Tíminn - 30.11.1918, Blaðsíða 2

238
TIMINJN
ilum, eða sveitum og bæjum, til
þess að fólkið deyi siður úr hjúkr-
unarleysi og skepnur spillist ekki
af umhirðuleysi.
Lögréttugreinin endar á því að
lýsa veldóknun yíir hinni »miklu
röggsemi« stjórnarinnar í því að
styðja varnartilraunir út um land.
Kemur það óneitanlega kynlega
fyrir, eftir þvi sem á undan er
farið. —
Á Hvanneyri einangraði skóla-
stjóri gegningamenn úti í kirkju.
Hepnaðist það fullkomlega. Lang-
flestir aðrir veiktust og hefðu að
líkindum orðið stórvandræði ef
þetta hefði ekki verið gert.
Víða má grípa til þessa ráðs, til
þess að koma í veg fyrir að veik-
in »rasi út sem fyrst« og leggi alt
heimilisfólkið i rúmið í einu.
Hraustir karlmenn eru jafngóðir af
að sofa í hlöðu nokkurn tima þótt
að vetrarlagi sá. Skal eftirtekt
manna hérmeð vakin á að grípa
til þessa ráðs.
Og þótt það kunni að valda
hræðslu hjá einhverjum, þá mun
réttara að segja það opinberlega,
mætti það af því hljótast að unt
væri að bjarga mannslífum, að
mikil ástæða er til að leggja hið
mesta kapp á að einangra alla þá
sem veikir eru fyrir, einkum brjóst-
veika og þungaðar konur. Dæmin
eru svo tiltölulega mörg héðan úr
bænum að slíku fólki er mest
hætta búin. Ætti það að geta
kotnið til mála í sveitum og í
bæjum líka, væri útlit fyrir að
ekki tækist að verja bygðina, að
bindast samtökum um að verja
tryggilega einhvern einn bæ og
koma þeim þar fyrir sem mest
væri hætta búin.
Rúmlega 240 hafa nú dáið hér
í bænum úr drepsóttinni.
•liinyjar óíriðarþjóðanna.
III. Vilhjálmnr II keisari.
í utanríkismálum tók Vilhjálm-
ur þríkeisarabandalagið, að erfðum
eftir Bismarck. En heldur var það
farið að verða ótryggt, og nú
eyðilagðist það að fullu og öllu.
Verzlunarpólitik Vilhjálms gerði
Rússland að óvini Þýzkalands.
Bismarck sajgði ávalt, að það væri
nauðsynlegt »að hafa opinn veg
milli Berlínar og Pétursborgar«,
en Vilhjálmur braut á móti stjórn-
arstefnu kanzlarans mikla, í þessu
eins og svo mörgu öðru. Tollstríð
og allskonar verzlunarbarátta rak
Rússa í armana á Frökkum. Þar
fengu þeir ríkislán og svo fylgdi
pólitískt bandalag á eftir, sem vit-
anlega var stofnað á móti t’jóð-
verjum.
Vilhjálmur var gagntekinn af
veldi og mikilleik hins þýzka rík-
is, en Þýzkaland var of lítið fyrir
hann. Hann vildi gera það að
Hkjaldarmerki.
Á morgun er gert ráð fyrir að
sambandslögin gangi í gildi, Island
fái viðurkenning sem fullvalda ríki
og um leið verði íslandi ákveðinn
siglingafáni.
Pað verður margt sem frain-
kvæma verður eftir staðfesting lag-
anna og er mikið í húfi að það
takist vel. Er þar þess að gæta
fyrst og fremst að missa einkis
þess sem fengið er, í annan stað
að reisa sér ekki hurðarás um öxl,
sérstaklega í framkvæmdum og
erendrekasendingum út á við og
loks að vanda vel til þess sem nú
verður gert, og gera má ráð fyrir
að þjóðin muni búa að um aldur
og æfi.
Að þessu sinni verður ekki vik-
ið að tveim fyrri atriðunum. Ein-
ungis skal það tekið fram um
síðara atriðið, að Tíminn mun
leggja mikla áherzlu á það, að ekki
verði stofnað til annara fulllrúa-
embætta með erlendum þjóðum
en þeirra, sem eru bráðnauðsynleg
þegar í stað. Er hægurinn hjá að
færa sig upp á skaftið jafnóðum
og þörfin verður meiri fyrir slíkt.
En reynsla er fengin fyrir hinu
hvað slíkir erendrekar kosta. Og
fyrst um sinn hefir landssjóður í
nógu mörg horn að líta.
Sérstakt tilefni er til að víkja
nú að siðasta atriðinu. Það mun
vera áreiðanleg fregn að það sé 1
ráði að fá þegar nýtt skjaldar-
merki handa landinu og Ríkharði
Jónssyni og Ásgrími Jónssyni hafi
verið falið að gera teikning af því
— en hafi fengið til þess mjög
stuttan frest. Hafi og verið svo
fyrír sett að hafa landvætlina á
teikningunni.
Vitanlega var það skemtilegast
að fá skjaldarmerkið samhliða
heimsveldi og útvega því nýlendur
í öllum álfum. En flest lönd, sem
byggileg eru Norðm-álfumönnum,
voru áður tekin af öðrum þjóðum.
Þýzkaland hafði komið of seint til
sögunnar. Vilhjáhnur sá að hann
varð að leita sér bandamanna ef
hann ætti að fá nokkru áorkað i
þessum efnum. Austurríki var
tryggur vinur Þýzkalands, en það
var ekki nógu sterkt, því reyndi
hann að treysta bandalagið við
Italíu og umfram alt við Tyrkland.
Hið tyrkneska ríki var víðlent
og þar voru mikil náttúruauðæfi,
en landstjórnin í hinni mestu ó-
reiðu eins og vant var. Soldáninn
Abdul Hamid II. var alræmdur
fyrir grimd og almennt kallaður
»morðinginn í hásætinu«. Við
þennan þjóðhöðingja gerði Vil-
hjálmur öflugt samband, þrátt fyrir
þó að mikill hluti þýzku þjóðar-
innar, með jafnaðarmenn í broddi
fylkingar snerist öndverður gegn
því og teldi það ósamboðið hinni
mentuðu þýzku þjóð, að bindast
bandalagi við Tyrki, nema því að
eins að bætt yrði stjórnarfar Tyrk-
fánanum. En það verður ekki séð
að það sé nein lífsnauðsyn. Og
þar eð teikningin kemst ekki út
fyr en nú með Botníu, nær hún
þangað ekki fyrir 1. des. Verður
því ekki alveg samferða.
Hversvegna mætti hún þá ekki
bíða betri undirbúnings.
Fáir munu sjá eftir fálkanum,
»illfyglinu«, sem sumir kölluðu.
En úr þvi verið er að tolla í tízk-
unni og hafa skjaldarmerki, og það
skjaldarmerki sem við fáum nú
eigum við að hafa um aldur og
æfi, þá verður það að vera fyrsta
skilyrðið að til þess sé vandað
eins og unt er.
Og til þess að það geti orðið
verða listamennirnir fyrst og fremst
að hafa nægan tíma. Fyrst og
fremst nægan tíma til að fá hina
beztu hugmynd og því næst að
koma henui á pappírinn með
nægri vandvirkni. Það er varla
hægt að búast við þvi að þetta
fari vel úr hendi með mjög tak-
mörkuðum tima. Enda er lista-
mönnunum misboðið með því að
krefjast þess af þeim að þeir leysi
þetta verk af hendi eins og hvert
annað »handverk«.
Or Þingeyjarsýslu
24. okt. 1918.
Eg sem rita þessar linur, byrja
fimtugasta árið í dag. Kuldinn
sækir í fingurgómana og fer um
mig allan í þokkabót. Er eg að
verða gamall? Eða á tiðarfarið sök
á þessu? Vera má að kuldann leggi
úr tveim áttum og er það liklegast.
Engum blöðum er um það að
fletta, að kulda-andremi leggur af
vitum náttúrunnar. — Fyrstú nótt-
lands. En ekkert varð úr þeim
umbóturn.
Árið 1898 fór Vilhjálmur með
fríðu föruneyti til Miklagarðs og
þaðan til Jerúsalem, í einskonar
pílagrímsfgrð. Abdul Hamid tók
honum tveim höndum og í ræðum
er keisarinn hélt í Miklagarði
lýsti hann því yfir, að Soldáninn
væri sinn tryggasti vinur. Allur
hinn mentaði heimur horfði undr-
andi á hinn kristilega þýzka keis-
ara, sem ávalt bar guðsorð á vör-
unum, fallast í faðma við versta
óvin kristindómsins, blóðsoldáninn
illræmda.
Þessi starfsemi keisarans bar
tvöfaldan árangur. Auðsuppsprettur
hins tyrkneska ríkis opnuðust fyrir
þýzkt fé og þýzka framkvæmda-
semi. Þjóðverjar fengu leyfi til að
byggja Bagdaðbrautina og til þess
að vinna málmnámur þar eystra.
Að þessu leiti gekk alt vel. En
svo kom hin hlið málsins. Serbía,
Grikkland og Rúmenia, sem höt-
uðu Tyrkland, urðu Þj'zkalandi
óvinveitt eins og síðar kom á dag-
inn og það, sem mestu skifti.
ina sem eg vav heima s. 1. vor
(28. júní ef eg man rétt) var svo
hart frost hér í sýslu, að polla
lagði. Og þá lvól flæðiengjagras,
það sem ný komið var upp úr
stýfluvatni — eða nýfjarað var af
stýfluvatn. Þau strá eru viðkvæm
sem keppa upp í andrúmsloftið úr
of djúpu vatni. Og þessi grös báru
visinn brodd til haustdægra. Þó
vóru þessi engi góð hjá hálfdeigj-
um og harðvelli. Mýrlendi spratt
sæmilega, þar sem haustveðr-
áttan i fyrra skelti yfir snjó og
krapa og hafði undir sér fram úr
öllu veldi vetrarins. Reglulegar
flæðilendur spruttu og dável, þær
sem vatn fengu og eigi mistu
hlífðina of snemma.
Um það er ekki að viliast, að
áhleypuengi er tryggara heldur en
túnjörðin. Það sýnir sig sjálft. Ef
þetta land á að fæða sig tryggi-
lega, verður að færast í ásmegin
og veita vötnunum yfir alstaðar,
þar sem því verður við komið
hvað sem það kostar. Og þetta
þarf að gera tafarlaust um alt
land. Því eru ráðunautarnir svo
þöglir um þessa alsherjarnauðsyn?
Þeirra er skyldan tvímælalaust að
vekja áhugann og eggja fram til
efndanna. —
Kuldinn hefir ríkt hér um slóðir
í alt sumar að undanskilinni einni
viku í lok túnasláttar. Þá var
suunanátt og sólskin og dæmafár
hiti. En meinið var að þá var
lítið hey til að þurka. Túnin brugð-
ust svo herfilega. Af sumum kom
helmingur og af sumum þriðjung-
ur þess er venjulega gefst. Að
þessari viku lokinni gerði aftur
óþurka og kuldaveðráttu, svo sem
verið hefði áður og hélst fúlviðri
til höfuðdags. Þá kom haustveðr-
átta með illviðrum og kulda. En
um göngur gerði hríðar og hörkur
á víxl við bleytur. Þó svældust
inn heyin. En haustið hefir verið
ítalia lenti i ófriði við Tyrkland
1911 og þó undarlegt megi virðast
dró Þýzkaland taum Tyrklands.
Af þessu fjandskapaðist Ítalía við
Þýzkaland. Þótt sambandi milli
þessara ríkja væri ekki formlega
slitið er heimsstyrjöldin hófst, þá
vissu allir að Ítalía var í raun
og veru orðinn óvinur Þýzkalands
og lcominn í náið samband við
Frakka.
Þessi varð þá árangurinn af
utanríkispólilík Vilhjálms og ráð-
herra hans. Sambandið við Rúss-
land var slitið og snúið upp í
fjandskap Ítalía ótrygg, ílest Balk-
anríkin fjandsamleg Þýzkalandi og
öll hin nærliggjandi smáríki bárn
kaldan hug til Þýzkalands. Svíþjóð
var eina undantekningin, þar var
flokkur manna, íhaldsmenn, sem
vegna hræðslu við Rússland, vildu
leita bandalags við Þjóðverja ög
sækja styrk til þeirra.
Á öndverðum ríkisárum sínum
gerði Vilbjálmur tilraun til þess
að ná vinfengi Frakka. Sú tilraun
var ærið klaufalega framkvæmd,