Tíminn - 01.02.1919, Blaðsíða 1

TlllINN
að minsta kosli 80
blöð á ári, koslar 5
krónur árgangurinn.
IFGREIDSLA
i Rtykjavík Laugaoeg
18, simi 286, át um
kmd i Laufási simi 91.
III. ár.
Reyhjavík, 1. febriíar 1919.
7. blað
Xosaiagarur þýzkn.
Jafnskjótt og byltingarmennirnir
höfðu náð yfirráðum á Þýzkalandi
var ákveðið, að rjúfa þingið og
stofna til nýrra kosninga. f’ingið
hafði verið kosið 1912, svo varla
var við því að búast að það sýndi
greinilega vilja þjóðarinnar,
Á þinginu þýzka eiga sæti um
400 menn. Flokkaskiftingin var
þannig að jafnaðarmenn voru fjöl-
mennastir. Þeir höfðu 110 þingsæti
en fengu við kosningarnar á fimtu
miljón atkvæða. Þeir áttu því eftir
atkvæðamagni að fá miklu íleiri
þingsæti, en vegna ranglátrar kjör-
dæmaskiftingar fengu þeir það
ekki. Næst þeim var kaþólski flokk-
urinn (Centrum) með 91 þings?eti
og 2 miljónir atkvæða. Þessi flokk-
ur var skipaður mönnum af öllum
stéttum. f raun og veru var bann
þó íhaldssamur en trúin og sam-
bandið við páfann, var í vegi fyrir
þvi, að hann gæti sameinast
íhaldsflokknum, sem var strang-
lútherskur. Auk þess hafði Cent-
rum, sem einkum hafði fylgi í
Suður-Þýzkalandi og í Rínarhéruð-
unum, lengi átl í deilum við prúss-
nesku stjórnina.
íhaldsmenn áttu um 50 sæti og
frjálslyndi flokkurinn álíka mörg.
Svo var ioks hinn svonefndi »Þjóð-
frelsisflokkur« viðlíka fjölmennur.
Hann^ vildi að vísu þingbundna
stjórn, en þó þvi aðeins að efnuðu
og mentuðu stéttunum væru trygð
völdin. Þessi ílokkur tylgdi því
oftar ihaldsmönnum að inálum
heldur en jafnaðarmönnum. Svo
voru einnig nokkrir fulitrúar fyrir
Pólverja, Frakka og Dani og örfáir
flokkleysingjar.
Nú hafa hinar nýju kosningar
farið fram, með hváða tilhögun
vita menn ekki. Fregnir hafa ekki
borist um það. En það eitt er víst
að þingsætum hefir verið fjölgað
um 24 og þó hefir Elsass-Lothr-
ingen enga fulltrúa kosið, og ef
tii vill ekki hin pólsku héruð
heldur. Vafalau st hefir skifting
kjördæma verið breytt eitthvað
Htilsháttar.
Úrslit kosninganna eru þau að
jafnaðarmenn hafa unnið um co
þingsæti og hinir óháðu jafnaðar-
menn (Bolschevickar) eru að eins
örlítill hiuti af þeim. Centrum hef-
ir fengið 88 þingmenn. Er auðséð
að byltingin hefir engin áhrif haft
á vald páfans og kaþólsku kirkj-
unnar.
^ingmannatala hinna flokkanna
hefir breyzt lítiisháttar. Frjálslyndi
flokkurinn unnið dáiítið. En yfir-
höfuð má segja, að engin stórvægi-
leg stefnubreyting hafi átt sér stað
meðal kjósendanna. Bolschevickar
virðast hafa beðið fullkominn ó-
sigur og borgaralegu flokkarnir eru
nægilega sterkir til þess að geta
hindrað róttækar byltingar í þjóð-
félagsskipuninni, og til þess að
ráða miklu um byggingu og til-
högun hins nýja þýzka ríkis.
r
Misjafn sauður í mörgu fé og er
það alknnnugt að í borgunum,
einkum hafnaborgum, lifir hvers-
konar ólifnaður Og saurlífi. Höfum
við íslendingar lengi notið fæðar
og fjarstöðu og huggað okkur við
það að þær ódygðir vöfruðu að
landi, en ilentust eigi. Við getum
ekki lengur huggað okkur við það.
Það er orðið opinbert mál að í
Reykjavík á sér stað ólifnaður af
versta tagi. Það er komið svo
langt, að menn hafa ' sér það að
atvinnu að koma konum í hendur
saurlífismanna og það virðist ekki
vera neinn hörguli á þeim ísienzk-
um stúlkum sem selja vilja sak-
ieysi sitt.
Lögreglan komst á snoðir um
þetta framferði í októbermánuði
síðastliðnum, rannsakaði málið
með rögg og festu og fékk það
í hendur dómaranum. Síðan hefir
málið að mestu leyti iegið í salli.
Bæjarfógeti senl máiið til stjórnar-
ráðs, beðið um setudómara og
borið við annríki, Stjórnarráð
dregið málið óhæfilega, jafnvel
haft við orð að málið yrði látið
falla niður, en tekið þó þann úr-
skurð aftur, enda reis almennings-
álitið í Reykjavík upp gegn þeirri
höfuðhneisu. En á þeim þremur
til fjórum mánuðum sem liðnir
eru síðan máiið hófst er iangt frá
að því sé iokið.
Héðan af verður tekið föstum
tökum á þessu máli, enda er það
hin mesta nauðsyn. Vægðin og
yfirhylmingin í slíkum tilfellum
sem þessum er glötunarvegur,
vegur sem hefir verið alt of tíð-
farinn af ísienzkum yfirvöldum.
Það verður að krefjast þess að
þeir menn sem gera sér það að
atvinnu, að gerast milliliðir um
að koma konum í hendur útlendra
og innlendra saurlífismanna, fái
hina þyngstu hegningu sem iög
heimila. Því þeir menn eru ein-
hverjir hinir hættulegustu i mann-
legu félagi.
Öðru máli er að gegna um vesl-
ings stúlkurnar — oft a. m. k.
Þær þurfa fremur lækningar en
refsingar. Fá yfirvöldin þar alveg
nýlt verkefni i hendur, sem er það
að útvega stúlkum þessum dvalar-
stað, sumpart til þess að forðast
þá beinu hættu sem af þeim getur
stafað, og að verður vikið, og
sumpart til þess að hjálpa þeim
til að komast aftur á réttan veg.
Elckert siðað þjóðféiag getur kom-
ist undan því að rækja þá skyldu.
Önnur hlið þessa máls er ónefnd
enn, en er elcki síður alvarleg.
í kjölfar þessa ólifnaðar hefir
siglt sá gesturinn, sem ávalt fyigir
honum, sem eru samræðissjúkdóm-
arnir. Er það fullvíst að nú er í
Reykjavik miklu meira af því fári
en nokkru sinni hefir áður verið.
Og nú standa fyrir dyrum auknar
samgöngur við útiönd og þar af
leiðandi áframhaidandi meiri hætta.
Það er svo komið að öllu land-
inu stendur hin mesta hætta af
þessu. Frá Reykjavík leita menn
sér atvinnu í allar áttir og bera með
sér voðann.
Á fyrri hlula 16. aidar kom
samskonar fár til landsins. »Gekk
þá injög yfir á landi hér sótt sú
er köilnð var sárasótt, hélst hún
lengi við, og var bæði mannskæð
og torsótt að græða« — segir Jón
Espólín.
Ögmundur Pálsson var þá bisk-
up i Skálholli. Hann gerði samn-
ing við þýzkan mann, lækni góð-
Flug.
Fátt er svo með öllu ilt, að ekki
boði nokkuð gott, segir máltækið.
Mér datt það í hug núna á heim-
leiðinni, að svo mætti segja um ó-
friðinn og flugið.
Lærdómsrík hafa þau á margan
hált verið ófriðarárin undanfar-
andi, þó ekki væri nema það, að
þjóðirnar hafa betur en nokkru
sinni áður lært að þekkja sjáifar
sig. Þær hafá komist að raun um
hve jjöflugar, eða þó öllu heldur
aumar þær voru, er aðstoð öll
rénaði eða þvarr frá umheiminum.
Stjórnum er steypt, ríki stofnuð,
klofin, endurreist, og er þetta þó
ekki nema byrjun og hálfkarað
verk, enn stendur Norðurálfan í
hreinsunareldi heimsstyrjaldarinn-
ar.
Fált hafa menn tiléinkað sér
jafn fljótt og flugferðir tii póst- og
mannflutninga, af því sem lærst
hefir í ófriðnum. Um leið og vopna-
gnýnum slotaði. settust menn á
an, Lazarus barslkera, sem þá
dvaldist hér á landi, um að lækna
veikina. Er sá samningur enn til
og er einkar fróðlegur og eftir-
breytnisverður nú á timum og því
er hans getið hér
Áskilur Ögmundur sér það i
samningnum, að Lazarus »skal
græða og heila og um trútl búa
fyrir oss tíutigi menn af sárasótt,
þá er oss líkar og fulla borgun
hafa. Skal hann kaupa smyrslin
sjálfur til, það bezta hann kann.
En vér skulum bítala helftina fyrir
þau«. Fyrir þetta starf gefur Ög-
mundur biskup lækninum góða
jörð, Skáney í Reykholtsdal.
Svo föstum tökum tók hinn
gamii katólski biskup á þessu fári,
enda var árangurinn sá að veik-
inni var útrýmt.
Nú kunna menn miklu'betur til
um meðferð þessa sjúkdóms, sem
að líkindum ræður og nú vita
menn mikiu betur hversu alvar-
iegur sjúkdómurinn er og hættan
mikil, að þeir sem verða svo ó-
gæfusamir að fá hann, verði til
þess að sýkja aðra.
Hefir Steingrímur læknir Matt-
híasson ritað um þelta mál hina
þörfustu og alvarlegustu ádrepuog
ætti það kver nú að vera i sem
ílestra höndum.
Það sem fyrst og fremst ber að
gera er það að koma á fót í
Reykjavík sérstöku lögregluliði sem
hefir gætur á siðferði manna og
öðru er þar að lýtur, enda mun
ráðsteínur í löndum Bandamanna,
til þess að ráða fram úr, hvernig
þeir gætu sem fyrst komið á al-
mennum samgöngum og póstgöng-
um í lofti.
Fyrir einum 10 árum síðan flaug
Dani einn í kringum ráðhústurn-
inn í Kaupmannahöfn og þótti
það djarfmannlegt þrekvirki. Um
líkt leyti gátu menn fjrrst komist
kiaklaust yfir Ermarsund. Þau
stórtíðindi vöktu undrun um allan
heim.
Er ófriðurinn hófst voru menn
lengra á veg komnir, svo iangt, að
öllum var ljóst, að flugmenn mundu
eiga mikinn þátt í ófriðnum.
Meðan Bandamenn og Miðveld-
in háðu jafntefli sitt á Norður-
Frakklandi árum saman, fór flug-
vélum og flugmönnum hraðast
fram. Sú varð raun á, að ef hver
hafði svo miklar njósnir af and-
stæðingum, að slórfeldar árásir
kæmu þeim alstaðar að óvörum,
gat hvorugur rofið hervarnir hins.
Fiugmennirnir, sem sífelt gátu
svifað yfir óvinaherinn, á báða
bóga njósnuðu þannig um aðgerðir