur fá þó
að vera styttri tíma, ef sérstaklega stendur á fyrir þeim.
Isintölittslijyröi: Að hafa lært það, sem fræðslulögin áskilja,
til fullnaðarprófs, að hafa engan næman sjúkdóm og að hafa óspilt
siðferði. Inngöngu fá bæði piltar og stúlkur, alstaðar að, og er starfs-
svið skólans eigi bundið við Húnavatnssýslu.
A.ætlaöixr kostnaöur fyrir pilta; Heimavist 320 kr. skóla-
gjöld 25 kr., bækur 25 kr. eða samtals 370 kr. og ca. 80 kr. minna
fyrir stúlkur; en auk þessa ferðakostnaður og vasapeningar.
Námsgreinar: íslenska, reikningur, náttúrnfræði, leikíimi,
söngur, hannyrðir, saga, landai’ræði, skrift, danska, enska; en enginn
er bundinn við að taka þátt i öllu sem kent er.
Ath. Prófdómarar og aðrir, sem hafa kynt sér kenslu og startsemi skólans
hafa évalt geflð honum bezta vitnisburð. Nánari upplýsingar um það og ann-
að er lýtur að skólanum gefur undirritaður og tekur á móti umsóknum.
Hvammstanga 1. sept. 1918.
Ásgeir Magnússon.
Um ,frumræðu£
Sig* Stefársssonar.
I.
Ekki ailfáir menn hér á landi
liafa fram á síðustu mánuði verið
& þeirri skoðun að sira Sig. Stefáns-
son væri mjög nýtur þingmaður og
þióðhollur. En talsverðar líkur
eru til að sú skoðun sé að verða
í ósamræmi við reynsluna. Hefir
áður verið drepið á það hér i blað-
inu, hve gálauslega sé »sparnaðar-
maður« lék sér með fé þjóðarinn-
ar, er hann tafði þingið um nokkra
daga, að eins til að svala skapi
sínu á stjórninni. Óþinglegt bragð
var það og að bera frain vantraust
sem fyrirfram var dauðadæmt.
Síra S. St. ræðst á stjórnina fyrir
það, að hún sé óstarfhæf af því
að hún haíi ekki fastan þingmeiri-
hlula að baki. Ráðherrarnir þrir
tilheyri sinn hverjum flokki o. s. frv.
Sira S. SUraksig sjálfur á í þessu efni
er hann flutti vantraustið. Sameig-
inlegt stuðningslið stjórnarinnar eyði-
lagði spilaborg hans.
Höfuðmeinloka þingmánnsins er
þó hilt, að slík samtaka-stjórn
þnrfi að vera þróttlítil sökum þess,
að sundurleitir stuðningsflokkar togi
sinn i hverja átt. Hið gagnstœða
er sannleikurinn. Þegar þjóðir
þurfa að mynda sterka stjórn er
hún mynduð með sambræðslu
höfuðflokkanna í landinu. Yæntan-
lega er síra S. St. ekki svo fávís
að kann viti ekki, að öndvegisþjóð
þingræðisins, Bretar, hafa nú slíka
samtaka stjórn. Englendingar álíta
að líf sitt og framtíðargengi sé
undir því komið, að mynda sterka
stjórn, sem sameinað gela alt siarfs-
afl þjóðarinnar, og leitt styrjöldina
til lykta með sigurfriði. Fyrsta
stjórnin var meirihlutastjórn i land-
inu, og ágæturn starfsmönnum á að
skipa í stjórninni. En reynslan
sýndi samt að hún var ekki nógu
slerk, réði ekki við hin gífurlegu
viðfangsefni, nema hún stgddist við
aðalflokka þings og þjóðar. Þess
vegna var mynduð bræðingsstjórn
sú sem nú situr að völdum á Bret-
landi. Enska þjóðin virðist una
þessu vel, og alls ekki hugsa til
breytinga, meðan styrjaldarhættan
vofir yfir. Innanlandsfnðurinn og
samtök beztu manna úr aðal flokk-
unum tákni bezta trygging í bar-
áttunni út á við.
Enginn maður skyldi vera svo
fávís að haida að minna beri á
milli ihaldsmanna og frjátslgnda-
(lokksins á Englandi, heldur en
þeirra þriggja flokka, sem styðja
núverandi stjórn hér á landi. Þvert
á móti eru flokkadeilurnar miklu
skarpari og ákveðnari á Bretlandi
svo sem að líkindum ræður þar
sem þingræðisfyrirkomulagið er
gamalt og þrautreynt þar í landi,
en í bernsku á íslandi. Fordæm-
ing síra S. St. á sambræðslustjórn
sýnir frábæra vanþekkingu þessa
roskna þingmans um einfalt þing-
ræðismál.
Forsætisráðherra hrakti ádeilu
síra S. St. um sundurþykki núver-
andi stjórnar. Vitanlega kemur
fram skoðunarmunur um einhoer
mát í hverju ráðuneyti. Svo mun
og hafa verið í hinu fyrsta islenzka
ráðuneyti. En um stjórnmálin hefir
verið samheldni. þess vegna hefir
þessari stjórn tekist að koma meiru
í verk inn á við og út á við, held-
ur en nokkurri af undanförnum
stjórnum. Er þar átt við hin miklu
bjargráðafyrirtæki: Skipakaupin,
landsverzlunina og lausn sambands-
málsins. Heppileg úrslit allara þess-
ara mála er sprottin af samvinnu
aðalflokkanna, þeirra er stjórnina
styðja. Þessar staðreyndir eru mjög
óþægilegar síra S. St. Þær sýna að
hann dæmir rangt bæði um erlenda
þingræðisstjórn þar sem hún er
þroskamest, og það sem lakara
er, um þá pólitisku atburði, sem
gerast hér á landi fyrir augum
hans. Þvi miður er ekki belur
ástætt með aðra máttarviði í ræðu
hans, og mnn vikið að því í
næsta blaði. , (Frh.)
istiðaskólra á pium.
Skýrsla um hann, siðustu fjögur
skólaárin, er nýlega koiuin út.
Hafa 75 nemendur sótt skólann á
þeim tíma, 48 Iokið burtfararprófi,
23 hafa tekið fyrri lilula prófs, 11
af þeim hafa eigi komið aftur á
skólann, 12 eru nýsveinar og 4
hafa ekki tekið próf. Síðastliðinn
vetur byrjaði skólinn ekki fyv en
14. jan. vegna dýrtíðarinnar.
Skólastjóri tók við rekslri húsins
á Hólurn árið 1914. Síðan hafa
verið gerðar þessar umbætur á
jörðinni.
'1. Bygt fjós, sem rúmar 19 kýr
og 6—10 svín. í þvi eru sjáfbryun-
ingar. Allir veggir, milligerðir og
jötur eru úr steinsteypu. En út-
veggir allir eru klæddir borðvið og
sloppað á milli. — Hlaða er áföst
við fjósið. Rúmar hún 1000 hesta
af töðu. Súrheysgryfja er í öðrum
enda hlöðunnar. Tekur hún 200
heyhesta. Þar er og moldargryfja,
til þess að geyma iburð í, til und-
irburðar og áburðardrýginda. Við
aðra hlið fjóssins er áburðarhús,
sem rúmar ársmykju kúnua.
Öll þessi hús eru úr steinsteypu
uin meira af arði verzlunarinnar
en hinn einstaki kaupmaður gerir«.
Enn fremur:
»Ef nú menn sannfærast um
það, að einstakir kaupmenn, sem
verzla fyrir sjálfa sig, séu hæfastir
tii að draga að sér arðinn frá út-
lenda markaðinum, sem örðugt
verður í móti að mæla, þá ætti að
vera auðráðin gáta, hver stefnan
sé hollari fyrir þjóðina, venjuleg
innlend kaupmannaverzlun eða
verzlun hlutafélaga eða kaupfélagae.
P. fer hér skrítilega hringferð.
Fyrst slær hann þvi fram, án
nokkurra sannana, að kaupmenn
geri betri kaup og sölu á erlendum
markaði en kaupfélagsstjórar. Og
þegar hann er búinn að ganga
frá þvi atriði, kemur hin ályktun-
in: Fyrst svona er, hlítur að vera
skaði að hafa nokkur kaupfélög.
Þar með hyggur höf. sig hafa dauð-
rotað samvinnuhreyfinguna.
Það er slæmur galli á þessari
byggingu að hún er bygð á oröinu
e/. Með því litla orði sem undir-
stöðu má byggja veglegar hallir í
loftinUj og svo var um þessa.
Minsta krafa sem gera mátti til
P. var það, að hann sannaði for-
sendur sínar áreiðanlegum dæmum,
en hann gerir enga tilraun. Enda
myndi það erfiít. í þessu máli er
tveggja htuta að gæta. Fyrst, að
vöruverð á aðalútflutningsvörum
samvinnumanna á íslandi, kjöt,
ull og smjöri hefir slórbatnað vegna
vöruvöndunar, sem samvinnuhreyf-
ingin hcfir til vegar komið. Kauj*-
mönnum er þar ekkert að þakka.
Peir liafa lagt það sama til þeirra
mála nú og á dögum Tr. Gunnars-
sonar, sem endurminningar hans
bera ljósán vott um, þótt um aðr-
ar vörutegundir sé þar að ræða.
Hver maður, sem ritar um þetta
efni, verðhækkun og aukið álit ís-
lenzkrar vöru á erlendum mark-
aði, gerir sig sekan í röksemda-
fölsun, ef hann þegir um hvílíkt
stórvirki samvinnustefnan hefir hér
unnið, án allrar aðstociar kaup-
menskunnar. Hve margar miljón-
ir króna dragast inn í landið fyrir
þetta afrek samvinnustefnunnar, er
ómögulegt að segja. En þar er um
geysimiklar fjárhæðir að ræða. Og
furðanlegt er það, að hinir mörgu
kaupmenn, sem hér hafa starfað,
og P. treyslir svo vel ti) að draga
verzlunararðinn frá útlöndum,
skyldu vera i þessu efni svo frá-
munalega langt frá markinu að
engin framför sé þeirra starfsemi
að þakka.
Hitt atriðið er það, að sú til-
gáta eða vonarbygging P., að kaup-
menn geri í heild sinni betri kaup
á erlendum markaði er ekkert
nema staðlaust skrum og fleypui.
P. myndi hafa nefnt dæmi, ef hann
hefði þorað og getað. Sú staðreynd,
að hin einstöku félög í samband-
inu hafa stöðugt gert svo afar-
mikið gagn, selt ódýrara en kaup-
meun, veitt félagsmönnum beinan
arð, safnað í margskonar trygging-
arsjóði, bendir alt í þá átt, að fé-
lögin hafi ekki gert lakari kaup
erlendis en kaupmenn, sem við þau
keppa. Væri sú tilgáta P. rétt, að
kaupfélögin verzluðu lakar en
kaupmenn, bæði um innkaup og
afurðasöju á erlendum markaði,
þá væri hvert einasta slikt félag
dautt, og kaupmenn einir um hit-
una. En finst P. ekki veruleikinn
dálítið öðruvísi? Veit hann ekki að
kaupfélögin eflast með ári hverju,
að framför þeirra er hröð og al-
hliða? Að í sumum sýslum er ekki
til einn einasti bóndi, sem skiftir
eingöngu við kaupmenn. Pví verð-
ur ekki neitað að svona staðreynd-
ir eru óþægilegar fyrir gagnstœðar
tilgátur, sem byrja með e/.
(Frh.)